CO 2 -jaarverslag conform 14064-1 2014

Sanitas Groep te Barendrecht CO 2 -jaarverslag conform 14064-1 2014 Sanitas Groep Zuideinde 68 2991 LK Barendrecht 24 februari 2015 (v3)

Inhoudsopgave Verklaring.3 Inleiding...4 1. Carbon Footprint.6 1.1 Methode 1.2 Verantwoordelijke 1.3 Organizational Boudaries 1.4 Operational Boudaries.8 1.5 Scope 1 en 2 emissies...9 1.5.1 Biomassa..10 1.5.2 GHG verwijdering 1.5.3 Uitsluitingen 2. Energie Management Actieplan 11 2.1 Review doelstellingen 2013 2.2 Review plan van aanpak 2013....11 2.3 Doelstellingen 2014 12 2.4 Plan van aanpak 2014.12 2.5 Communicatiestructuur..14 2.6 Taken, Verantwoordelijkheden, bevoegdheden.15 CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 2

Verklaring De directie van Sanitas is zich bewust van het belang van CO2 reductie. Het doel voor 2015 is om gecertificeerd te blijven volgens de CO2 Prestatieladder, voor minimaal niveau 3 en te werken aan verdere CO2 reductie. Via ondertekening van deze verklaring, bevestigt de directie van Sanitas het belang van CO2 reductie en verklaart ze dat de benodigde middelen ter beschikking zullen worden gesteld om de reductiedoelen te bereiken. Bovendien ziet de directie het als haar taak om de medewerkers te informeren over het belang van CO2 reductie, via de gestelde doelen. Via de website wordt lezers de mogelijkheid geboden om het jaarverslag en de halfjaarlijkse update te lezen zo op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen t.a.v. CO2 reductie binnen Sanitas. F. Hoogerbrugge Algemeen directeur CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 3

Inleiding Kingbridge Holding B.V., houdstermaatschappij van meerdere Sanitas bedrijven, bestaat uit; Sanitas Metingen& Inspecties B.V., Sanitas Milieukundig Adviesbureau B.V. en Sanitas Laboratorium Services B.V. Kortweg; de Sanitas Groep. De Sanitas Groep is kennispartner op het gebied van asbest; inventarisaties, laboratoriumanalyses en metingen & inspecties. Sanitas beschikt hiervoor over een volledig uitgerust asbestlaboratorium en mobiele laboratoria voor de dagelijkse uitvoer van luchtmetingen op locatie. In 2003 is Sanitas van start gegaan en werkt momenteel met een team van ruim 50 gekwalificeerde werknemers aan allerhande asbestzaken. Ons bedrijf is opgesplitst in drie disciplines: Milieukundig Adviesbureau, Metingen & Inspecties en Laboratorium services. Deze onderverdeling zorgt ervoor dat wij onze afnemers in alle facetten snel en adequaat kunnen bedienen. SANITAS MILIEUKUNDIG ADVIESBUREAU (SMA) Het adviesbureau beantwoord vragen over o.a. asbestinventarisaties, risicoanalyses of projectmanagement. Klanten kunnen met vragen over bovenstaande terecht bij SMA. SANITAS METINGEN & INSPECTIES (SMI) De buitendienst met mobiele laboratoria verricht eindmetingen en visuele inspecties na het verwijderen van asbest. SANITAS LABORATORIUM SERVICES (SLS) Het laboratorium voert alle analyses uit ten behoeve van asbest in alle denkbare matrices (materialen, stof, bodem, puin, water en lucht). De analyses kunnen worden uitgevoerd met lichtmicroscopie en met Scanning Elektronen Microscopie (SEM). Tot onze opdrachtgevers behoren o.a.: Chemische- en olieraffinaderijen Maritiem & Offshore Rijksgebouwendienst Ministeries Vastgoed ontwikkelaars Rijksmuseum Gemeentes Woningcorporaties Universiteiten Aannemerij Asbestverwijderaars Scheepswerven/ eigenaren Architecten Zoals in het beleid aangegeven (zie MVO), heeft Sanitas Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, hoog in het vaandel staan. Belangrijk onderdeel van MVO is het milieu en de CO2 uitstoot. Om de totale CO2 uitstoot van Sanitas in kaart te brengen en te reduceren, is gekozen voor certificering volgens de CO2 prestatieladder. CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 4

