Is opgericht 11 juli 2000 en draagt een neutraal karakter

Is opgericht 11 juli 2000 en draagt een neutraal karakter Bestuur: Voorzitter Henk van Merriënboer 0181-646574 Secretaris Cees Brons 010-5910804 2e Secretaris vacant Penningmstr. Heerco Steen 0181-770451 Com. PR Peter Stok 0181-217130 Com.Evenementen Ton Kooren 0181-216654 Dirigent: Arjan Breukhoven 010-4211882 Erelid: Repetities: Contributie: Donateur worden? : Kleding: Cees Brons en Anton Kooren Iedere donderdag om 19.30 uur in De Kern, Eikenlaan 2, Spijkenisse, 0181-612800. 12,00 per maand.; over te maken per eerste van de maand op ABN-AMRO bank nr. 56.71.07.795 van Het Randstedelijk Mannenkoor te Spijkenisse. Voor slechts 2,50 per maand of 30,00 per jaar kunt u het koor steunen. In ruil voor die steun krijgt u gratis 1x toegangskaart voor eigen concert naar keuze en 6 x per jaar het clubblad Randverschijnselen. Betaling zie contributie Formeel 1: Zwarte smoking, wit smokingoverhemd, lange zwarte sokken, zwarte schoenen. Formeel 2: Ivoorkleurig smokingjasje + bijbehorende pochet, ivoorkleurig smokingoverhemd, zwarte pantalon, lange zwarte sokken, zwarte schoenen. Informeel tenue: koorvest, wit overhemd, koorstropdas, donkere broek (geen spijkerbroek). Concertmap: Voor concerten en andere uitvoeringen. Tegen betaling van een borg van 7.00 in bruikleen te verkrijgen bij Arie van der Stelt. Bij het verlaten van het koor kan de map worden ingeleverd en wordt de borgsom terug betaald. Redactie: Website: Ger Buitink en Roel Korpershoek kopij naar: gbuitink@chello.nl www.randstedelijkmannenkoor.nl

1 colofoon 2 index 3 voorwoord 4 van de redactie 5 proefvaart 10 Van de PR- Commissie 12 STEMPROBLEMEN 15 De musicus en 17 Hallo, mag ik mij even 20 Optreden Stuifakkers 22 Gershwin 27 Wij feliciteren 28 NEGEN MAANDEN LATER 30 de gans 32 kippenvel 33 mutaties / weetjes 34 agenda 2

De jaarvergadering is achter de rug. Het bestuur heeft in deze vergadering getracht enkele actuele en bovendien gevoelige onderwerpen voor het voetlicht te brengen en daar, voor zover dat ligt binnen het vermogen van het bestuur, antwoord op te geven. In het lange openingswoord heb ik, namens het bestuur, getracht duidelijkheid te geven over de te varen koers van het koor in het aankomende jaar en verder. Nogmaals kan ik aangeven dat er duidelijke afspraken zijn gemaakt met alle betrokkenen over de keuzes die gemaakt gaan worden. Daarbij moeten we uiteraard niet uit het oog verliezen dat we met enige regelmaat worden uitgenodigd door instanties of instellingen die inspraak willen hebben over de te zingen stukken. Daar moeten we niet van terugschrikken. Verder terugkijkend verliep de vergadering vlotjes, met hier en daar enkele prikkelende momenten. Het met respect spelen van het vraag-en-antwoord-spel blijkt niet aan iedereen besteed. Iets om een volgende keer in acht te nemen. Gelukkig hebben we twee weken na de jaarvergadering de draad weer opgepakt met een concert in de Stuifakkers in Rockanje. Dit in het licht van de openingsfestiviteiten ter gelegenheid van de ingebruikname van dit prachtige complex. Een genot om weer met Ernst Daniël Smit te werken. Op de middag van dezelfde dag werd het zoveelste schip van Anton Kooren & Co., de Vinotra 10, gedoopt middels een indrukwekkende en tevens vrolijke plechtigheid. Wij als mannenkoor hadden graag acte de présence gegeven, maar dit lukte helaas niet. Ik wens de bemanning en het schip een behouden vaart. De repetities zijn weer in volle gang. Ik proef daarbij weer een nieuw elan. Ik hoop dan ook dat we deze lijn zullen doorzetten, waarbij iedereen de neus in dezelfde richting heeft. Voor de komende periode wens ik u weer fijne repetities en optredens. 3 Henk van Merriënboer.

