IST Ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring Inspectiebericht Vervolgonderzoek
Ministerie van Justitie Ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring Inspectiebericht Vervolgonderzoek December 2006
Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Grenshospitium Tafelbergweg 5 2.1 Huisvesting 5 2.2 Verblijf 5 2.3 Zorg 6 2.4 Vertrek 7 3 Uitzetcentrum Rotterdam 8 3.1 Verblijf 8 3.2 Zorg 9 3.3 Vertrek 10 4 Detentiecentrum Noorderzand 11 4.1 Huisvesting 11 4.2 Verblijf 11 4.3 Zorg 12 4.4 Veiligheid 12 4.5 Vertrek 13 5 Detentiecentrum Zeist 14 5.1 Huisvesting 14 5.2 Verblijf 14 5.3 Zorg 16 5.4 Veiligheid 17 5.5 Vertrek 17 6 Conclusie 18
1 Inleiding Themaonderzoek Op 25 augustus 2005 heeft de (ISt) het inspectierapport Ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring aangeboden aan de minister van Justitie en de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie. Op 13 oktober 2005 zond de minister van Justitie, mede namens de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie, zijn reactie op dit rapport aan de Tweede Kamer 1. Op verzoek van de Kamer is over het rapport met beide ministers gesproken in een Algemeen Overleg op 6 december 2005 2. Naar aanleiding van dit overleg heeft de Tweede Kamer op 20 december 2005 van de zes ingediende moties één motie aanvaard 3. In deze aanvaarde motie verzoekt de Kamer de regering zich te bezinnen over alternatieve vormen van opvang van ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring en de Kamer hierover in te lichten. Per brief van 27 juni 2006 4 heeft de minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie de Tweede Kamer geïnformeerd over de uitvoering van de motie. De minister geeft uitvoering aan de motie door het aantal gevallen van bewaring van kinderen zoveel mogelijk te beperken, de duur van bewaring zo kort mogelijk te houden en zorg te dragen voor een leeftijdsgerelateerd voorzieningenniveau. Vervolgonderzoek De ISt heeft een vervolgonderzoek uitgevoerd om te bezien in hoeverre de vreemdelingenbewaring van ouders met minderjarigen thans voldoet aan de specifieke toezichtcriteria uit het themaonderzoek. I 1 TK 2005-2006, 29 344 nr. 48 2 TK 2005-2006, 29 344 nr. 56 3 TK 2005-2006 Handelingen nr. 36 pag. 2544-2545 4 TK 2005-2006, 29 344 nr. 57 3
Objecten van vervolgonderzoek Inmiddels is het aantal locaties waar ouders met minderjarigen in vreemdelingenbewaring worden ondergebracht uitgebreid van twee naar vier. Ten tijde van het themaonderzoek waren dat de locaties het Grenshospitium Tafelbergweg in Amsterdam (GH) en het Uitzetcentrum Rotterdam (UCR). Ten tijde van dit vervolgonderzoek zijn dat naast de genoemde locaties 5 het Detentiecentrum Noorderzand in Heerhugowaard (DCN) en het Detentiecentrum Zeist (DCZ). Het vervolgonderzoek richt zich ook op deze twee locaties. Een vervolgonderzoek is beperkter van opzet. Van een vervolgonderzoek doet de ISt verslag in een inspectiebericht. De inspecties hebben plaatsgehad in het GH, het UCR, het DCN en het DCZ op respectievelijk 12 september, 31 augustus, 19 september en 5 oktober 2006. Tabel I geeft een overzicht van de aantallen minderjarigen die met hun ouder(s) in vreemdelingenbewaring verbleven en hun gemiddelde verblijfsduur in de periode van 1 september 2005 tot 1 september 2006. Hoofdstuk 2 en 3 rapporteren over de eerder door de ISt geïnspecteerde locaties GH en UCR aan de hand van de bevindingen uit het inspectierapport van 2005. Vervolgens komen in hoofdstuk 4 en 5 de locaties DCN en DCZ aan de orde aan de hand van het in 2005 gehanteerde toetsingskader. Hoofdstuk 6 concludeert in hoeverre de vier locaties voldoen aan de specifieke toezichtcriteria uit het toetsingkader. Tabel I: Aantallen minderjarigen en verblijfsduur in dagen in vreemdelingenbewaring 1 september 2005-1 september 2006 Locatie Aantal minderjarigen Verblijfsduur gemiddeld Verblijfsduur maximum GH 36 57 244 UCR * 153 49 183 DCN 24 74 124 DCZ 27 102 242 Totaal 240 59 244 * De IND binnen het UCR houdt vanaf november 2005 gegevens bij over verblijfsduur. De tabelgegevens voor het UCR hebben daarom betrekking op de periode 1 november 2005-1 september 2006. I 5 Sinds eind november 2006 worden in het GH geen vreemdelingen meer bewaard. De locatie Tafelbergweg krijgt de bestemming huis van bewaring voor vrouwen. 4
