Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof limburg.be/wonen 011 23 72 02

Energie besparen Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof Geld gooi je niet zomaar langs ramen en deuren naar buiten. Waarom zou je dat wel doen met dure energie? Om energie én geld te besparen zijn natuurlijk wel enkele aanpassingen in huis nodig. Als stimulans subsidiëren zowel de federale, de Vlaamse en gemeentelijke overheid en jouw netbeheerder deze energiebesparende werken met allerlei premies. Ben je huurder? Denk dan niet dit is niks voor mij! De meeste premies (uitgezonderd de Vlaamse renovatiepremie) kunnen namelijk ook door huurders worden aangevraagd. Op deze manier wordt het misschien ook voor jou de moeite waard om een aantal energiebesparende werken te doen. De provincie Limburg wil je met deze brochure een overzicht geven van de premies voor energiebesparende werken. Wij hopen dat je met deze brochure de weg vindt naar de juiste instanties en wensen je alvast succes bij de zoektocht doorheen het premie-doolhof. Voor meer informatie kan je terecht bij de diensten vermeld in deze folder. Frank Smeets gedeputeerde van Wonen Ludwig Vandenhove gedeputeerde van Leefmilieu 3

Energie besparen 4 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

INHOUD VOORWOORD 3 ENERGIETIPS 7 ENKELE WEETJES OVER ENERGIEZUINIGHEID 9 DE PREMIES 1. Federale overheid 11 1.1 Fiscaal voordeel 11 1.2 BTW-Verlaging 12 2. Stimulerende maatregelen van de overheid 13 2.1 Verbeteringspremie en aanpassingspremie 13 2.2 Vlaamse Renovatiepremie 16 2.3 Subsidies voor fotovoltaïsche zonnepanelen 20 2.4 Vermindering onroerende voorheffing voor een energiezuinige woning of gebouw 22 2.5 Verzekering gewaarborgd wonen 24 2.6 Het Sociaal Dakisolatieproject van de Vlaamse Overheid 26 3. Gemeentelijke premies 28 4. Premies netbeheerders 29 4.1 Premies voor bestaande woningen 30 4.2 Premies voor nieuwbouw 34 4.3 Premies voor water 35 NUTTIGE INFORMATIE 1. Campagne Warm Limburg 36 2. Energiescan en Energie-audit 37 2.1 De Gratis Energiescan 37 2.2 Energie-audit 38 3. Infraxbouwteam 39 4. Energieprestatiecertificaat (EPC) 40 5. Leningen voor energiebesparende werken 41 5.1 De Vlaamse renovatieovereenkomst (mama-papa lening) 41 5.2 Duwolim-lening 42 5.3 Leningen bij een bank 43 5.4 Sociale leningen 44 6. Prijzen energieleveranciers vergelijken kan je veel geld besparen 50 7. Wooninfopunten 51 7.1 Wooninfopunten 51 7.2 Contactpersonen voor gemeentelijke premies 57 8. Woonzorgteams 61 9. DUBOLimburg 62 5