Komt dat nu door het mooie weer? De weken vliegen voorbij en plotseling kom je tot de ontdekking dat de kopij naar de drukker moet. Nog niets aan gedaan. Alle hens aan dek! Gelukkig heeft het redactie spaarpotje altijd wat achter de hand maar nooit genoeg om een boekje naar de huidige maatstaf te vullen. Dus improviseren geblazen. Ook de bestuursleden komen altijd op het laatste moment, want die verwachten nog een actuele hotspot te kunnen brengen. Er is in ieder geval weer het één en ander te lezen. De proefvaart op de Vinotra 10, Tante Suus van de Stuifakkers, Arjan met een leuk verhaal over de media en natuurlijk onze vaste bijdrage van de voorzitter en een interessant stukje over Gershwin. Al met al genoeg stof ter lering en vermaak. En als er nog koorleden zijn die nog iets op papier kwijt willen, dan hebben zij tot 12 juni de tijd om het in te leveren. Het laatste nummer van dit seizoen komt dan uit. Dus mannen aan de slag! Heel veel leesplezier! Het eerstvolgende nummer verschijnt op 23 juni 2011. Kopij inleveren voor 12 juni 2011. 4

Donderdag 31 maart was het dan zover. Proefvaart met de Vinotra 10. Samen met Arie van der Stelt vroeg op pad richting de Volkerak sluizen. Want daar lag het schip te wachten op de gasten die voor deze dag waren uitgenodigd. Tot onze verbazing werd het ritje met de auto snel afgelegd en kwamen wij op tijd aan bij de sluis. Het dijkje langs het water stond inmiddels vol met auto s en ik kon gelukkig mijn auto nog in een klein gaatje manoeuvreren. Het was al een drukte van je welste. De stuurhut, het manschappenverblijf en de machinekamer werden druk bezocht. Iedereen wilde het resultaat zien hoe men van een kaal casco een prachtig tankschip heeft gemaakt. 5

Onder het genot van een kopje koffie en een heerlijk stuk taart naar keuze, werd door iedereen de ene lofuiting na de andere geuit. Ondertussen werd er in de machinekamer hard gewerkt om de drie motoren van een nieuw oliefilter te voorzien. Heel veel technici van alle toeleveringsbedrijven waren druk in de weer met het nakijken van alle technische apparaten. En dat zijn er veel, heel veel. Sensoren voor het aanmeren langszij een kade of tanker. Een plottersysteem voor diepte berekening. Vier camera s welke het schip van voor naar achter en machinekamer in de gaten houden. Twee radarschermen en een scherm met een GPS systeem, welke aangeeft waar het schip zich precies bevindt. Een beladingssysteem voor de gehele tanker, waar iedere tank op het scherm zichtbaar is met opgave van de hoeveelheid vloeistof. En zo kan ik nog wel een uurtje doorgaan. Inmiddels was het 10.30 uur en tijd om met de proefvaart te beginnen. Eerst even de trossen los gooien en langzaam bewoog het schip zich vanaf het steiger richting het haringvliet. Het schip bewoog zich inderdaad maar het leek wel of er geen motoren aanwezig waren. Geen geluid of trilling was waarneembaar. Een heel aparte ervaring om met zo n groot schip mee te varen. Het enige negatieve kantje aan deze dag was het weer! De regengoden deden hun uiterste best om deze proefvaart letterlijk in het water te laten vallen. Heel jammer want zich buiten begeven was vragen om een nat pak. Daarom werd het wel erg druk op 6

de brug. Iedereen wilde natuurlijk de verrichtingen van de kapitein zien. Met jaloerse blikken keek men hoe gemakkelijk het schip is te manoeuvreren. Iedereen had graag op de stoel van de kapitein willen zitten. Ondertussen was het al rond de klok van 12 en kregen veel meevarende gasten toch wel trek in een kopje koffie en een hartige hap. Onze gastheer, commissaris evenementen, had zijn uiterste best gedaan om deze proefvaart een dubbele betekenis mee te geven. Naast de zoetige heerlijkheden waren er ook rijk gevulde en belegde broodjes, heerlijke salades en een keur aan andere drankjes. Het werd een komen en gaan naar het manschappenverblijf, want koude buitenlucht maakt hongerig. 7