De CO2 prestatieladder is een instrument, ontwikkeld door ProRail, om bedrijven die deelnemen aan aanbestedingen, te stimuleren tot CO2 bewust handelen in de eigen bedrijfsvoering en bij het uitvoeren van projecten. De prestatieladder kent 4 invalshoeken: A. inzicht B. CO2 reductie C. Transparantie D. Deelname aan initiatieven Elke invalshoek is ingedeeld in 5 niveaus. Via dit rapport wordt inzicht gegeven over de CO2 inventarisatie van de Sanitas Groep. Gekozen is voor certificering op niveau 3. De emissie-inventarisatie voldoet aan ISO 14064-1 versie 2006. In dit rapport wordt verantwoord hoe is voldaan aan de gestelde eisen. Als basisjaar is gekozen voor 2011. De rapportageperiode valt samen met het financiële boekjaar: januari tot en met december. Dit rapport is opgesteld volgens de eisen uit ISO 14064-1, 7.3, A tot en met Q. Binnen de Sanitas Groep is Andre Zwanenburg, als kwaliteitsmanager, verantwoordelijk gesteld voor de inventarisatie en rapportage van CO2, op de website en op de site van SKAO. Het bepalen en opvolgen van de doelstellingen is de verantwoording van het management team, bestaande uit de directie en de kwaliteitsverantwoordelijke. Indien gewenst, kan men gebruik maken van externe ondersteuning (b.v. voor de interne audits). CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 5

1. Carbon footprint 1.1 Methode CO2 reductie wordt nog steeds nagestreefd a.d.h.v. de methode van SKAO, vastgelegd in het handboek versie 2.2. van 4 april 2014, welke uitgegeven wordt door de stichting SKAO (http://www.skao.nl/ ). Als uitgangsjaar is 2011 gekozen. In het vorige verslag zijn een aantal doelstellingen vastgelegd. In dit verslag zijn de gegevens van 2014 toegevoegd en wordt teruggeblikt op de doelstellingen. Voor 2015 worden nieuwe doelstellingen bepaald. De rapportageperiode is gelijk aan het boekjaar zijnde 1 januari 201x tot en met 31 december 201x. In basis is gebruik gemaakt van de conversietabellen van de norm. Voor brandstof is de meest nauwkeurige eenheid gebruikt: g CO2 / liter brandstof. Daar waar afgeweken wordt of informatie wordt geïnterpreteerd, is dit toegelicht. Om de juistheid van de gegevens zeker te stellen wordt een externe audit uitgevoerd door TuV Nord Nederland. De audit is gepland op 18 en 19 februari 2015. De uitslag was tijdens het opstellen van dit rapport nog niet bekend. 1.2 Verantwoordelijke De verantwoordelijke voor dit document is de kwaliteitsmanager Andre Zwanenburg en directievertegenwoordiger zoals bedoeld in ISO 9001. Andre is vanaf 2014 gestart in deze functie. Hij was al werkzaam binnen Sanitas. Voor ondersteuning is gebruik gemaakt van een extern adviesbureau: HQM Advies. 1.3 Organizational boundaries De Sanitas Groep is geen formele entiteit, maar de verzamelnaam voor de B.V. s die vallen onder de Kingbridge Holding. Omdat de entiteitenstructuur overzichtelijk is, vallen alle B.V. s onder de organizational boundarie. De structuur is sinds het vorige verslag gewijzigd: de functie van team manager is tussengevoegd bij SMA, SLS en SMI. De structuur is weergegeven in onderstaand organigram. CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 6

Algemene Organigram: Gedetailleerde Organigram: Kingbridge holding is de holding, waarvan de heer Hoogerbrugge, algemeen directeur is. De activiteiten van SLS, SMA en SMI zijn beschreven in de inleiding. Het materiaal wat door de medewerkers van de verschillende B.V. s wordt gebruikt, is ondergebracht in Sanitas Equipment B.V. Bofra B.V. is de B.V. waarin het vastgoed is ondergebracht.

