CLP Opleiding voor formulatoren

CLP Opleiding voor formulatoren Gezondheidsgevaren van stoffen en mengsels volgens de CLP verordening (EC)1272/2008 Bijlage 1 deel 3 Frank Pelgroms BIG juni 2015

Inhoud 3.1. Acute toxiciteit 3.1. Acute toxiciteit 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.4. Sensibilisatie Ademhaling + Huid 3.4. 3.5. Sensibilisatie Mutageniteit Ademhaling + Huid 3.5. 3.6. Mutageniteit Carcinogeniteit 3.6. 3.7. Carcinogeniteit Voortplantingstoxiciteit 3.7. 3.8. Voortplantingstoxiciteit Specifieke doelorganen eenmalige blootstelling 3.8. 3.9. Specifieke doelorganen eenmalige herhaalde blootstelling 3.9. 3.10. Specifieke Aspiratiegevaar doelorganen herhaalde blootstelling 3.10. 3.11. Aanvullende Aspiratiegevaar gevareninformatie

Definities Muta./Carc./Repr. Mutageen: erfelijke overdraagbare mutaties in geslachtscellen van mens Carcinogeen: veroorzaken tumorvorming of incidentie Voortplantingstoxisch (Reprotoxisch): schadelijke effecten op vruchtbaarheid ontwikkeling ongeboren kind (teratogeen) lactatie (schade kind borstvoeding) pag. 3

Indelingscriteria Muta. Tabel 3.5.1 2015 pag. 4

Indelingscriteria Carc. Tabel 3.6.1 2015 pag. 5

Indelingscriteria Repr. Tabel 3.7.1 2015 pag. 6

Indelingscriteria Muta./Carc./Repr. Indelingen volgen allen zelfde patroon: bewijzen mens > bewijzen dier Cat. 1 BEKENDE schadelijke effecten ervaring/bewijs bij mens Cat. 1A dierproeven Cat. 1B Muta. 1A, Muta. 1B - Carc. 1A, Carc. 1B - Repr. 1A, Repr. 1B Cat. 2 MOGELIJK schadelijke effecten Muta. 2 - Carc. 2 - Repr. 2 Tabellen 3.5.1-3.6.1-3.7.1 2015 pag. 7

Tabellen: 3.5.3, 3.6.3, 3.7.3 Etiketteringselementen Muta./Carc./Repr. Gevarenaanduidingen specificeren: - blootstellingsroute: H350i 2015 pag. 8 - effecten: H360F, H360D, H361f, H361d, H360FD, H361fd, H360Fd, H360Df 8

CLP versus DSD Muta./Carc./Repr. DSD: drie categorieën DSD Cat. 1 GEKEND effect bij mens Cat. 2 GEKEND effect in dierproeven Cat. 1A Cat. 1B CLP Cat. 3 VERDACHT effect op mens en/of dier Cat. 2 zelfde criteria in CLP andere nummering in CLP 2015 pag. 9

CLP versus DSD Muta. Bijlage VII: directe omzetting (Opgelet: in vivo testen) R46: DSD Kan erfelijke genetische schade veroorzaken Cat. 1 en Cat. 2 R68: Onherstelbare effecten zijn niet uitgesloten H340: CLP Kan genetische schade veroorzaken (blootstellingsroute vermelden indien overtuigend bewezen is dat het gevaar bij andere blootstellingsroutes niet aanwezig is) Muta. 1A en Muta. 1B 2015 pag. 10 Cat. 3 H341: Verdacht van het veroorzaken van genetische schade (blootstellingsroute vermelden indien overtuigend bewezen is dat het gevaar bij andere blootstellingsroutes niet aanwezig is) Muta. 2

Bijlage VII: directe omzetting R45: DSD Kan kanker veroorzaken Cat. 1 en Cat. 2 R49: Kan kanker veroorzaken bij inademing Cat. 1 en Cat. 2 R40: Carcinogene effecten zijn niet uitgesloten CLP versus DSD Carc. H350: CLP Kan kanker veroorzaken (blootstellingsroute vermelden indien overtuigend bewezen is dat het gevaar bij andere blootstellingsroutes niet aanwezig is) Carc. 1A en Carc. 1B H350i: Kan kanker veroorzaken bij inademing Carc.1A 2015 pag. 11 Cat. 3 H351: Verdacht van het veroorzaken van kanker (blootstellingsroute vermelden indien overtuigend bewezen is dat het gevaar bij andere blootstellingsroutes niet aanwezig is) Carc. 2

CLP versus DSD Repr. Enkel vruchtbaarheid Bijlage VII: directe omzetting R60: DSD Kan de vruchtbaarheid schaden Cat. 1 en Cat. 2 R62: Mogelijk gevaar voor verminderde vruchtbaarheid Cat. 3 H360F: CLP Kan de vruchtbaarheid schaden. Repr. 1A en Repr. 1B H361f: Wordt ervan verdacht de vruchtbaarheid te schaden. Repr. 2 2015 pag. 12

CLP versus DSD Repr. Enkel ontwikkeling Bijlage VII: directe omzetting DSD R61: Kan het ongeboren kind schaden Cat. 1 en Cat. 2 CLP H360D: Kan het ongeboren kind schaden Repr. 1A en Repr. 1B R63: Mogelijk gevaar voor beschadiging van het ongeboren kind Cat. 3 H361d: Wordt ervan verdacht het ongeboren kind te schaden Repr. 2 2015 pag. 13

CLP versus DSD Repr. vruchtbaarheid & ontwikkeling DSD R60: cat 1 en R61: cat 1 R60: cat 1 en R61: cat 2 R60: cat 2 en R61: cat 1 R60: cat 2 en R61: cat 2 R62: cat 3 en R63: cat 3 R60: cat 1 en R63: cat 3 R60: cat 2 en R63: cat 3 R61: cat 1 en R62: cat 3 R61: cat 2 en R62: cat 3 CLP H360FD: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden. Repr. 1A H360FD: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden. Repr. 1A H360FD: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden. Repr. 1A H360FD: Kan de vruchtbaarheid schaden. Kan het ongeboren kind schaden. Repr. 1B H361fd: Wordt ervan verdacht de vruchtbaarheid te schaden. Wordt ervan verdacht het ongeboren kind te schaden. - Repr. 2 H360Fd: Kan de vruchtbaarheid schaden. Wordt ervan verdacht het ongeboren kind te schaden. - Repr. 1A H360Fd: Kan de vruchtbaarheid schaden. Wordt ervan verdacht het ongeboren kind te schaden. - Repr. 1B H360Df: Kan het ongeboren kind schaden. Wordt ervan verdacht de vruchtbaarheid te schaden. - Repr. 1A H360Df: Kan het ongeboren kind schaden. Wordt ervan verdacht de vruchtbaarheid te schaden. - Repr. 1B pag. 14