Energie besparen 6 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

ENERGIETIPS Door kleine aanpassingen in huis, kun je onmiddellijk energie én geld besparen. Hieronder enkele tips om de stijgende energiefacturen beter de baas te kunnen. 1. Tips voor verlichting Door Europese regelgeving is de verkoop van gloeilampen al een tijdje verboden en bijgevolg zijn ze uit de winkelrekken verdwenen. Maar er zijn nog heel wat gloeilampen in gebruik of misschien hebt u wel een voorraad aangelegd. Vervang gloeilampen door energiezuinige spaarlampen of LED-lampen op plaatsen waar het licht vaak brandt. Gewone halogeenlampen zijn niet zuinig. Sinds enkele jaren zijn er eco-halogeenlampen op de markt die evenveel licht geven maar 30 % minder energie verbruiken. Nog zuiniger zijn spaarlampen en LED-lampen. Die zijn ondertussen in zeer veel formaten beschikbaar. Het voordeel van LED-lampen is dat ze heel lang meegaan. Let er bij de aankoop zeker op dat ze een aangename warmwitte lichtkleur geven (bv. 2700 tot 3300 K). Hoe hoger de kleurtemperatuur, hoe witter en kouder het licht. Het allerbelangrijkste blijft om de verlichting tijdig uit te zetten waar die niet moet branden, ook LED-lampen of spaarlampen. 2. Tips tegen sluipverbruik Tot 10 % van het elektriciteitsverbruik in de woning is sluipverbruik: stille verbruikers (lampjes, tijdsaanduidingen, ) die dag en nacht wat energie nodig hebben, omdat de apparaten niet volledig uitstaan. De grootste boosdoeners zijn tal van opladers, tv s, modems, digicorders... Zet deze apparaten zoveel mogelijk volledig uit met een aan/uit knop of via een stekkerdoos met aan/uit knop. In sommige gezinnen loopt het sluipverbruik op tot 150 euro per jaar. U wordt er met andere woorden slapend arm van. 3. Tips voor tv en decoder Alle nieuwe televisies moeten voorzien zijn van een energielabel. Er is nog altijd een aanzienlijk verschil in verbruik tussen lcd-tv s met LED-achtergrondverlichting en plasmaschermen. Een plasmascherm zal over het algemeen een flink pak meer verbruiken dan een lcd-tv voor dezelfde schermgrootte. Opgelet: het label zegt ook niet alles. De gegevens op het energielabel zijn namelijk gebaseerd op de fabrieksinstellingen ( home mode ) en leveren niet noodzakelijk een optimale beeldkwaliteit op. Als u die instellingen aanpast, neemt het verbruik dan ook vaak toe. Zo verbruiken bepaalde plasmaschermen met optimaal aangepaste beeldinstellingen 40 tot 100 Watt meer dan in home mode. Bij lcd-tv s bedraagt dat verschil gemiddeld 10 Watt. De decoder voor digitale televisie verbruikt meestal vrij veel energie. Vooral het sluipverbruik van de decoder blijft vrij hoog. Een mogelijkheid om dit sluipverbruik te beperken, is de toestellen volledig uit te zetten met een aan/uit knop als u geen tv-kijkt of geen opnames gepland hebt. Hou er rekening mee dat het opnieuw opstarten een stuk langer duurt nadien. Sommige toestellen hebben ook een energiezuinige (stand-by)modus die het sluipverbruik aanzienlijk kan verminderen. 4. Tips voor wassen, drogen, strijken De droogkast is een ware energievreter. Per droogbeurt (voor de meest voorkomende droogkast met C-label) slokt deze 3 à 4 kwh op, of ongeveer 0,75 euro per droogbeurt of 150 euro per jaar. Met een A-label toestel dat sinds enkele jaren op de markt is, daalt het verbruik met de helft tot minder dan 2kWh per droogbeurt of 75 euro per jaar. Ook buiten de zomermaanden kan de was nog heel vaak op een rekje of buiten gedroogd worden. Een beetje zon en wind volstaat om de was droog te krijgen, maar misschien toch best naar het weerbericht kijken. Wassen op 30 levert zeer goede wasresultaten op. Stel uw jarenlange gewoonten eens in vraag, was eens op een lagere temperatuur en beoordeel zelf het wasresultaat. 7

Energie besparen Eén wasbeurt is heel wat zuiniger dan één droogbeurt. Gemiddeld verbruikt een wasmachine met een energielabel A+ zo n 0,5 tot 0,75 kwh (of 10 à 15 eurocent) per wasbeurt of ongeveer 30 euro per jaar. Is strijken niet je favoriete bezigheid, probeer dit dan tot een minimum te beperken door de droge was onmiddellijk op te plooien en de te strijken stukken apart te leggen. Een uur strijken verbruikt al snel 1,5 tot 2 kwh of 30 à 40 eurocent. 5. Tips voor koelen vriezen Sinds juli 2012 mogen alleen nog koelkasten en diepvriezers met een A+-label verkocht worden. Een oude koelkast is een grote slokop. Toestellen met een A, B of C-label zijn ondertussen al achterhaald. Producenten slaagden er de voorbij jaren in om steeds zuinigere toestellen te maken: A+ (20 % zuiniger dan A), A++ (40 % zuiniger dan A) en A+++ (60 % zuiniger dan A). Door het nieuwe systeem wordt het meest zuinige toestel op de markt automatisch de nieuwe standaard. Een middelgrote oude koelkast met een C-label uit de jaren 90 kost ongeveer 80 euro per jaar aan elektriciteitskosten, een recenter A-label zo n 50 euro en de betere recente toestellen met een A+++-label amper 25 euro. Laat de koelkast of diepvriezer niet langer open dan nodig. Zet er geen warme gerechten in. Ontdooi uw diepvries regelmatig. Een ijslaag van 2 mm geeft een meerverbruik van 10 % of zo n 5 euro per jaar. 6. Verwarmingstips Oude stookinstallaties hebben vaak een laag rendement. In vergelijking met een oude stookinstallatie van 15 à 25 jaar oud, hebben de modernste stookinstallaties een rendement dat 20 à 25 % hoger is. Kies een verwarmingsinstallatie die aangepast is aan de behoefte van de woning. Een te zware installatie heeft geen zin, aangezien die zorgt voor rendementsverlies. De ervaring leert dat de meeste verwarmingsinstallaties nog steeds te zwaar zijn. Door middel van een kamerthermostaat met tijdinstelling en thermostatische kranen op elke radiator kunt u in iedere ruimte een aangepaste temperatuur krijgen (bijvoorbeeld een hogere temperatuur s ochtends in de badkamer). Plaats een buitenvoeler zodat de temperatuur van de ketel automatisch wordt aangepast aan de weersomstandigheden. Zorg ervoor dat uw installatie het nodige onderhoud en de nodige controles krijgt. Isoleer de verwarmingsleidingen in de niet-verwarmde lokalen (kruipruimte, zolder, garage, ). Zet s avonds de verwarming op nachtstand (bijv. 15 C) een half uurtje voor u naar bed gaat. Achter de radiatoren kunt u een reflecterende radiatorfolie bevestigen. Die weerkaatst een groot deel van de warmte die anders in de muur zou verdwijnen. 7. Tips over sanitair warm water Warm water bereiden met aardgas verbruikt bijna de helft minder energie dan met elektriciteit. Douchen i.p.v. een bad nemen, verbruikt minder dan de helft water en energie. Een waterbesparende spaardouchekop verbruikt 40 % minder water en energie dan een gewone douchekop, terwijl het comfort hetzelfde blijft. Laat het warme water alleen maar stromen als het echt nodig is en vang het op in de afgesloten wastafel of spoelbak in plaats van het zo maar te laten wegvloeien. De ideale temperatuur voor de afstelling van de boiler is 60 à 65 C. Let er ook op warmwatertoestellen dicht bij een aftappunt te plaatsen. Zo vermijdt u warmteverliezen in de warmwaterleidingen en krijgt u sneller warm water aan de kraan. 8. Meten is weten Noteer regelmatig (bv. wekelijks) je meterstand van elektriciteit. Zo kom je snel te weten wanneer de grote energieverbruikers actief zijn. Een handig hulpmiddel is een energieverbruiksmeter. Je plaatst dit toestel tussen het stopcontact en het toestel waardoor je het energieverbruik van een individueel toestel kan meten. Na enkele dagen weet je of je te maken hebt met een grote energievreter. 8 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