2 Grenshospitium Tafelbergweg 2.1 Huisvesting Naar aanleiding van het inspectierapport is door de directie van het GH de GGD ingeschakeld om te adviseren over aspecten van veiligheid en hygiëne in het gehele complex en ook specifiek ten aanzien van minderjarigen. De GGD heeft begin 2006 advies uitgebracht en aanbevelingen tot verbetering gedaan. De locatiedirectie heeft dit advies omgezet in een plan van aanpak. Tijdens de vervolginspectie van de ISt was dit plan van aanpak nagenoeg gerealiseerd. 2.2 Verblijf Voorlichting Met een maandelijkse frequentie wordt in het GH door de terugkeerfunctionarissen in gesprekken met de ouders aandacht besteed aan het uitzettingsproces en de mogelijkheid om kinderen buiten het GH in een pleeggezin onder te brengen. Verblijfsplan De samenwerking met de IND en KMar vindt op afstand plaats. Er blijkt in het GH niets van intensivering van de samenwerking die specifiek gericht is op het zo kort mogelijk houden van het verblijf van ouders met minderjarigen. Wekelijks vindt in het GH overleg plaats over (een deel van) de populatie in het vreemdelingenberaad tussen uitvoerende medewerkers en stafmedewerkers. Voorbereiding op vertrek is binnen dit overleg geen item. 5
Protocollen In het GH zijn naar aanleiding van het inspectierapport alle protocollen/dienstinstructies die betrekking hebben op minderjarigen geordend ondergebracht in een toegankelijke map. Onderwijs Voor leerplichtige minderjarigen is er iedere ochtend een onderwijsactiviteit. Voor oudere minderjarigen (12-18 jaar) is nieuwe educatieve software beschikbaar. Voor de doelgroep van 12-18 jaar is evenwel geen sprake van een leeftijdsgerelateerd onderwijsaanbod. Sport Naar aanleiding van het inspectierapport beschikt de instructeur lichamelijke opvoeding nu over voldoende middelen ten behoeve van de ontwikkeling van de grondmotoriek van minderjarigen. 2.3 Zorg Begeleiding Door (DJI-brede) herziening van het opleidingsbeleid zijn het afgelopen jaar acht vreemdelingenbegeleiders van het GH in de gelegenheid gesteld om een MBO-opleiding SPW te volgen. De ISt heeft aanbevolen de gelijkenis van de uniformen van het begeleidende personeel met het politie-uniform te voorkomen. Door (DJI-brede) aanpassing van het uniform (met volledig grijze in plaats van blauwe broek met bies en poloshirt i.p.v. blauw overhemd) is er in het GH reeds minder gelijkenis met het uniform van de politie of de KMar. Geestelijke zorg De geestelijk verzorgers hebben in het GH meer aandacht voor minderjarigen. Deze worden door hen actief betrokken bij erediensten. 6
2.4 Vertrek De verblijvende vreemdeling weet dat zijn verblijf in het GH uiteindelijk moet leiden tot definitieve uitzetting. Tijdens zijn verblijf toetsen verschillende organisaties (IND, rechtbank, advocatuur en VVN) of de geldende wet- en regelgeving op de juiste manier wordt toegepast. Binnen het GH zijn de terugkeerfunctionarissen het aanspreekpunt voor deze organisaties. 7
