Het beeld maakt de muziek thin clients en multimedia De gebruikerservaring bij het werken met thin clients staat of valt met het thema multimedia. Maar niet alles wat technisch mogelijk is, is ook economisch zinvol. Bepalend is eerder het juiste samenspel tussen server en client.
Het gaat om het inlossen van een jarenlange belofte: het werken met een thin client moet qua gebruikerservaring gelijkwaardig zijn met het werken op een pc met lokaal geïnstalleerde applicaties. Het meest duidelijk is deze eis in combinatie met multimediatoepassingen. Videoweergave wordt daarom vaak als benchmark gebruikt voor nieuwe thin client-modellen. Wordt de YouTube-video niet vloeiend weergegeven, dan komt het geëvalueerde apparaat niet door de test. Bovendien hangt er veel af van de serverzijde. Met de juiste combinatie van serverhardware, virtuele desktops en krachtige thin clients zijn ook professionele toepassingen als CAD mogelijk. Multimedia en IT-efficiëntie een tegenstrijdigheid? De thin client-fabrikanten verbeteren samen met de fabrikanten van serversoftware voortdurend de multimediacapaciteiten van hun oplossingen, om naast de typische standaardwerkplekken ook kenniswerkers van centrale IT-services te voorzien. Afhankelijk van de behoefte aan prestaties, worden daarvoor virtuele desktops, blade pc s of rack-werkstations gebruikt. Grafi sche performance en rekenkracht kosten geld en resources - dat is bij server-based computing niet anders dan bij een lokale pc. In afzonderlijke gevallen moet daarom worden afgewogen voor welke behoeftes een thin client rendabel is in vergelijking met een pc-werkplek en of de meerkosten voor serverhardware en -software gerechtvaardigd zijn. Daartegenover staan de typische voordelen van thin clients, zoals desktopstandaardisatie, beheer op afstand, lage onderhouds- en ondersteuningskosten en een lange gebruiksduur. Het Fraunhofer Institut für Umwelt-, Sicherheitsund Energietechnik (UMSICHT) heeft dit doorgerekend en heeft gekozen voor het standaardisatie-effect. Voor standaard IGEL thin client met Microsoft Windows Aero De Value Added Distributor ADN traint zijn handelspartners op basis van moderne thin clients van IGEL gebruikers worden toepassingen uniform via Citrix XenApp aangeboden. Daarnaast zijn er nog twee groepen powerusers, die onder andere werkzaam zijn bij vaktechnische of PRafdelingen of die zich bezig houden met softwareontwikkeling en CAD en toepassingen als Adobe Creative Suite, Autodesk AutoCAD, Eclipse of Microsoft Visual Studio met behulp van Citrix XenDesktop gebruiken. Alle drie deze typen gebruikers werken met krachtige thin clients van de Duitse fabrikant IGEL, die in combinatie met Citrix XenDesktop de serverhardware rekenwerk uit handen nemen. In een rentabiliteitsanalyse heeft het Fraunhofer UMSICHT vastgesteld, dat de desktopkosten binnen het instituut over de huurperiode van drie jaar, 36 procent lager uitvallen in vergelijking tot een op dezelfde wijze gebruikt identiek pc-scenario 1. Typische toepassingsgebieden De vele aankondigingen van de server-based computing- en thin client-sector op het gebied van gebruikerservaring en grafi sche prestaties, wekken hoge verwachtingen bij gebruikers. Als de bedrijfs-tv met de videoboodschap van de directie niet meteen vloeiend werkt, kan dat het einde betekenen voor het hele thin client-project. Steeds meer organisaties schakelen over op online opleidingen, webcasts en videoconferenties om reiskosten te besparen. Met Microsoft Windows 7 worden Aero- en 3D-effecten standaard. Ook communicatie via sociale netwerken als XING of Facebook is op veel plaatsen gemeengoed. Veel websites zijn gebaseerd op Adobe Flash of Microsoft Silverlight. In specifi eke gevallen zijn ook podcasts of de weergave van HD-video s belangrijk voor het werk. Daarnaast neemt het aantal werkplekken met twee of meer beeldschermen toe. Typische dualview-scenario s zijn te vinden in de boekhouding, in de planning of bij productie- of logistieke afdelingen. Andere gebieden waar hoge multimediaprestaties vereist zijn, zien we bij beeldbewerking in marketingafdelingen, 1 Fraunhofer UMSICHT/: Thin Clients 2011 Ecological and economical aspects of virtual desktops (http://it.umsicht.fraunhofer.de/tc2011/index_en.html); gebruikte thin client: IGEL UD3 LX 2/6