ENKELE WEETJES OVER ENERGIEZUINIGHEID Algemeen Wist je dat een gemiddeld gezin in Limburg: ongeveer 3 500 kwh/jaar aan elektriciteit verbruikt gemiddeld 22 165 kwh/jaar voor verwarming verbruikt Hoe goed of slecht scoor jij ten opzichte van het gemiddelde? Je eigen verbruiken vind je normaal gezien terug op je eindafrekening van elektriciteit en gas. Woonkamer Wist je dat 60 % van je totale energieverbruik naar verwarming gaat? Elektrische bijverwarming jaarlijks 40 tot 80 euro kan kosten? Sluimerverbruik of standby-verbruik bij audioapparatuur 30 % van zijn totale energiegebruik bedraagt? Je 7 % bespaart op je stookkosten als je de verwarming 1 graad lager zet. De verwarming kan een uur voor bedtijd lager. Er is dan nog voldoende warmte in huis voor dat laatste uurtje. Dat scheelt zo n 4 % op je energieverbruik voor verwarming. Dat je bij aankoop van een nieuwe TV beter kiest voor een Lcd dan een plasma-tv? Voor energiezuinige toestellen, zie: www.topten.be. Gratis daglicht ten volle benutten, je een besparing van 10 euro per jaar oplevert? Of schilder/behang je kamers in lichte kleuren! Een schermbeveiliging je PC niet minder doet verbruiken? Maar net meer verbruikt! Voor efficiënte verwarming je alle radiatoren minstens 1 keer per jaar moet ontluchten? Dit doe je best voor de start van het stookseizoen. Regelmatig onderhoud van je verwarmingsketel je een besparing van 3 % tot 10 % oplevert? Dit onderhoud is bovendien verplicht! Om de twee jaar voor gas en jaarlijks voor alle toestellen op stookolie, hout of andere vaste brandstoffen. Radiatorfolie een besparing oplevert van 5 tot 10 % Door de ventilatieopeningen in huis af te sluiten, denken mensen energie te besparen. Maar energiebesparing is juist gediend met ventileren. Schone, droge buitenlucht warmt sneller op. Je 5 % kan besparen door gordijnen en rolluiken te sluiten? Keuken Wist je dat Elke minuut dat de koelkast openstaat, hij 3 minuten nodig heeft om weer te koelen? Je ingevroren etenswaren best ontdooit in de koelkast en niet in de microgolf? Je 30 euro per jaar bespaart door je diepvries/koelkast in een omgeving van 15 graden te plaatsen? Plaats deze toestellen in elk geval niet naast de verwarming of het fornuis Groenten wokken of stomen in plaats van koken je 10 euro per jaar oplevert? Een mengkraan in warme stand constant warm water vraagt? Kook water in de waterkoker Stel de temperatuur van je koelkast/diepvries niet kouder in dan nodig. De ideale temperatuur voor de koelkast is 4 à 5 C, voor de diepvriezer is dat -18 C. Een lagere temperatuur heeft niet veel zin en verhoogt enkel het energieverbruik. Bij een hogere temperatuur zal het voedsel sneller bederven. De temperatuur in de koelkast is niet overal gelijk. Meet daarom de temperatuur in het midden van de koelkast door een thermometer een nacht in een schoteltje met water te laten staan. 9

