EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid 20.6.2012 2012/2047(INI) ONTWERPVERSLAG over de seksualisering van meisjes (2012/2047(INI)) Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid Rapporteur: Joanna Katarzyna Skrzydlewska PR\904064.doc PE491.090v01-00 In verscheidenheid verenigd
PR_INI INHOUD ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT...3 TOELICHTING...8 Blz. PE491.090v01-00 2/10 PR\904064.doc
ONTWERPRESOLUTIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT over de seksualisering van meisjes (2012/2047(INI)) Het Europees Parlement, gezien de artikelen 1, 3, 11, 23, 24 en 32 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, gezien het VN-Verdrag van 1979 over de uitbanning van alle vormen van discriminatie van de vrouw (CEDAW), gezien de artikelen 2 en 17 van het VN-Verdrag inzake de rechten van het kind, gezien het verslag van de Commissie met als titel "Gelijkheid van mannen en vrouwen - 2010" (COM(2009)0694), gezien de mededeling van de Commissie met als titel "Strategie voor de gelijkheid van vrouwen en mannen 2010-2015" (COM(2010)0491), gezien het verslag van de Commissie met als titel "Bescherming van kinderen in de digitale wereld" (COM(2011)0556), gezien de mededeling van de Commissie met als titel "Europese Strategie voor een beter internet voor kinderen" (COM(2012)0196), gezien het Europees Pact voor gendergelijkheid (2011-2020), dat in maart 2011 door de Europese Raad werd aangenomen, gezien zijn resolutie van 10 februari 2010 over de gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Unie 2009 1 en zijn resolutie van 8 maart 2011 over de gelijkheid van vrouwen en mannen in de Europese Unie- 2010 2, gezien zijn resolutie van 17 juni 2010 over de evaluatie van de resultaten van de routekaart voor de gelijkheid van vrouwen en mannen 2006-2010 en aanbevelingen voor de toekomst 3, gezien zijn resolutie van 12 maart 2009 over de bescherming van consumenten, met name minderjarigen, bij gebruik van videospellen 4, gezien artikel 48 van zijn Reglement, gezien het verslag van de Commissie rechten van de vrouw en gendergelijkheid (A7-0000/2012), 1 PB C 341 E van 16.12.2010, blz. 35. 2 Aangenomen teksten van 8.3.2011, P7_TA(2011)0085. 3 PB C 236 E van 12.8.2011, blz. 87. 4 PB C 87 E van 1.4.2010, blz. 122. PR\904064.doc 3/10 PE491.090v01-00
A. overwegende dat de eigenlijke verschijnselen van seksualisering een negatieve invloed hebben op de psychische en fysieke ontwikkeling van meisjes, relaties met leeftijdsgenoten verstoren en de aanleg om gezonde relaties aan te gaan verzwakken, het gevoel van eigenwaarde verlagen en een waaier aan eetstoornissen met psychische grondslag veroorzaken, aanleiding geven tot zelfinstrumentalisering, de professionele ambities beknotten en de kans op agressief gedrag naar meisjes toe verhogen; B. overwegende dat steeds meer kinderen gebruik maken van het internet, terwijl ook wordt vastgesteld dat de leeftijd vanaf wanneer kinderen ervan gebruik maken met beperkte controle van de ouders, daalt, als gevolg waarvan de leeftijd waarop kinderen de eerste maal contact heb met pornografie ook daalt; C. overwegende dat er naast het gebruik van geërotiseerde afbeeldingen van vrouwen in de reclame ook een toename wordt waargenomen van het aantal afbeeldingen van seksueel voorgestelde kinderen in deze industriesector; D. overwegende dat de transformatie van tienersterren in sekssymbolen om hun kans op succes in de showbusiness te vergroten bij meisjes tot het verstevigen van de overtuiging leidt dat seksueel aantrekkelijk zijn ervoor zorgt dat anderen die persoon als rijper beschouwen; E. overwegende dat de degradatie van de waardigheid van vrouwen en het verspreiden van afbeeldingen die hun waardigheid aantasten, die uitingen van seksualisering zijn, leiden tot een toename van geweld tegen vrouwen, tot een versterking van seksistische houdingen en opvattingen, die op de middellange termijn discriminatie van vrouwelijke werknemers, seksuele intimidatie en onderwaardering van hun werk en verworvenheden in de hand werken; F. overwegende dat in televisieprogramma's, computerspelen en muziekvideoclips de tendens om provocerend geklede vrouwen, in seksuele poses, te tonen steeds duidelijker merkbaar is en dat teksten van liedjes voor jongeren