3 Uitzetcentrum Rotterdam 3.1 Verblijf Voorlichting Bewoners zijn voor plaatsing in het UCR niet geïnformeerd over de verblijfsomstandigheden in het uitzetcentrum; eerst binnen het complex maken zij kennis met de gang van zaken. Aan ouder(s) met minderjarige(n) wordt in het UCR altijd de mogelijkheid voorgehouden dat kinderen (separaat van de ouder(s)) in een pleeggezin geplaatst kunnen worden. Verblijfsplan Het UCR houdt de verblijfsduur van gezinnen bij en signaleert een lange verblijfsduur. Deze signaleringen leiden ertoe dat de IND in samenwerking met de KMar de afhandeling intensiveert. Protocollen In het UCR heeft geen nadere protocollering, anders dan de medische protocollen, van de werkwijzen in de omgang met minderjarigen plaatsgevonden. Wel heeft het UCR standaard voor de jongere leeftijdsgroepen startzorgpakketten beschikbaar. Onderwijs In het UCR werd tijdens het themaonderzoek geen onderwijs aangeboden. Er is nu een full-time en bevoegde leerkracht beschikbaar voor onderwijs aan met name de minderjarigen tot 12 jaar. Er is een op deze doelgroep afgestemd onderwijsaanbod ontwikkeld in samenspraak met een regionale PABOinstelling. Leermiddelen zijn hiervoor aanwezig. De activiteiten voor minderjarigen vinden in het UCR nog steeds plaats in twee, specifiek voor minderjarigen ingerichte, units die zijn gesitueerd op een 8
speelplaats aan de achterzijde van het complex. Deze speelplaats is niet toegankelijk voor de ouders en de minderjarigen vanaf 12 jaar. Bibliotheek Er is geen aparte bibliotheekvoorziening beschikbaar. Wel is het aantal beschikbare boeken uitgebreid. Voor de oudere minderjarigen zijn er (nieuwe) computers en educatieve software beschikbaar gekomen. Er is voor minderjarigen een mogelijkheid om -via de leerkracht- informatie van het internet te halen. Sport Het UCR kent voor minderjarigen geen specifieke (buiten-)sport en/of bewegingsvoorzieningen. 3.2 Zorg Begeleiding Het inspectierapport verwoordde de behoefte van begeleidende functionarissen in het UCR om geschoold te worden in de omgang met kinderen. In haar reactie naar de Tweede Kamer achtte de minister deze scholing niet noodzakelijk en deze heeft in het UCR ook niet nader plaats gevonden. Door (DJI-brede) aanpassing van het uniform (met volledig grijze in plaats van blauwe broek met bies en poloshirt i.p.v. blauw overhemd) zal er in het UCR voor het DJI-deel 6 van het geüniformeerde personeel in de naaste toekomst minder gelijkenis zijn met het uniform van de politie of de KMar. Geestelijke zorg Het is voor minderjarigen nu mogelijk om (gebeds-)diensten bij te wonen. Verder is er geen specifieke aandacht voor minderjarigen vanuit de geestelijk verzorgers. I 6 Het tenue van de medewerkers van G4S vertoonde door het gele overhemd al geen gelijkenis. 9
3.3 Vertrek De vreemdelingen in het UCR zijn in het algemeen goed op de hoogte van het oogmerk van hun verblijf. Gekoppeld aan de procedure die daar aan vooraf ging zijn zij op de hoogte van het gegeven dat hun verblijf in het UCR moet leiden tot definitieve uitzetting uit Nederland. Binnen de locatie wordt door de terugkeerfunctionarissen in samenwerking met de Internationale Organisatie voor Migratie aandacht besteed aan de voorbereiding op dit vertrek. 10
4 Detentiecentrum Noorderzand Het DCN is een kleinschalige voorziening die sinds juli 2005 bestemd is voor het onderbrengen van vrouwelijke vreemdelingen ex art. 59 van de vreemdelingenwet. Het complex is semi-permanent, heeft een rechthoekige vorm rond een ruime luchtplaats en bestaat uit twee bouwlagen. Het beveiligingsniveau is laag en de onderlinge sfeer gemoedelijk. De capaciteit bedraagt 100 plaatsen in meerpersoonskamers met stapelbedden. Uitgangspunt is dat uitsluitend kinderen tot de leeftijd van vijf jaar, samen met hun moeder, in het DCN geplaatst worden. 4.1 Huisvesting Moeder en kind(eren) worden gezamenlijk in een ruimte ondergebracht; hier worden geen andere vreemdelingen bij geplaatst. De leefruimte is tevens slaapruimte. De ruimten worden niet door de GGD getoetst op veiligheid en hygiëne 7. Voor kinderen is speelgoed beschikbaar en dit wordt regelmatig aangevuld. 