Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011

Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 1 juni 2011

Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 Metingen in het kader van de meetverplichting uit de Bva en de vergunning

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Verantwoording Titel Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 Opdrachtgever ReststoffenEnergieCentrale B.V. Projectleider ing. Roger Stoeltie Auteur(s) ing. Michiel Pessemier Uitvoering meet- en René Dam, Harry Hamer inspectiewerk Projectnummer 4763224 Aantal pagina's 22 (exclusief bijlagen) Datum 1 juni 2011 Handtekening Colofon Tauw bv Business Unit Bedrijven Rhijnspoor 209 Postbus 6 2900 AA Capelle aan den IJssel Telefoon +31 10 28 86 10 0 Fax +31 10 28 86 16 6 Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO 9001 - NEN-EN-ISO 17025 accreditatie (L429) voor de meet- en bemonsteringsactiviteiten zoals aangegeven op de lijst van verrichtingen bij deze accreditatie Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 5\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 6\22 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Inhoud Verantwoording en colofon... 5 Samenvatting... 9 1 Inleiding... 11 1.1 Doel van het onderzoek... 11 1.2 Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie... 11 2 Opzet en uitvoering van het onderzoek... 13 2.1 Uitvoering...13 2.2 Informatie ontvangen van REC... 13 2.3 Uitbesteding... 13 3 Kwaliteit... 15 3.1 Afwijkingen op de norm... 15 3.2 Blancocriteria... 16 3.3 Doorslagcriteria... 16 3.4 Lektest discontinu... 16 4 Proces en bedrijfsomstandigheden... 17 4.1 Procesbeschrijving... 17 4.2 Procesomstandigheden... 17 5 Resultaten... 19 5.1 Meetvlakbeoordeling... 19 5.2 Resultaten... 19 6 Toetsing en conclusie... 21 6.1 Toetsing... 21 6.2 Conclusies... 21 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 7\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Bijlage(n) 1. Toelichting gebruikte afkortingen en begrippen 2. Overzicht van de gebruikte meet- en analysemethoden 3. Meetonzekerheden en toetsing 4. Rapportagegrenzen 5. Kopie Accreditatiecertificaat 6. Overzicht meetvlakbeschrijving en -beoordeling 7. Overzicht afgaskarakteristieken 8. Achterliggende meetgegevens 9. Bedrijfsgegevens opdrachtgever 10. Resultaten van veldblanco s en doorslag analyses 11. Overzicht zware metalen, som cadmium, thallium en kwik 12. Overzicht dioxinen en furanen 8\22 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Samenvatting In opdracht van Omrin te Harlingen heeft Tauw in het kader van de meetverplichting uit de vergunning/besluit verbranden afvalstoffen (Bva) een emissieonderzoek uitgevoerd aan de ReststoffenEnergieCentrale (REC) te Harlingen, op 17 mei 2011. Deze meetsessie is de tweede na de opstart van de installatie. Doel van het onderzoek Doel van het onderzoek is het toetsen van de gemeten waarden aan de emissiegrenswaarde. In het emissieonderzoek zijn de componenten kwik, PCDD/F, som cadmium + thallium en zware metalen betrokken. De metingen zijn uitgevoerd op de afvalverbrandingslijn van REC. Toetsing Per emissiecomponent is het 95 % betrouwbaarheidsinterval berekend voor de maximaal gemeten emissieconcentratie. De onderwaarde van het 95 % betrouwbaarheidsinterval (te toetsen waarde) is vergeleken met de emissiegrenswaarde zoals genoemd in de vergunning. In bijlage 4 van het document standaardteksten en -bijlagen is een toelichting op de door Tauw gehanteerde meetonnauwkeurigheden gegeven. Tabel 0.1 Toetsing aan de emissiegrenswaarden Component Eenheid Maximale Te toetsen Emissiegrenswaarde Toetsing concentratie waarde Kwik [mg/m 3 o] < 0,003 n.a. < 0,02 Voldoet PCDD/F-lowerbound [ng TEQ/m 3 o] < 0,01 n.a. < 0,1 Voldoet Som cadmium en thallium [mg/m 3 o] < 0,02 n.a. < 0,005 Voldoet 1 Zware metalen 2 [mg/m 3 o] < 0,1 n.a. < 0,2 Voldoet Conclusie Er zijn geen overschrijdingen aan de emissiegrenswaarden geconstateerd. Opgemerkt wordt dat op een aantal punten is afgeweken van de norm (zie paragraaf 3.1). De invloed van de afwijkingen is te verwaarlozen. 1 De rapportage van Tauw is hoger dan de emissiegrenswaarde uit de vergunning. De onafgeronde getallen liggen echter onder de emissiegrenswaarde. 2 De som van de metalen As, Co, Cr, Cu, Mn, Ni, Pb, Sb en V Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 9\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 1 Inleiding In opdracht van Omrin te Harlingen heeft Tauw in het kader van de meetverplichting uit de vergunning/besluit verbranden afvalstoffen (Bva) een emissieonderzoek uitgevoerd aan de ReststoffenEnergieCentrale (REC) te Harlingen op 17 mei 2011. Deze meetsessie is de tweede na de opstart van de installatie. 1.1 Doel van het onderzoek Doel van het onderzoek is het toetsen van de gemeten waarden aan de emissiegrenswaarde. In het emissieonderzoek zijn de componenten kwik, PCDD/F, som cadmium + thallium en zware metalen betrokken. De metingen zijn uitgevoerd op de afvalverbrandingslijn van REC. In bijlage 1 zijn de gebruikte afkortingen en begrippen verklaard. 1.2 Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie Niet van toepassing aangezien dit een conceptversie betreft. Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 11\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 2 Opzet en uitvoering van het onderzoek In dit hoofdstuk wordt de opzet van het onderzoek beschreven en wordt een beschrijving gegeven van de uitvoering van de metingen. 2.1 Uitvoering In tabel 2.1 is aangegeven welke componenten in het onderzoek zijn betrokken. De metingen, met uitzondering van dioxinen en furanen, zijn in drievoud gedurende circa een uur uitgevoerd. De bemonstering naar dioxinen en furanen is in drievoud gedurende twee uur uitgevoerd. Met een Q is aangegeven dat de verrichting onder de accreditatie valt. Tabel 2.1 Meetprogramma Component Meetnorm RvA Analysenorm RvA Debiet ISO 10780: 1994 Q - - Dioxinen en furanen (PCDD / PCDF) NEN-EN 1948-1:2006 Q NEN-EN 1948-2/3 Q Kwik (Hg) NEN-EN 13211: 2001 Q filter: NEN-EN 13211 impinger: NEN-EN 1483 NQ Q Meetvlakbeoordeling NEN-EN 15259: 2007 Q - - Som cadmium en thallium NEN-EN 14385:2004 Q NEN-EN 14385 Q Temperatuur ISO 8756: 1994 Q - - Vocht NEN-EN 14790: 2005 Q - - Zuurstof (O 2 ) NEN-EN 14789: 2005 Q - - Zware metalen NEN-EN 14385:2004 Q NEN-EN 14385 Q De uitvoering van de metingen is in detail beschreven in bijlage 2. 2.2 Informatie ontvangen van REC Door REC is informatie verstrekt met betrekking tot de metingen. De gegevens zijn opgenomen in bijlage 9. 2.3 Uitbesteding Door Tauw zijn geen werkzaamheden uitbesteed. Analyses zijn uitbesteed aan AL-West B.V. te Deventer. Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 13\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 3 Kwaliteit Tauw is voor de uitvoering van luchtmetingen 3 geaccrediteerd door de Raad voor Accreditatie (RvA) volgens NEN-EN-ISO/IEC 17025. Alle door Tauw toegepaste apparatuur is gekalibreerd en is herleidbaar naar door de RvA gecertificeerde standaarden. In tabel 2.1 is met een Q aangegeven welke verrichtingen onder de accreditatie vallen. Voor een kopie van het accreditatiecertificaat wordt verwezen naar bijlage 5. In tabel 2.1 is met een Q aangegeven welke verrichtingen van het laboratorium onder de accreditatie vallen. 3.1 Afwijkingen op de norm In deze paragraaf zijn afwijkingen ten opzichte van de norm gegeven waarbij is aangegeven wat de invloed hiervan kan zijn op de meetwaarde. Meetassen In verband met de lengte van de lansen, de combinatie van metingen en de veiligheid van de medewerkers heeft de bemonstering over één as plaats gevonden. Tijdens iedere meetsessie van drie deelmetingen is er één keer van as gewisseld zodat beide assen bemonsterd zijn. Het meten op de verschillende assen is van belang om een representatief monster te kunnen nemen indien er een profiel aanwezig is. Indien er een profiel aanwezig is dienen de metingen altijd op meerdere assen te worden uitgevoerd. Bij de REC is er sprake van zeer lage stofconcentraties en een ideaal stromingsprofiel, het is daardoor zeer aannemelijk dat de deeltjes zich zullen gedragen als gasvormige deeltjes die homogeen over het meetvlak verspreid zijn. De invloed van het meten op één as per bemonstering zal op het resultaat te verwaarlozen zijn. Traversepunten In verband met de beperkingen van de meetapparatuur zijn de laatste twee traversepunten bij de PCDD/F metingen niet bemonsterd. De gebruikte lans is circa 2,5 meter lang en van glas, een langere lans is voor dergelijke metingen niet beschikbaar. De metingen uitgevoerd zijn op 13 van de 17 traversepunten, gezien de concentraties van de betreffende component en de meetvlakbeoordeling voor gasvormige component zal de invloed van deze afwijking te verwaarlozen zijn. 1. Op de site van de RvA (www.rva.nl) is, onder nummer L429, de volledige verrichtingenlijst van Tauw opgenomen Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 15\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Zware metalen, som cadmium en thallium en kwik In afwijking op de norm is bij de bemonstering naar zware metalen, som cadmium en thallium en kwik alleen van het eerste monster per locatie de doorslag bepaald. De resultaten hiervan geven geen aanleiding om de andere doorslagmonsters alsnog te laten analyseren. Deze methode is goedgekeurd door de RvA. 3.2 Blancocriteria Voor fluoride, kwik, som cadmium en thallium en zware metalen is een veldblanco genomen en geanalyseerd. De concentratie in de veldblanco mag niet meer bedragen dan 10 % van de emissiegrenswaarde. Wanneer deze waarde overschreden wordt, dient de meting afgekeurd te worden. In geen van de gevallen heeft het resultaat van de blanco aanleiding gegeven tot afkeur van de meting. In bijlage 10 zijn de blancowaarden opgenomen. 3.3 Doorslagcriteria Indien het analyseresultaat 10 maal hoger is dan de detectielimiet wordt er een criterium gehanteerd voor doorslag (afvangstrendement). Het toegepaste criterium bedraagt een maximale doorslag van 5 % (voor metalen: 10 %), overeenkomstig met een afvangstrendement van 95 %. Bij doorslag wordt de gevonden concentratie gerapporteerd als groter dan. Voor kwik, som cadmium en thallium en zware metalen is doorslag bepaald. Alleen van het eerste monster is de doorslag geanalyseerd. In geen van de gevallen heeft het resultaat van de doorslag aanleiding gegeven tot afkeur van de meting. In bijlage 10 zijn de resultaten van de doorslag opgenomen. 3.4 Lektest discontinu Om te controleren of de meetopstelling lekdicht is voert Tauw per meetopstelling een controle uit. Tauw hanteert bij deze controle een criterium van 2 %, conform de NEN-EN 13284. Tijdens de uitgevoerde metingen is er geen lek geconstateerd. Het verschil tussen de gasmeterstand voor en na de lektest is 0 m 3. 16\22 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 4 Proces en bedrijfsomstandigheden In dit hoofdstuk worden specifieke procesomstandigheden vermeld, welke van invloed zouden kunnen zijn geweest op de resultaten van het onderzoek. 4.1 Procesbeschrijving Bij REC vindt de verwerking van huishoudelijk- en bedrijfsafval plaats volgens het concept van de geïntegreerde afvalverwerkingsinstallatie (GAVI). Dit is een combinatie van een mechanische voorscheidingsinstallatie en een nageschakelde verbrandingsinstallatie. De rookgasreiniging bestaat uit de volgende installaties: Electrostatisch filter LAB loop met injectie van bicarbonaat en actief kool Doekenfilter SCR met ammonia injectie 4.2 Procesomstandigheden De metingen zijn uitgevoerd tijdens representatieve bedrijfsomstandigheden (100 % belasting met LHV=13 MJ/kg en een afvaldoorzet van 27.7 t/h). Deze metingen zijn onderdeel van de garantiemetingen uitgevoerd door Tauw. Tijdens de uitvoering zijn ook geen onregelmatigheden waargenomen door Tauw. Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 17\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 5 Resultaten Het resultaat van de meetvlakbeoordeling staat vermeld in paragraaf 5.1. In paragraaf 5.2 worden de resultaten van de uitgevoerde metingen gegeven. De resultaten zijn berekend bij genormaliseerde omstandigheden (0 [ C], 101,3 [kpa], droog afgas, bij actueel zuurstof [Nm 3 ] en een zuurstofgehalte van 11 [vol.- %] [m 3 o]). Opgemerkt wordt dat door Tauw rapportagegrenzen gehanteerd worden, dit in verband met de meetonnauwkeurigheid van de meting (zie ook bijlage 4 voor een toelichting op de door Tauw gehanteerde rapportagegrenzen). In de bijlagen kunnen lagere concentraties (of detectiegrenzen) vermeld staan. De afgaskarakteristieken van alle meetdagen staan vermeld in bijlage 7. In bijlage 11 is een overzicht gegeven van de concentraties van de afzonderlijke zware metalen. In bijlage 12 is een overzicht gegeven van de concentraties van de afzonderlijke PCDD/F. 5.1 Meetvlakbeoordeling Het meetvlak, waarin de metingen zijn verricht, is geschikt. Voor de volledige meetvlakbeoordeling wordt verwezen naar bijlage 6. 5.2 Resultaten In tabel 5.1 en tabel 5.2 zijn de meetresultaten gegeven. Tabel 5.1 Resultaten PCDD/F Component Eenheid Meting 1 Meting 2 Meting 3 Datum [dd-mm-jjjj] 17-5-2011 17-5-2011 17-5-2011 Tijd begin [uu:mm] 09:08 11:19 13:30 Tijd einde [uu:mm] 11:07 13:18 15:29 Zuurstofgehalte [vol. %] 9,4 9,5 9,5 PCDD/F-lowerbound [ng TEQ/Nm 3 ] n.a. n.a. n.a. [ng TEQ/m 3 o] n.a. n.a. n.a. PCDD/F-upperbound [ng TEQ/Nm 3 ] < 0,01 < 0,01 < 0,01 [ng TEQ/m 3 o] < 0,01 < 0,01 < 0,01 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 19\22