seksueel getinte inhoud bevatten; G. overwegende dat kledingproducenten meisjes verkleinde modellen voorstellen van kledij die geschikt is voor volwassen vrouwen, wat leidt tot een situatie waarin ze door de buitenwereld als meer volwassen worden aanzien dan ze in werkelijkheid zijn; Onderwerp H. overwegende dat dit verslag gaat over meisjes in de leeftijdscategorie van 6 tot 13 jaar en over de invloed die seksualisering heeft op hun persoonlijke ontwikkeling in de ruime zin van het woord, en tot doel heeft het begrip seksualisering te definiëren en aanbevelingen te doen aan de partijen die rechtstreeks of onrechtstreeks met dit probleem in aanraking komen, om de omvang van het verschijnsel te nivelleren en de negatieve gevolgen ervan te voorkomen; Definitie I. overwegende dat seksualisering een instrumentele opvatting van de persoon is door hem te beschouwen als een voorwerp voor seksueel gebruik, los van zijn waardigheid en PE491.090v01-00 4/10 PR\904064.doc
persoonlijkheidsaspecten, en dat de waardigheid van de persoon daarentegen gemeten wordt aan de hand van zijn seksuele aantrekkelijkheid; overwegende dat seksualisering eveneens het opdringen van de seksualiteit van volwassen personen is aan jonge meisjes, die daar op een bepaald moment in hun ontwikkeling emotioneel, psychisch noch fysiek klaar voor zijn; overwegende dat seksualisering niet de normale, gezonde, biologische ontwikkeling is van de seksualiteit van een persoon, die getekend wordt door een individuele manier van opgroeien en die verloopt op het juiste moment voor het individu; Aanbevelingen 1. is van mening dat een reeks geïntegreerde acties ondernomen moet worden om de horizon te verbreden en de opvattingen van kleine meisjes en jongens te ontwikkelen met betrekking tot de waarden waarnaar ze zich richten, met behulp van doordachte strategieën ter bescherming van het kind tegen het procedé van seksualisering en instrumentalisering en van de creatie van nieuwe instrumenten en ruimtes waar jongeren op hun eigen ritme en manier zich kunnen ontwikkelen en hun seksualiteit kunnen ontdekken; 2. is van mening dat ouders als eerste autoriteit en naaste verwanten invloed moeten uitoefenen op de vorming van de houding van hun kinderen ten opzichte van geslacht en seksualiteit en hen ook moeten steunen om zichzelf te behelpen en geërotiseerde afbeeldingen en inhoud in een bredere context te plaatsen; 3. wil ouders sensibiliseren opdat ze met hun eigen gedrag de zelfinstrumentalisering van meisjes niet in de hand werken door hen aan te moedigen deel te nemen aan schoonheidswedstrijden, overmatig om hun uiterlijk bekommerd te zijn en in een latere fase hen toe te staan plastische chirurgie toe te passen om hun zelfbeeld te verhogen; 4. merkt op dat specifiek de nadruk gelegd moet worden op de bewustmaking van ouders, opvoeders en leerkrachten dat computerspelen boordevol seksualiserende inhoud zijn en dat bij kinderen die ermee spelen het niveau van agressie toeneemt, patronen van seksueel geweld zich vastzetten en de instrumentalisering van vrouwen toeneemt; 5. pleit voor een brede bekendmaking van de voorschriften in het kader van het Europese systeem voor leeftijdsclassificatie van computer- en videospelletjes (Pan European Game Information, PEGI), die het voor ouders mogelijk maakt om de inhoud van computerspelen na te gaan en na te gaan of ze geschikt zijn voor de leeftijd van het kind en pleit voor een uitbreiding van de voorschriften van dit systeem naar seksualiserende inhoud; 6. moedigt het invoeren van leerprogramma's aan in scholen, binnen de curricula voor kinderen van 6 tot 13 jaar, die erop gericht zijn de bekwaamheid te vormen om media te gebruiken, de aanleg te ontwikkelen om kritisch te denken en om beschikbare informatie te selecteren, rekening houdend met het inzicht in marketingtechnieken; 7. beveelt de opname in de schoolcurricula aan, in samenwerking met de ouders en onder hun controle, van het vak "voorbereiding op het leven in een gezin met elementen van seksuele opvoeding", dat jonge meisjes en jongens zal voorbereiden op het aangaan van gezonde, respectvolle en emotioneel bevredigende relaties; PR\904064.doc 5/10 PE491.090v01-00