1.4 Operational Boundaries Voor een goede afbakening van de scopes wordt gebruik gemaakt van de scope indeling van het Green House Gas protocol (GHG Protocol) en de scope indeling van de CO2 Prestatieladder, waarbij de definitie van scope 2 van de CO2 Prestatieladder leidend is. In de onderstaande figuur is verduidelijkt wat de scopes inhouden. Scope 1: directe CO2 uitstoot Dit betreft de CO2 uitstoot die veroorzaakt worden door bronnen, die eigendom zijn van de organisatie: verwarming en leaseauto s. Voor de Sanitas Groep gaat het hier vooral om diesel. Daarnaast heeft men enkele benzine en hybride auto s. Voor de inventarisatie is gebruik gemaakt van de gegevens die de lease maatschappij kon verstrekken. Hierbij is de volgende aanname gedaan: In sommige gevallen heeft de berijder de verkeerde brandstof ingetoetst. De aangegeven liters zijn als juist aangenomen en vertaald naar de juiste conversiefactor. De, door de leasemaatschappij, aangeleverde gegevens zijn juist. Scope 2: indirecte CO2 uitstoot of elektriciteit Dit betreft CO2 uitstoot door het inkopen en verbruiken van elektriciteit. Dit gaat om elektriciteitsverbruik op de kantoren, maar ook op projectlocatie: computers, printers, acetonverdamper en microscoop. Ook hier zijn een aantal aannames gedaan: Sanitas voert werkzaamheden uit op projectlocatie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een computer, een acetonverdamper, een microscoop en een printer. Hiervan maakt men per project 1 uur gebruik van. Per apparaat is het verbruik bepaald en dit is vermenigvuldigd met het aantal projecten over 2012, zijnde 2683, 2013, zijnde 2860 en in 2014, 2876. Het aandeel in de totale CO2 emissie blijft gering (0,5%). Hoewel elektriciteit op projectlocatie, formeel scope 3 is en dus niet meegenomen hoef te worden, is dit voor de volledigheid toch meegenomen In 2014 zijn enkele zakelijke vliegreizen gemaakt; de kilometers zijn ingevuld in de conversietabel. Scope 3: andere indirecte CO2 uitstoot Alle overige CO2 uitstoot. Omdat Sanitas zijn certificaat voor niveau 3 wil behouden, is dit nog niet aan de orde.

1.5 Scope 1 en 2 emissies. Hieronder is in tabelvorm weergegeven wat, per jaar, de tonnages CO2 t.a.v. gas, elektriciteit en brandstof waren. Gas Elektriciteit Brandstof Locatie 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014 2011 2012 2013 2014 Zeemanstraat 2 - - - 13,4 - - - Zuideinde 10 24 19 18 15,6 32,6 36,8 33,8 Gouderakstraat 5 6 10 12 29,5 23,6 23 20,7 Projecten - - - - 1,1 1,8 1,9 2 Σ tonnage 17 30 29 30 59,6 58 61,7 56,5 222 316 342 322 Totaal scope 1 emissie: 352 Ton Co2 (brandstof (diesel en benzine) en aardgas) Totaal scope 2 emissie: 62.9 Ton Co2 (elektriciteit en vliegreizen). Totale emissie footprint (scope 1 en 2): 414.9 Ton Co2 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2011 2012 gas elektriciteit brandstof Σ tonnage CO2 2013 2014 verdeling CO2 uitstoot 2011 Zakelijk vervoer per auto Gasverbruik Elektriciteit Zakelijk vervoer diesel benzine hybride onbekend (woon-werkverkeer) 6% 20% 74% 23% 6% 9% 62% CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 9

