Januari 2015 Geachte heer, mevrouw, Bedankt dat u de moeite heeft genomen onze site te bezoeken en deze brochure op te vragen. Welkom bij ScheidingsSupport Een scheiding vraagt veel van uzelf, uw partner en eventuele kinderen. Tussen alle emoties door moet u ook nog veel belangrijke besluiten nemen over uiteenlopende zaken. Hoe kunt u het beste afspraken maken voor de omgang met uw kinderen? Hoe gaat u om met de woning, de alimentatie, het pensioen, boedelverdeling, de fiscus. Het vergt al uw aandacht. Met het opvragen van dit e-book 70 vragen rondom de scheiding, heeft u een eerste stap gezet op het vaak hobbelige pad. En hiermee wil ik u van harte complimenteren! Juist om u op weg te helpen heb ik dit boekwerkje voor u samengesteld. U krijgt hiermee inzicht in de zaken waarmee u te maken krijgt en bent hierdoor goed voorbereid. Ik wens u alle sterkte en wijsheid bij de beslissingen die komen gaan. Met vriendelijke groet, Marcel Esman MfN Directeur ScheidingsSupport E-mail: info@scheidingssupport.nl Telefoon: 06-51499644 Website: www.scheidingssupport.nl www.scheidingssupport.nl 2
70 Vragen rondom de scheiding Blz. Algemeen 1. Wanneer kan ik scheiden? 6 2. Wat wordt bedoeld met de scheidingsmelding? 6 3. Welke papieren zijn nodig voor de echtscheiding? 6 4. Wat is een gemeenschappelijk verzoek? 6 5. Moet ik de ontbinding van het samenlevingscontract via de rechtbank regelen? 6 6. Wat is een scheiding van tafel en bed? 6 7. Kan ik nog gebruik maken van de flitsscheiding? 6 Scheidingsmediation 8. Wat is scheidingsmediation? 7 9. Mijn ex-partner en ik hebben ruzie en kunnen nauwelijks met elkaar praten. Heeft het wel zin om naar een scheidingsmediator te gaan? 7 10. Wat is het wezenlijke verschil tussen 'gewoon' scheiden en 'scheidingsmediation'? 7 11. Waaraan herken ik de erkende scheidingsmediator? 8 12. Slaagt een scheidingsmediation altijd? 8 13. Krijgen we één en dezelfde mediator? 8 14. Wat wordt van de partijen zelf verwacht? 8 15. Wat doet de scheidingsmediator? 9 16. Waar vind ik de erkende MfN-mediators? 9 17. We willen wel samen scheiden, maar kunnen op dit moment absoluut niet samen door één deur. Kunnen we dan ook bij de mediator terecht? 9 18. Kan ik vrijuit praten zonder dat dit tegen mij wordt gebruikt? 9 19. Wat gebeurt er als we er samen toch niet uitkomen? 9 20. Hoe lang duurt de procedure? 9 21. Wat zijn de kosten van de begeleiding door ScheidingsSupport? 10 22. Kan ik subsidie/een toevoeging krijgen op de mediation? 10 De kinderen 23. Wat betekent ouderlijke verantwoordelijkheid? 11 24. Wat moet er minimaal in het ouderschapsplan staan? 11 25. Hoe vertellen we het de kinderen? 11 26. Ik ben bang het contact met de kinderen te verliezen. Wat kan ik doen? 11 27. Wat is een redelijke bezoekregeling? 12 28. Mogen de kinderen kiezen bij wie ze willen wonen? 12 29. Hoe voorkomen we dat de kinderen speelbal worden? 12 30. Wanneer kan er sprake zijn van ontzetting uit het ouderlijk gezag? 12 www.scheidingssupport.nl 3
Eigen woning, hypotheek & huren 31. Mijn partner blijft in afwachting van de verkoop in de koopwoning wonen. Moet ik meebetalen aan de kosten van het huis terwijl ik daar niet meer woon? 13 32. Kan mijn partner de woning overnemen? 13 33. Hoe lang blijft hypotheekrente na de scheiding aftrekbaar als ik die wel betaal, maar alleen mijn ex-partner nog in de echtelijke woning woont? 13 34. Hoe verdelen we de eigen woning reserve als de echtelijke woning overwaarde heeft? 13 35. Kom ik in aanmerking voor een urgentieverklaring voor een huurwoning? 14 36. Kom ik in aanmerking voor huursubsidie--huurtoeslag? 14 Alimentatie 37. Wanneer heb ik recht op partneralimentatie? 15 38. Hoe hoog is de partneralimentatie? 15 39. Wat zijn Trema normen? 15 40. Is partneralimentatie verplicht? 15 41. Ik ben niet getrouwd geweest en ik heb ook geen geregistreerd partnerschap, moet ik nu partneralimentatie betalen? 15 42. Hoe lang moet ik alimentatie betalen? 15 43. Ik betaal partneralimentatie en mijn ex-partner weigert meer te gaan werken. Zal de rechter op mijn verzoek de partneralimentatie verlagen? 16 44. Mijn ex-partner kan nu geen partneralimentatie betalen, omdat hij geen draagkracht heeft. Hoeft hij nu nooit meer alimentatie te betalen? 16 45. Wat kan ik doen als mijn ex de alimentatie weigert te betalen? 16 46. Ik ben niet getrouwd geweest en ik heb ook geen geregistreerd partnerschap gehad. Moet ik nu kinderalimentatie betalen? 16 47. Heeft kinderalimentatie voorrang op partneralimentatie? 16 48. Wat wordt bedoeld met bijstandsverhaal? 16 Pensioen 49. Hoe werkt de pensioenverdeling bij scheiding? 17 50. Ik ben gescheiden, heb ik dan recht op een deel van het oudedagspensioen van mijn ex-partner? 17 51. Ik ben gescheiden, heb ik recht op een partnerpensioen als mijn ex-partner komt te overlijden? 17 52. Wat wordt verstaan onder boedelscheiding/boedelverdeling? 18 53. Wat is de functie van een peildatum? 18 54. Hoe verdelen we de aandelen in onze B.V.? 18 55. Als ik akkoord ga met een juridisch onjuiste verdeling van de echtelijke boedel, is dat dan belastbaar als inkomen of schenking? 18 56. Raak ik mijn erfstukken kwijt? 19 www.scheidingssupport.nl 4