Inmiddels was het schip aangekomen in het Vuile Gat, in de buurt is van het bekende eiland Tiengemeten. Tijd om een te testen wat het schip allemaal kan of niet kan. Als leek kom je al snel tot de conclusie dat dit schip alles kan. Met een topsnelheid van 21 km per uur bij een belading van 8600 ton, moet je flink doortrappen op je fiets om dit schip bij te houden. Het uitwijken van het schip van links als naar rechts gaat zo snel, dat je het idee hebt alsof je in een kano zit. Ook het ronddraaien van het schip is snel en mede dankzij de drie krachtige motoren ligt het schip bijzonder snel stil. Na nog een serie tests te hebben gedaan, waaronder de ankertest, werd het de hoogste tijd om weer richting de Volkerak sluizen te varen. Het weer was inmiddels beter geworden, zodat iedereen even een loopje over het schip kon maken. En met een lengte van 135 meter kun je met recht spreken van een loop. Aangekomen in het vooronder zie je weer een batterij aan machines staan. Drie generatoren voor de stroomvoorziening. Een zeer groot verwarmingssysteem om de geladen olie op een bepaalde temperatuur te houden, zodat dit gemakkelijk over te pompen is. 8

Ook dit systeem wordt volledig aangestuurd door een computer met een touch-screen, waarop alle details zijn af te lezen. Het moet toch een fantastische ervaring zijn om als personeel met zo n stuk techniek te mogen werken. Aan alle leuke dingen komt ook een einde. Aangekomen bij de Volkerak sluizen moest het schip nog even ronddraaien om daarna op een eenvoudige manier aan te meren aan het steiger. Deze proefvaart was met vlag en wimpel geslaagd. Na de gastheer te hebben bedankt voor deze geweldige dag vertrokken wij met een ervaring rijker richting Spijkenisse. Wij wensen de VINOTRA 10 een behouden vaart en de directie een prachtige toekomst met dit fantastische schip. Ger Buitink. Redacteur. 9

Van de PR-Commissie Tijdens de eerste maanden van 2010 begon het bericht in de koorwandelgangen te circuleren dat met name op twee bestuursposten een vervanging plaats diende te vinden. Zowel de penningmeester als de public-relation man hadden hun termijn van zes jaar uitgediend en waren naar opvolgers aan 't lobbyen. Beide functionarissen konden bogen op een indrukwekkende staat van dienst en hadden zodoende hun verdienste voor het koor méér dan bewezen. Respectievelijk Arie van der Stelt en Ger Beikes hadden naast hun bestuurswerk nog dikwijls vele bijtaken voor het koor op hun schouders genomen en zouden daarom maar moeilijk te vervangen zijn. Op zeker moment bereikte mij zomaar via via uit 't niets het verzoek, me beschikbaar te stellen voor de post 'public relations. Op zo'n moment is je directe reactie psychologisch zéér belangrijk: òf je antwoord meteen met een ferm en beslist: 'Nee hoor, niets voor mij!' òf je aarzelt even om reden van overrompeling, afvragen waarom uitgerekend jij, misschien toch wel interessant etc. In het laatste geval wordt dit meestal opgevat als een verklaring van geen bezwaar en heb je de vacature al grotendeels ingevuld. Zo ook bij mij, waardoor één en ander nog versterkt werd door de verscheidene aanmoedigingen van andere medekoorleden dat 'iets dergelijks ze echt iets voor mij leek'... Welnu, ik meldde me bij Ger Beikes als eventuele kandidaat opvolger van zijn bestuurspost en niet veel later werd ik als zodanig voorgesteld aan het koor. Samen met Heerco Steen als nieuwe penningmeester zagen we ons geplaatst voor een bestuurstermijn van de komende zes jaar. 10