4.2 Verblijf Er vindt vóór plaatsing geen voorlichting plaats aan de ouder met minderjarige(n) over de verblijfsomstandigheden in het DCN. Bij de intake wijst het DCN op alternatieve verblijfsmogelijkheden voor het kind. Er wordt geen op het gezin toegesneden verblijfsplan opgemaakt. Wel is er nauwe samenwerking tussen de terugkeerfunctionaris en de IND-medewerker, die in deze regio speciaal belast is met de dossiers van ouder(s) met kind(eren), om het verblijf zo kort mogelijk te houden. Vastgelegde protocollen heeft de ISt niet aangetroffen. I 7 Een tekortkoming niet beveiligde stopcontacten in het kinderdagverblijf- is onmiddellijk verholpen. 11
Voor minderjarigen is in het DCN aangepaste kleding en voeding beschikbaar. Indien voor minderjarigen een specifiek zorgmiddel niet voorhanden is, dan wordt dit aangeschaft. In het DCN kunnen ouder en kind(eren) de gehele dag naar buiten en kunnen kinderen zo vrijelijk contact met andere kinderen hebben. Het dagprogramma loopt van 8.00 uur tot 21.00 uur. Gedurende het dagprogramma is er veel bewegingsvrijheid voor de bewoners. De vrouwen werken allemaal in de huisdienst of op een kleine arbeidszaal. Er zijn voor de bewoners voldoende voorzieningen beschikbaar om zelf te wassen en te koken. Er is een vorm van kinderopvang door de bewoners zelf. Een bepaalde mate van begeleiding hierbij vindt plaats door een vrijwilligster die zelf lange tijd in het onderwijs werkzaam is geweest. Voor de beschikbare sportinstructeur behoren de kinderen in het DCN niet tot de doelgroep. Vanwege de niet-leerplichtige leeftijd van de kinderen wordt in het DCN geen onderwijs aangeboden. Er is een bibliotheek met hoofdzakelijk boeken voor volwassenen. 4.3 Zorg Twee detentietoezichthouders (dth ers) volgen de opleiding SPW4. De medische zorg in het DCN houdt specifiek rekening met de aanwezigheid van minderjarigen. Jonge kinderen worden regelmatig gezien en gevolgd door een kinderverpleegkundige die vanuit het regionale consultatiebureau wordt ingezet. Tandheelkundige, psycho-sociale en geestelijke zorg zijn beschikbaar. Bij de laatste vorm van zorg wordt nauw samengewerkt met vrijwilligers uit de regio die zich al jaren voor het DCN inzetten. Deze vrijwilligers nemen kinderen wel eens mee naar een buitenactiviteit zoals bezoek aan een kinderboerderij of speeltuin. Dit alles past bij de omgangscultuur en gemoedelijkheid van het centrum. 4.4 Veiligheid De ouder met kind(eren) zijn niet ondergebracht in een afzonderlijke leefomgeving. De verblijfsruimten voor ouder en kind(eren) zijn onderdeel van het reguliere complex waar de bewoners worden ondergebracht met dien verstande dat een ruimte waar een ouder met kind(eren) is ondergebracht niet 12
wordt gedeeld met andere bewoners. Kinderen zijn volledig deelgenoot van de dagelijkse gang van zaken in het complex. Er zijn geen specifieke maatregelen om kinderen af te schermen van de overige bewoners. De leiding van het DCN geeft aan dat er weinig incidenten zijn in het complex vanwege de (vrouwelijke) populatie, de kleinschaligheid en de open en gemoedelijke sfeer. 4.5 Vertrek De leiding van het DCN ziet bij vertrek wegens opheffing van de vreemdelingenbewaring toe op opvang voor de ouder met kind(eren). Door de nauwe relatie tussen het DCN en de vrijwilligers die gelieerd zijn aan het centrum lukt het vrijwel altijd om via de vrijwilligers voor gepaste opvang te zorgen. Dit alles is in het DCN niet geprotocolleerd maar wel geïnternaliseerd. 13