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL Tabel 5.2 Resultaten bemonstering overige Algemene gegevens Eenheid Meting 1 Meting 2 Meting 3 Datum [dd-mm-jjjj] 17-5-2011 17-5-2011 17-5-2011 Tijd aanvang [uu:mm] 09:08 10:27 11:54 Tijd einde [uu:mm] 10:11 11:30 12:57 Zuurstofgehalte [Vol.-%] 9,2 9,7 9,6 Zware metalen [mg/nm 3 ] < 0,1 < 0,1 < 0,1 [mg/m 3 o] < 0,1 < 0,1 < 0,1 Som Cd/Tl [mg/nm 3 ] < 0,02 < 0,02 < 0,02 [mg/m 3 o] < 0,02 < 0,02 < 0,02 Kwik [mg/nm 3 ] < 0,003 < 0,003 < 0,003 [mg/m 3 o] < 0,003 < 0,003 < 0,003 20\22 Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011

Kenmerk R005-4763224MCP-kmn-V03-NL 6 Toetsing en conclusie In dit hoofdstuk worden de in hoofdstuk 5 gepresenteerde maximale meetresultaten getoetst aan de geldende emissiegrenswaarden voor de betreffende componenten. 6.1 Toetsing In tabel 6.1 is per emissiecomponent het 95 % betrouwbaarheidsinterval berekend voor de maximaal gemeten emissieconcentratie. De onderwaarde van het 95 % betrouwbaarheidsinterval (te toetsen waarde) is vergeleken met de daggemiddelde emissiegrenswaarde zoals genoemd in de vergunning. In bijlage 3 is een toelichting op de door Tauw gehanteerde meetonnauwkeurigheden gegeven. Tabel 6.1 Toetsing aan de emissiegrenswaarden Component Eenheid Maximale Te toetsen Emissiegrenswaarde Toetsing concentratie waarde PCDD/F-lowerbound [ng TEQ/m 3 o] < 0,01 n.a. < 0,1 Voldoet Kwik [mg/m 3 o] < 0,003 n.a. < 0,02 Voldoet Som Cd + Tl [mg/m 3 o] < 0,02 n.a. < 0,005 Voldoet Zware metalen [mg/m 3 o] < 0,1 n.a. < 0,2 Voldoet 6.2 Conclusies Er zijn geen overschrijdingen aan de emissiegrenswaarden geconstateerd. De rapportage van Tauw is hoger dan de emissiegrenswaarde uit de vergunning. De onafgeronde getallen liggen echter onder de emissiegrenswaarde. Voor het beoordelen van de resultaten betekend dit dat de gemeten waarden zo laag zijn dat de mogelijk een grotere meetonnauwkeurigheid hebben. Opgemerkt wordt dat op een aantal punten is afgeweken van de norm (zie paragraaf 3.1). De invloed van de afwijkingen is te verwaarlozen. Emissiemetingen Omrin, REC 2e meetsessie na opstart 2011 21\22