Energie besparen Badkamer Wist je dat Een A++ toestel 40 % zuiniger is dan een A? Een was op 60 dubbel zoveel energie kost als op 40? Door de kraan dicht te draaien bij het tandenpoetsen of scheren, je 40 euro per jaar uitspaart? Een spaarknop op het toilet een besparing kan opleveren van 20 euro per persoon? De ideale temperatuur voor je warmwaterboiler 65 is? Radiatoren werken het beste als ze niet worden afgedekt met (natte) handdoeken. Op deze wijze wordt energie bespaard. Wist je dat je 30 euro bespaart als je de was 1 op 2 keer buiten droogt, in plaats van in de droogkast? Slaapkamer Wist je dat Het aan en uitschakelen van een lamp niet meer energie verbruikt? Een dimmer niet zorgt voor minder energieverbruik? Trek de oplader uit het stopcontact en bespaar 25 euro per jaar! Want ook als een gsm volledig opgeladen is, dan verbruikt de oplader nog stroom. Op zoek naar meer tips? Je vindt ook enorm veel concrete energiebesparingstips op www.klimaattips.be. 10 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

DE PREMIES 1. FEDERALE OVERHEID 1.1 Fiscaal voordeel Sinds een aantal jaren kunnen belastingplichtigen voor een aantal energiebesparende uitgaven in hun woning een belastingvermindering krijgen. In 2014 komt enkel nog het laten plaatsen van dakisolatie in aanmerking. Voorwaarden - belastingbetaler (voldoende belasting aan de staat verschuldigd zijn) - werken moeten door een aannemer uitgevoerd zijn - woning moet minstens 5 jaar in gebruik zijn - de betalingsdatum van de factuur bepaalt het inkomstenjaar van de fiscale aangifte - het gebruikte isolatiemateriaal moet een thermische weerstand R hebben die gelijk is aan of groter is dan 2,5 m²k/w-. Enkel deze isolatie komt in aanmerking voor de berekening van de belastingvermindering. Voor uitgaven die betaald zijn voor dakisolatie in het jaar 2014 gelden volgende regels: - De belastingvermindering voor de uitgaven voor dakisolatie bedraagt 30 % van de uitgaven; - Het maximumbedrag van de belastingvermindering voor inkomsten 2014, aanslagjaar 2015 is 3 040,00 euro; - Het deel van de vermindering dat het maximumbedrag overschrijdt, kan niet worden overgedragen naar de drie volgende belastbare tijdperken; - de belastingvermindering voor de in 2013 betaalde uitgaven voor dakisolatie kan niet worden omgezet in een belastingkrediet. Aanvraag - nadat de werken uitgevoerd zijn - in de belastingaangifte de juiste code invullen onder rubriek energiebesparende uitgaven - factuur van aannemer en betalingsbewijs ter beschikking houden Veel gestelde vragen Ik heb al een financiële bijdrage van een andere overheid gekregen (premie, subsidie, ). Heb ik dan nog recht op een belastingvermindering? Ja! Ook als de uitgaven al aanleiding hebben gegeven tot een financiële bijdrage van een andere overheid, heeft u nog recht op de belastingvermindering. De belastingverminderingen toegekend op federaal niveau moeten dus worden onderscheiden van de financiële bijdrage toegekend door andere overheden (gewesten, provincies, gemeenten...). U mag die verschillende voordelen dan ook zonder problemen cumuleren. Ik gebruik de woning waarvan ik eigenaar ben voor beroepsdoeleinden. Kan ik de uitgaven voor dakisolatie als beroepskosten inbrengen en tegelijkertijd een belastingvermindering krijgen? Als de energiebesparende uitgaven worden ingebracht als beroepskosten of recht gegeven op investeringsaftrek komen zij niet in aanmerking voor een belastingvermindering. Inlichtingen en aanvragen Bijkomende inlichtingen en informatie kun je bekomen op jouw belastingskantoor (kijk in de bijlage van je aangifteformulier van de belastingen voor het juiste adres.) Of contactcenter federale overheid 02 572 57 57 (elke werkdag van 8u tot 17u) Of de website van de federale overheid www.minfin.fgov.be 11

De premies 1.2 BTW-Verlaging Goed nieuws voor wie zijn woning wil renoveren of verbouwen! Het btw-tarief van 6 % voor renovatie van woningen die ouder zijn dan 5 jaar werd in 2011 definitief gemaakt. Deze maatregel is ook interessant voor energiebesparende werken: plaatsing van isolatie, plaatsen van super isolerend glas, vervangen van centrale verwarmingsketel, Voorwaarden zijn De handelingen moeten de omvorming, renovatie, rehabilitatie, verbetering, herstelling of het onderhoud, met uitsluiting van de reiniging, geheel of ten dele van een woning tot voorwerp hebben; De woning moet, na de uitvoering van de werken, hetzij uitsluitend, hetzij hoofdzakelijk, als privé-woning worden gebruikt; De eerste ingebruikneming gaat ten minste vijf jaar terug; De werken moeten worden verstrekt en gefactureerd aan een eindverbruiker door een aannemer; De klant moet een attest overmaken aan de aannemer waarop vermeld staat dat aan de voorwaarden is voldaan. De gegevens van het attest moeten ook op de factuur vermeld worden. Aankoop bouwmaterialen De aankoop van bouwmaterialen door een particulier, die deze zelf of door een ander zal (laten) plaatsen is onderworpen aan het B.T.W.-tarief van 21 %. Bijkomende inlichtingen en informatie kun je bekomen op jouw registratiekantoor. Of bij het contactcenter van de federale overheid 02 572 57 57 (elke werkdag van 8u tot 17u). Of de website van de federale overheid www.belgium.be 12 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