Het jaar 2010 was naast alle algemene gebeurtenissen ook nog eens een lustrumjaar met alle extra publicrelation-festiviteiten van dien. Gelukkig verklaarde Ger Beikes dat hij het jaar nog in functie uit zou dienen als voorzitter van de pr.commisie en als lid van de jubileumcommissie. Een pak van m'n hart; anders zou ik me wel heel erg in het diepe gegooid gevoeld hebben! In de loop der navolgende maanden had ik de gelegenheid eens te beschouwen wat zo n pr-functie nou eigenlijk inhield, wat er van je verwacht werd, welke terugkerende activiteiten de nodige aandacht moesten hebben etc., etc. Naast Ger's 'coaching' merkte ik al gauw dat mijn voorzichtig functioneren krachtig ondersteund werd door de andere leden van de pr.-commissie: Een ervaren redactieteam voor "Randverschijnselen", welk clubblad volledig drijft op de verrichtingen van Ger Buitink en Roel Korpershoek, met als tekstueel leverancier Peter Hoevenaars. Naast deze intensieve werkzaamheden zorgt Ger Buitink óok nog eens voor alle publieksgerichte aankondigingen zoals affiches, circulaires, concertboekjes-en- kaarten, etc.; met recht zijn gewicht in goud waard voor het koor dus! Tsja, als alles al gedelegeerd bleek was mijn functie best te doen dus... Gelukkig merkte ik gaandeweg dat op een aantal punten de pr. gang van zaken in mijn ogen nog wat gestroomlijnd kon worden: Met name ten aanzien van de publicatie in de diverse media kan de efficiëntie wellicht nog wat worden verbeterd. Ook een soort van 'helicopterview' met het oog op adverteerders en donateurs zag ik voor mij weggelegd, hoewel de meeste adverteerders toch meestal via een persoonlijk netwerk van één van de leden wordt binnengehaald. Oók als lid van het bestuur voel ik mij regelmatig van enig nut tijdens vergaderingen: Is het niet slechts door het aandragen van koffie en frisdrank, dan toch óok nog door het doen van nuttige suggesties en ideeën omtrent de diverse agendapunten. Zodoende begin ik me steeds meer 'senang' te voelen in dit 'incrowdkringetje' van HRM en beschouw de intensieve contacten die de functie met zich meebrengt t.a.v. de diverse andere koorleden, als zeer plezierig. Ik hou me dan ook zeer aanbevolen voor ideeën, plannetjes en opmerkingen ter verhoging van de algemene koorvreugde en spits m'n oren bij voorbaat voor alle bijdragen dienaangaande van alle koorvrienden! Een hartelijke groet van Peter Stok. 11

Stemproblemen Stemstoornissen, stemproblemen Welke soorten worden onderscheiden? Als er afwijkingen aan de stembanden zijn, dan beïnvloedt dit de trilling van de stembanden en dus het geluid dat gemaakt wordt. In het algemeen komt dit tot uiting in een vorm van heesheid of schorheid. De meest voorkomende aandoening is een ontsteking. Iedereen is wel eens hees bij een verkoudheid. Vaak worden de infecties veroorzaakt door virussen en genezen vanzelf. Ook als er een bacteriële infectie is, is dit vaak het geval. Bij ernstige of chronische infecties kan het voorschrijven van medicijnen noodzakelijk zijn, eventueel zal gezocht worden naar een mogelijke infectiebron, bijvoorbeeld in de neusbijholten. Irritatie van de stembanden kan echter ook het gevolg zijn van stemmisbruik, van blootstelling aan irriterende gassen/dampen, van roken of in een enkel geval van allergie. Ook wanneer de stembanden door een verlamming niet goed naar elkaar kunnen komen, klinkt de stem hees. Soms geneest een stembandverlamming. Dit is afhankelijk van de oorzaak. Er zal dus geprobeerd worden om de oorzaak van de verlamming te vinden. Wanneer er geen herstel plaats vindt, kan de stem vaak verbeterd worden door oefeningen (logopedische therapie). Tenslotte kan zo nodig een operatie uitgevoerd worden. Er bestaan verschillende goedaardige zwellingen van de stembanden. De stem is in deze gevallen vaak te verbeteren door de zwelling, bijvoorbeeld een goedaardige stembandpoliep, te verwijderen. Deze ingreep vindt meestal in narcose plaats. Een ander 12