De fiscus 57. Is partner- en kinderalimentatie fiscaal aftrekbaar? 20 58. Wat zijn heffingskortingen? 20 59. Welke toeslagen zijn er? 20 60. Wat is fiscaal partnerschap? 20 Juridisch 61. Wij zijn in gemeenschap van goederen getrouwd. Wat houdt dat in? 22 62. Wat betekent koude uitsluiting? 22 63. Wat is een finaal verrekenbeding? 22 64. Wat is een periodiek verrekenbeding? 22 65. Wij hebben huwelijkse voorwaarden, maar die zijn nooit nageleefd. 22 66. Hoe moet het met het testament? 23 67. Wat is een echtscheidingsconvenant (vatstellingsovereenkomst? 23 68. Hoe loopt de procedure bij de rechtbank? 23 69. Welke voorlopige voorzieningen kunnen er getroffen worden? 23 70. Is de echtscheiding definitief op het moment dat de rechter de echtscheiding 24 heeft uitgesproken? Disclaimer 25 Copyright 25 www.scheidingssupport.nl 5
Algemeen 1. Wanneer kan ik scheiden? U kunt scheiden als uw huwelijk duurzaam is ontwricht. Een duurzame ontwrichting betekent dat verhouding binnen het huwelijk zo moeilijk is geworden dat het niet langer mogelijk is om nog bij elkaar te blijven. U hoeft op zich niet te bewijzen dat er sprake is van duurzame ontwrichting. 2. Wat wordt bedoeld met de scheidingsmelding? Als u wilt scheiden, is de scheidingsmelding van belang. Dit is eigenlijk het tegenovergestelde van het huwelijksaanzoek. In de scheidingsmelding vertelt u uw partner dat u wilt scheiden. Kies hiervoor een rustig moment en geef uw partner de ruimte om te reageren. Overtuig uzelf ervan dat uw partner echt heeft begrepen wat u bedoelt. Na de scheidingsmelding kunt u en uw partner de echtscheiding daadwerkelijk in gang zetten. 3. Welke papieren zijn nodig voor de echtscheiding? Dit is afhankelijk van uw persoonlijke situatie. Meer in zijn algemeenheid gaat het om inkomensbewijzen, pensioenoverzichten, overzichten van bezittingen en schulden. U ontvangt hiervoor een uitgebreide checklist zodra we voor u aan de slag gaan. 4. Wat is een gemeenschappelijk verzoek? Als er overeenstemming is bereikt tussen partijen over de verschillende onderdelen in het echtscheidingsconvenant, kan de echtscheidingsprocedure snel afgerond worden. Er kan dan namelijk een echtscheidingsverzoek worden ingediend (op gemeenschappelijke basis) met als bijlage het echtscheidingsconvenant. 5. Moet ik de ontbinding van het samenlevingscontract via de rechtbank regelen? Nee, in het samenlevingscontract staat hoe de overeenkomst kan worden beëindigd. Dit kan bijvoorbeeld door middel van een aangetekende brief of een exploot dat wordt uitgebracht door de deurwaarder. De wijze waarop een samenleving moet worden beëindigd is per samenlevingscontract verschillend. Aanbevolen wordt echter toch een ontbindingsakte op te stellen. Hierin legt u immers de gemaakte afspraken vast, waardoor er minder kans is op nare discussies in de toekomst. 6. Wat is een scheiding van tafel en bed? Bij scheiding van tafel en bed blijft het huwelijk in stand, maar worden alle zakelijke banden die aan het huwelijk verbonden zijn, verbroken. 7. Kan ik nog gebruik maken van de flitsscheiding? Nee, dat kan sinds 1 maart 2009 niet meer. www.scheidingssupport.nl 6
8. Wat is scheidingsmediation? Scheidingsbegeleiding Partners die er voor kiezen een voorgenomen scheiding niet via het juridische traject te laten verlopen, maar er samen in overleg uit willen komen, kunnen terecht bij de scheidingsmediator. Partners kiezen dan voor het werken met één deskundige. Deze biedt de partners de gelegenheid om in een overzichtelijk aantal besprekingen zicht te krijgen op elkaars positie in het echtscheidingsproces, in zakelijk, maar ook in emotioneel opzicht. Al werkende komen de partners tot keuzes en uiteindelijk slagen zij er zelf in, daarbij gesteund door de mediator als procesbegeleider, een totaalregeling te treffen. 9. Mijn ex-partner en ik hebben ruzie en kunnen nauwelijks met elkaar praten. Heeft het wel zin om naar een scheidingsmediator te gaan? Ja, als u beiden bereid bent om de kwesties die geregeld moeten worden op te lossen, is het altijd aan te raden naar een scheidingsmediator te gaan. De mediator zal proberen de communicatie tussen u en uw ex-partner weer op gang te krijgen, zodat er weer overleg mogelijk is. Als dit echt niet mogelijk blijkt, dan kan altijd nog de gang naar de rechter worden gemaakt. 10. Wat is het wezenlijke verschil tussen 'gewoon' scheiden en 'scheidingsmediation'? Het echte verschil is dat bij een traditionele manier van scheiden een derde beslist en dat doorgaans beide partijen (en ook de kinderen) verliezers zijn. Bij scheidingsmediation bereiken beide partijen samen de oplossing, er is sprake van een win-win situatie. Bovendien komt men vaak tot andere oplossingen waar men eerder niet aan heeft gedacht. Vaak blijft bij de traditionele manier van scheiden de echte reden van scheiden onbesproken, met als gevolg onbegrip en een niet verwerkte scheiding, wat ook later weer tot strijd kan leiden. www.scheidingssupport.nl 7