5 Detentiecentrum Zeist Het DCZ is een grootschalige voorziening die huisvesting biedt aan meerdere categorieën justitiabelen. Sinds januari 2006 verblijven er ook ouders met minderjarige(n) ex art. 59 van de vreemdelingenwet in vreemdelingenbewaring in het DCZ. Ouders met minderjarigen zijn gehuisvest in unit 50. De ISt heeft zich tijdens deze vervolginspectie uitsluitend gericht op de voorzieningen die binnen het DCZ aan ouders met minderjarigen worden geboden. Zij zijn ondergebracht in een aparte gang van het twee verdiepingen tellende gebouw. Een binnenplaats in het carré van het complex en een buitenplaats aan de buitenzijde wordt gebruikt als luchtplaats voor de bewoners. Beveiligingsvoorzieningen in de vorm van rollen constatina s 8 zijn daarbij manifest aanwezig. Op de buitenplaats zijn de rollen constatina s op de grond afgeschermd met schutborden die dienst doen als krijtborden. 5.1 Huisvesting Ouders met kinderen verblijven dag en nacht gezamenlijk in een ruimte (een voormalig klaslokaal), voorzien van bedden, een tafel met stoelen, een koelkast, een magnetron en een tv. De GGD beoordeelt jaarlijks de veiligheid en hygiëne voor kinderen. Kinderen hebben de mogelijkheid om speelgoed mee naar de verblijfsruimte te nemen. 5.2 Verblijf Ouders met kinderen worden voor plaatsing in het DCZ niet voorgelicht over de omstandigheden aldaar. I 8 Een soort prikkeldraad uitgevoerd met scherpe, mesachtige punten. 14
Het verblijf van het gezin wordt in het DCZ niet gemonitord en vastgelegd in een verblijfsplan. De terugkeerfunctionaris houdt de ontwikkelingen van de uitzettingsprocedure bij en communiceert daar over met de bewoners. Een bredere en gestructureerde uitwisseling van bijzonderheden rond bewoners, bijvoorbeeld in de vorm van een frequent bewonersberaad, vindt niet plaats. Bijzonderheden rond bewoners worden ad hoc tussen functionarissen uitgewisseld. Het is de ISt niet gebleken dat er gerichte inspanningen worden verricht om een verkorting van de verblijfsduur voor ouders en minderjarigen te bewerkstelligen en/of het vertrek van hen voor te bereiden. Bijzondere omstandigheden die zich met ouders en minderjarigen kunnen voordoen zijn in het DCZ niet geprotocolleerd maar worden ad hoc geregeld. Er is voor minderjarigen voldoende aangepaste kleding en voeding beschikbaar. Als een (verzorgings)middel voor minderjarigen ontbreekt, dan wordt dit zonder meer aangeschaft. Het dagprogramma vangt in het DCZ voor de volwassenen aan om 8.00 uur en eindigt om 17.00 uur. De bewoners worden dan weer ingesloten in hun verblijfsruimte. De minderjarigen ouder dan 12 jaar volgen het dagprogramma van de volwassenen. Rond 18.00 worden -uitsluitend de minderjarigen tot en met 12 jaar- uitgesloten voor een gezamenlijke avondactiviteit tot 21.00 uur in de recreatieruimte die speciaal voor kinderen is ingericht; ouders zijn daar niet bij betrokken. Het dagprogramma biedt geen gelegenheid om ouders met minderjarigen vrijelijk naar buiten te laten gaan. Twee keer per dag is er gedurende een uur luchten voor de afdeling. De kinderen kunnen dan met hun ouders mee naar buiten. Bij een schouw van de buitenluchtplaats trof de ISt geen buitenspeelmateriaal voor minderjarigen aan, anders dan een zandschelp, een klimrek en baskets. Op de afdeling voor ouders met minderjarigen kunnen de kinderen contact met elkaar hebben; ook de ouders hebben die mogelijkheid omdat de deuren van de verblijfsruimten overdag geopend zijn. In het DCZ is kinderopvang beschikbaar. Een daartoe gekwalificeerde, als activiteitenbegeleider opgeleide, detentietoezichthouder (dth er) is vrijgesteld om de activiteiten voor minderjarigen te begeleiden. Zijn taak is tweeledig. Enerzijds houdt hij toezicht bij de activiteiten van de jongere kinderen en anderzijds begeleidt hij het onderwijs aan de wat oudere (leerplichtige) kinderen in een ruimte annex aan de recreatieruimte. De onderwijsmogelijkheden voor oudere kinderen zijn, zowel qua inhoud als frequentie, beperkt. Er wordt uitsluitend gebruik gemaakt van educatieve software en er is geen 15