voorbeeld van goedaardige zwellingen van de stembanden zijn de zgn. stembandknobbels, die kunnen ontstaan bij onjuist stemgebruik. Heesheid kan ook worden veroorzaakt door kanker van de stembanden. Deze vrij zeldzame aandoening komt vooral voor bij wat oudere, rokende mannen en kan in een vroeg stadium meestal goed worden genezen. In een dergelijk vroeg stadium heeft de behandeling ook nauwelijks gevolgen voor de stem. Hoe vroeger de diagnose wordt gesteld, hoe beter het dus is. Bij de minste twijfel zal daarom een verdacht stukje weefsel van de stemband, verkregen tijdens een kleine ingreep onder narcose, nader onder de microscoop worden onderzocht. Het is ook mogelijk dat bij patiënten met stemproblemen géén afwijkingen aan de stembanden worden gevonden. De stem klinkt slecht door het niet goed gebruiken van de stembanden tijdens het spreken. De reden hiervan is niet altijd te achterhalen. Soms sluiten mensen na een stembandinfectie hun stembanden niet goed. Misschien omdat zij hun stembanden 'ontzien' hebben tijdens de infectie. Anderen sluiten hun stembanden dan juist veel te krachtig. Wellicht omdat zij hun stem tijdens de infectie hebben geforceerd. Lichamelijke conditie kan een rol spelen bij stemproblemen. Bij vermoeidheid wordt de stem misschien niet krachtig genoeg gebruikt. Emoties kunnen ook een oorzaak van verkeerd stemgebruik zijn, bijvoorbeeld door een te hoge spierspanning. Het komt echter vaak voor dat er geen duidelijke oorzaak wordt gevonden. Je KNO-arts kan onderzoeken of je je stembanden verkeerd gebruikt. Soms is hiervoor nader onderzoek met een stroboscoop nodig. Dit apparaat produceert flitslicht, waardoor de stembandtrilling zichtbaar gemaakt wordt. Het is mogelijk, dat als gevolg van het onderzoek wordt besloten tot verwijzing 13

naar een logopedist. Die leert je je stem beter gebruiken, o.a. door oefeningen. Uiteraard kost dit enige tijd en dus geduld en moeite. Gevolgen van verkeerd stemgebruik In enkele gevallen kan verkeerd stemgebruik leiden tot het ontstaan van afwijkingen van de stembanden, bijvoorbeeld stembandknobbels. In een dergelijke situatie moet natuurlijk de oorzaak van de knobbels, nl. het verkeerde gebruik van de stem, worden weggenomen. Wanneer dit gebeurt, vaak is hierbij logopedische hulp noodzakelijk, verdwijnen de knobbels vrijwel altijd. Is het resultaat echter onvoldoende, dan kan uiteindelijk geadviseerd worden om de stembandknobbels operatief te verwijderen. Een dergelijke operatieve behandeling zal altijd weer gevolgd worden door een periode met logopedie. Wat kun je zelf doen bij stemproblemen? Niet roken, dit is altijd slecht voor je stembanden. Door je neus ademen en voldoende water of ander vocht drinken. Als je slijmvlies uitdroogt, is het kwetsbaar. De stem niet forceren wanneer je flink verkouden bent. Niet kuchen, schrapen, fluisteren en schreeuwen. Dat is slecht voor de stembanden. Spreek rustig. Als je te gehaast spreekt heb je geen tijd om je stembanden op de juiste manier te gebruiken. Koorzanger. Uw adres voor verse en gebakken vis, mosselen, haring, salades. Plateau 32 3202 GM Spijkenisse 0181-622728 www.visplateau.nl 14

De musicus en de social media De social media is booming: hyves, facebook, twitter, linkedin, youtube etc. zijn op dit moment populaire manieren om met elkaar te communiceren op internet. Je vriendenkring kan enorm groot zijn, want vrienden op internet zijn er bij de vleet en je heb ze in alle uithoeken van de wereld. Veel politici sturen vele tweets in het rond, jongeren krabbelen op hyves wat af, dagelijks worden miljoenen berichtjes verspreid via facebook. En wat doet u? Gaat u mee in de wereld van de social media? Als musicus komt het er op aan om hard te werken aan de kwaliteit van spelen, dus uren trainen per dag. Maar daar blijft het niet bij. Op de conservatoria studeren mensen af met buitengewone kwaliteiten op het muzikale vlak, maar ze zijn verre van onderwezen in het communicatieve en commerciële vlak. Toch zullen ook zij hun waar moeten verkopen. Met een 10 afstuderen geeft geen enkele garantie op werk. Je kunt dan naast de telefoon gaan zitten of achter je inbox, maar er zal niets gebeuren, het blijft stil. Men moet wel weten wat je kunt. Laten we eerlijk zijn: als je de bel thuis niet hoort zul je de deur niet open doen. Dus: als men niet weet wat je kunt zullen ze je zeker niet bellen. Nu geef ik als voorbeeld de musici, logisch het is mijn vakgebied, maar elk bedrijf, dus ook de zelfstandige musicus, zal naast de absolute kwaliteit ook commercieel te werk moeten gaan en wakker blijven om nieuwe wegen te vinden. 15