8. pleit voor een gepaste voorbereiding van leerkrachten door middel van onmisbare opleidingen op het vlak van gendergelijkheid, het ontdekken en reageren op verschillende soorten daarmee verbonden misbruik en seksueel geweld; 9. is van mening dat personeel dat psychologische steun verleent op scholen juist voorbereid moet zijn voor het oplossen van problemen in verband met seksualisering; 10. roept de regeringen van de lidstaten op de dialoog aan te gaan met aanbieders van internetdiensten, consumentenorganisaties, het maatschappelijk middenveld en ouderverenigingen om een definitie aan te reiken voor het verschijnsel seksualisering, voor de invloed ervan op de ontwikkeling van kinderen en voor de beïnvloeding van culturele normen met betrekking tot seksuele gedragingen en houdingen; 11. roept de regeringen van de lidstaten op samen te werken met aanbieders van internetdiensten om de toegang te blokkeren tot internetpagina's die anorexia ("pro-ana") en boulimie ("pro-mia") promoten en pagina's die kinderpornografie bevatten te verwijderen, of, indien dit niet mogelijk is, te blokkeren; 12. dringt er bij de lidstaten op aan om internetpagina's op te richten die informatie bevatten voor ouders in verband met het op de markt brengen van producten bestemd voor kinderen en, daarmee verbonden, een systeem waarmee ze gemakkelijk online klacht kunnen indienen bij de bevoegde controleorganen; 13. moedigt de lidstaten aan geschikte wettelijke regels over te nemen op het vlak van bindende normen in de reclamewereld, rekening houdend met de meningen van ouderverenigingen in de context van het belang van het kind, door gebruik te maken van de goede praktijken en oplossingen waarmee bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk al begonnen is; 14. moedigt de lidstaten aan de toegankelijkheid te controleren van reclame die seksuele inhoud bevat, waarvan kinderen de ontvangers kunnen zijn, en een verbod uit te vaardigen op het opvoeren van kinderen als vertegenwoordiger van een merk; 15. moedigt de lidstaten aan samen te werken met producenten van artikelen voor kinderen, met inbegrip van kleding en speelgoed, om een gedragscode op te stellen die rekening houdt met het belang van het kind en om hoge ethische normen te bevorderen; 16. roept de Commissie op statistieken op te stellen in verband met seksualisering, op gebieden als: de overvloed aan erotische inhoud in televisieprogramma's, die kinderen kunnen bekijken, de hoeveelheid aan seksueel geweld in scholen, de hoeveelheid aan geweld en inhoud in computerspelen die de waardigheid van vrouwen aantasten, toegang tot het internet voor kinderen, vanaf de jongste leeftijdsgroepen, trends in het gebruik van nieuwe media en het gebruik van afbeeldingen van meisjes in de reclame; 17. roept de Commissie op instrumenten uit te werken in het kader van de toepassing van het programma Veiliger internet, die ouders kunnen helpen om de inhoud toegankelijk voor kinderen te controleren en te filteren, en roept op soortgelijke oplossingen aan te wenden in verband met mobiele telefoons, smart phones en draagbare toestellen met toegang tot het internet; PE491.090v01-00 6/10 PR\904064.doc
18. roept de Commissie op in de bestaande programma's over gendergelijkheid en nietdiscriminatie rekening te houden met de invloed van seksualiserende inhoud op de psyche en de ontwikkeling van meisjes, en, voor de hele samenleving, op het voortleven van discriminerende stereotypen als gevolg van dit verschijnsel; 19. moedigt de Commissie aan goede praktijken en normen te bevorderen en te verspreiden die al in enkele landen van de EU apart werden uitgewerkt, zoals Groot-Brittannië en Frankrijk, als gevolg van een bewustmaking van het probleem en een goed ontwikkeld maatschappelijk verantwoord ondernemen, dat gebaseerd is op zelfregulering; 20. roept de Commissie op de lidstaten te assisteren in hun strijd tegen seksualisering, niet alleen via het uitwerken van onmisbare gegevens, het bevorderen van goede praktijken en het organiseren van informatiecampagnes, maar ook via financiële steun voor activiteiten georganiseerd in de lidstaten; 21. verzoekt zijn Voorzitter deze resolutie te doen toekomen aan de Raad en de Commissie. PR\904064.doc 7/10 PE491.090v01-00