11. Waaraan herken ik de erkende mediator? U herkent de erkende mediator aan het onderstaande logo: Dit is een keurmerk afgegeven door de MfN (Mediation Federatie Nederland). Zie www.mfn.nl Het keurmerk staat borg voor een zeer brede mediationopleiding, hoge kwaliteitseisen, voorwaarden voor permanente educatie, vertrouwelijkheid en transparantie. De toevoeging geacrediteerd familiemediator geeft aan of de betreffende mediator een gespecialiseerde vervolgopleiding op het gebied van familiezaken heeft gevolgd. Op de site van het MfN kunt u zien of en zo ja welke specialisaties de mediator heeft. 12. Slaagt een scheidingsmediation altijd? Helaas niet altijd, maar van de scheidingsmediations die door ScheidingsSupport (aangesloten bij de MfN) verzorgd worden, slaagt 90%. 13. Krijgen we één en dezelfde mediator? Ja, de scheidingsmediator kijkt samen met u of er nog andere deskundigen nodig zijn in uw situatie en spreekt met u af wie dat wordt en hoe dat gebeurt. Soms vinden cliënten het prettiger als zij worden begeleid door twee scheidingsmediators, bijvoorbeeld een man en een vrouw. ScheidingsSupport biedt die mogelijkheid. Wel blijft het zo dat beide mediators ook voor u beiden aan het werk gaan. Neutraliteit van de scheidingsmediator is immers een groot goed. 14. Wat wordt van de partijen zelf verwacht? Van de partners wordt verwacht dat zij bereid zijn naar elkaars argumenten te luisteren. Voorts moeten zij bereid zijn te zoeken naar compromissen, ook indien dit slechts ten dele tegemoet komt aan hun eigen belang. De ex-partners moeten elkaar de juiste en volledige informatie verschaffen, met name op financieel terrein. Ze dienen zich met respect tegenover elkaar en de bemiddelaar te gedragen en zich te onthouden van acties of gedragingen die de bemiddeling in ernstige mate bemoeilijken of belemmeren. 15. Wat doet de scheidingsmediator? Van de scheidingsmediator wordt verwacht dat hij/zij www.scheidingssupport.nl 8
-juridische informatie verschaft over de echtscheiding en de gevolgen daarvan; -inzicht geeft in de financiële gevolgen van de scheiding; -bevordert dat beide partners over voldoende informatie beschikken om gelijkwaardig te kunnen onderhandelen en beslissingen te nemen; -de emotioneel relationele problematiek herkent; -kinderen gewoon maakt met gevolgen van de scheiding; -de onderhandelingen begeleidt en mogelijke oplossingen voorlegt; -zo nodig besprekingsverslagen opstelt en -het resultaat van de onderhandelingen schriftelijk vastlegt in een vaststellingsovereenkomst -ervoor zorgt dat het verzoek tot echtscheiding wordt ingediend bij de Rechtbank. -ruime mogelijkheden biedt tot nazorg. 16. Waar vind ik de MfN-erkende mediators? Een overzicht van de NMI- erkende mediators vindt u op de website www.mfn.nl 17. We willen wel samen scheiden, maar kunnen op dit moment absoluut niet samen door één deur. Kunnen we dan ook bij de mediator terecht? Ja zeker. Als het op dit moment voor u beiden niet mogelijk is met elkaar te communiceren, dan biedt ScheidingsSupport u de mogelijkheid van pendelgesprekken. Wij praten dan met u beiden apart om tot goede afspraken te komen, zodat de scheiding op de juiste wijze verloopt. 18. Kan ik vrijuit praten zonder dat dit tegen mij wordt gebruikt? De scheidingsmediator zal de partijen vragen een mediationovereenkomst te tekenen. Hierin wordt onder meer afgesproken dat partijen geheimhouding zullen betrachten over al hetgeen tijdens de mediation wordt besproken. 19. Wat gebeurt er als we er samen toch niet uitkomen? Als u ook met behulp van scheidingsmediation niet tot overeenstemming kunt komen, staat de gang naar de rechter voor u open. U neemt beiden een eigen advocaat in de arm die een procedure zal starten, waarna de rechter de knopen voor u doorhakt. Het duurt vaak een jaar of langer voordat u weet waar u aan toe bent en, als u niet in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand, kan het u een aardig bedrag kosten (gemiddeld 5.000 à 10.000 per persoon). 20. Hoe lang duurt de procedure? Het opstellen van de echtscheidingsstukken (echtscheidingsconvenant, ouderschapsplan, gemeenschappelijk verzoek) vraagt afhankelijk van de voortgang van de communicatie tussen de ex-partners doorgaans 6 tot 8 weken de tijd. Nadat de echtscheidingsstukken bij de rechtbank zijn ingediend, duurt het circa nog eens 6 weken totdat de rechtbank uitspraak doet. 21. Wat zijn de kosten van de begeleiding door ScheidingsSupport? De kosten van de scheidingsmediation zijn afhankelijk van een aantal factoren: hoe verloopt de communicatie tussen u beiden? welke acties kunt u zelf ondernemen? www.scheidingssupport.nl 9
Is er sprake van een eigen woning? Is er een eigen onderneming? zijn er minderjarige kinderen? zijn er andere factoren die uw scheiding complexer maken? In het eerste kennismakingsgesprek geeft de mediator van ScheidingsSupport u een nauwkeurige raming van de te verwachten kosten. 22. Kan ik subsidie/een toevoeging krijgen op de mediation? Er is een mogelijkheid dat u en/of uw ex-partner in aanmerking komt voor subsidie op de kosten van de mediation en/of advocaatkosten. Dat heet een toevoeging. Zo kan het voorkomen dat u en/of uw partner slechts plm. 50,00 tot 100,00 voor de mediation betaalt. Het restant wordt dan door de overheid vergoed. De subsidie/toevoeging is inkomens- en vermogens gerelateerd. De kosten van de advocaaat voor het indienen van het verzoekschrift bij de Rechtbank en de kosten van de Rechtbank zelf (griffiekosten) zijn daar niet in inbegrepen. Voor meer informatie over de toevoeging door de Raad voor Rechtsbijstand, zie www.rvr.org www.scheidingssupport.nl 10