Ook ik moet dus alert zijn op communicatieve noviteiten. Sinds 2004 bestaat Facebook al,youtube sinds 2005, maar Twitter is al weer iets jonger, namelijk uit 2006. In mijn werk gebruik ik ook deze faciliteiten, al gebruik ik ze wel zeer zorgvuldig. Als ik mijn hond ga uitlaten zal ik dat zeker niet melden, laat staan als ik boodschappen moet doen, en de afwas doen al helemaal niet. Er zijn bijvoorbeeld mensen die Facebook gebruiken als het dagboekje van vroeger wat onder het hoofdkussen lag. Er zijn ook mensen die de meest bizarre berichtjes in het rond strooien. Dom, dom, dom. Er zijn bedrijven die het internet afstruinen om te onderzoeken hoe de sollicitant zich daarop gedraagt. En dat kan je duur komen te staan! De social media is een onderdeel geworden van een internet marketing die je vrijelijk kunt gebruiken. Je bereikt een groep mensen die je doelgericht kunt uitzoeken. Vroeger was marketing per definitie een dure grap, maar via de computer kun je veel doelgerichter en effectiever te werk gaan. Ook Youtube is voor velen een interessante website. Vele filmpjes staan er op die wellicht niet het aanzien waard zijn, maar toch is het soms een goede bron van informatie. Vele musici, en echt niet de minsten, staan hierop. Leerzaam om eens te luisteren naar opnamen van andere mannenkoren of om te zien hoe een ander zijn instrument bespeeld. Nogmaals gezegd: ook een zelfstandig musicus gaat daarin mee. Concerten, nieuwe releases plaats je allemaal op deze moderne vorm van communiceren. Zelfs reclamefilmpjes van nieuwe Cd s worden geplaatst. Ach, je moet meegaan met je tijd, want je loopt hierbij zomaar eens achterop www.arjanbreukhoven.nl 16

Hallo, mag ik mij even voorstellen Wim van Bilsum - Nieuw en mijn ervaringen op het gebied van de zangkunst Wim van Bilsum, geboren op 1 juli 1942 in Utrecht en getrouwd met Tonny samen wonend in Spijkenisse. Wij hebben twee kinderen, een dochter Miranda van 38 en een zoon Sebastiaan van 35 jaar allebei wonend in Schiedam. Verder hebben wij 2 kleinkinderen, een kleinzoon Noah van ruim 9 jaar, die wel goed kan zingen maar nog niet op een koor zingt en een kleindochter Joan van 1 jaar. Al op 7-jarige leeftijd zong ik in het Volkzang Jeugdkoor Gaudeamus in Utrecht met dirigent Theo Al Smit. 17

Toen ik 10 was werd ik door mijn vader op een zekere dag meegenomen naar een auditie voor de Utrechtse Opera in 1952. Zij zochten figuranten en dus ook zangers voor de opera Carmen van George Bizet. In die tijd was daar Jos Burger dirigent en Mimi Aarden zong de hoofdrol van Carmen. Mijn vader ging zingen in het soldatenkoor en ik in het straatjongenskoor. Een voorwaarde was wel dat ik mijn witte haren bij elke voorstelling zwart moest laten verven. Het was elke keer weer een stevige wasbeurt om mijn haar weer wit te krijgen. Samen met een goede kennis heb ik mij in februari 2007 aangemeld bij het Koninklijk Schiedams Mannenkoor Orpheus en zijn die witte haren nog steeds aanwezig en staat het blijkbaar mooi in een mannenkoor. Om in een koor, dat nu 145 jaar bestaat, te mogen en kunnen zingen vond ik al een hele eer en de moeite waard om de lessen van meer dan 50 jaar geleden weer op te pakken. Ik besef me dat er een groot verschil is van hoe het vroeger was en nu als inmiddels 68-jarige in een mannenkoor. Ik heb vroeger ook de notenbalk moeten leren zingen en ook toen ik voor een korte tijd trompet leerde te bespelen. Er is nog veel bij te leren zoals o.a. het muziek lezen en wat alle notaties ervan betekenen en hoe dat gezongen kan (of moet) worden. Ook voor mij geldt oefening baart kunst. De wekelijkse repetities zijn de oefeningen in de praktijk en ook daar mag je eigenlijk wel eens de fout in gaan als je er maar van leert en hopelijk niet meer dezelfde fout maakt. Je zou je kunnen afvragen wat mij bewogen heeft om pas na zoveel jaren weer in een koor te gaan zingen. Als het moment nadert dat je met pensioen gaat is het zaak er voor te zorgen dat je een leuke hobby gaat doen en het liefst nog met anderen. Mijn ouders leven niet meer, maar 18