Bijlage 1 Toelichting gebruikte afkortingen en begrippen

Afkorting Verklaring BI Betrouwbaarheidsinterval BVA Besluit verbranden afvalstoffen (2 maart 2005) C Graden Celsius (= 273 [K]) Cd 4 Cadmium EGW Emissiegrenswaarde Hg 4 Kwik m 3 m 3 0 mg n.a. ng Nm 3 O 2 Pa PCDD / PCDF Q RGR RvA som Cd en Tl TEQ Tl 4 VKL vol.- % Kubieke meter onder bedrijfscondities Kubieke meter, betrokken op standaardcondities; 0 [ C], 101,3 [kpa] bij droog afgas gecorrigeerd naar 11 [vol.- %] zuurstof Milligram (10-3 gram) Niet aangetoond (waarde mag als nul verondersteld worden) Nanogram (10-9 gram) Kubieke meter, betrokken op standaardcondities; 0 [ C],101,3 [kpa] bij droog afgas bij actueel zuurstof Zuurstof Pascal PolyChloorDibenzoDioxinen / PolyChloorDibenzoFuranen (17 toxische congoneren) Verricht valt onder accreditatie door RvA Rookgasreinigingsinstallatie Raad voor Accreditatie Som van cadmium en thallium Toxische equivalentie (factoren conform BVA) Thallium Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen Volumeprocent Definities Verklaring Congeneer Een van de 17 vastgestelde toxische dioxines en furanen (conform NEN-EN 1948) Lowerbound De waarde waarbij de niet gedetecteerde congeneren als nul verondersteld worden Upperbound De waarde waarbij de niet gedetecteerd congeneren als de waarde van de detectiegrens verondersteld worden Zware metalen 5 De som van antimoon, arseen (As), lood (Pb), chroom (Cr), koper (Cu), mangaan (Mn), vanadium (V), kobalt (Co), nikkel (Ni) en zink (Zn) 6. 7. Uitgedrukt in de elementaire vorm (conform het BVA) In de rookgassen kunnen zware metalen in allerlei vormen voorkomen: gasvormig, in stofgebonden vorm, metallisch (zuivere metaalvorm) of als verbinding. Veel voorkomende verbindingen zijn metaaloxiden, maar ook metaalchloriden en metaalsulfiden komen voor. De zware metalen in de verbindingen worden uitgedrukt in de metallische vorm van het metaal (conform het BVA)

Bijlage 2 Overzicht van de gebruikte meet- en analysemethoden

Continue metingen Monsterconditionering Bepalingsmethode Aansluiting op kanaal Lektesten Opstelling NEN-ISO-10396, verwarmde lans (titaan) met verwarmd ontnamefilter en verwarmde meetgasleiding (binnenleiding: PTFE). Het systeem is afgesteld op een temperatuur van circa 160 C. De meetgasleiding is aangesloten op een koeler (circa 4 C) via gat in de wand van het kanaal (geen flens beschikbaar). Voorafgaand aan de metingen is een lektest uitgevoerd conform standaardwerkvoorschrift Tauw. Zuurstof (O 2 ) Bepalingsmethode NEN-EN 14789: 2005 Principe Paramagnetisme Type analysator 570 / Xentra 4900 Fabrikaat Servomex Meetbereik 0 25 [vol.-%] Responstijd < 200 [s] Datalog frequentie 60 [s] Kalibratie De monitor wordt gekalibreerd en gejusteerd met (voor het nulpunt) stikstof (5.0) en (voor het spanpunt) gedroogde buitenlucht (20,94 [vol.-%]). Controle met controlegas Voorafgaand aan de metingen wordt de monitor gecontroleerd met controlegas (10,1±0,10 [vol.-%]). De afwijking mag maximaal 0,20 [vol. %] bedragen. De monitor voldoet hieraan.

Drift Na de meting wordt de monitor gecontroleerd met controlegassen (nul en span). De drift over de bepaalde nul- en spanpunten wordt bepaald en wijkt minder dan 5 [%] af van de ingestelde waarde. Discontinue metingen Algemeen: Voor alle componenten geldt dat de bemonstering plaats vindt op de traversepunten (NEN-EN 15259). Metingen kunnen gecombineerd worden uitgevoerd. Debiet Bepalingsmethode ISO 10780: 1994 Principe Drukverschilmeting Type analysator S-pitot Meetbereik 0 2.500 [Pa] Dioxinen en furanen (PCDD/F) Bepalingsmethode NEN-EN 1948-1: 2006 Uitvoering De bemonsteringen van dibenzodioxinen en dibenzofuranen (PCDD/F) worden uitgevoerd volgens de gekoelde lansmethode (conform NEN-EN 1948-1). Hierbij wordt een deelstroom van het rookgas isokinetisch afgezogen en afgekoeld door middel van een watergekoelde sonde. Het condensaat wordt samen met het afgezogen afgas afgevangen in impingers die in een waterbad zijn geplaatst (waarbij de temperatuur lager is dan 20 [ C]) en vervolgens over een laagje glasvezel en XAD-2 (cartouche) geleid. De stofvormige PCDD/F worden zowel in de vloeistof als op het laagje glasvezel afgevangen. De gasvormige PCDD/F worden geadsorbeerd aan het XAD-2. Analysemethode Conform NEN-EN 1948-2 (GC/HRMS) N.B. Om contaminatie te voorkomen wordt bij de monstername van PCDD/F s gebruik gemaakt van nieuw glaswerk. Met dit glaswerk worden drie metingen uitgevoerd (op een en hetzelfde meetgaskanaal). Al het glaswerk, met uitzondering van de cartouche, wordt na de meetsessie vernietigd. Indien de belading op de cartouche boven de 5 ng TEQ komt, wordt ook de cartouche vernietigd.