De kinderen 23. Wat betekent ouderlijke verantwoordelijkheid? Ouderlijke verantwoordelijkheid is het recht en de plicht om te zorgen voor het kind en het vermogen van dat kind. Dit houdt in dat aan het kind onderdak, voedsel en kleding moet worden verschaft en dat voor zijn opvoeding moet worden gezorgd. Dit betekent ook dat de personen die de ouderlijke verantwoordelijkheid voor het kind dragen, belast zijn met de zorg voor het vermogen waarover het kind eventueel beschikt. Bovendien zijn ze gerechtigd het kind in alle wettelijke aangelegenheden te vertegenwoordigen. Het ouderlijk gezag dat ouders tijdens het huwelijk over hun kinderen hebben, blijft na de echtscheiding in principe in stand. 24. Wat moet er minimaal in het ouderschapsplan staan? Het ouderschapsplan dient minimaal de volgende punten te bevatten: - dat de ouders gezamenlijk belast zijn met het ouderlijk gezag over hun kind(eren); - de wijze waarop ouders na de scheiding de zorg- en opvoedingstaken verdelen; - de wijze waarop zij elkaar zullen informeren en raadplegen; - dat de ouders weten dat het ouderlijk gezag ook betekent dat beide ouders verplicht zijn de ontwikkeling van de relatie tussen zijn of haar kind met de andere ouder te bevorderen; - de (verdeling van) de verzorging en opvoeding; - dat de ouders zich er bewust van zijn dat hun kind recht heeft op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders; - hoe de ouders de kinderen hebben betrokken bij de totstandkoming van het plan. 25. Hoe vertellen we het de kinderen? Indien mogelijk en erg belangrijk: vertel het samen aan uw kinderen. Zoek een rustig moment op aan het begin van de dag en spreek van tevoren samen af wat u gaat zeggen. Zorg ervoor dat u niet beschuldigend bent naar elkaar. Vertel o.a. dat u samen ouders blijft en altijd voor de kinderen zullen blijven zorgen, ook al woont u straks apart. 26. Ik ben bang het contact met de kinderen te verliezen. Wat kan ik doen? Waarschijnlijk gaat het contact met de andere ouder ook slecht. Je ziet dat hoe beter ouders met elkaar tot afspraken kunnen komen hoe beter het gaat met kinderen en een omgangsregeling. Het zijn net communicerende vaten: hoe slechter het gaat tussen ouders hoe meer risico er is op een moeizame omgangsregeling. Probeer eens met uw ex-partner een afspraak te maken om samen te praten. Als dat niet lukt kunt u (samen) een afspraak maken bij de scheidingsmediator. Hij/zij kan u helpen de communicatie te verbeteren. www.scheidingssupport.nl 11
27. Wat is een redelijke bezoekregeling? Liever praten we over omgangsregeling of zorgverdeling. U blijft namelijk beiden verantwoordelijk voor de opvoeding en verzorging van de kinderen. Een goede omgangsregeling is die waar u beiden uw handtekening onder kunt zetten. Een regeling die u beiden redelijk vindt. Het is daarom belangrijk er samen over te praten al dan niet met behulp van een mediator. 28. Mogen de kinderen kiezen bij wie ze willen wonen? Kinderen moeten niet in de positie worden gebracht dat ze het gevoel hebben te moeten kiezen tussen hun vader of hun moeder. Ze moeten wel alle ruimte krijgen om te ontdekken wat voor hen fijn is. Vanaf hun 12 jarige leeftijd heeft uw kind het recht om door de rechter gehoord te worden. Dat betekent echter niet dat de rechter zich zo maar bij de wens van het kind zal neerleggen. De rechter neemt zijn beslissing op basis van de feitelijke omstandigheden. Voor alle kinderen voelt het geruststellend als hun vader en moeder samen tot beslissingen kunnen komen en conflicten kunnen oplossen. 29. Hoe voorkomen we dat de kinderen speelbal worden? Door kinderen niet als boodschapper te gebruiken tussen de ouders. Door afspraken te maken én na te komen over hoe en wanneer u met als ouders met elkaar overlegt over de kinderen: daarom is een ouderschapsregeling zo bruikbaar en handig. 30. Wanneer kan er sprake zijn van ontzetting uit het ouderlijk gezag? Soms misbruiken ouders hun gezag, verwaarlozen ze hun kinderen, of hebben ze gewoon een slechte manier van leven (bijvoorbeeld drank- of drugsverslaving). De rechtbank kan zulke ouders uit hun ouderlijke macht ontzetten. Het gezag wordt dan toegewezen aan een voogd. www.scheidingssupport.nl 12
Eigen woning, hypotheek & huren 31. Mijn partner blijft in afwachting van de verkoop in de koopwoning wonen. Moet ik meebetalen aan de kosten van het huis terwijl ik daar niet meer woon? Dat hangt van uw specifieke situatie af. Dit soort kwesties wordt met u besproken en de afspraken worden vastgelegd in de vaststellingsovereenkomst (echtscheidingsconvenant). Vaak wordt afgesproken dat in afwachting van de verkoop, beiden alleen de vaste lasten blijven delen. Variabele lasten zijn dan voor de bewoner. Maar ook andere afspraken zijn mogelijk. 32. Kan mijn partner de woning overnemen? Afhankelijk van de overwaarde, de hoogte van het inkomen van uw partner én de hoogte van de alimentatie kan dat worden bepaald. De geldverstrekker beslist hier uiteindelijk over. Neem hiervoor dus tijdig contact op met een erkend hypotheekadviseur. 33. Hoe lang blijft hypotheekrente na de scheiding aftrekbaar als ik die wel betaal, maar alleen mijn ex-partner nog in de echtelijke woning woont? Hypotheekrente kan worden afgetrokken tot twee jaar nadat het woonhuis is verlaten. 34. Hoe verdelen we de eigen woning reserve als de echtelijke woning overwaarde heeft? Als u de overwaarde van uw verkochte woning anders dan voor de aankoop van een nieuwe woning gebruikt, dan is de nieuwe hypotheekrente niet aftrekbaar voor de inkomstenbelasting voor dat deel van de lening, gelijk aan de overwaarde. Die overwaarde wordt eigen woning reserve genoemd. De eigen woning reserve komt terecht bij de partners naar verhouding van de eigendom. Het kan voorkomen dat de feitelijke gerechtigdheid tot de overwaarde niet gelijk is aan de eigendomsverhouding. In dat geval kan de belastingdienst verzocht worden de eigen woning reserve te verdelen op grond van de feitelijke gerechtigdheid. Om fiscaal de meest optimale financiering van de nieuw aan te kopen woning(en) te realiseren is het verstandig hierover met uw adviseur te overleggen. www.scheidingssupport.nl 13