TOELICHTING We leven in een tijdperk waarin geërotiseerde inhoud niet alleen makkelijk toegankelijk is voor volwassenen, maar ook voor kinderen. De alomtegenwoordigheid van seksueel getinte afbeeldingen heeft geleid tot een versterking van het verschijnsel seksualisering, dat erin bestaat een persoon louter te beschouwen vanuit zijn seksuele aantrekkelijkheid, die wordt gelijkgesteld aan zijn fysieke aantrekkelijkheid, een persoon te instrumentaliseren, te beschouwen als een voorwerp voor seksueel gebruik. Wat meisjes betreft, vertaalt dit zich vooral in het hun toeschrijven van seksuele trekken van volwassen vrouwen. Wanneer men ophoudt een individu als persoon te aanzien, ontstaat gemakkelijk ruimte voor misbruik, agressief seksueel gedrag en ook geweld. Om het verschijnsel seksualisering te begrijpen, moet het geplaatst worden in een culturele context en moet getracht worden te begrijpen hoe gevaarlijk het is, vooral nu de overvloed aan geërotiseerde afbeeldingen groter is dan ooit tevoren. Op het internet, televisie, videospelen, enzovoort hebben jongeren en kinderen een onbegrensde toegang tot inhoud die niet gepast is voor hun leeftijd. De beïnvloeding van deze inhoud op het dagelijkse leven en de ontwikkeling van kinderen is enorm, en een van de gevolgen ervan is het beschouwen van een kind als seksueel object. Wanneer over seksualisering wordt gesproken, moet worden vermeld dat dit begrip vaak wordt verward met het begrip seksualiteit van de mens, dat deel uitmaakt van de natuurlijke ontwikkeling van de mens en een motiverende factor is om positieve en gezonde relaties aan te gaan met andere mensen. De seksualiteit wordt gevormd door biologische, psychische en ook sociaal-culturele factoren; daarom is de omgeving waarin een individu opgroeit, zo belangrijk. Kinderen en jongeren die opgroeien in een cultuur die onderhevig is aan seksualisering, komen in aanraking met inhoud die ze intellectueel en emotioneel nog niet kunnen verwerken. Tijdens het opgroeien worden kinderen en jongeren blootgesteld aan de druk van geërotiseerde en geretoucheerde afbeeldingen die het wenselijke "sensuele" en "aantrekkelijke" uiterlijk tonen. Het model voor het ideale fysieke uiterlijk is niet realistisch en daardoor onbereikbaar. Voortdurende blootstelling aan zo'n beelden leidt tot het onophoudelijk controleren van het eigen lichaam en het vergelijken van het eigen uiterlijk met het uiterlijk zoals het getoond wordt in de media, wat op zijn beurt weer leidt tot de ontwikkeling van depressies, een laag zelfbeeld en eetstoornissen. Onderzoek wijst eenduidig op de negatieve invloed van seksualisering op kinderen en jongeren, en vooral op meisjes. Een van de belangrijkste bronnen van geërotiseerde afbeeldingen en inhoud zijn tijdschriften, die in grote mate een referentiepunt zijn voor jonge meisjes die hun eigen identiteit aan het opbouwen zijn. De in tijdschriften voorgestelde trend is het promoten van de seksuele aantrekkelijkheid van vrouwen en hen ervan overtuigen dat men enkel en alleen door middel van het fysieke uiterlijk de aandacht van mannen kan trekken. Aangezien steeds meer kinderen, en vooral meisjes, in tijdschriften voorkomen als model, wordt die voorstelling van kinderen als seksuele objecten de norm, wat kan bijdragen tot de toename van seksueel misbruik van kinderen. Een volgende kwestie is de voorstelling van vrouwen op televisie. Voor dit medium moeten de negatieve gevolgen van seksualisering die groter zijn in aantal, nader bekeken worden, omdat op televisie niet alleen beelden worden getoond, maar ook modelgedrag. Uit onderzoek blijkt dat het aantal scènes op televisie en in de bioscoop dat seksueel geweld toont, gestaag toeneemt. Vervolgens beïnvloedt de instrumentele voorstelling van vrouwen als onderdanig aan mannen en enkel gericht op de bevrediging van hun behoeften in grote mate het gedrag en PE491.090v01-00 8/10 PR\904064.doc