verdeling CO2 uitstoot 2012 zakelijk vervoer Gasverbruik elektriciteit 8% 14% Zakelijk vervoer diesel benzine onbekend (woon-werkverkeer) vliegen 2% 7% 16% 78% 75% verdeling CO2 uitstoot 2013 zakelijk vervoer Gasverbruik elektriciteit 7% 14% Zakelijk vervoer diesel benzine onbekend (woon-werkverkeer) vliegen 1% 14% 13% 79% 72% verdeling CO2 uitstoot 2014 zakelijk vervoer Gasverbruik elektriciteit 7% 13% Zakelijk vervoer diesel benzine onbekend (woon-werkverkeer) vliegen 1% 11% 17% 80% 71% 1.5.1 Biomassa Binnen Sanitas heeft in 2014 geen verbranding van biomassa plaatsgevonden. 1.5.2 GHG verwijdering Binnen Sanitas heeft in 2014 geen verwijdering van GHG plaatsgevonden. 1.5.3 Uitsluitingen Alle scope 1 en 2 emissies zijn in dit rapport opgenomen. De enige uitzondering die is gemaakt, betreft airco s / koudemiddelen; deze zijn uitgesloten. Hoewel elektriciteitsverbruik op projectlocaties onder scope 3 valt, is dit wel meegenomen. Indien er aannames nodig waren, dan zijn deze verantwoord in 1.4. In 2014 zijn er enkele zakelijke vliegreizen uitgevoerd. De gegevens zijn verwerkt in de totaaltelling. Er is niet afgeweken van de conversies, die in de CO2 prestatieladder zijn opgenomen in bijlage C. Van alle CO2 emissies voor scope 1 en 2 waren de gegevens beschikbaar van het basisjaar 2011, van 2012 2013 en 2014. Vanaf 1 januari 2014 zijn de meterstanden genoteerd, waardoor omrekenen vanaf de facturen niet meer noodzakelijk is en de meting nauwkeuriger is geworden. CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 10

2 Energie Management Actieplan Conform eis 3B2 moet een Energie management Actieplan worden opgesteld. Het EMA moet minimaal het volgende bevatten: Conform 3B1: een gekwantificeerde doelstelling, betrekking hebbende op projecten significant en vergelijkbaar met sectorgenoten gekozen voor de meest materiele emissies Plan van aanpak met: Lijst van CO2 reducerende maatregelen Kwantitatieve indicatie van de beoogde bijdrage aan de doelstelling Per project: de lijst met maatregelen die in het project worden toegepast en een tijdsplanning. Het gestelde in 4.4.6 van NEN-ISO 50001:2011 Per project de CO2 reductie per maatregel kwantitatief Een overzicht van verantwoordelijkheden per maatregel 2.1 Review doelstellingen 2014 In het begin van 2014 zijn de volgende doelstellingen bepaald en vastgelegd: Doelstelling 1: het reduceren van het brandstofverbruik per zakelijke auto met 5% over 2014. Over 2013 was het gemiddelde tonnage per medewerker; 7,76 ton CO2. Over 2014 was dit 8,5 ton CO2; een stijging van 9.5%. Doelstelling 2: elektrische apparatuur inkopen die energiezuinig is; intern en voor projectlocaties. Doelstelling 3: onderzoek naar reductiemogelijkheden voor gas en elektriciteit 2.2 Review plan van aanpak 2014 Om de doelstellingen voor 2014 met succes te kunnen realiseren was onderstaand actieplan vastgelegd: Nr. Maatregel Verantwoordelijke Realisatie Doelstelling 1 1 Bewustzijn van de medewerkers nog verder verhogen, zodat men MT leden middels Eind Q4 de juiste gegevens invult: werkoverleggen CO2 moet op alle afdelingen, onderdeel van overleg zijn Onderzoeken of de leasemaatschappij de juiste gegevens aanlevert. Per kwartaal de gegevens van brandstofverbruik bespreken met de medewerkers Doelstelling 2 2 Duidelijke instructie naar inkoop, dat reproductieapparatuur, MF Q1 monitoren etc. met energiezuinig label moet worden ingekocht middels Procedure inkoop en kwaliteitsoverleg, MVO-CO2- overleg. Doelstelling 3 3 Registratie meterstanden per kwartaal 4 Bepalen van een juiste indicator: MT Eind Q4 Elektriciteitsverbruik in relatie tot aantal medewerkers? Idem in relatie tot omzet? 5 Onderzoek naar reductiemogelijkheden elektriciteit: MT Eind Q4 Bewegingssensoren Zonnepanelen 6 Onderzoek naar reductiemogelijkheden gas. MT Eind Q4 CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 11