Kwik Bepalingsmethode NEN-EN 13211: 2001 Uitvoering Hierbij wordt een deelstroom van het afgas isokinetisch afgezogen en over een stoffilter geleid. Na het filter wordt een deelstroom hiervan afgezogen en wordt het gas afgekoeld in impingers (die in een waterbad zijn geplaatst (waarbij de temperatuur lager is dan 20 [ C]). De impingers zijn gevuld met een bekende hoeveelheid 20 % HNO 3 met K 2 Cr 2 O 7. Analysemethode filter: NEN-EN 13211 impinger: NEN-EN 1483 Meetvlakbeoordeling Bepalingsmethode NEN-EN 15259: 2008 Uitvoering Met een thermokoppel, een pitot en een precisie manometer worden criteria gecontroleerd. Som cadmium en thallium Bepalingsmethode NEN-EN 14385: 2004 Uitvoering Hierbij wordt een deelstroom van het afgas isokinetisch afgezogen en over een stoffilter (kwarts) geleid. Na het filter wordt het gas afgekoeld in impingers die in een waterbad zijn geplaatst (waarbij de temperatuur lager is dan 20 [ C]). De impingers zijn gevuld met een bekende hoeveelheid 3 % HNO 3 en 1,5% H 2 O 2. Analysemethode NEN-EN 14385 Temperatuur Bepalingsmethode ISO 8756: 1994 Principe Thermokoppel Type analysator Type K Meetbereik -200 1.370 [ C] Water (H 2 O) - gravimetrisch Bepalingsmethode NEN-EN 14790: 2005 Uitvoering Hierbij wordt een deelstroom van het afgas isokinetisch afgezogen en afgekoeld in impingers die gevuld zijn met een bekende hoeveelheid water. Het afgevangen hoeveelheid water wordt gravimetrisch bepaald. Analysemethode NEN-EN 14790

Water (H 2 O) - psychrometrisch Bepalingsmethode NEN-EN 14790: 2005 Uitvoering Het vochtgehalte wordt bepaald vanuit de zogenaamde natte en droge bol methode. Analysemethode NEN-EN 14790 Zware metalen Bepalingsmethode NEN-EN 14385: 2004 Uitvoering Hierbij wordt een deelstroom van het afgas isokinetisch afgezogen en over een stoffilter (kwarts) geleid. Na het filter is het gas afgekoeld in impingers die in een waterbad zijn geplaatst (waarbij de temperatuur lager is dan 20 [ C]). De impingers zijn gevuld met een bekende hoeveelheid 3 % HNO 3 en 1,5% H 2 O 2. Analysemethode NEN-EN 14385 (ICP)

Bijlage 3 Meetonzekerheden en toetsing

Meetonzekerheid De meetonzekerheid geeft de onzekerheid van een gemeten waarde van een bepaalde grootheid aan. Elke uitgevoerde meting heeft een bepaalde mate van onzekerheid. Bij elke meting wordt getracht de ware waarde te bepalen. De gemeten waarde is echter altijd een benadering van deze ware waarde. Zodoende bestaat het resultaat van elke meting uit de gemeten waarde en de onzekerheid van deze gemeten waarde. In deze bijlage staan de meetonzekerheden vermeld van de metingen die door Tauw worden uitgevoerd. Voor het toetsen aan emissie-eisen kan het zijn dat er gerekend moet worden met meetonzekerheden die zijn opgenomen Bva. In het Bva zijn maximale meetonzekerheden opgenomen voor de toetsing van meetresultaten van continue metingen en is ook aangegeven hoe om te gaan met de meetonzekerheid bij periodieke metingen. De continue metingen dienen door het bedrijf zelf te worden uitgevoerd De periodieke metingen worden door een geaccrediteerde meetinstantie uitgevoerd en eventueel getoetst aan emissie-eisen van het Bva. Bij de periodieke metingen gaat het om de parameters dioxinen/furanen, kwik, zware metalen (som Sb-As-Cr-Co-Cu-Pb-Mn-Ni-V), som cadmium en thallium en mogelijk ook waterstofchloride, waterstoffluoride en zwaveldioxide Voor de onderstaande parameters heeft Tauw de meetonzekerheden bepaald aan de hand van validatie onderzoek of zijn de onzekerheden overgenomen uit de meetnorm. In tabel B3.1 zijn voor deze parameters de meetonzekerheden opgenomen. Tabel B3.1 Meetonzekerheid Parameter Meetnorm Meetprincipe Meetnorm Tauw Kwik NEN-EN 13211 CVAAS 4 10 µg/nm 3 : 46 % 46 % 40 100 µg/nm 3 : 27 % PCDD/F NEN-EN 1948 GC/HRMS 0,041 ± 0,011 0,13 ± 0,02 45 % 0,035 ± 0,05 Som Cd / Tl NEN-EN 14385 ICP - 65 % Zware metalen NEN-EN 14385 ICP 30 100 % 65 % Toetsing conform het Besluit verbranden afvalstoffen (Bva) Bij de toetsing aan de emissiegrenswaarde wordt van de maximale meetwaarde de waarden van het door de waarde te verminderen met de meetonzekerheid (percentage van de meetwaarde).