de ontwikkeling van meisjes, die zich de inhoud van die films eigen maken en zich ernaar spiegelen. Dit leidt tot een verlaagd zelfbeeld, teruggetrokkenheid en geringe populariteit, wat dan weer belangrijke gevolgen heeft in het volwassen leven, vooral bij het aangaan van relaties en het opbouwen van een beroepscarrière. Een stereotype voorstelling van vrouwen en het choqueren door middel van geweldscènes leiden tot een reeks negatieve gevolgen, zoals seksistisch gedrag, discriminerende opvattingen, de discriminatie van vrouwen op de werkplek en de ontkenning van hun vaardigheden en professionele kwalificaties. Het medium dat het meest bijdraagt tot de verspreiding van het verschijnsel seksualisering is ontegensprekelijk het internet. De complexiteit van het internet maakt dat het vaak buiten de controle blijft van ouders en leerkrachten, die zich niet bewust zijn van de inhoud waarmee kinderen in aanraking komen. Zelfs wanneer een kind dankzij de geïnstalleerde familiefilter geen rechtstreekse toegang heeft tot ongepaste inhoud, wordt het blootgesteld aan zo'n inhoud via email of mobiele telefoons. Een uitermate negatief verschijnsel is het publiceren van eigen seksueel getinte foto's door de kinderen zelf, wat duidelijk aantoont in welke grote en opmerkelijke mate in de media getoonde inhoud zich vertaalt in het gedrag van kinderen en jongeren. Men mag ook niet vergeten dat kinderen, en vooral meisjes, die foto's van zichzelf in uitdagende en seksuele poses publiceren, zich blootstellen aan de interesse van volwassen personen, die kunnen aansturen op het aangaan van seksuele relaties met hen. Uit onderzoek in het Verenigd Koninkrijk blijkt duidelijk dat kinderen die op het internet surfen vaak in aanraking komen met pornografische pagina's, maar dat het zenden van pornografische inhoud vooral gebeurt met behulp van mobiele telefoons. De incidenten van geweld en seksuele intimidatie opgenomen met behulp van een mobiele telefoon, wat de voorbije jaren een algemeen verbreid fenomeen is geworden, worden een controlemiddel, meermaals een aanzet tot depressie en teruggetrokkenheid van het slachtoffer, of, in uitzonderlijke gevallen, zelfs tot zelfmoord. Bij de discussie over seksualisering mag men de problematiek van computerspelen niet uit het oog verliezen; die vorm van ontspanning is onder kinderen en jongeren populair, maar blijft vaak buiten de controle van volwassenen, die zich er niet van bewust zijn dat computerspelen boordevol ongepaste, vaak seksueel getinte inhoud zijn. De markt van de computerspelen is overladen met producten die zodanig ontworpen zijn dat de deelnemers van het spel seksueel getinte gedragingen kunnen uitoefenen of geweld kunnen gebruiken tegen vrouwelijke rollen, bijvoorbeeld verkrachting. In tegenstelling tot andere media maken computerspelen het voor kinderen mogelijk om alternatieve identiteiten te creëren en interactie op basis van geweld aan te gaan. Wanneer we in aanmerking nemen dat de intellectuele mogelijkheden van kinderen in de vroege ontwikkelingsfases beperkt zijn, wordt het duidelijk dat ze gemakkelijk de werkelijkheid voorgesteld in een computerspel kunnen verwarren met de werkelijkheid van het dagelijks leven en de gedragingen die aanvaardbaar zijn tijdens het spel, ernaar overdragen, wat vaak leidt tot agressief seksueel gedrag. Het verschijnsel seksualisering is ook waarneembaar in de reclame, die nauw verbonden is met de kledingsector en deze in grote mate beïnvloedt. Het beeld dat van vrouwen gecreëerd wordt in de reclame is misvormd, wat het voortleven van genderstereotypen in de maatschappij tot gevolg heeft. Door in de reclame steeds jongere modellen kleding voor volwassenen te laten tonen worden kledingproducenten ertoe aangezet voor meisjes kledinglijnen te ontwerpen naar het model van kledij voor vrouwen, zoals strings of pushupbeha's. Door dit soort kledij te dragen kunnen meisjes aanzien worden als volwassen vrouwen en kan de aandacht gevestigd worden op seksuele eigenschappen, die ze nog niet hebben, wat met zich meebrengt dat volwassen mannen ten opzichte van hen soortgelijke verwachtingen kunnen hebben als ten opzichte van volwassen vrouwen. Dit kan leiden tot de PR\904064.doc 9/10 PE491.090v01-00
instrumentalisering van het vrouwelijke lichaam, de verdieping van de stereotypering van vrouwen en ook tot de instigatie om kleine meisjes te behandelen als voorwerp van mannelijke begeerte. Uit het bovenstaande blijkt duidelijk dat veel kwesties die het Europees Parlement behandelt, zoals de discriminatie op grond van het geslacht, de loonkloof, de toename van seksueel geweld of ook het probleem van pornografie, in grote mate hun oorsprong vinden in de steeds algemenere seksualisering van de samenleving. PE491.090v01-00 10/10 PR\904064.doc