Toelichting per punt t.a.v. realisatie: 1. Tijdens de diverse werkoverleggen is het punt CO2 een standaard agenda punt. In de eerste 2 kwartalen is het brandstofverbruik van de lease auto s bijgehouden. In kwartaal 3 en 4 is een Fuel Challenge gestart en is het verbruik per maand bijgehouden en door gegeven aan alle medewerkers. 2. Door bewust worden en overleg is het aantal printen gereduceerd. De reductie is ongeveer 50% ten opzicht van het eerste halfjaar. Deze reductie heeft ook geleid tot het aanpassen van het contract voor de hoeveelheid totaal prints per jaar. 3. Meterstanden zijn ieder kwartaal geregistreerd en verwerkt in het halfjaarlijks CO2 rapport en in dit verslag. 4. In het half jaarlijks verslag en in dit jaarverslag wordt de relatie tot het aantal werknemers gedaan. 5. Er is in 2014 een start gemaakt om te kijken naar een reductie van energie verbruik door Zonnepanelen. Dit wordt in 2015 door gezet. 6. Door het bewust maken van gebruik in verwarming (via nieuwsbrief) is geprobeerd het gas verbruik te reduceren. Conclusie doelstellingen 2014: Doelstelling 1: Deze doelstelling is niet gehaald. Wel is er bewustwording gecreëerd en is een reductie in CO2 uitstoot gerealiseerd. Doordat er meer kilometers zijn gereden in 2014 dan in 2013 is de totaal uitstoot niet verlaagd. Doelstelling 2: Door het nieuwe beleid op minder printen is het aan printen sterk gereduceerd. Gemiddeld wordt er 50% minder geprint in 2014. Hieruit blijkt dat deze doelstelling gehaald is. Doelstelling 3: Het onderzoek naar reductie van gas/elektra gebruik heeft plaatsgevonden. Hieruit is gebleken dat zonnepanelen op dat moment niet haalbaar waren. Wel is er een bewustwording gecreëerd binnen de Sanitas groep dat geleid heeft tot 8% afname in elektriciteitsverbruik. De conclusie is dus ook dat deze doelstelling deels is gehaald. 2.3 Doelstellingen voor 2015 Doelstelling 1: Reduceren van de Carbon Footprint met 5% (per medewerker) over de periode 2015-2018. De deel doelstelling om de bovenstaande doelstelling the behalen zijn als volgt: 2015-2016: 2,0% reductie ten opzichte van 2014 2016-2017: 1,5% reductie ten opzichte van 2014 2017-2018: 1,5% reductie ten opzichte van 2014 CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 12