35. Kom ik in aanmerking voor een urgentieverklaring voor een huurwoning? Na een echtscheiding komt u in principe niet in aanmerking voor een urgentieverklaring van een woningcorporatie. Urgentie houdt in dat de woningcorporatie u voorrang geeft op andere woningzoekenden. Komt u na de scheiding met uw minderjarige kinderen op straat te staan? In die moeilijke situatie kan een woningcorporatie u wel een urgentieverklaring geven. U krijgt alleen voorrang als u aantoont dat u er alles aan hebt gedaan om in de woning te kunnen blijven. Maar zelfs in dergelijke situaties kan het zijn dat u geen urgentieverklaring krijgt. 36. Kom ik in aanmerking voor huursubsidie-huurtoeslag? Huurtoeslag is onder meer afhankelijk van de hoogte van uw inkomen ná de scheiding. Op de website www.toeslagen.nl kunt u een goede indicatie krijgen van de mogelijkheden op huur- en andere toeslagen. www.scheidingssupport.nl 14
Alimentatie 37. Wanneer heb ik recht op partneralimentatie? U heeft recht op partneralimentatie als u geen of niet voldoende inkomen heeft na de echtscheiding en redelijkerwijs niet in staat bent om voldoende inkomen te verdienen. Vervolgens wordt er ook nog gekeken of uw ex-partner genoeg draagkracht heeft om aan u alimentatie te kunnen betalen. De hoogte van de partneralimentatie hangt dus af van meerdere omstandigheden. 38. Hoe hoog is de partneralimentatie? Er zijn geen standaardbedragen. Op basis van uw financiële situatie wordt een berekening gemaakt en krijgt u hierover advies. Vervolgens spreekt u met elkaar een bedrag af, op basis van wat u redelijk vindt. 39. Wat zijn Trema normen? Met de Trema normen wordt de hoogte van de alimentatie berekend. Hierbij wordt enerzijds rekening gehouden met wat uw ex-partner kan betalen en anderzijds met wat u nodig heeft. Eerst wordt de draagkracht van uw ex bepaald. Er wordt gekeken wat zijn/haar netto-inkomen is, wat hij/zij nodig heeft om van te leven en wat hij/zij kan missen. Vervolgens wordt gekeken hoeveel geld er beschikbaar is voor alimentatie. Hierbij krijgt de kinderalimentatie voorrang op de partneralimentatie. Bij de kinderalimentatie wordt ernaar gestreefd om de levensstandaard van de kinderen na de scheiding niet te laten dalen. 40. Is partneralimentatie verplicht? Voor het vaststellen van de partneralimentatie bestaan wettelijke regels. Maar let wel, hiervan kunt u in onderling overleg afwijken. Er kan zelfs worden afgezien van partneralimentatie. 41. Ik ben niet getrouwd geweest en ik heb ook geen geregistreerd partnerschap, moet ik nu partneralimentatie betalen? Nee, een alimentatieverplichting voor de partner ontstaat alleen op het moment dat partijen gehuwd zijn geweest of een geregistreerd partnerschap hebben gehad, tenzij u in een samenlevingsovereenkomst andere afspraken hierover heeft gemaakt. 42. Hoe lang moet ik alimentatie betalen? De wettelijke regeling stelt dat als u langer dan 5 jaren bent gehuwd, of als u minderjarige kinderen heeft, de maximale duur 12 jaren is. Anders is dat net zo lang als het huwelijk heeft geduurd. Maar zoals gezegd (zie vraag 40) mag u hier in onderling overleg van afwijken. Kinderalimentatie dient aan de verzorgende ouder te worden voldaan tot het 18e jaar. Vanaf 18 tot 21 jaar geldt de zogenaamde voortgezette alimentatieplicht. In deze periode wordt aan het kind zelf betaald. www.scheidingssupport.nl 15
43. Ik betaal partneralimentatie en mijn ex-partner weigert meer te gaan werken. Zal de rechter op mijn verzoek de partneralimentatie verlagen? Dat hangt er vanaf. Als uw ex-partner meer zou kunnen werken, omdat hij/zij dat in het verleden ook heeft gedaan en hij/zij de zorg voor de kinderen niet meer heeft, kan dit een reden voor een rechter zijn om de alimentatie te verlagen of op nihil te stellen. 44. Mijn ex-partner kan nu geen partneralimentatie betalen, omdat hij geen draagkracht heeft. Hoeft hij nu nooit meer alimentatie te betalen? Nee. Op het moment dat uw ex-partner wel weer draagkracht heeft, omdat bijvoorbeeld zijn lasten afnemen of zijn inkomen toeneemt, heeft u in principe weer recht op alimentatie. 45. Wat kan ik doen als mijn ex de alimentatie weigert te betalen? U kunt als de alimentatie bij rechterlijke uitspraak is vastgelegd de deurwaarder inschakelen, zodat de alimentatie kan worden geïncasseerd. U kunt bij kinderalimentatie ook het Landelijk Bureau Onderhoudsbijdragen (LBIO) inschakelen. Dit bureau houdt zich ook met het incasseren van achterstallige kinderalimentatie bezig. Zie voor meer info: www.lbio.nl 46. Ik ben niet getrouwd geweest en ik heb ook geen geregistreerd partnerschap gehad. Moet ik nu kinderalimentatie betalen? De niet-verzorgende ouder is onderhoudsplichtig ten opzichte van een minderjarig kind. Deze alimentatieverplichting ontstaat ook op het moment dat u het minderjarige kind niet heeft erkend of u geen gezag heeft over uw kind. De vraag of u alimentatie moet betalen en welk bedrag u aan alimentatie dient te voldoen, hangt af van uw draagkracht. Uw draagkracht wordt vastgesteld aan de hand van uw inkomsten en uw (noodzakelijke) uitgaven. 