Indelingscriteria Lact. Effecten op of via lactatie (Tabel 3.7.1b) = aanvullende + aparte categorie Voortplantingstoxiciteit Gegevens bij mens en/of dier (beperkt) Opleiding CLP voorformulatoren 2015 pag. 15

Etiketteringselementen Lact. Effecten op of via lactatie geen pictogram geen signaalwoord H362 CLP versus DSD Lact. Bijlage VII: directe omzetting R64: DSD Kan schadelijk zijn via de borstvoeding H362: CLP Kan schadelijk zijn via de borstvoeding Opleiding CLP voorformulatoren 2015 pag. 16

De praktijk voorbeeld 11 Literatuurstudie van stof Q leverde enkel resultaten naar volgende chronische effecten: Bij muizen worden tumoren vastgesteld bij dermale blootstelling over lange periode Mutageniteit: geen positieve bewijzen Orale blootstelling mannelijk konijn: vermoedelijke daling van de productie spermatozoïden Indeling? Etiketteringselementen? 2015 pag. 17

De praktijk voorbeeld 11 (Carc.) Tabel 3.6.1 Opleiding CLP voor formulatoren 2015 pag. 18

4 e ATP De praktijk voorbeeld 11 (Carc.) Tabel 3.6.3 P280 P280 2015 pag. 19

De praktijk voorbeeld 11 (Repr.) Tabel 3.7.1(a) Opleiding CLP voor formulatoren 2015 pag. 20

De praktijk voorbeeld 11 (Repr.) Tabel 3.7.3 pag. 21 pag. 21

De praktijk voorbeeld 11 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Carc. 1B Repr. 2 H350 H361f Etiket Pictogram Signaalwoord GHS08 (gezondheidsgevaar) GHS08 H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) gevaar (Waarschuwing) H350 H361f P201 P202 P281 P308+P313 P405 P501 H350 Kan kanker veroorzaken bij contact met de huid. 2015 H361f Wordt ervan verdacht de vruchtbaarheid te schaden bij inslikken. pag. 22

Mengsels - Muta./Carc./Repr. Stap 1: o.b.v. testdata componenten Muta., Carc., Repr.: niet additief ten minste één component aanwezig volgens algemene conc.grenzen Tabel 3.5.2 Tabel 3.6.2 Noot 1: als component met Kank. 2 0.1%, dan SDS op verzoek Muta. en Carc.: zelfde grenzen pag. 23

Mengsels - Muta./Carc./Repr. Stap 1: o.b.v. testdata componenten (2) Tabel 3.7.2 Noot 1: als component met Repr. 1A, Repr. 1B, Repr. 2, lactatie 0.1%, dan SDS op verzoek (Foutje: Cat 2 i.p.v. 1A) 2015 pag. 24

CLP versus DPD - Muta./Carc./Repr. DPD: ten minste 1 component Component R45 / R46 0.1% of R60 / R61 0.5% mengsel R45 / R46 / R60 / R61 Component R40 / R68 1% of R62 / R63 5% mengsel R40 / R68 / R62 / R63 CLP: ten minste 1 component Component Carc.1A/1B, Muta.1A/1B 0.1% of Repr.1A/1B 0.3% mengsel Carc.1A/1B, Muta.1A/1B, Repr.1A/1B Component Carc.2, Muta.2 1% of Repr.2 3% mengsel Carc.2, Muta.2, Repr.2 Carc., Muta.: CLP hanteert zelfde alg.conc.gr., dus indeling even streng verwacht Repr.: CLP strenger (lagere algemene concentratiegrens) 2015 pag. 25

De praktijk voorbeeld 12 (alg.conc.gr.) Mengsel (fictief) dat in de handel als insecticide wordt verkocht heeft volgende samenstelling Het is niet in zijn geheel getest op Carc./Muta./Repr.. Is het mengsel gevaarlijk voor de voortplanting? Houdt het gevaar voor kanker in? Indeling? Etiketteringselementen? 0.1% lindaan Lact. 1% mirex Carc. 2 30.9% malathion Samenstelling Repr. 2 Lact. geen indeling 68% water niet gevaarlijk H362 H351 H361fd H362 2015 pag. 26

De praktijk voorbeeld 12 Gefaseerde aanpak: O.b.v. data bestanddelen: elk gevaar nagaan JA Carc 2: 1% 1.0% NIET Repr. 2: 1% < 3% JA Lact: 1% 0.3% 2015 pag. 27

De praktijk voorbeeld 12 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Carc 2 Lact. H351 H362 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS08 H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) Waarschuwing H351 H362 P201 P202 P260 P263 P264 P270 P281 P308+P313 P405 P501 H351 Verdacht van het veroorzaken van kanker. 2015 pag. 28 H362 Kan schadelijk zijn via de borstvoeding. pag. 28

Samenstelling De praktijk voorbeeld 13 (spec.conc.gr., letters) spec. conc. gr. Bijlage VI Carc. 1B, H350: C 0.01% Kank. Muta. Repr. 1B 1B 1B 0.46% H350 H340 H360FD 1A 0.17% H350 Indeling? Etiketteringselementen? Cadmiumsulfaat Arseenpentoxide Lood(II)sulfaat Repr. 2, H361f: C 2.5% 34.8% H360Df 1A Een mengsel met componenten die gevaren inhouden voor Carc./Muta./Repr.. Rest is water. Ga na of het mengsel gevaarlijk is voor de voortplanting. Houdt het gevaar in voor kanker en mutageniteit? 2015 pag. 29

Gefaseerde aanpak De praktijk voorbeeld 13 (Kank.) Twee bestanddelen die Carc., een met spec.conc.gr. Carc. 1A? 0.17% 0.1% (alg. conc.gr.) Carc.1A Carc. 1B komt niet meer in aanmerking (dus ook niet zijn spec. conc.gr.) Carc. 2 n.v.t. Besluit: mengsel krijgt Carc. 1A, H350 2015 pag. 30

Gefaseerde aanpak De praktijk voorbeeld 13 (Muta.) een bestanddeel Muta. (geen spec.conc.gr.) Muta.1A? Komt niet voor Muta.1B? 0.46% 0.1% (alg. conc.gr.) Muta.1B Muta. 2 n.v.t. Besluit: mengsel krijgt Muta.1B, H340 Opleiding CLP voorformulatoren 2015 pag. 31