2. STIMULERENDE MAATREGELEN VAN DE OVERHEID 2.1 Verbeteringspremie en aanpassingspremie 2.1.1 Belangrijkste voorwaarden Wie komt in aanmerking? eigenaars-bewoners huurders eigenaars-verhuurders (die woning verhuren aan een sociaal verhuurkantoor) Wie heeft recht op de premie U hebt recht op de premie als u aan een aantal voorwaarden voldoet met betrekking tot uw inkomen en uw woning. Uw inkomen Onder inkomen wordt verstaan het gezamenlijk belastbaar inkomen van drie jaar geleden. Voorwaarden verbeteringspremie: - eigenaars-bewoners en huurders: het inkomen van de aanvrager en diens eventuele partner mag niet hoger zijn dan 29 000 euro, te verhogen met 1 510 euro per inwonende persoon ten laste. - eigenaars-verhuurders: het inkomen van de aanvrager en diens eventuele partner mag niet hoger zijn dan 57 990 euro (er is in dit geval geen verhoging voor personen ten laste). Voorwaarden aanpassingspremie: - het inkomen van de bejaarde en diens eventuele partner mag niet hoger zijn dan 29 000 euro, te verhogen met 1 510 euro per inwonende persoon ten laste. Uw woning De woning moet in het Vlaamse gewest liggen. 2.1.2 De verbeteringspremie voor verbeteringswerkzaamheden De woning is op de dag van de premieaanvraag minstens 25 jaar oud. Er wordt een vast premiebedrag voorzien voor elk werk waarvoor je een verbeteringspremie kan aanvragen. Om die premie te kunnen genieten, moet je geldige facturen voorleggen voor een bedrag dat minstens het dubbele is van de premie. Volgende werkzaamheden komen in aanmerking: dakwerkzaamheden (premie 1 250 euro) buitenschrijnwerk (premie 1 250 euro) werkzaamheden aan gevels (premie 1 500 euro) optrekkend vocht behandelen (premie 750 euro) sanitaire installaties plaatsen (premie 750 euro) elektrische installatie vernieuwen (premie 750 euro) risico op co-vergiftiging bestrijden: - een warmwatertoestel op gas met gesloten verbrandingsruimte van het type C plaatsen (premie 250 euro); - maximaal drie verwarmingstoestellen op gas met gesloten verbrandingsruimte van het type C plaatsen 13

De premies of het vervangen van een bestaande centraleverwarmingsketel door een hoogrendementsverwarmingsketel met het label HR+ of HR Top of Optimaz of Optimaz Elite (premie 250 euro per toestel) en de plaatsing van Co-of rookmelders; - een volledige centrale verwarminginstallatie plaatsen of vervangen inclusief de plaatsing van Co-of rookmelders (premie 1 000 euro); - een rookkanaal bouwen, verbouwen, herstellen of aanpassen, alsook de plaatsing van een Co-of rookmelder (premie 500 euro). 2.1.3 De verbeteringspremie voor verbouwingswerkzaamheden Om werkzaamheden uit te voeren die betrekking hebben op het vergroten of herbouwen van de woon-, kook- of slaapvertrekken van uw woning. De premie bedraagt 50 % van het bedrag van de voorgelegde facturen. De premie bedraagt maximaal 1 250 euro en minimaal 600 euro. Je moet dus minstens 1 200 euro aan facturen kunnen voorleggen. Na de verbouwing moet de totale netto-vloeroppervlakte van de woonlokalen minstens 18 m² bedragen voor 1 persoon, 27 m² voor 2 personen, 40 m² voor 3 personen en 50 m² voor 4 personen. 2.1.4 De aanpassingspremie U dient de woning aan te passen aan de bijzondere behoeften van een inwonende 65+ De aanpassingspremie bedraagt 50 % van het bedrag van de voorgelegde facturen met een maximumpremie van 1 250 euro en een minimumpremie van 600 euro. Je moet dus minstens 1 200 euro aan facturen kunnen voorleggen. De aanpassingswerken zijn verdeeld in 2 categorieën: 1. Technische installaties en hulpmiddelen het maken van een badkamer of toilet dat aangepast is aan de noden van de bejaarde. Een tweede badkamer of toilet kan enkel betoelaagd worden als die zich op een andere verdieping bevindt het installeren van een traplift of rolstoelplateaulift het aanbrengen van vast verankerde elektromechanische hulpmiddelen om zich te verplaatsen in de woning het aanbrengen van handgrepen en steunmiddelen in sanitaire lokalen het automatiseren van de bestaande toegangsdeur garagepoort of rolluiken 2. Verbouwingswerken met het oog op het creëren van voldoende ruimte en veilig beloopbare vloeren en trappen: het toegankelijk maken van de woning door hellende vlakken aan te brengen, de toegangsdeur te verbreden, al dan niet met automatische bediening, en hinderlijke drempels weg te werken; het creëren van voldoende ruimte in de woning door het aanpassen van de gangbreedte en de deuropeningen of het vergroten of functioneel herschikken van de woonvertrekken of sanitaire lokalen; het verhogen of verlagen van vloeren in de woning zodat niveauverschillen verdwijnen op de woonverdieping; het overbruggen van de verdiepingshoogte door het plaatsen van veilig beloopbare trappen; verbouwings- en inrichtingswerkzaamheden om in de woning een entiteit in te richten waarin de bejaarde zelfstandig en afzonderlijk kan wonen. Men kan in een periode van tien jaar maximaal twee aanvragen voor aanpassingswerken indienen voor zover ze niet tot dezelfde categorie behoren. 14 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