gekwalificeerde leerkracht bij het daadwerkelijke leerproces betrokken. Sinds kort is door het DCZ wel een gekwalificeerde docent als onderwijscoördinator aangesteld maar deze werkt voor het gehele complex en is om die reden één dagdeel rechtstreeks betrokken bij het leerproces van de minderjarigen. Hij heeft inmiddels een visie op educatie aan kinderen in het DCZ vastgelegd in een informatiebrochure. Daaruit blijkt dat het vorm en inhoud geven aan onderwijs onder de bijzondere omstandigheid van detentie in het DCZ voor de organisatie nog een forse opgave zal zijn. De ISt heeft een ruimte gezien die dienst doet als bibliotheek voor de bewoners. Hier werden weinig boeken aangetroffen specifiek bestemd voor minderjarigen. Bibliotheekbezoek is onderdeel van het dagprogramma. De bibliotheekcollectie is om die reden niet vrij toegankelijk voor de bewoners, maar alleen op de momenten dat het dagprogramma dit aangeeft. Een gekwalificeerde sportinstructeur maakte voor de ISt inzichtelijk welke mogelijkheden er in het DCZ zijn voor o.a. de grondmotorische ontwikkeling van minderjarigen en andere activiteiten met een sportief karakter. Deze mogelijkheden zijn beperkt. In het gebouw is er, behoudens de door volwassenen gebruikte fitnessruimte, geen ruimte beschikbaar voor het geven van bewegingsonderricht. Buiten is er weliswaar een grote luchtplaats, maar zijn er beperkte middelen om inhoud te geven aan spelactiviteiten voor minderjarigen. Noodgedwongen neemt hij kinderen voor bewegingsoefeningen wel eens mee naar de fitnessruimte maar de kleine ruimte met zware apparatuur is feitelijk niet geschikt voor het gebruik door kinderen. 5.3 Zorg De detentietoezichthouders in het DCZ zijn niet specifiek geschoold in de omgang met ouders en minderjarigen. Er is medische, tandheelkundige, psychosociale en geestelijke zorg beschikbaar. De door de ISt geïnterviewde zorgfunctionarissen geven blijk van hun professionele aandacht voor het welzijn van minderjarigen maar zijn collectief van mening dat er binnen het DCZ onvoldoende aandacht wordt besteed aan de integratie van hun specifieke kennis over de bewoners. Onderling overleg is er eigenlijk alleen bij incidenten en bij eigen initiatieven om elkaar te informeren met betrekking tot casuïstiek. 16
5.4 Veiligheid De leefomgeving van ouders met minderjarigen is binnen unit 50 van het DCZ fysiek afgescheiden van die van overige bewoners. Ook binnen de uitvoering van het dagprogramma vindt geen vermenging plaats. In de gemeenschappelijke verblijfsruimte voor ouders met minderjarigen zijn altijd toezichthoudende medewerkers aanwezig. 5.5 Vertrek De leiding van het DCZ ziet bij vertrek wegens opheffing van de vreemdelingenbewaring niet specifiek toe op opvang voor de ouder(s) met minderjarige(n). De medische zorg reikt aan de bewoners een medisch paspoort uit omdat het bij vertrek niet altijd lukt om medicatie mee te geven of een medisch dossier over te dragen. 17
6 Conclusie Verbeteringen in GH en UCR De ISt heeft bij dit vervolgonderzoek geconstateerd dat in beide in 2005 onderzochte locaties, het GH en het UCR, activiteiten zijn ontplooid om invulling te geven aan een aantal van haar aanbevelingen uit het inspectierapport uit 2005. Op onderdelen zijn in beide locaties meerdere verbeteringen doorgevoerd. Uitbreiding aantal locaties Het aantal locaties waar ouders met minderjarigen in het kader van vreemdelingenbewaring ex art. 59 van de Vreemdelingenwet door de DJI worden ondergebracht is uitgebreid met de locaties DCN en DCZ in respectievelijk juli 2005 en januari 2006. Deze locaties zijn door de ISt beoordeeld aan de hand van het toetsingskader uit 