Gefaseerde aanpak De praktijk voorbeeld 13 (Repr.) Twee bestanddelen met Repr. (een met spec.conc.gr.) opsplitsen Ontwikkeling? Vruchtbaarheid? Cadmiumsulfaat: H360FD, 1B H360F, 1B en H360D, 1B Lood(II)sulfaat: H360Df H360D, 1A en H361f, 2 Ontwikkeling? Repr.1A? 34.8% 0.3% (alg. conc.gr.) Repr.1A, H360D Repr.1B? komt niet meer in aanmerking Repr. 2? N.v.t. Vruchtbaarheid? Repr.1A? komt niet voor Repr.1B? 0.46% 0.3% (alg. conc.gr.) Repr.1B, H360F Repr. 2? komt niet meer in aanmerking (dus ook niet zijn spec. conc.gr.) Combineren Repr.1A, H360D en Repr.1B, H360F Repr.1A, H360FD Besluit: mengsel krijgt Repr.1A, H360FD 2015 pag. 32

De praktijk voorbeeld 13 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Carc 1A Muta. 1B Repr. 1A H350 H340 H360FD Etiket Pictogram Signaalwoord GHS08 Gevaar H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) H350 H362 - H360FD P201 P202 P281 P308+P313 P405 P501 H350 Kan kanker veroorzaken. H340 Kan genetische schade veroorzaken. 2015 pag. 33 H360FD Kan de vruchtbaarheid of het ongeboren kind schaden pag. 33

Inhoud 3.1. Acute toxiciteit 3.1. Acute toxiciteit 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.4. Sensibilisatie Ademhaling + Huid 3.4. 3.5. Sensibilisatie Mutageniteit Ademhaling + Huid 3.5. 3.6. Mutageniteit Carcinogeniteit 3.6. 3.7. Carcinogeniteit Voortplantingstoxiciteit 3.7. 3.8. Voortplantingstoxiciteit Specifieke doelorganen eenmalige blootstelling 3.8. 3.9. Specifieke doelorganen eenmalige herhaalde blootstelling 3.9. 3.10. Specifieke Aspiratiegevaar doelorganen herhaalde blootstelling 3.10. 3.11. Aanvullende Aspiratiegevaar gevareninformatie 2015 pag. 34

Definities STOT STOT = specifieke, niet-letale effecten op doelorganen Effecten na 1x blootstelling STOT SE Effecten na > 1 blootstelling STOT RE Voorbeelden Methanol: blindheid na 1 bltst. STOT SE 1 Organische fosforchloriden: Centrale zenuwstelsel fosfortrichloride STOT RE 2 fosforylchloride STOT RE 1 2015 pag. 35

Indelingscriteria STOT SE en STOT RE Gebaseerd op ervaring/bewijs bij mens dierproeven (bewijskracht) soms ook structuur-activiteit (SAR) 2015 pag. 36

Indelingscriteria STOT SE Tabel 3.8.1 pag. 37

Tabel 3.9.1 Indelingscriteria STOT RE

Indelingen en criteria STOT STOT SE: 3 categorieën STOT RE: 2 categorieën Categorie STOT SE 1 STOT RE 1 STOT SE 2 STOT RE 2 STOT SE 3 criteria significante toxiciteit bij mens of sterk bewijs uit dierproeven bij LAGE blootstelling bewijs uit dierproeven bij MATIGE blootstelling die voor mens van belang tijdelijke effecten op doelorganen (korte duur, reversibel) 2015 pag. 39

Effecten die de indeling STOT SE en STOT RE in cat. 1 en 2 ondersteunen (3.8.2.1.7, 3.9.2.7) * morbiditeit als gevolg van eenmalige blootstelling * consistente en significante verslechteringen in de klinische biochemische, hematologische of urineparameters * significante orgaanschade die wordt waargenomen bij autopsie en/of bij het daarop volgende microscopisch onderzoek * multifocale of diffuse necrose, fibrose of granuloomvorming in vitale organen met regeneratief vermogen * morfologische veranderingen die mogelijk omkeerbaar zijn maar duidelijk op een uitgesproken orgaanstoornis wijzen; * Effecten STOT SE en STOT RE 2015 pag. 40

Effecten die de indeling STOT SE en STOT RE in cat. 1 en 2 niet ondersteunen (3.8.2.1.8, 3.9.2.8) * klinische waarnemingen of kleine veranderingen in lichaamsgewichtstoename of voedsel- of waterverbruik, die enige toxicologische betekenis kunnen hebben maar op zichzelf niet wijzen op significante toxiciteit * veranderingen in orgaangewicht zonder bewijzen voor orgaanstoornissen * adaptieve responsen die niet toxicologisch relevant worden geacht * Effecten STOT SE en STOT RE 2015 pag. 41

Effecten STOT SE en STOT RE Effecten die de indeling STOT SE en STOT RE in cat. 1 en 2 ondersteunen (3.8.2.1.7, 3.9.2.7) Effecten die de indeling STOT SE en STOT RE in cat. 1 en 2 niet ondersteunen (3.8.2.1.8, 3.9.2.8) Criteria STOT SE Cat.3 irritatie luchtwegen en narcotische werking (3.8.2.2.1, 3.8.2.2.2) Moeilijke interpretatie effect indeling vergemakkelijken o.b.v. richtwaarden 2015 pag. 42

Richtwaarden STOT SE Reden richtwaarden voor doses/concentraties: dierproeven + voor elke stof is er redelijke dosis/concentratie waarboven toxisch effect Noot: a) Richtwaarden zijn bedoeld als leidraad voor bewijskracht, zijn dus geen strikte grenswaarden b) Stoffen in categorie 3 hebben geen richtwaarden, deze categorie is immers enkel op gegevens over de mens gebaseerd 2015 43

Richtwaarden STOT RE Tabellen 3.9.2 en 3.9.3 2015 44

Tabellen 3.8.4 en 3.9.5 Samenvatting Etiketteringselementen STOT Max. 3 organen (3.9.4.1) Gevarenaanduiding specificeren: - H370i, H370s, H370o, H371i, H371s, H371o 2015 pag. 45 45

Bijlage VII: directe omzetting (Letters i, s, o achter H-code: niet officieel) CLP versus DSD STOT eenm. DSD R39/26: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing R39/27: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid R39/28: Zeer giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij opname door de mond R39/23: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij inademing R39/24: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij aanraking met de huid R39/25: Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare effecten bij opname door de mond R68/20: Schadelijk: bij inademing zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten R68/21: Schadelijk: bij aanraking met de huid zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten R68/22: Schadelijk: bij opname door de mond zijn onherstelbare effecten niet uitgesloten CLP H370i: Veroorzaakt schade aan organen bij inademing H370s: Veroorzaakt schade aan organen bij contact met de huid H370o: Veroorzaakt schade aan organen bij inslikken STOT SE 1 H371i: Kan schade aan organen veroorzaken bij inademing H371s: Kan schade aan organen veroorzaken bij contact met de huid H371o: Kan schade aan organen veroorzaken bij inslikken STOT SE 2 R37: Irriterend voor de ademhalingswegen H335: Kan irritatie van de luchtwegen veroorzaken STOT SE 3 R67: Dampen kunnen slaperigheid en duizeligheid veroorzaken H336: Kan slaperigheid of duizeligheid veroorzaken STOT SE 3 R39-41 Opleiding (in test CLP oogirritatie: voor formulatoren systemische 2015 tox. of EUH070: Giftig bij oogcontact pag. 46 sterfte)