47. Heeft kinderalimentatie voorrang op partneralimentatie? Ja, sinds 1 maart 2009 bestaat er een wettelijke voorrangsregeling voor kinderalimentatie. In de regel is het zo dat eerst de behoefte aan kinderalimentatie wordt ingevuld. Daarna wordt bekeken of er nog ruimte is voor partneralimentatie. 48. Wat wordt bedoeld met bijstandsverhaal? Als door partijen wordt afgezien van alimentatie staat dat los van de mogelijkheid van bijstandsverhaal door gemeenten. Als ten onrechte bijstand wordt verstrekt, bijvoorbeeld omdat de alimentatieplichtige geen of te weinig (kinder-)alimentatie betaalt, zijn gemeenten wettelijk verplicht om het teveel uitgekeerde bedrag aan bijstand terug te eisen van degene die te weinig of niets betaalt. Natuurlijk kan de alimentatieplichtige dan de gemeente trachten te overtuigen dat geen alimentatie verschuldigd is of dat deze de alimentatie niet kan betalen. Maar wat voor afspraken er ook zijn gemaakt, ook al is er een zogenaamd nihilbeding overeengekomen waarbij afstand is gedaan van het recht op alimentatie, dan zal de de gemeente www.scheidingssupport.nl 16
altijd zelf bekijken of de draagkracht van de ex ruimte biedt om aan de gemeente rechtstreeks te betalen. Pensioen 49. Hoe werkt de pensioenverdeling bij scheiding? De verdeling van het ouderdomspensioen bij echtscheiding is bij wet geregeld. De regeling komt hierop neer dat het tijdens het huwelijk door de partners opgebouwde ouderdomspensioen in gelijke delen wordt gesplitst. Zeer geringe pensioenbedragen komen niet voor verdeling in aanmerking. Het is partijen ook toegestaan om bij echtscheiding af te wijken van hetgeen in de wet of bij huwelijkse voorwaarden werd bepaald. De pensioenverzekeringsmaatschappij dient binnen twee jaar na ontbinding van het huwelijk hiervan in kennis gesteld te worden. Bent u hiermee te laat, dan ontvangt de partner die het pensioen niet heeft opgebouwd, zijn of haar helft niet rechtstreeks van de pensioenverzekeringsmaatschappij. De betaling moet dan verkregen worden via de partner die het pensioen heeft opgebouwd. 50. Ik ben gescheiden, heb ik dan recht op een deel van het oudedagspensioen van mijn expartner? Bent u na 1 mei 1995 gescheiden dan heeft u (tenzij u met uw ex-partner anders overeengekomen bent) in principe recht op de helft van het ouderdomspensioen dat uw ex tijdens uw huwelijk heeft opgebouwd. 51. Ik ben gescheiden, heb ik recht op een partnerpensioen als mijn ex-partner komt te overlijden? Als uw ex een pensioenregeling had waarin partnerpensioen werd opgebouwd, dan heeft u bij uw scheiding een premievrije aanspraak op een bijzonder partnerpensioen behouden. Was in de pensioenregeling van uw ex-partner het partnerpensioen op risicobasis verzekerd, dan is er geen partnerpensioen voor u. www.scheidingssupport.nl 17
Boedelverdeling 52. Wat wordt verstaan onder boedelscheiding/boedelverdeling? 53. Wat is de functie van een Peildatum? In vele gevallen dienen er gemeenschappelijke bezittingen te worden verdeeld. Ook voor de gemeenschappelijke schulden moeten regelingen worden getroffen. De regeling van dit soort zaken noemt men de boedelscheiding. Partijen kunnen met elkaar afspraken maken omtrent de wijze van boedelscheiding. Eventuele geschillen kunnen zij aan de rechter voorleggen. Deze kan partijen naar de notaris verwijzen om tot een nauwkeurige vastlegging te komen en de geschilpunten te beslechten. Omvat de boedel onroerende zaken, bijvoorbeeld het eigendom van de echtelijke woning of aandelen, dan zal de notaris er aan te pas komen om tussen partijen al dan niet via de rechter tot stand gekomen regeling na echtscheiding af te wikkelen. De scheiding is officeel een feit op het moment dat de beschikking is ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie. In de praktijk vindt de werkelijke scheiding al veel eerder plaats. Het is verstandig om met uw ex-partner een peildatum af te spreken. Op deze datum bereken je de waarde van het gemeenschappelijk vermogen. Het vaststellen van een peildatum bespaart je veel uitzoekwerk en lastige discussies wanneer je lopende kosten wilt verrekenen. 54. Hoe verdelen we de aandelen in onze B.V.? Als er in het gemeenschappelijke vermogen aandelen in een BV aanwezig zijn, dan moeten die in de verdeling tussen de ex-partners worden betrokken. U kunt de aandelen verkopen en de opbrengst delen, of de ene ex-partner kan de aandelen van de andere ex-partner overnemen. Voor het overdragen van aandelen is in Nederland een notariële akte nodig. Eigenlijk werkt dit ongeveer op dezelfde manier als de verdeling van de woning. Ook bij aandelen is het verstandig om de waarde van de aandelen door een (onafhankelijke) accountant te laten vaststellen, zodat u daar achteraf geen discussie over kunt krijgen. 55. Als ik akkoord ga met een juridisch onjuiste verdeling van de echtelijke boedel, is dat dan belastbaar als inkomen of schenking? Hier is voorzichtigheid op zijn plaats. Overbedeling kan leiden tot heffing van inkomsten- of schenkingsbelasting. Een en ander is afhankelijk van de huwelijkse voorwaarden en de vermogenspositie. www.scheidingssupport.nl 18