Bijlage 4 Rapportagegrenzen

Vaststelling rapportagegrenzen In onderstaande tabellen zijn de door Tauw gehanteerd rapportagegrenzen opgenomen. Bij de bepaling van de rapportagegrenzen is uitgegaan van de rapportage zoals deze door het laboratorium worden gehanteerd (ingeval sprake is van analyse). Daarbij is uitgegaan van standaard bemonsteringsgegevens zoals, afgezogen hoeveelheid 1 [Nm 3 ] en 500 [ml] en wasvloeistof. Bij dioxinen en furanen: 2 [Nm 3 ]. Tabel B4.1 Gehanteerde rapportagegrenzen Component Rapportagegrens [mg/nm 3 ] Kwik (Hg) < 0,003 Som zware metalen < 0,1 Antimoon (Sb) < 0,01 Arseen (As) < 0,01 Cadmium (Cd) < 0,01 Chroom (Cr) < 0,01 Kobalt (Co) < 0,01 Koper (Cu) < 0,01 Lood (Pb) < 0,01 Mangaan (Mn) < 0,01 Nikkel (Ni) < 0,01 Seleen (Se) < 0,01 Tellurium (Te) < 0,01 Thallium (Tl) < 0,01 Tin (Sn) < 0,01 Vanadium (V) < 0,01 Tabel B4.2 Gehanteerde rapportagegrenzen dioxinen en furanen Component Rapportagegrens [ng TEQ/Nm 3 ] Dioxinen en furanen upperbound < 0,01 Dioxinen en furanen lowerbound 6 < 0,01 Dioxinen en furanen lowerbound 7 n.a. 6 7 Bij een of meer gedetecteerde congeneren Bij geen gedetecteerde congeneren

Bijlage 5 Kopie Accreditatiecertificaat

Bijlage 6 Overzicht meetvlakbeschrijving en -beoordeling

De meetpunten in de schoorsteen bevinden zich in een rechte, verticale leiding met een diameter van 2,6 [m]. De afstand tot de verstoring voor en de uitstroomopening ten opzichte van de meetpunten zijn groter dan vijfmaal de hydraulische diameter. Tabel B6.1 Meetvlakbeoordeling discontinu metingen Criterium conform NEN-EN 15259 Aantal meetopeningen Gassnelheid > 2 m/s Geen negatieve gassnelheden Het minimaal gemeten drukverschil is 5 Pa De verhouding tussen V min. en V max. is 3 De temperatuurvariatie is 5 % van het gemiddelde Richting gasstroom < 15 t.o.v. lengteas van het kanaal Meetvlak geschikt volgens NEN-EN 15259 Aanvullende eisen uit ISO 10780 Gassnelheid 5 < x < 50 m/s ISO 10780 Fluctuaties drukverschil per meetpunt < 24 Pa Meetvlak geschikt volgens ISO 10780 Schoorsteen Voldoet Voldoet Voldoet Voldoet Voldoet Voldoet Voldoet Ja Voldoet Voldoet Voldoet Ja Uit bovenstaande tabel kan worden geconcludeerd dat de meetvlakken voldoen aan de, in de NEN-EN 15259 / ISO 10780 opgenomen, eisen.

Bijlage 7 Overzicht afgaskarakteristieken

Tabel B7.1 Afgaskarakteristieken lijn 1 Parameter Eenheid Meting 1 Meting 2 Datum [dd-mm-jjjj] 17-05-2011 17-05-2011 Tijd [uu:mm] 08:15 15:45 Atmosferische druk [kpa] 101,9 101,9 Temperatuur rookgas [ C] 169 163 Vochtgehalte rookgas [vol.%] 12 12 Snelheid rookgas [m/s] 20 20 Debiet [m 3 /u] 390.000 380.000 [Nm 3 /u] 220.000 210.000