CLP versus DSD STOT RE (Letters i, s, o achter H- code: niet officieel) DSD R48/23: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing R48/24: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij aanraking met de huid R48/25: Giftig: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij opname door de mond R48/20: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij inademing R48/21: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij aanraking met de huid R48/22: Schadelijk: gevaar voor ernstige schade aan de gezondheid bij langdurige blootstelling bij opname door de mond CLP H372i: Veroorzaakt schade aan organen bij langdurige of herhaalde blootstelling bij inademing H372s: Veroorzaakt schade aan organen bij langdurige of herhaalde blootstelling bij contact met de huid H372o: Veroorzaakt schade aan organen bij langdurige of herhaalde blootstelling bij inslikken STOT RE 1 R33: Gevaar voor cumulatieve effecten Herevaluatie H373i: Kan schade aan organen veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling bij inademing H373s: Kan schade aan organen veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling bij contact met de huid H373o: Kan schade aan organen veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling bij inslikken STOT RE 2 H373 (Bijlage VII) 2015 pag. 47 STOT RE 2

De praktijk voorbeeld 14 Beschikbare informatie over pesticide P: Ervaringen bij mens: goed gedocumenteerde gevallen van ernstige neurotoxische effecten na één blootstelling Dierproeven: ernstige neurotoxische effecten waargenomen bij eenmalige orale blootstelling aan dosis <200mg/kg lichaamsgewicht LD50 rat oraal = 3800mg/kg lichaamsgewicht Indeling? Etiketteringselementen? 2015 pag. 48

Indelingscriteria STOT eenm. Tabel 3.8.1 2015 pag. 49 pag. 49

4 de ATP Indelingscriteria STOT eenm. Tabel 3.8.4 P308 P308 Formulering: H370 Veroorzaakt schade aan het centrale zenuwstelsel pag. 50

Mengsels STOT SE, STOT RE Tabel 3.8.3 = Tabel 3.9.4 Op basis van testdata componenten STOT SE of STOT RE niet additief: ten minste één component aanwezig volgens algemene conc.grenzen (tabellen 3.8.3 en 3.9.4) onafhankelijk indelen voor STOT eenm. en STOT herh. Noot 1: als component met STOT SE 2 of STOT RE 2 0.1%, dan SDS op verzoek Opmerking : STOT RE 1 voor een blootstellingsroute en STOT RE 2 voor andere route, dan STOT RE 1 (beide blootstellingsroutes) 2015 pag. 51

Mengsels STOT eenm., STOT herh. Op basis van testdata componenten STOT SE 3 (irrit. AH, narcotische werking) additief: een of meer componenten aanwezig algemene conc.grens 20% (! Richtwaarde expert) Opleiding CLP voorformulatoren 2015 pag. 52

CLP versus DPD - STOT eenm., STOT herh. DPD: ten minste 1 component Component T + R39/ / 10% mengsel T + R39/ / Component T + R39/ / 1-10% mengsel T R39/ / Component T + R39/ / 0.1-1% mengsel Xn R68/ / Component T R39/ / of R48/ / 10% mengsel T R39/ / of R48/ / Component T R39/ / of R48/ / 1-10% mengsel Xn R68/ / of R48/ / Component Xn R68/ / of R48/ / of R33 10% mengsel Xn R68/ / of R48/ /, R33 Som component R37 20% mengsel R37 Som component R67 15% mengsel R67 CLP: ten minste 1 component Component cat.1 10% mengsel cat. 1 Component cat.1 1-10% mengsel cat. 2 Component cat.2 10% mengsel cat. 2 Som component cat. 3 (enkel eenm.) 20% mengsel cat. 3 CLP hanteert zelfde alg.conc.gr., dus indeling even streng verwacht Opleiding CLP voorformulatoren 2015 pag. 53

De praktijk voorbeeld 15 (alg. conc.gr.) Nieuw mengsel, op zich niet getest Comp. Conc. (%) 1 0.5 Geen Indeling STOT Indeling? Etiketteringselementen? 2 3.5 STOT RE 1 ademhaling STOT SE 3 irrit. luchtw. 3 15 STOT SE 3 narc. 4 9 STOT RE 2 dermaal STOT SE 3 narc. 5 72 2015 pag. 54

De praktijk voorbeeld 15 Op basis van data componenten PER GEVAAR Tijdelijke effecten: additief (expert 20%) (cat. 3 irrit. luchtw.) = 3.5% <20% niet ingedeeld (cat. 3 narc.) = (15 + 9)% >20% ingedeeld STOT RE: niet additief STOT RE 1? comp. 2 3.5% <10% niet ingedeeld STOT RE 2? comp. 2 1% 3.5% <10% ingedeeld comp. 4 9% <10% niet ingedeeld Routes? comp.2 1% 3.5% <10% ademhaling comp.4 9% <10% dermaal niet 2015 pag. 55

De praktijk voorbeeld 15 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) STOT RE 2 STOT SE 3 H373 H336 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS08 GHS07 H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) waarschuwing waarschuwing H373 H336 P260 P261 P271 P312 P314 P304+P340 P403+P233 P405 P501 H373 Kan schade aan organen veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling Opleiding CLP bij voor inademing formulatoren 2015 pag. 56 pag. 56

Samenstelling De praktijk voorbeeld 16 (spec.conc.gr., letters) Indeling? Etiketteringselementen? Cadmiumsulfaat STOT RE spec. conc. gr. Bijlage VI 1 STOT RE 1, H372: C 7% 0.46% H372io STOT RE 2, H373: C 0.1-7% mangaan(ii)s ulfaat 2 0.45% H373io Een mengsel met componenten die gevaren inhouden voor STOT RE. Rest is water. Ga na in welke mate dit gevaar bijdraagt in het mengsel? 2015 pag. 57

De praktijk voorbeeld 16 Twee bestanddelen met STOT RE (een met spec.conc.gr.) STOT RE: niet additief ten minste 1 component STOT RE 1? Cd-sulfaat niet aanwezig boven de spec. conc.gr. geen indeling Geen andere comp. aanwezig met deze cat. geen indeling STOT RE 2? Cd-sulfaat 0.46% 0.1-7% (spec.conc.gr.) indelen in cat. 2 Mn-sulfaat komt niet meer in aanmerking blootstellingsroute? Cd-sulfaat 0.46% 0.1-7% (spec.conc.gr.) inhalatie en oraal Mn-sulfaat 0.45% <10% (alg.conc.gr.) geen bijdrage Besluit: mengsel krijgt STOT RE 2, H373io 2015 pag. 58