56. Raak ik mijn erfstukken kwijt? Indien u in gemeenschap van goederen getrouwd bent, vallen alle bezittingen en schulden in de gemeenschap van goederen. In principe dus ook de erfstukken. Bij de verdeling van de gemeenschap kunt u met elkaar afspreken dat de erfstukken aan u worden toegedeeld. Indien u de erfstukken echter op grond van een testament heeft verkregen, kan het zijn dat deze toch buiten de gemeenschap van goederen blijven. Dat is mogelijk wanneer in het testament is bepaald dat de erfenis altijd buiten de gemeenschap van goederen blijft (de zogenaamde uitsluitingsclausule). In dat geval hoeven de erfstukken niet te worden verdeeld met de expartner, maar blijven ze uw eigendom. www.scheidingssupport.nl 19
De fiscus 57. Is partner- en kinderalimentatie fiscaal aftrekbaar? Ja, als u partner- alimentatie betaalt, kunt u dat volledig aftrekken. Kinderalimentatie is vanaf 1 januari 2015 niet langer aftrekbaar (voorheen gold hiervoor een forfaitaire aftrek, bekend onder de naam aftrek voor levensonderhoud. 58. Wat zijn heffingskortingen? Heffingskortingen zijn verminderingen op te betalen inkomstenbelasting. De belangrijkste heffingskortingen zijn: Algemene heffingskorting, arbeidskorting, combinatiekorting. Meer info met betrekking tot de heffingskortingen kunt u lezen op www.belastingdienst.nl 59. Welke toeslagen zijn er? De huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag en ten slotte het kindgebonden budget. Op de site van de belastingdienst www.toeslagen.nl kunt u snel en eenvoudig inzicht krijgen in de toeslagen waar u recht op hebt. 60. Wat is fiscaal partnerschap? Fiscaal partners mogen een aantal aftrekposten (bijvoorbeeld hypotheek- of studiekosten) onderling op de voordeligste wijze verrekenen. Bij een echtscheiding eindigt het fiscaal partnerschap 1) op het moment dat u niet meer samen op hetzelfde woonadres staat ingeschreven én 2) het verzoek tot echtscheiding of scheiding van tafel en bed is ingediend bij de Rechtbank. Dit moment zal zich in de praktijk meestal in de loop van een jaar voordoen. U kunt er dan voor kiezen om gedurende het volle kalenderjaar fiscaal partner te blijven. Door gebruik te maken van deze keuzemogelijkheid kan een fiscaal optimale toerekening van bepaalde inkomensbestanddelen gedurende het betreffende jaar plaatsvinden. Bovendien maakt een dergelijke keuze het doen van de belastingaangifte praktisch eenvoudiger. Deze keuzeoptie is wellicht niet haalbaar, als partijen niet meer on speaking terms zijn. Zolang u niet voldoet aan beide voorwaarden voor het einde van het fiscaal partnerschap, blijft u voor de belastingdienst fiscaal partner. Let op: Voor de huurtoeslag eindigt het partnerschap al op het moment dat u duurzaam gescheiden leeft. U staat dan niet meer op hetzelfde woonadres ingeschreven en u bent niet van plan om in de toekomst weer te gaan samenleven. Voor de overige toeslagen wordt aangesloten bij het fiscale partnerbegrip zoals hierboven geschetst. Voor samenwoners gelden andere voorwaarden ten aanzien van de vraag: wel of geen fiscaal partners. Zie voor meer info: www.belastingdienst.nl www.scheidingssupport.nl 20
Juridisch 61. Wij zijn in gemeenschap van goederen getrouwd. Wat houdt dat in? Dit houdt in dat al uw bezittingen gezamenlijk zijn. Dit geldt zowel voor de positieve vermogensbestanddelen, als voor de schulden. Bij een scheiding moeten die in principe gelijk tussen beide partners verdeeld worden. 62. Wat betekent koude uitsluiting? Koude uitsluiting is een overeenkomst binnen de huwelijkse voorwaarden. U spreekt af dat u werkelijk niets samen hebt. U deelt dus op geen enkele wijze uw inkomen en vermogenstoename. Dit is nadelig als u geen inkomen en eigen vermogen hebt. U krijgt dan namelijk niets tijdens uw huwelijk. Koude uitsluiting is zeker nadelig als u gaat scheiden. Want dan staat u met lege handen. 63. Wat is een finaal verrekenbeding? Bent u op huwelijkse voorwaarden getrouwd? U kunt dan gebruikmaken van het finaal verrekenbeding. Bij een scheiding verdeelt u dan het gezamenlijke vermogen volgens dezelfde methode die u ook had toegepast als u in gemeenschap van goederen getrouwd was geweest. Een aantal zaken kunt u buiten deze verdeling houden. Zoals het vermogen dat u voor het huwelijk al had en het vermogen dat u geërfd heeft of dat u op een andere manier geschonken is. Als u zich tijdens het huwelijk niet aan het periodiek verrekenbeding gehouden heeft, wordt dit gecorrigeerd door het finaal verrekenbeding. 64. Wat is een periodiek verrekenbeding? Als u op huwelijkse voorwaarden getrouwd bent, heeft u formeel geen gezamenlijke bezittingen. Toch heeft u waarschijnlijk een lopende rekening waarop de inkomens van u allebei binnenkomen. Eigenlijk moet u het geld dat over is (of dat u tekort komt) elk jaar verdelen. Deze verdeling is bij wet verplicht en vindt plaats volgens het periodiek verrekenbeding. Dit wordt ook wel het Amsterdams verrekenbeding genoemd. 65. Wij hebben huwelijkse voorwaarden, maar die zijn nooit nageleefd. Bij het niet naleven van huwelijkse voorwaarden, met name als het gaat om de verrekening van overgespaarde inkomsten, ontstaat een tamelijk ingewikkelde situatie die niet 1-2-3 in de veelgestelde vragen is te beantwoorden. Het komt er in grote lijn op neer dat als u verzuimd heeft om elk jaar af te rekenen, dat het dan aan het eind van de rit alsnog moet gebeuren. Verder hangt het van de inhoud van de voorwaarden af of het komt tot een plicht tot verrekening. www.scheidingssupport.nl 21