2.4 Plan van aanpak 2015 Nr. Maatregel Verantwoordelijke realisatie Doelstelling 1 1 Reduceren van het zakelijk brandstof verbruik door een MT leden (iedere lease 2018 de Fuel Challenge van 2014 door te zetten rijder) 2 Registreren van brandstof verbruik per maand en/of KAM Q4 kwartaal 3 Inlichten van al het personeel over brandstof verbruik KAM en MT leden Q4 en tips geven om reductie te bereiken 4 Onderzoek naar reductie mogelijkheden, en deze bespreken met alle berijders MT Eind Q4 5 Instaleren van zonnepanelen Directie Q4 CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 13

2.5 Communicatiestructuur Via onderstaande overlegstructuur wordt de voortgang bewaakt en wordt bewerkstelligd, dat CO2 een vast onderdeel wordt van de bedrijfsvoering. Indien uit overleg blijkt dat resultaten niet gehaald worden of dat maatregelen in de tijd niet haalbaar zijn, dan wordt bijgestuurd. Jaarlijks wordt de directiebeoordeling conform ISO 9001 uitgevoerd. Hiervan is het MVO jaarverslag een belangrijk onderdeel. In dit verslag worden ook de maatregelen en doelstellingen van CO2 beoordeeld. Via deze vormen van communicatie worden stakeholders geïnformeerd over MVO en CO2. stakeholder communicatievorm Frequentie registratie opmerkingen directie Jaarverslag managementoverleg 1x per jaar 10x per jaar Jaarverslag, tussentijdse update CO2 in verslagvorm, Notulen CO2 en MVO opgenomen Medewerkers Werkoverleg 12x per jaar 12x per jaar 6x per jaar Klanten Jaarverslag op website, wisselend Projectevaluatie Klantbezoek Leveranciers Overheid (met name SZW) Website, e-mail met uitnodiging om dialoog te starten Reactief via de website, proactief via direct contact met de ministeries Doorlopend, 1x per jaar Doorlopend, enkele momenten in het jaar SLS notulen SMI notulen SMA notulen Website, jaarverslag, tussentijdse update CO2 in verslagvorm, verslag evaluatie Verslag e-mail met uitnodiging Website, jaarverslag, overleg met de ministeries Gemeente Website Doorlopend Website Inspectie SZW Website wisselend Verslag inspectie SZW: intern op klachtenformulier en eventueel toolbox Certificerende instellingen Website, 4 jaarlijkse audits Doorlopend, 4x per jaar Banken Website, gesprek Doorlopend, elk kwartaal Accountant Website, gesprek Doorlopen, elk kwartaal Stichting Ascert Website, vergaderingen Doorlopend, bij stichting Ascert volgens planning ascert Algemeen Website, CO2 verslag 2x per jaar: 1 e kwartaal: jaarverslag, halfjaarlijks; update CO2 in verslagvorm. Jaarverslag, Verslagen Ci. Eventuele afwijkingen op eigen formulier Financieel jaarverslag Financieel jaarverslag Vergaderverslagen Tussentijdse update CO2 in verslagvorm, Gerichte onderwerpen Website met info over MVO en CO2 CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 14

2.6 Taken, Verantwoordelijkheden en bevoegdheden Voor de duidelijkheid is in onderstaande matrix, weergegeven wie, waarvoor verantwoordelijk is. Functie Directie Teammanager en operationeel manager Kwaliteitsmanager medewerkers Onderwerp / taak Beleid en doelstellingen vaststellen Opstellen en beheren Emissie inventarisatie Opstellen CO2 jaarverslag Inventariseren van sector- en keten initiatieven en reductiemogelijkheden Inventariseren van energiestromen en emissiebronnen op relevante projecten Bewaken maatregelen t.b.v. doelstellingen (laten) uitvoeren van (energie) audits Bewaken navolging communicatiestructuur Accorderen en publiceren CO2 jaarverslag Uitvoeren van maatregelen en instructies om doelstellingen te behalen CO2 inventarisatie Sanitas Groep Pagina 15