De praktijk voorbeeld 16 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) STOT RE 2 H373io Etiket Pictogram Signaalwoord GHS08 waarschuwing H-zinnen (gevarenaanduiding) H373 P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) P260 P314 P501 H373 Kan schade aan organen veroorzaken bij langdurige of herhaalde blootstelling bij inademing en inslikken (opm. Opleiding verschil CLP voor DSD formulatoren CLP: 2015 formulering H372 voor cumulatieve effecten valt pag. 59 weg wegens ontdubbelen, in DSD blijft R33 naast R48/ /)

Inhoud 3.1. Acute toxiciteit 3.1. Acute toxiciteit 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.4. Sensibilisatie Ademhaling + Huid 3.4. 3.5. Sensibilisatie Mutageniteit Ademhaling + Huid 3.5. 3.6. Mutageniteit Carcinogeniteit 3.6. 3.7. Carcinogeniteit Voortplantingstoxiciteit 3.7. 3.8. Voortplantingstoxiciteit Specifieke doelorganen eenmalige blootstelling 3.8. 3.9. Specifieke doelorganen eenmalige herhaalde blootstelling 3.9. 3.10. Specifieke Aspiratiegevaar doelorganen herhaalde blootstelling 3.10. 3.11. Aanvullende Aspiratiegevaar gevareninformatie 2015 pag. 60

Aspiratiegevaar Definitie Asp. Tox. Door inhalatie komt vloeistof of vaste stof in luchtwegen rechtstreeks via mond of neus onrechtstreeks door braken Mogelijke effecten: longontsteking, longschade of dood Voorbeelden: koolwaterstoffen met laag kookpunt - n-pentaan - n-hexaan - cyclohexaan 2015 pag. 61

Indelingscriteria Asp. Tox. Tabel 3.10.1 Gebaseerd op ervaring/bewijs bij mens OF koolwaterstof die bij 40 C kin. visc 20.5 mm 2 /s Waarbij kinematische viscositeit (!mpa.s) Ja/nee indeling één categorie: Asp. Tox. 1 2015 pag. 62

Etiketteringselementen 2015 63

CLP versus DSD Asp. Tox. R65: DSD Schadelijk: kan longschade veroorzaken na inslikken Kinematische viscositeit tot 7 mm²/s H304: CLP Kan dodelijk zijn als de stof bij inslikken in de luchtwegen terechtkomt Kinematische viscositeit tot 20.5 mm²/s 2015 pag. 64

Mengsels Asp. Tox Op basis van testdata componenten Aspiratiegevaar is additief som een of meer componenten met Asp. Tox. 1 10% EN Bij 40 C kinematische visc. van mengsel 20.5 mm 2 /s Opmerking: 2 voorwaarden, onbekende kin.visk. èn 10% aggregatietoestand Als vloeistof klant vragen kin.visk. mengsel te testen / worst case 2015 pag. 65

Inhoud 3.1. Acute toxiciteit 3.2. Corrosie/Irritatie Huid 3.3. Corrosie/Irritatie Oog 3.4. Sensibilisatie Ademhaling + Huid 3.5. Mutageniteit 3.6. Carcinogeniteit 3.7. Voortplantingstoxiciteit 3.8. Specifieke doelorganen eenmalige blootstelling 3.9. Specifieke doelorganen herhaalde blootstelling 3.10. Aspiratiegevaar 3.11. Aanvullende gevareninformatie 2015 66

Aanvullende gevareninformatie Gezondheidseigenschappen (Bijlage II, 1.2) EUH029 Vormt giftig gas in contact met water EUH031 Vormt giftig gas in contact met zuren EUH032 Vormt zeer giftig gas in contact met zuren EUH066 Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken EUH070 Giftig bij oogcontact GCL: 0,1% (tenzij SCL) EUH071 Bijtend voor de luchtwegen Toxiciteit, naast indeling acute tox AH, berust op bijtende werking Huidcorrosie + geen testgegevens acute tox AH + inadembaar Mag GHS05 krijgen EUH071 (met GHS05) mag H335 (met GHS07 ) vervangen 2015 pag. 67

Aanvullende gevareninformatie Speciale voorschriften voor bepaalde mengsels (Bijlage II, 2) EUH201 Bevat lood. Mag niet worden gebruikt voor voorwerpen waarin kinderen kunnen bijten of waaraan kinderen kunnen zuigen. EUH201A Let op! Bevat lood.. EUH202 Cyanoacrylaat. Gevaarlijk. Kleeft binnen enkele seconden huid en oogleden aan elkaar. Buiten het bereik van kinderen houden.. EUH203 Bevat zeswaardig chroom. Kan een allergische reactie veroorzaken. EUH204 Bevat isocyanaten. Kan een allergische reactie veroorzaken. EUH205 Bevat epoxyverbindingen. Kan een allergische reactie veroorzaken. EUH206 Let op! Niet in combinatie met andere producten gebruiken; er kunnen gevaarlijke gassen (chloor) vrijkomen. EUH207 Let op! Bevat cadmium. Bij het gebruik ontwikkelen zich gevaarlijke dampen. Zie de aanwijzingen van de fabrikant. Neem de veiligheidsvoorschriften in acht, EUH209 Kan bij gebruik licht ontvlambaar worden EUH209A Kan bij gebruik ontvlambaar worden EUH210 Veiligheidsinformatieblad op verzoek verkrijgbaar 2015 pag. 68

Aanvullende gevareninformatie EUH210 Veiligheidsinformatieblad op verzoek verkrijgbaar - Niet voor het grote publiek bestemde mengsels - 0,1% huid/inhalatieallergeen cat. 1 of 1B, kankerverwekkend cat. 2-0,01% huid/inhalatieallergeen cat. 1A - 1/10 van SCL voor huid/inhalatieallergeen (indien SCL < 0,1%) - 0,1% voortplantingstoxisch cat. 1A, 1B, 2 of effecten via lactatie - Niet-gasvormige mengsels: 1% andere gevaren voor gezondheid of milieu 1% grenswaarden - Gasvormige mengsels: 0,2% andere gevaren voor gezondheid of milieu 0,2% grenswaarden 2015 pag. 69

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 17 Comp. Conc. (%) Data Data mengsel vloeistof Vp 32 C Niet irriterend voor ademhaling Data componenten: Indeling? Etiketteringselementen? A 35 Vp 11 C, vloeistof LD50, oraal = 150mg/kg lich. LC50, ademhaling = 17mg/l (damp) Irriterend voor oog B 8 Vp 41 C, vloeistof LD50, oraal > 5000mg/kg lich. Irriterend voor huid (OECD404) en ademhaling Gevaar voor aspiratie bij mens C 3 LD50, oraal = 55mg/kg lich. Corrosief voor oog bij mens Sterk irriterend voor huid, irriterend voor ademhaling kippenei: mogelijk kleinere embryo Gevaar voor aspiratie bij mens D 54 LD50, oraal > 2000mg/kg lich. Niet irriterend voor huid Geen gevaar voor voortplanting