Bijlage 8 Achterliggende meetgegevens

Berekening van de gasvormige en stofgebonden metalen validatiedatum VLA-VORK versie 1.0 Bepaling van de zware metalen - conform NEN-EN 14385:2004 algemene gegevens opdrachtgever : REC projectomschrijving : Garantiemetingen projectnummer : 4763224 projectcode : D11-086 datum : 17-5-2011 uitgevoerd door : René Dam uitgewerkt door : Michiel Pessemier gecontroleerd door : Michiel Pessemier locatie : Schoorsteen bemonsteringsgegevens algemeen ZM ZM ZM monstercode [-] : D11-086/ZMs/201 D11-086/ZMs/202 D11-086/NH3/203 datum [dd-mm-jjjj] 17-05-2011 17-05-2011 17-05-2011 tijd aanvang [uu:mm] : 09:08 10:27 11:54 tijd einde [uu:mm] : 10:11 11:30 12:57 onderbreking [uu:mm] : 00:00 00:00 00:00 netto meettijd [uu:mm] : 01:03 01:03 01:03 nozzle diameter [mm] : 7,4 7,4 7,4 gemiddelde snelheid afgas [m/s] : 20,6 20,6 21,0 statischedruk [mmwk] : -12-12 -12 monstercode gasvormig [-] : D11-086\ZM\201 D11-086\ZM\202 D11-086\ZM\203 blanco volume monster [ml] : 344 128 443 492 298 vochtgehalte [Vol.-%] : 12,0 11,7 11,7 P-Atmosfeer [hpa] : 1.019 1.019 1.019 temperatuur afgas [ C] : 161 162 162 zuurstofgehalte [Vol.-%] 9,2 9,7 9,6 9,5 genormeerd zuurstofgehalte [Vol.-%] : 11 11 11 beginstand gasmeter [m3] : 8,266 9,522 10,760 eindstand gasmeter [m3] : 9,522 10,761 12,120 temperatuur gasmeter [ C] : 12 13 14 onderdruk gasmeter [hpa] : 0 0 0 Slave 1 HCL HCL HCL blanco bemonsteringsgegevens meting A B A B A B monstercode [-] : D11-086\HCL\201 D11-086\HCL\202 D11-086\HCL\203 volume monster [ml] : 104 86 228 246 179 beginstand gasmeter [m3] : 6,838 6,997 7,160 eindstand gasmeter [m3] : 6,997 7,160 7,320 temperatuur gasmeter [ C] : 15 17 19 afgezogen volume [Nm3] : 0,1519 0,1545 0,1504 Slave 2 HF HF HF bemonsteringsgegevens meting A B A B A B monstercode [-] : D11-086\HF\201 D11-086\HF\202 D11-086\HF\203 volume monster [ml] : 178 70 326 305 229 beginstand gasmeter [m3] : 5,047 5,202 5,387 eindstand gasmeter [m3] : 5,202 5,387 5,570 temperatuur gasmeter [ C] : 14 17 19 afgezogen volume [Nm3] : 0,1484 0,1751 0,1721 Slave 3 HG HG HG bemonsteringsgegevens meting A B A B A B monstercode [-] : D11-086\HG\201 D11-086\HG\202 D11-086\HG\203 volume monster [ml] : 112 86 260 209 212 beginstand gasmeter [m3] : 7,324 7,508 7,689 eindstand gasmeter [m3] : 7,508 7,689 7,867 temperatuur gasmeter [ C] : 15 18 21 afgezogen volume [Nm3] : 0,1756 0,1708 0,1664 Slave 4 NH3 NH3 NH3 bemonsteringsgegevens meting A B A B A B monstercode [-] : D11-086\NH3\201 D11-086\NH3\202 D11-086\NH3\203 volume monster [ml] : 191 79 311 322 204 beginstand gasmeter [m3] : 5,308 5,488 5,673 eindstand gasmeter [m3] : 5,488 5,675 5,854 temperatuur gasmeter [ C] : 15 17 19 afgezogen volume [Nm3] : 0,1717 0,1768 0,1701 berekening diverse parameters afgezogen volume master [Nm3] : 1,2098 1,1897 1,3009 1,2335 afgezogen volume slave 1 [Nm3] : 0,1519 0,1545 0,1504 0,1522 afgezogen volume slave 2 [Nm3] : 0,1484 0,1751 0,1721 0,1652 afgezogen volume slave 3 [Nm3] : 0,1756 0,1708 0,1664 0,1709 afgezogen volume slave 4 [Nm3] : 0,1717 0,1768 0,1701 0,1729 totaal afgezogen volume [Nm3] : 1,8573 1,8669 1,9598 1,8947 gewenst volume [Nm3] : 1,8655 1,8684 1,9011 isokinetiek [%] : 0 0 3

Berekening dioxinen en furanen conform NEN-EN 1948:2006 validatiedatum: 31-8-2010 Versie 1.0 VLA-PCDD Bepaling van dioxinen en furanen conform NEN-EN 1948:2006 algemene gegevens opdrachtgever : REC projectomschrijving : Garantiemetingen projectnummer : 4763224 projectcode : D11-086 datum : 17-05-2011 uitgevoerd door : René Dam uitgewerkt door : Michiel Pessemier gecontroleerd door : Michiel Pessemier locatie : Schoorsteen bemonsteringsgegevens meting PCDD/F PCDD/F PCDD/F monstercode : D11-086/PCDD/F/201 D11-086/PCDD/F/202 D11-086/PCDD/F/203 nummer cartouch : d 103 d111 D 117 datum [dd-mm-jjjj] : 17-05-2011 17-05-2011 17-05-2011 tijd aanvang [uu:mm] : 09:08 11:19 13:30 tijd einde [uu:mm] : 11:07 13:18 15:29 onderbreking [uu:mm] : 00:00 00:00 00:00 netto meettijd [uu:mm] : 01:59 01:59 01:59 nozzle diameter [mm] : 6,1 6,1 6,1 gemiddelde snelheid afgas [m/s] : 20,2 19,7 19,7 statischedruk [mmwk] : -12-12 -12 vochtgehalte [vol.%] : 12,0 11,7 11,7 atmosferischedruk [mbar] : 1.019 1.019 1.019 temperatuur afgas [ C] : 163 163 163 zuurstofgehalte [vol.%] : 9,4 9,5 9,5 genormeerd O 2 - gehalte [vol.%] : 11 11 11 beginstand gasmeter [m3] : 4,707 7,294 9,770 eindstand gasmeter [m3] : 7,294 9,770 12,268 temperatuur gasmeter [ C] : 12 14 18 onderdruk gasmeter [mbar] : 0 0 0 berekening diverse parameters afgezogen volume [Nm3] : 2,4928 2,3661 2,3574 gewenst volume [Nm3] : 2,3329 2,2799 2,2799 isokinetiek [%] : 7 4 3

Bijlage 9 Bedrijfsgegevens opdrachtgever

Bijlage 10 Resultaten van veldblanco s en doorslag analyses

Blanco beoordeling REC, Schoorsteen blanco concentratie gemiddeld volume gemiddeld volume Vloeistofvolume beoordeling gasvormig stofvormig [mg/m3o] [Nm3] [Nm3] [ml] som Bva metalen 0,001 1,233 1,895 298 blanco voldoet som Cd/Tl 0,000 1,233 1,895 298 blanco voldoet kwik < 0,000 0,171 1,895 212 blanco voldoet Doorslag beoordeling REC, Schoorsteen doorslag concentratie volume Vloeistofvolume beoordeling [mg/nm3] [Nm3] [ml] antimoon < 0,001 1,210 128 doorslag voldoet arseen < 0,001 1,210 128 doorslag voldoet chroom 0,000 1,210 128 doorslag voldoet cobalt < 0,000 1,210 128 doorslag voldoet koper 0,001 1,210 128 doorslag voldoet lood < 0,001 1,210 128 doorslag voldoet mangaan 0,000 1,210 128 doorslag voldoet nikkel 0,001 1,210 128 doorslag voldoet vanadium < 0,000 1,210 128 doorslag voldoet cadmium 0,000 1,210 128 doorslag voldoet thallium < 0,001 1,210 128 doorslag voldoet kwik < 0,000 0,176 86 doorslag voldoet