zijn wel de bron geweest voor mijn muzikale ontwikkeling. Opera s en operettes werden en worden nog steeds door mij dan ook vaak beluisterd en in gedachten geneuried of soms gezongen. Mijn vrouw en mijn kinderen zijn allen op verschillende koren. Ik heb in het mannenkoor ervaren dat elke zangstem zijn eigen moeilijkheden heeft, maar ook mogelijkheden heeft om gezamenlijk (meerstemmig) een prachtig en melodieus resultaat ten gehore kan brengen. Omdat ik mijn vrije tijd ook aan andere liefhebberijen wilde gaan besteden en wat dichter bij huis het Randstedelijk Mannenkoor al enigszins kende heb ik besloten het Koninklijk Schiedams Mannenkoor Orpheus te verlaten en over te stappen. Stemvorming en ademhalingstechnieken bij het zingen zijn onderwerpen die mijn belangstelling hebben en ik hoop dit ook bij dit koor verder te kunnen leren. Wellicht dat deze mogelijkheden ook met nieuwe leden en die de zangkunst nog verder willen leren en beoefenen tot stand gebracht kunnen worden. Wim van Bilsum. MUZIEK 1. Is de kunst om het hart te roeren 2. Het verstand aangenaam bezig te houden 3. De verbeeldingsgeest op te wekken 19

in De Stuifakkers te Rockanje W at moet je als Stichting Werkgroep Ouderen Rockanje (SWOR) schrijven over het concert dat Het Randstedelijk Mannenkoor ter gelegenheid van de opening van De Stuifakkers op 7 april ten gehore bracht, als zelfs ík er nog stil van ben. 20

Om 19.30 uur stapten de mannen van het koor, gekleed in witte smoking, de aula van ons nieuwe gebouw binnen, gevolgd door hun (en een beetje mijn) dirigent Arjan Breukhoven, gastsolist Ernst Daniël Smid en gastpianist Lennart Morrée, alle drie gekleed in het zwart. Wat was dat een mooi gezicht! Vanaf de eerste tot de laatste minuut hebben wij, alle meer dan 200 bezoekers, intens genoten van de zang van Ernst Daniël Smid, de zang van het koor, de muziek en het pianospel van Lennart en Arjan! Als U mij een beetje kent, weet u dat ik geen knollen voor citroenen verkoop en zult u van mij aannemen dat het een avond was om in te lijsten vanwege de sfeer, de muziek en het contact met de vrijwilligers. Stilletjes beschouwen we Het Randstedelijk Mannenkoor al een beetje als ons eigen koor. Het komt niet zo vaak voor dat we zo dankbaar naar huis zijn gegaan en we hopen jullie snel nogmaals te mogen verwelkomen voor zo n fantastische zangavond. Graag nodig ik hierbij u allen van harte uit voor een rondleiding door het nieuwe gebouw, de SWOR doet dat graag! Namens alle bewoners en SWOR-medewerkers nogmaals hartelijk dank en tot spoedig ziens, Susan van Gurp-Van den Bos 21

GERSHWIN, GEORGE (1898 1937): AMERIKAANSE MUZIKALE BRUGGENBOUWER Op 9 juli 1937 stuurde het Amerikaanse Ministerie van verdediging per radio-oproep twee torpedojagers van de marine op zoektocht. De oorlogsschepen moesten een privéjacht opbrengen en een man van boord halen: de wereldberoemde hersenchirurg Walter Dandy, die voor de kust van Virginia spelevoer. De medicus, wiens jacht geen radio aan boord had, werd zo snel mogelijk naar het ziekbed van de ten dode opgeschreven componist George Gershwin gebracht. Maar de militaire operatie was vergeefs. De prominentste musicus van Amerika stierf een paar uur later. Hij werd 38 jaar oud. Diezelfde man gold in zijn tijd als de best verdienende componist ter wereld. Niet alleen muzikaal stond hij te boek als grote uitzondering. De vader van de klassieke negeropera Porgy and Bess gaf ook in andere opzichten blijk van een buitengewone smaak: dure sigaren, zijden kamerjassen en de actrice Paulette Goddard, de huwelijks- en filmpartner van Charlie Chaplin. 22