2.1.5 Aanvragen U kunt de premie aanvragen zodra de werkzaamheden voltooid zijn en als u in de woning woont. Facturen mogen nog geen jaar oud zijn op de aanvraagdatum. Over een periode van 10 jaar kun je maximum 3 keer een verbeterings- of aanpassingspremie aanvragen, weliswaar voor andere bouwonderdelen. Binnen een periode van tien jaar na de uitbetaling van een renovatiepremie, kan voor dezelfde woning geen verbeteringspremie voor verbeteringswerkzaamheden worden aangevraagd. U dient uw aanvraag in bij het agentschap Wonen-Vlaanderen in de provincie waar de woning ligt. Inlichtingen en aanvraagformulieren Wonen-Vlaanderen Wonen Limburg Koningin Astridlaan 50/1 3500 Hasselt 011 74 22 00 www.wonenvlaanderen.be www.premiezoeker.be of gratis nummer van de Vlaamse Infolijn 1700 (elke werkdag van 9-19u) of Uw gemeentebestuur (de huisvestingsambtenaar) 15

De premies 2.2 Vlaamse Renovatiepremie Doelgroep Er wordt een tegemoetkoming toegekend aan de eigenaar-bewoner die zijn of haar woning renoveert en die geen andere woning bezit op het moment van de aanvraag of bezat in de periode van 3 jaar voor de aanvang. Een uitzondering is evenwel mogelijk indien de aanvrager en/of zijn partner de vorige woning zelf bewoond hebben en daarna rechtstreeks verhuisd zijn naar de woning waarvoor een renovatiepremie wordt aangevraagd. De vorige woning dient op datum van de aanvraag verkocht te zijn. Ook een verhuurder kan de tegemoetkoming verkrijgen als hij/zij een woning na renovatie voor minstens negen jaar ter beschikking stelt van een sociaal verhuurkantoor (SVK). Inkomen Er geldt een inkomensvoorwaarde van maximum 40 600 euro voor alleenstaanden. Voor alleenstaanden met één persoon ten laste geldt er een inkomensgrens van 57 990 euro, te verhogen met 3 250 euro per persoon ten laste vanaf de tweede persoon ten laste. Voor samenwonenden geldt er een inkomensgrens van 57 990 euro, eventueel te verhogen met 3 250 euro per persoon ten laste. Het betreft hierbij het gezamenlijk belastbaar inkomen van de aanvrager (en zijn of haar partner) van 3 jaar voor de aanvraag (aanvraag 2014 = inkomen 2011). Dat inkomen vindt u terug op de bij uw aanslagbiljet(ten) personenbelasting (met betrekking tot het inkomstenjaar in kwestie) gevoegde samenvatting, onderaan rubriek 1: vaststelling van de belastbare inkomsten. Uitzondering: de inkomensvoorwaarde geldt niet wanneer de woning ter beschikking gesteld wordt van een sociaal verhuurkantoor. Woning De woning waarvoor de renovatiepremie wordt aangevraagd moet minstens 25 jaar oud zijn op de aanvraagdatum en moet in het Vlaamse gewest liggen. De renovatiepremie wordt uitgebreid zodat ook de functiewijziging van een gebouw naar een woning of de opsplitsing van een woning in verschillende woningen in aanmerking komt, voor zover het oorspronkelijke gebouw minstens 25 jaar oud is. Enkele voorbeelden: Een vierkantshoeve wordt opgedeeld in meerdere woongelegenheden, gelegen rond het erf. Een schooltje of kantoorgebouw wordt herbestemd en verbouwd tot meerdere woningen. Deze werken komen in aanmerking voor zover de kostprijs wordt bewezen aan de hand van facturen die dateren vanaf 1 januari 2014 en voor zover het oorspronkelijk volume van het gebouw of woning niet wordt uitgebreid of heropgebouwd na afbraak Eenmalig Na de uitbetaling van de renovatiepremie kan noch voor dezelfde woning, noch voor dezelfde bewoner gedurende de volgende tien jaar een renovatiepremie of een verbeteringspremie voor verbeteringswerkzaamheden worden verleend. Hetzelfde geldt voor inwoners van Hasselt en Genk die voor het renoveren van hun woning een tegemoetkoming hebben gehad volgens het besluit van de Vlaamse Regering van 23/02/2001. Verbeteringspremies die de aanvrager voor dezelfde woning heeft aangevraagd en ontvangen tijdens de afgelopen drie jaar, zullen in mindering gebracht worden van de aangevraagde renovatiepremie. Het is belangrijk om alle facturen bij de aanvraag voor de renovatiepremie te voegen, ook al heeft u voor die werken reeds een verbeteringspremie ontvangen. Werken 8 categorieën van werken komen in aanmerking en voor elke categorie van werken is er een maximaal bedrag waarvoor er facturen aanvaard kunnen worden. 16 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