2005. Daarbij is gebleken dat door de kleinschaligheid en gemoedelijkheid van het DCN er vanuit de leiding veel zicht en aandacht is voor de aanwezigheid van moeders met minderjarige(n). Door de grootschaligheid en diversiteit van bestemmingen is dit in het DCZ minder het geval. Variatie over vier locaties De ISt vindt het opvallend dat iedere locatie op eigen wijze invulling geeft aan de vreemdelingenbewaring van ouders met minderjarigen en dat er geen sprake is van toepassing van een gemeenschappelijk (beleids-)kader dat gericht is op het vormgeven van een regime en voorzieningen specifiek afgestemd op de bewaring van ouders met minderjarigen. Dit komt ook tot uitdrukking in Tabel II. Tabel II geeft voor de vier locaties weer of deze al of niet voldoen aan de specifieke toezichtcriteria uit het themaonderzoek van 2005 en maakt voor het GH en het UCR inzichtelijk op welke toezichtcriteria verbeteringen waarneembaar zijn. 18
Tabel II: Oordeel op specifieke toezichtcriteria Toezichtcriterium GH UCR DCN DCZ 2005 2006 2005 2006 2006 2006 Rechtspositie Huisvesting Gezinsleven + + + + + + Privéleven + + + + Kindvriendelijkheid + + + + Speelgoed + + + + + + Verblijf Voorlichting + + + + Verblijfsplan, protocollen + + + + Kleding + + + + + + Voeding + + + + + + Bewegingsvrijheid + + + + + Wasvoorziening + + + + + + Kinderopvang + + + + + + Onderwijs +/ +/ +/ nvt +/ Bibliotheek + + +/ Recreatie, sport +/ + +/ +/ +/ +/ Zorg Begeleiding + + Medische zorg + + + + + + Zuigelingen- en peuterzorg + + + + + + Tandheelkunde + + + + + + Psycho-sociale zorg + + + + + + Opvoedkundige zorg + + + + + + Geestelijke zorg + + + + + Veiligheid Afzonderlijke woon- en leefomgeving + + + + + + Vertrek Anticipatie op omstandigheden na vertrek +/ +/ +/ +/ +/ 19
Het GH voldoet nu wel op de toezichtcriteria kindvriendelijkheid, voorlichting, verblijfsplan en protocollen, recreatie en sport en begeleiding. Het UCR heeft vooruitgang geboekt op de toezichtcriteria onderwijs, bibliotheek en geestelijke zorg. Het UCR voldoet nu wel op het toezichtcriterium geestelijke zorg. De niet eerder geïnspecteerde locaties DCN en DCZ voldoen niet aan toezichtcriteria waaraan de locaties GH en UCR al wel voldeden of waarop ze vooruitgang hebben geboekt. Het DCN voldoet aan een meerderheid van de toezichtcriteria. Het DCN voldoet niet aan de toezichtcriteria: privéleven, kindvriendelijkheid, bibliotheek, recreatie en vertrek. Het DCZ voldoet aan een kleine meerderheid van de toezichtcriteria. Het DCZ voldoet niet aan de toezichtcriteria: privéleven, voorlichting, verblijfsplan en protocollen, bewegingsvrijheid, onderwijs, bibliotheek, recreatie en sport, begeleiding en vertrek. Minderjarigen vanaf 12 jaar In de locaties GH, UCR en DCZ is er beperkt tot geen onderwijs voor minderjarigen vanaf 12 jaar. In het UCR en DCZ is er voor de minderjarigen vanaf 12 jaar geen specifiek dagprogramma. Voor deze minderjarigen geldt het dagprogramma van de volwassenen. Advies De ISt blijft van oordeel dat de omvang van de doelgroep en de kleinschaligheid van en de variatie in de uitvoering op de vier locaties de noodzaak indiceren tot concentratie op één locatie. Derhalve wijst de ISt voor zo n locatie nogmaals op de aanbeveling aan de ministers uit het inspectierapport van 2005 de doelgroep ouders met minderjarigen te onderscheiden in de regelgeving en de accommodatie geschikt te maken met voorzieningen gericht op de verschillende leeftijden van de minderjarigen. 20
Justitie werkt aan een veiliger samenleving Justitie voorkomt en bestrijdt criminaliteit. Adequate opsporing, snelle berechting en consequente uitvoering van straffen en maatregelen zorgen dat Nederland veiliger wordt. Uitgave December 2006, Ministerie van Justitie,, Postbus 20301, 2500 EH Den Haag