Het korte leven van George Gershwin, die in 1898 als George Gershovitz in de slums van Brooklyn werd geboren, zou model kunnen staan voor de beschrijving van een typisch Amerikaanse prentenboekcarrière. De arme ouders konden de muzikale neigingen van hun getalenteerde zoon niet bekostigen. Hij moest al zijn theoretische kennis over de muziek op straat bij zijn vriendjes, wier ouders zich een pianoleraar konden veroorloven, opdoen. Op zijn vijftiende moest hij geld gaan verdienen. Voor een honorarium van vijf dollar per week werd hij een soort kroegpianist. Korte tijd later krijgt hij een baantje als "plugger" op het bureau van de muziekuitgeverij Remick, waar hij de potentiële klanten voortdurend de nieuwste hits moet voorspelen. Daar begint hij ook zijn eigen composities voor te spelen. Nog weer korte tijd later zijn de armzalige gelegenheidsbaantjes voorbij, want de songs van Gershwin hebben succes. La, la, Lucille, een van de eerste revues met muziek van Gershwin brengt het alleen al in New York tot meer dan honderd voorstellingen. In januari 1924 leest George Gershwin verbluft in de krant, dat zijn vriend Paul Whiteman, de leider van het destijds beroemde jazz-symfonie orkest, voor 12 februari een concert heeft aangekondigd met als hoogtepunt een orkestwerk van Gershwin. Hij belt Whiteman op om over het blijkbare misverstand te praten, want hij had nog helemaal geen werk op stapel staan. Maar Whiteman antwoordde tot zijn verbazing: "Als je onmiddellijk aan de slag gaat, moet het nog lukken!" Het lukt inderdaad en de Rhapsody in blue wordt overal een groot succes. Alleen met dat werk verdient de componist een kwart miljoen dollar. Maar hij bereikte nog wat: de jazz had zijn intrede in de concertzaal gedaan. Ondanks zijn successen bleef Gershwin zich onzeker voelen. Om zijn muzikale opleiding te voltooien, wil hij 23

liefst in de leer gaan bij een grootheid uit de serieuze Europese muziekwereld. De anekdote gaat, dat hij telegrafisch aan Stravinsky vroeg, of die hem les wilde geven. Stravinsky telegrafeerde een tegenvraag: hoeveel Gershwin ongeveer verdiende. Gershwin meldde hem het bewuste bedrag, waarna Stravinsky antwoordde: "Dan wil ik liever van u les hebben!" Hoe dat ook zij, Gershwin ging wel even in Parijs bij Nadia Boulanger in de leer. In de zomer van 1934 ruilde Gershwin blijkbaar zonder duidelijke redenen zijn elegant ingerichte appartement met een bureau, een glazen bar en een sportruimte in New York voor een primitieve houten hut in de buurt van Charleston. Alleen een oude piano vergezelt hem. De reden: daar speelt het verhaal van de invalide Porgy en de door hem aanbeden Bess. De componist wil absoluut worden geïnspireerd door de atmosfeer van de plaats van handeling. Hij bestudeert de levensgewoontes van de kleurlingen in de slums van de zuidelijke staten en slaagt erin om het begin van de opera in de broeierige, tropische zomerhitte te schrijven. Na twintig maanden is de omvangrijke partituur gereed: 700 pagina's, goed voor vier en een half uur muziek. Ondanks de in de door rassenhaat geteisterde Verenigde Staten explosieve thematiek - met zwarten als hoofdpersonen - beleeft het werk een reeks van 124 ononderbroken opvoeringen in New York plus een toernee van drie maanden door het hele land en oogst eigenlijk louter lofkritieken. Gershwin sticht een muziekuitgeverij, de "Gershwin Publishing Company" met als voornaamste doel om de muziek van zijn opera uit te buiten en te gelde te maken. Korte tijd later voelt Gershwin zich voor het eerst ziek. Zijn tennisafspraken met de naar Hollywood of all places uitgeweken Arnold Schönberg worden zeldzamer naarmate zijn lichamelijke problemen en zijn depressies talrijker worden. De 24