Het gaat om volgende categorieën en maxima: Funderingen en muren: facturen voor maximum 15 000 euro - verbeteren of uitbreiden funderingen - waterdicht maken van kelders en bestrijden van huiszwam in kelders - afbraak en wederopbouw muren (incl. dragende elementen) - behandeling van optrekkend grondvocht in muren - behandeling muren tegen huiszwam - aanbrengen natte of droge kalkbepleistering aan binnenmuren of aan de binnenkant van buitenmuren - vernieuwing voegwerk (eventueel met reiniging) - waterdicht maken van gevels door het aanbrengen van gevelbekleding of gevelbepleistering aan de buitenzijde Werken aan draagvloeren: facturen voor maximum 15 000 euro - afbreken en vervangen draagvloeren (welfsels, balkenlagen, ) - behandeling draagvloeren tegen huiszwam en insecten Dakwerken: facturen voor maximum 15 000 euro - afbreken en vervangen dakstructuur - behandeling tegen huiszwam en insecten - vernieuwen waterdichte bedekking - werken afvoer hemelwater - aanbrengen of vervangen dakvlakramen, koepels, schouwen, Vernieuwen buitenschrijnwerk: facturen voor maximum 15 000 euro - vervanging ramen en buitendeuren, met hoog rendementsbeglazing (max. 1,3 W/m²K) Opgelet: Misschien heeft u recht op een verhoging van deze premie met 10 %. De verhoging wordt enkel gegeven als gelijktijdig aan de drie onderstaande voorwaarden wordt voldaan: - Uw (isolatiewaarde van het raamgeheel, profiel en glas) is maximaal 1,7 W/m²K - Ug (isolatiewaarde van het glas alleen) is maximaal 0,9 W/m²K - de facturen van het buitenschrijnwerk dateren vanaf 1 januari 2012. In dit geval dient u steeds de gedetailleerde offerte van de ramen en deuren bij te voegen. Centrale verwarming: facturen voor maximum 7 500 euro - aanbrengen, vervangen of toevoegen van onderdelen van een cv-installatie met klassieke of duurzame energiebronnen - plaatsen van een hoogrendementsketel op aardgas (label HR+ of HR top) of op stookolie (label Optimaz of Optimaz-elite) of een houtpelletketel om de hele woning te verwarmen - plaatsing CO- en rookmelder(s) Elektriciteit: facturen voor maximum 3 750 euro - vernieuwing elektrische huisinstallatie - elementen voor stroomvoorziening en telecommunicatie - inclusief kosten aansluiting en plaatsing meetinstallatie - de conformiteit met AREI via keuringsattest is noodzakelijk 17

De premies Sanitair: facturen voor maximum 3 750 euro - vernieuwen van bestaande badkamer (minimaal bad /douche en wastafel moet aanwezig zijn) - of het installeren van badkamer als er voordien geen was - vernieuwen of installeren van het toilet - vernieuwen of aanbrengen van leidingen voor watertoevoer en -afvoer, leidingen en toestellen voor de productie van sanitair warm water Vervanging van een reeds bestaande binnentrap met het oog op een veilige verbinding met een woonverdieping: facturen voor maximum 3 750 euro Uitbreidings- en herindelingswerken: deze werken komen in aanmerking voor zover ze onder te brengen zijn in de 8 categorieën van werken die betoelaagd worden. Bij de aanvraag dienen de goedgekeurde plannen (situatie vóór en na de werken) en in voorkomend geval de stedenbouwkundige vergunning gevoegd te worden. Komen niet in aanmerking: - Werken die te maken hebben met afwerking ( schilderen van buitenschrijnwerk, dekvloeren, wandtegels, chape, plafonds, binnendeuren) - 2de badkamer of toilet - Isolatie - Aanbrengen of vervangen van veranda - Het aanbrengen of vernieuwen van rolluiken, poorten en vliegenramen - Het vervangen van glas zonder het vernieuwen van het raamwerk - Installaties voor productie van elektriciteit (fotovoltaïsche zonnepanelen) - Warmtepompen en verwarmingssystemen die ook kunnen koelen - Verlichtingsarmaturen, elektrische verbruikstoestellen (parlofoon, videofoon, alarm, modems, ), badkamermeubelen en -accessoires, bad of douche met gestuwde watertoevoer of stoomtoevoer, individuele verwarmingstoestellen of kachels, installatie keuken en keukentoestellen - Vervangingsbouw - Het ereloon van de architect De renovatiewerken moeten uitgevoerd worden door aannemers of, in geval van doehet-zelvers, met bouwmaterialen waarvoor een factuur kan voorgelegd worden. Premie Voor de berekening van de premie moeten er voor minstens 10 000 euro (excl. btw) aan aanvaarde facturen bekomen worden. Voor de premieberekening worden twee percentages gehanteerd. 30 % van de investeringskost (excl. BTW) voor: - eigenaars die hun gerenoveerde woning ter beschikking stellen aan een SVK - premieaanvragers die hun gerenoveerde woning zelf bewonen en die een gezamenlijk belastbaar inkomen (van het derde jaar voor de aanvraag) hebben dat niet meer bedraagt dan 29 000 euro, te verhogen met 1 510 euro per persoon ten laste. 20 % van de investeringskost (excl. BTW) voor personen die een gezamenlijk belastbaar inkomen (van het derde jaar voor de aanvraag) hebben dat hoger is dan 29 000 euro. 18 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof

Indien u een aanvraag indient met facturen voor buitenschrijnwerk die dateren vanaf 1 januari 2012, zal de premie verhoogd worden met 10 % op het bedrag van de aanvaarde facturen buitenschrijnwerk als het buitenschrijnwerk voldoet aan volgende U-waarden : Uw (isolatiewaarde van het geheel: profiel en glas) van maximaal 1,7 W/m²K en Ug (isolatiewaarde van het glas) van maximaal 0,9 W/m²K. De premie blijft maximaal 10 000 euro bedragen. Facturen De premie wordt berekend op basis van de door de aanvrager ingediende facturen. Deze facturen mogen worden samengeteld om aan het bedrag van de minimale investering van 10.000 euro, exclusief btw, te komen. Facturen mogen bij aanvraag maximaal 3 jaar oud zijn. Facturen die dateren van vóór het verkrijgen van het zakelijk recht op de premiewoning komen niet in aanmerking. Aanvraag De aanvraag kan slechts na de werken worden ingediend en moet ook alle facturen bevatten. Wel zal de mogelijkheid worden ingebouwd om, indien gewenst, voorafgaand aan de werken een beoordelingsverslag te vragen. Inlichtingen en aanvragen Wonen-Vlaanderen Wonen Limburg Koningin Astridlaan 50 bus 1 3500 Hasselt 011 74 22 00 of www.wonenvlaanderen.be 19

De premies 2.3 Subsidies voor fotovoltaïsche zonnepanelen Door gebruik te maken van fotovoltaïsche zonnepanelen kunt u op een milieuvriendelijke manier zelf elektriciteit produceren met de zon. Investeer eerst in een degelijke isolatie van de woning en een verwarmingsinstallatie met een hoog rendement, en pas dan in fotovoltaïsche zonnepanelen. Hoe werken zonnepanelen? Zonnepanelen (ook photovoltaïsche of PV-installaties genoemd) zetten licht om in elektriciteit die u meteen kunt gebruiken. Een installatie bestaat uit de zonnepanelen zelf, een montagesysteem om de panelen op het dak te plaatsen, bekabeling en minstens één omvormer die de opgewekte gelijkstroom omzet in bruikbare wisselstroom. Fotovoltaïsche panelen bevatten zonnecellen gemaakt uit silicium. De bovenzijde van de cel is negatief geladen, de onderzijde positief. Van zodra er zonlicht invalt, komt de stroom op gang van de voorkant van de zonnecel, via een elektrische toepassing, naar de metalen achterkant van de zonnecel. Panelen uit monokristallijn silicium hebben het hoogste rendement. Hoe groter de panelen, hoe meer stroom u kunt maken. Die opgewekte elektriciteit kan ter plaatse verbruikt worden door uw televisie, wasmachine, verlichting,... Als je PV-panelen op een bepaald ogenblik meer stroom produceren dan je nodig hebt, wordt de overtollige stroom naar het net gestuurd. s Nachts, op donkere dagen of op momenten dat u veel verbruikt, gebruikt u indien nodig ook nog stroom van het net. De stroom die van en naar het net gaat, wordt gemeten door de facturatie- of injectiemeter. Deze teller draait terug wanneer uw zonnepanelen meer produceren dan u verbruikt. Wat brengt het op? Hou voor maximaal rendement rekening met de oriëntatie en de hellingsgraad van de zonnepanelen, en vermijd beschaduwing. Schaduw van (toekomstige) gebouwen, (groeiende) bomen en schoorstenen verminderen de opbrengst van uw zonnepanelen. Voor een optimaal rendement moeten de panelen tussen het zuidoosten en zuidwesten gericht zijn, onder een hoek van 20 tot 60. In Vlaanderen produceert een PV-installatie van 1 kwp gemiddeld ongeveer 900 kwh groene elektriciteit per jaar. Afhankelijk van het type neemt een installatie van 1 kwp zo n 7 tot 10 m³ goed georiënteerd en schaduwvrij dak in. Een gemiddeld gezin heeft een elektriciteitsverbruik van 3500 à 4000 kwh per jaar. Om die elektriciteit te produceren met PV-panelen heeft men een installatie nodig met een oppervlakte van 30 tot 45 m² 20 Energie besparen, wegwijs in het premie-doolhof