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 17 conc. (%) bestanddeel Flam. Acute tox. (oraal) Acute tox. (inademing) Eye dam. Eye Irrit. Skin Irrit. Repr. /Lact. STOT SE Asp. Tox. 35,00 A Vp 11 C 150 17 Irrit. Flam.Liq.1 Ac. Tox.3 Ac. Tox. 4 Eye Irrit. 2 H224 H301 H332 H319 8,00 B Vp 41 C > 5000 Irrit. Irrit. mens Flam.Liq.3 Skin Irrit. 2 STOT SE 3 Asp. Tox. 1 H226 H315 H335 H304 kippenei: 3,00 mog. Kleinere C 55 R41 sterk, R38 embryo Irrit., R37 mens Ac. Tox.3 Eye Dam. 1 Skin Irrit. 2 Repr. 2 STOT SE 3 Asp. Tox. 1 H301 H318 H315 H361d H335 H304 54,00 D > 2000 niet niet mengsel Vp 32 C niet Irrit. AH klasse & categorie H-zinnen 2015 pag. 71

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 17 Gevaren ETIKET conc. (%) Naam bestanddeel BRAND Acuut O Acute AH Eye Dam. Eye Irrit. Skin Irrit. Repr. STOT SE ASP. TOX x 35,00 A Vp 11 C 150 17 Irrit. Flam.Liq.1 Acute tox.3 Acute tox.4 Eye Irrit.2 H224 H301 H332 H319 x 8,00 B Vp 41 C >5000 Irrit. Irrit. mens Flam.Liq.3 Skin Irrit.2 STOT SE 3 Asp.Tox.1 H226 H315 H335 H304 x 3,00 C 55 R41 sterk,r38 kippenei: mog. Kleinere embryo Irrit., R37 mens Acute tox.3 Eye Dam.1 Skin Irrit.2 Repr.2 STOT SE 3 Asp. Tox.1 H301 H318 H315 H361d H335 H304 54,00 D >2000 niet niet mengsel Vp 32 C niet Irrit. 347,4 48,6 3% 3% vervalt tov Eye Dam.1 (8+3)% 10% 3% 3% (8+3)% niet > 20% (8+3)% 10% klasse & categorie Flam.Liq.3 Acute tox.4 - Eye Dam.1 Skin Irrit.2 Repr.2 Asp. Tox.1 H-zinnen H226 H302 H318 H315 H361d H304

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 17 Flam. Liq. 3: zie testdata mengsel Acute tox. 4 oraal: ATE = 100 / [(compa/ld50 compa) + (compc/ld50 compc)] ATE = 100 / [(35/150) + (3/55)] = 347,4 Acute tox AH: ATE = 100 / (compa/lc50 compa) ATE = 100 / (35/17) = 48,57 niet ingedeeld Eye Dam 1: CompC 3 % Eye Dam. Cat. 1 Eye Irrit. : valt weg t.o.v. Eye Dam Skin Irrit. 1: CompB + CompC = 8 + 3 10% Skin Irrit. Cat. 2 Repr. 2: mogelijk kleiner kippenei embryo = Reprotox cat. 2 en compc 3% 2 reprotox. Cat. 2 STOT SE cat. 3 H335: mengsel testgegevens niet irriterend voor AH Asp. Tox. 1: viscositeit mengsel onbekend worst case approach: CompB + CompC = 8 + 3 10% Asp. Tox. 1 2015 pag. 73

De praktijk voorbeeld 17 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Flam. Liq. 3 Repr. 2 Acute tox. 4 Asp. Tox. 1 Skin Irrit. 2 Eye Dam. 1 H226 H361d H302 H304 H315 H318 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS02 GHS08 GHS05 GHS07 gevaar H-zinnen (gevarenaanduiding) H226 - H361d - H302 - H304 - H315 - H318 P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) P201 P202 P210 P243 - P241 - P242 - P240 P280 P281 P264 P270 P233 P308+P313 P310 P321 P332+P313 P302+P352 - P303+P361+P353 P362 - P305+P351+P338 P301+P310 P301+P312 P330 P331 P370+P378 - P403+P235 P405 P501 EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) 74

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 Data mengsel Vlampunt 35.5 C Epidemiologische studies (STOT RE): effecten bij mens na herhaalde inademing en huidcontact, niet na herhaalde opname via de mond Bijtend voor de ogen Comp. Conc. (%) benzeen 2 citroenzuur 2 natriumhydroxide 1 aceton 3 kwikfenylacetaat 15 Indeling? Etiketteringselementen? water 77 2015 pag. 75

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 ETIKET conc. (%) Naam bestanddeel BRAND Acuut O Eye Dam. Skin Corr. Eye Irrit. Skin Irrit. Carc. MUTA. STOT SE STOT RE ASP. TOX MILIEU MILIEU x 2,00 benzeen Flam. Liq. 2 Eye Irrit.2 Skin Irrit.2 Carc.1A Muta.1B STOT RE 1 Asp. Tox.1 H225 H319 H315 H350 H340 H372iso H304 2,00 citroenzuur 3000 Eye Irrit.2 H319 x 1,00 natriumhydroxide Skin Corr.1B H314 3,00 aceton Flam. Liq.2 Eye Irrit.2 STOT H225 H319 H336 x 15,00 kwikfenylacetaat 41 LC50 0,037 M=10 Acute tox. 2 Skin Corr.1B STOT RE 1 Aquatic Acute1 Aquatic Chronic1 H300 H314 H372so H400 H410 77,00 water Gevaren mengsel Vp 35,5 C bijtend O bijtend H effecten mens na i en s, niet na o 2015 pag. 76 pag. 76

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 * Flam. Liq. 3: zie testdata mengsel * Acute tox.3: ATEmix = 100/(15/41) = 273 mg/kg/lich.gew. * Skin Corr.1B: natriumhydroxide heeft SCL maar kwikfenylacetaat heeft ook cat. 1B en 5% Skin Corr. Cat. 1B * NIET Eye Irrit.: vervalt t.o.v. Skin Corr. * Eye Dam cat. 1: tgv test op mengsel * NIET Skin Irrit.: vervalt t.o.v. Skin Corr. * NIET STOT SE3: concentratie aceton 3 % < 20 % (! richtgrens) pag. 77