Bijlage 11 Overzicht zware metalen, som cadmium, thallium en kwik

Individuele zware metalen, som Bva, kwik en som Cd/Tl bij actueel O2 REC, Schoorsteen tijd aanvang meting 1 meting 2 meting 3 gemiddelde datum [dd-mm-jjjj] 17-05-2011 17-05-2011 17-05-2011 tijd aanvang [uu:mm] 09:08 10:27 11:54 tijd einde [uu:mm] 10:11 11:30 12:57 zuurstofgehalte [Vol.-%] 9,2 9,7 9,6 Metalen som Bva antimoon [mg/nm3] < 0,002 < 0,002 < 0,002 0,000 arseen [mg/nm3] < 0,002 < 0,002 < 0,002 0,000 chroom [mg/nm3] 0,002 0,001 0,001 0,001 cobalt [mg/nm3] < 0,001 < 0,001 < 0,001 0,000 koper [mg/nm3] 0,002 0,001 0,001 0,001 lood [mg/nm3] < 0,002 < 0,002 < 0,002 0,000 mangaan [mg/nm3] 0,001 < 0,001 < 0,001 0,001 nikkel [mg/nm3] 0,002 < 0,002 < 0,002 0,002 vanadium [mg/nm3] < 0,002 < 0,002 < 0,002 0,000 Metalen som Cd/Tl cadmium [mg/nm3] < 0,001 < 0,001 < 0,000 0,000 thallium [mg/nm3] < 0,002 < 0,002 < 0,002 0,000 Overige metalen kwik [mg/nm3] 0,001 0,001 0,001 0,001

Bijlage 12 Overzicht dioxinen en furanen

Individuele concentraties PCDD/F REC, Schoorsteen Algemeen eenheid meting 1 meting 2 meting 3 blanco datum [dd-mm-jjjjj] 17-5-2011 17-5-2011 17-5-2011 tijd start [uu:mm] 09:08 11:19 13:30 tijd eind [uu:mm] 11:07 13:18 15:29 zuurstofgehalte [Vol. -%] 9,4 9,5 9,5 specifieke congeneren TEQ [ng TEQ/Nm3] [ng TEQ/m3o] [ng TEQ/Nm3] [ng TEQ/m3o] [ng TEQ/Nm3] [ng TEQ/m3o] [ng TEQ/Nm3] [ng TEQ/m3o] 2,3,7,8 TCDD 1 < 0,0040 < 0,0034 < 0,0042 < 0,0037 < 0,0042 < 0,0037 1,2,3,7,8 PCDD 0,5 < 0,0020 < 0,0017 < 0,0021 < 0,0018 < 0,0021 < 0,0018 1,2,3,4,7,8 HxCDD 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,6,7,8 HxCDD 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,7,8,9 HxCDD 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,4,6,7,8 HpCDD 0,01 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 OCDD 0,001 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 2,3,7,8 TCDF 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,7,8 PCDF 0,05 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 2,3,4,7,8 PCDF 0,5 < 0,0020 < 0,0017 < 0,0021 < 0,0018 < 0,0021 < 0,0018 1,2,3,4,7,8 HxCDF 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,6,7,8 HxCDF 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,7,8,9 HxCDF 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 2,3,4,6,7,8 HxCDF 0,1 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,4,6,8,9 HpCDF 0,01 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 1,2,3,4,6,7,8 HpCDF 0,01 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 OCDF 0,001 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 < 0,0006 totaal upperbound 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 0,01 totaal lowerbound Recovery resultaten PCDD/F REC, Schoorsteen algemeen opdrachtgever REC projectnummer 4763224 monstername René Dam rapportage Michiel Pessemier bemonstering meting 1 meting 2 meting 3 blanco datum [dd-mm-jjjjj] 17-05-2011 17-05-2011 17-05-2011 tijd start [uu:mm] 09:08 11:19 13:30 tijd eind [uu:mm] 11:07 13:18 15:29 zuurstofgehalte [Vol. -%] 9,4 9,5 9,5 recoveryresultaten [%] [ng] [%] [ng] [%] [ng] [%] [ng] 1,2,3,7,8-PeCDF 89 % < 0,01 76 % < 0,01 63 % < 0,01 1,2,3,7,8,9-HxCDF 29 % < 0,01 36 % < 0,01 21 % < 0,01 1,2,3,4,7,8,9-HpCDF 28 % < 0,05 28 % < 0,05 19 % < 0,05 Extractiestandaard 2,3,7,8-TeCDD 60 % < 0,01 56 % < 0,01 59 % < 0,01 1,2,3,7,8-PeCDD 67 % < 0,01 60 % < 0,01 61 % < 0,01 1,2,3,4,7,8-HxCDD 71 % < 0,01 71 % < 0,01 76 % < 0,01 1,2,3,6,7,8-HxCDD 69 % < 0,01 69 % < 0,01 72 % < 0,01 1,2,3,4,6,7,8-HpCDD 68 % < 0,05 66 % < 0,05 71 % < 0,05 OCDD 69 % < 0,10 61 % < 0,10 76 % < 0,10 2,3,7,8-TeCDF 64 % < 0,01 57 % < 0,01 60 % < 0,01 2,3,4,7,8-PeCDF 67 % < 0,01 59 % < 0,01 61 % < 0,01 1,2,3,4,7,8-HxCDF 78 % < 0,01 79 % < 0,01 76 % < 0,01 1,2,3,6,7,8-HxCDF 96 % < 0,01 82 % < 0,01 77 % < 0,01 2,3,4,6,7,8-HxCDF 66 % < 0,01 59 % < 0,01 63 % < 0,01 1,2,3,4,6,7,8-HpCDF 67 % < 0,05 70 % < 0,05 72 % < 0,05 OCDF 66 % < 0,10 61 % < 0,10 76 % < 0,10