66. Hoe moet het met het testament? Indien u gescheiden bent, zal uw ex-partner doorgaans niet meer van u erven. Desondanks is het altijd belangrijk om bij een scheiding uw testament te laten controleren door een notaris. Als u kinderen heeft zullen zij waarschijnlijk van u erven. Maar zolang de kinderen minderjarig zijn, zal hun andere ouder (uw ex-partner) de afwikkeling van uw nalatenschap voor hen moeten regelen. Indien u dat niet wenst, kunt u iemand anders tot executeur benoemen om de afwikkeling van uw nalatenschap te regelen. In een testament kunt u tevens regelen dat iemand anders de erfdelen van uw kinderen beheert tot zij een bepaalde leeftijd bereiken. 67. Wat is een echtscheidingsconvenant? Een echtscheidingsconvenant is een document waarin u en uw partner de afspraken vastleggen die u rondom de echtscheiding gemaakt heeft. De scheidingsmediator zorgt voor het opstellen van de vaststellingsovereenkomst. Onderwerpen die vaak in een echtscheidingsconvenant worden opgenomen zijn: afspraken over de kinderen: hoofdverblijf van de kinderen, omgangsregeling, informatie en consultatie, kinderalimentatie (in de ouderschapsregeling welke onderdeel uitmaakt van het echtscheidingsconvenant). partneralimentatie afspraken over de verdeling van de (in-)boedel afspraken omtrent de echtelijke woning afspraken over het verdelen van spaargeld afspraken over het pensioen 68. Hoe loopt de procedure bij de rechtbank? Iedere echtscheidingsprocedure dient met een verzoekschrift bij de rechtbank aanhangig te worden gemaakt. In de gevallen waarin partijen het eens zijn geworden, kunnen partijen gemeenschappelijk hun verzoek tot echtscheiding aan de rechtbank richten. Dit wordt geheel door ScheidingsSupport voor u gecoördineerd. De rechter zal doorgaans geheel conform dat verzoek beslissen. Er volgt snel een beschikking, waarbij de echtscheiding wordt uitgesproken. Die beschikking wordt ingeschreven in het register van de Burgerlijke Stand van de Gemeente waar u destijds voor de wet bent gehuwd. Door die inschrijving is het huwelijk ontbonden. 69. Welke voorlopige voorzieningen kunnen er getroffen worden? De rechter kan het tijdelijke gebruik van de echtelijke woning aan een van partijen toewijzen; de andere partij zal dan de woning moeten verlaten. De rechter kan bepalen dat gedurende de procedure de kinderen aan één van de ouders zullen worden toevertrouwd. Voor de andere ouder kan de rechter een omgangsregeling met de kinderen vast stellen. De rechter kan een voorlopige kinderalimentatie en partneralimentatie vaststellen. www.scheidingssupport.nl 22
70. Is de echtscheiding definitief op het moment dat de rechter de echtscheiding heeft uitgesproken? Nee. Er is een periode van 3 maanden na de datum van de beslissing waarin hoger beroep kan worden ingesteld. Bij een gemeenschappelijk verzoek ontvangt u van de rechtbank een akte van berusting ter ondertekening, waarmee deze beroepsperiode terzijde wordt gesteld. Na ondertekening van deze akte van berusting kan de echtscheiding worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand; pas dan is de echtscheiding definitief. De datum waarop de echtscheiding is ingeschreven is in de registers van de burgerlijke stand is de officiële datum van echtscheiding. www.scheidingssupport.nl 23
Disclaimer Deze brochure is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De vragen zijn ontleend aan ervaringen met honderden cliënten uit onze eigen praktijk als van externe deskundigen zoals advocaten en mediators. Het is gemaakt met het doel de lezer een goed overzicht te bieden van de mogelijke gevolgen van een echtscheiding. Voor onjuiste of ontbrekende informatie kunnen wij echter geen aansprakelijkheid aanvaarden. De lezer wordt geadviseerd voor vragen betreffende zijn/haar specifieke situatie altijd een specialist te raadplegen. Copyright Copyright: Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van ScheidingsSupport, verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, offset, fotokopie of microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of andere vorm of (en dit geldt zo nodig in aanvulling op het auteursrecht) het reproduceren ten behoeve van een onderneming, organisatie of instelling of voor eigen oefening, studie of gebruik welk(e) niet strikt privé van aard is of voor het overnemen in enig dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift (al of niet in digitale vorm of online). Tegen overtreders zullen altijd juridische stappen worden ondernomen. Bij het samenstellen van deze is de grootste zorg besteed aan de juistheid van de hierin opgenomen informatie. Scheidingssupport kan echter niet verantwoordelijk worden gehouden voor enige onjuist verstrekte informatie in deze brochure. Leiden, Januari 2015 www.scheidingssupport.nl 24