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 * STOT RE1: uit testdata mengsel: i en s (stel geen data over mengsel: Cat. 1? Hg-fenylac. 10 % (algemene concentratiegrens) cat. 1 Routes? i? benzeen niet 10 % (algemene concentratiegrens) niet i s? Hg-fenylac. 10 % (algemene concentratiegrens) s o? Hg-fenylac. 10 % (algemene concentratiegrens) o) * Carc.1A: concentratie benzeen 2 % > 0.1 % (algemene concentratiegrens) * Muta.1B: concentratie benzeen 2 % > 0.1 % (algemene concentratiegrens) * NIET Asp.Tox.1: concentratie benzeen 2 % < 10 % (algemene concentratiegrens) en ongekende viscositeit * Aquatic Acute 1 en Aquatic Chronic.1: uit testdata component pag. 78

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 Gevaren ETIKET conc. (%) Naam bestanddeel BRAND Acuut O Eye Dam. Skin Corr. Eye Irrit. Skin Irrit. Carc. MUTA. STOT SE STOT RE ASP. TOX MILIEU MILIEU x 2,00 benzeen Flam. Liq. 2 Eye Irrit.2 Skin Irrit.2 Carc.1A Muta.1B STOT RE 1 Asp. Tox.1 H225 H319 H315 H350 H340 H372iso H304 2,00 citroenzuur 3000 Eye Irrit.2 H319 x 1,00 natriumhydroxide Skin Corr.1B H314 3,00 aceton Flam. Liq.2 Eye Irrit.2 STOT H225 H319 H336 x 15,00 kwikfenylacetaat 41 LC50 0,037 M=10 Acute tox. 2 Skin Corr.1B STOT RE 1 Aquatic Acute1 Aquatic Chronic1 H300 H314 H372so H400 H410 77,00 water mengsel Vp 35,5 C bijtend O bijtend H effecten mens na i en s, niet na o als geen lit. data: STOT RE niet add. i: 2% (1%<C<10%: cat2) s: 15%>10%: cat 1 o: 15%>10%: cat 1 2%<10% ongekende visk. 273 (1+15)% >3% (1+15)% >5% 2%>0,1% 2%>0,1% 3%<20% (15%xM=10) 25% 15%xM 25% klasse & categorie Flam. Liq.3 Acute tox.3 Eye Dam. 1 Huidcorr.1B Carc.1A Muta.1B STOT RE 1 Aquatic Acute1 Aquatic Chronic1 H-zinnen H226 H301 H318 H314 H350 H340 H372is H400 H410 2015 pag. 79

Combinatie gezondheidsgevaren voorbeeld 18 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Flam. Liq. 3 Acute tox. 3 Skin Corr. 1B Muta. 1B Carc. 1A STOT RE 1 Acute Aquat. 1 Chronic Aquat. 1 H226 H301 H314 H340 H350 H372i,s H400 H410 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS02 GHS05 - GHS06 GHS08 GHS09 gevaar H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) H226 - H301 - H314 - H340 - H350 - H372i,s - H410 P201 - P202 - P210 - P243 - P241 - P242 - P240 - P280 - P281 - P260 - P264 - P270 - P233 - P273 - P308 + P313 - P310 - P314 - P321 - P304 + P340 - P303 + P361 + P353 - P363 - P305 + P351 + P338 - P301 + P310 - P301 + P330 + P331 - P370 + P378 - P391 - P403 + P235 - P405 - P501 EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding)

Mengsel: ph is 5.0 componenten met Skin Corr./ Skin Irrit. Huidcorr./Huidirrit. Voorbeeld 19 (spec.conc.gr.) Comp. Indeling Conc. (%) Specifieke concentratiegrenzen (SCL) A Skin Corr.1B H314 0.9 Skin Corr.1B; H314: C 1 % Skin Irrit.2; H315: 0,1% C < 1 % Indeling? Etiketteringselementen? B Skin Corr.1B H314 1.7 C Skin Irrit.2 H315 3.1 Skin Irrit.2; H315: C 5 % D geen 30.3 water geen 64 2015 pag. 81

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 19 * ph van het mengsel is 5.0 voorwaarde extreme ph niet vervuld * geen bestanddelen waarvoor somaanpak ongeschikt (sterke zuren of basen, wegens chemische eigenschappen) additiviteit toepassen * relevante bestanddelen: minder dan 1%: comp. A, maar SCL tot 0.1! ( in rekening brengen bij indeling mengsel) niet ingedeelde voor Huidcorr/irrit: comp. 4 en 5 niet in rekening brengen * componenten zonder SCL: comp. B ( niet corr./irrit. beneden 1%) algemene concentratiegrenzen (GCL) toepassen * componenten met SCL: comp. A en C specifieke concentratiegrenzen (SCL) toepassen 2015 pag. 82

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 19 Berekening Skin Corr.? (% comp. 1/ SCL) + (% comp. 2/ GCL) = (0.9/1) + (1.7/5) = 0.9 + 0.34 = 1.24 1 Skin Corr. 1B DPD: (0.9/1) + (1.7/10) = 0.9 + 0.17 = 1.07 1 R34 Opm: als concentratie comp. A = 3% dan berekenen onnodig (o.b.v. SCL mengsel Skin Corr.) 2015 pag. 83

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 19 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Skin Corr. 1B H314 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS05 (corrosie) H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) Gevaar H314 P260 P264 P280 P301+P330+P331 P303+P361+P353 P363 P304+P340 P310 P321 P305+P351+P338 P405 P501 2015 pag. 84

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 20 (spec.conc.gr) Mengsel: ph is 5.0 componenten met Skin Corr./Skin Irrit. Indeling? Etiketteringselementen? Comp. Indeling Conc. (%) Specifieke concentratiegrenzen (SCL) A Skin Corr.1B H314 0.9 Skin Corr.1B; H314: C 10 % B Skin Corr.1B H314 1.7 Skin Irrit.2; H315: 5 % C < 10 % C Skin Irrit.2 H315 3.1 Skin Irrit.2; H315: C 5 % D Skin Irrit.2 H315 30.3 water geen 64 2015 pag. 85

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 20 * Skin Corr.? (% comp. A/ SCL) + (% comp. B/ GCL) = (0.9/10) + (1.7/5) = 0.09 + 0.34 = 0.43 < 1 niet Skin Corr. * Skin Irrit.? (% comp. A/ SCL) + (% comp. B/ GCL) + (% comp. C/ SCL) + (% comp. D/ GCL) = (0.9/5) + (1.7/1) + (3.1/5) + (30.3/10) = 0.18 + 1.7 + 0.62 + 3.03 = 5.53 > 1 Skin Irrit. 2 2015 pag. 86

Huidcorr. /Huidirrit. Voorbeeld 20 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Skin Irrit. 2 H315 Etiket Pictogram Signaalwoord GHS07 (uitroepteken) H-zinnen (gevarenaanduiding) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) waarschuwing H315 P264 P280 P302+P352 P321 P332+P313 P362 2015 pag. 87

Totaal oefening Voorbeeld 21 Comp. Aggr. Toest Indeling/data H-zin Conc. SCL Mengsel : Pasta Onbekende viscositeit Lage dampspanning (<0,075 mmhg) Overige componenten: Niet gevaarlijk Indeling =? Etiket =? A Gas Acute Tox. 1; LC50 = 5ppmV/1h STOT SE 3 B Vlst. STOT SE 3 Asp. Tox.1 C D Vlst. (Annex VI) Vlst. (Annex VI) Flamm. Liq. 2 Skin Irr. 2 Eye Irr. 2 Repr. Tox. 2 STOT RE 1 Acute tox. 1; LD50 oral = 50mg/kg Acute Tox. 1 H330 H335 H336 H304 H225 H315 H319 H361fd H372 H300 H310 18% 10% E Vlst. Skin Sens. 1A H317 0,05% F Vlst. Repr. Tox. H360D 0,3% 1% H361fd: C 1 % H372: C 1 % H373: 0.2 % C < 1 % 5% G Vlst. Acute Tox. 4; LD50 dermal = 1020 mg/kg Eye Irr. H312 H319 8% H Vlst. Eye Dam. 1 Muta. 1A Lact. 1 H318 H340 H362 0,2% pag. 88

Totaal oefening Voorbeeld 21 conc. (%) gevaren naam bestanddeel Ontvl. Acute tox. (oraal) Acute tox. (dermaal) Acute tox. (inademing) Ooglet. Oogirrit. Huidirrit. Sens. huid Muta. Voortpl. /Lact. 18,00 A 5ppmV/1h Acute Tox. STOT SE 3 H330 H335 10,00 B 1,00 C STOT eenm. STOT herh. Asp. Tox. STOT SE 3 Asp. Tox. 1 H336 H304 STOT RE Flamm. Liq. 2 Eye Irr. 2 Skin Irr. 2 Repr. Tox. 2 1 H225 H319 H315 H361fd H372 5,00 D 50 mg/kg Acute Tox. 1 Acute Tox. 1 H300 H310 0,05 E 0,30 F 8,00 G 1020 mg/kg Acute Tox. 4 Eye Irr. 2 H312 H319 0,20 H mengsel Skin Sens. 1A H317 Repr. Tox. 1A H360D Eye Dam. 1 Muta. 1A Lact. 1 H318 H340 H362 klasse & categorie H-zinnen 2015 pag. 89

conc. (%) gevaren naam bestanddee Ontvl. Totaal oefening Voorbeeld 21 Acute tox. (oraal) Acute tox. (dermaal) Acute tox. (inademing) Ooglet. Oogirrit. Huidirrit. Sens. huid Muta. Voortpl. /Lact. 18,00 A 5ppmV/1h Acute Tox. STOT SE 3 H330 H335 10,00 B 1,00 C STOT eenm. STOT herh. Asp. Tox. STOT SE 3 Asp. Tox. 1 H336 H304 Flamm. Liq. 2 Eye Irr. 2 Skin Irr. 2 Repr. Tox. 2 STOT RE 1 H225 H319 H315 H361fd H372 5,00 D 50 mg/kg Acute Tox. 1 Acute Tox. 1 H300 H310 0,05 E 0,30 F 8,00 G 1020 mg/kg Acute Tox. 4 Eye Irr. 2 H312 H319 0,20 H Skin Sens. 1A H317 Repr. Tox. 1A H360D Eye Dam. 1 Muta. 1A Lact. 1 H318 H340 H362 mengsel / ATE = 10 ATE = 99 / / Opgelet: niet met LD50 w aarde rekenen! LC50 niet relevant in pasta Ook comp H in rekening brengen. Etiket: EUH208 ACL: 0,01% / SCL: H372: C 1 % viscositeit mengsel onbekend klasse & categorie Acute Tox. 2 Acute Tox. 2 Eye Irr. 2 Muta. 1A Repr. Tox. 1A STOT RE 1 (Asp. Tox. 1) H-zinnen H300 H310 H319 H340 H360Df H372 (H304) 2015 pag. 90

Totaal oefening Voorbeeld 21 Flam. Liq. : slechts 1 component (1%) mengsel niet ingedeeld Acute Tox. O: compd is Annex VI stof waar LD50 waarde niet overeenkomt met strengere indeling rekenen met CATPE: ATE = 100 / (compd/catpe) ATE = 100 / (5/0,5) = 10 Acute Tox cat.2 Acute Tox. D: ATE = 100 / [(compd/catpe)+(compg/ld50)] = 100 / [(5 / 5) + (8 / 1020)] = 99 Acute Tox cat. 2 Acute Tox. AH: t.g.v. de lage dampspanning en het een pasta betreft geen rekening houden met compa (expert judgement) 2015 pag. 91

Totaal oefening Voorbeeld 21 Eye Dam. : CompH < 3% niet ingedeeld als Eye Dam. Eye Irrit.: (10xEye Dam.1) + Eye Irrit. 2 = (10 x comph) + (compc + compg) = (10 x 0,2) + (1 + 8) 10 Eye Irrit. cat. 2 Skin Irrit.: compc < 10% niet ingedeeld voor Skin Irrit. Skin Sens.: niet-additief. compe (0,05%) < 0,1% niet ingedeeld voor Skin Sens. Maar compe 0,01% EUH208 2015 pag. 92

Totaal oefening Voorbeeld 21 Mutageniteit: niet-additief. comph 0,3% Muta. Cat. 1A Reprotox: niet-additief - vruchtbaarheid: compc heeft SCL 1% mengsel sowieso H361f - ontwikkelingstox.: compc heeft SCL 1% mengsel sowieso H361d t.g.v. compf 0,3% H360D dit geeft samen Reprotox cat. 1A H360Df - lactatie: comph < 0,3% niet ingedeeld voor lactatie STOT SE: compa < 20% geen H335 compb < 20% geen H336 (H335 en H336 niet additief t.o.v. elkaar) STOT RE: compc heeft SCL: vanaf 1,0% STOT RE cat. 1 Asp. Tox.: visc, mengsel onbekend worst case: CompB 10% Asp. Tox. 1 2015 pag. 93

Totaal oefening Voorbeeld 21 Indeling Gevarenklasse en categorie H-zinnen (gevarenaanduiding) Acute Tox. 2 H300 Acute Tox. 2 H310 Eye Irr. 2 H319 Muta. 1A H340 Repr. Tox. 1A H360Df STOT RE 1 H372 (Asp. Tox. 1) (H304) Etiket Pictogram Signaalwoord GHS06 (doodshoofd) gevaar GHS08 (gezondheidsgevaar) H-zinnen (gevarenaanduiding) H300+H310 - H319 - H340 - H360Df - H372 (- H304) P-zinnen (veiligheidsaanbevelingen) P280 - P260 - P310 - P330 - P405 - P501 EUH-zinnen (aanvullende gevarenaanduiding) EUH208 2015 pag. 94