CHRONOLOGISCHE ONTWIKKELING VAN REMOTE DISPLAY-PROTOCOLLEN, BIJBEHORENDE FUNCTIES EN PROTOCOLUITBREIDINGEN: 1980 1990 2000 2010 1987 X11 1989 Citrix ICA 1996 Microsoft RDP 2003 VDI (VMware) 2002 NoMachine NX 2010 RemoteFX (Microsoft VDI) 2009 SPICE Citrix HDX PCoIP (VMware) uitgeverijen en persagentschappen, CAD/CAM in de machinebouw evenals voor medische radiologietoepassingen. Daarnaast worden er steeds vaker breedbeeldschermen gebruikt via een displaypoort en resoluties van meer dan 1920x1080 pixels. Factoren die van invloed zijn op de prestaties Of een gebruikersscenario waarbij voorheen absoluut een pc nodig was daadwerkelijk via een thin client kan worden gerealiseerd, hangt in tegenstelling tot bij de werkplekpc niet alleen af van de clienthardware, maar ook van de serverhardware, de gekozen virtualisatie-oplossing en de bijbehorende softwareondersteuning door de thin client. Een extra sprong in ontwikkeling is gemaakt op het gebied van hardware en heeft geleid tot nieuwe thin client-concepten op de voor multimedia geteste ARM-architectuur en Systemon-Chip-ontwerp (SoC). Een dergelijk systeem breidt de Duitse marktleider IGEL bovendien uit met een digitale signaalprocessor (DSP), die speciaal is geoptimaliseerd voor het decoderen van actuele remote display-protocollen en video. Op deze manier kan zelfs een thin client uit de prijsklasse van 200 euro een weergavekwaliteit bieden die zich kan meten met de huidige op X86 gebaseerde topmodellen, bijvoorbeeld met weergave van HD-video s op het volledig scherm. Andere factoren die van invloed zijn op de multimediaprestaties bij server-based computing, hebben te maken met het netwerk. De bepalende parameters bandbreedte en latency zijn met name van belang wanneer bij videoconferenties beeld en spraak synchroon moeten worden verstuurd, of als een op de thin client aangesloten scanner via het netwerk met de centrale toepassing moet communiceren. Om voor goede prestaties niet te veel te spenderen aan dure servercapaciteit voor het renderen van beeldscherminhoud, kunnen thin clients de servers voor multimedia ontlasten bij virtualisatieoplossingen van Citrix, Microsoft en VMware. Bij Multimedia Redirection wordt multimedia-inhoud zoals MPEG-video s of Flashanimaties onbewerkt van de server naar de thin client verstuurd, waar ze vervolgens lokaal worden afgespeeld. Voorwaarde hiervoor zijn een lokale mediaspeler en de benodigde lokale codecs voor het decoderen. Krachtig en flexibel: Citrix HDX Om de multimediaprestaties bij toegang op afstand via het WAN te optimaliseren, heeft Citrix als uitbreiding op het standaardprotocol ICA de HDX-technologie ontwikkeld. Deze biedt gebruikers een breed spectrum aan mogelijkheden en fl exibiliteit om met multimedia om te gaan. Zo maakt HDX Adaptive Orchestration variabele en dynamische decodering van multimediacontent mogelijk, afhankelijk van de bandbreedte en kosten-, beveiligings- en prestatie-aspecten. Afhankelijk van de vraag of de thin client codecs ondersteunt, vindt de decodering lokaal of op de server plaats. Andere functies van HDX zijn onder andere Windows Media Redirection, Flash Redirection, Audio/Real-Time Communications en HDX RichGraphics. Met de laatstgenoemde functie wordt in algemene zin de weergave van grafi sch intensieve 2D en 3D toepassingen geoptimaliseerd door verschillende technologieën zoals software- en hardwarematige rendering in het datacenter en op de thin client. Voor het beschikbaar stellen van high-end toepassingen, gebaseerd op onder meer OpenGL en DirectX, biedt Citrix XenDesktop met de Enterprise en Platinum Edition de functie Citrix HDX 3D for Pro Graphics. De voorwaarden voor HDX 3D zijn een host/serverwerkstation voor de fysieke hardwareversnelling door de gebruikte GPU (Graphics Processing Unit) en een WAN met een bandbreedte van 2 tot 5 Mbit en een latency van 100 tot 150 milliseconden. 3/6
Aan de bal: Microsoft RemoteFX en VMware View 5 Ook VMware en Microsoft hebben nieuwe protocollen of protocoluitbreidingen ontwikkeld ter verbetering van de gebruikerservaring. Microsoft heeft het standaardprotocol RDP (Remote Desktop Protocol) uitgebreid met RemoteFX, om de gebruikerservaring bij het werken met virtuele desktops via het LAN te verbeteren. Thin clients die het logo Microsoft RemoteFX Enabled dragen, zijn onder andere in combinatie met YouTube-video s (Flash), Microsoft Silverlight en Windows Mediaplayer getest en ondersteunen Windows Flip 3D, het van Windows 7 bekende wisselen van taken in 3D weergave. VMware omzeilt de beperkingen van RDP met de integratie van het door Teradici ontwikkelde protocol PCoIP. In het kader van de functie View Media Services voor 3D grafi sche beelden kunnen View-desktops eenvoudige 3D toepassingen als Windows Aero, Microsoft Offi ce 2010 of toepassingen die OpenGL of DirectX vereisen, uitvoeren zonder speciale grafi sche kaarten (Soft PCoIP). Om de prestaties nog verder te verbeteren, ondersteunt VMware View vanaf versie 5 bovendien caching van multimedia-inhoud op de client. High-end toepassingen als CAD eisen net als bij Citrix een 1:1-verhouding tot een rack-werkstation of een blade-pc met een geïntegreerde PCoIP-hostcard van Teradici. MULTIDISPLAY-OPLOSSINGEN VAN IGEL a De Duitse thin client-fabrikant heeft een multidisplay-oplossing op basis van standaard thin clients ontwikkeld, waarmee per werkplek tot acht beeldschermen kunnen worden aangestuurd. Beheer vindt centraal plaats via de meegeleverde software IGEL Universal Management Suite (UMS). IT ers krijgen op die manier volledige controle over de positie van dialoogvensters en toepassingsvensters. Het hart van de multidisplay-architectuur wordt gevormd door een krachtige Universal Desktop thin client van het type IGEL UD5 LX, die via een extra ethernetkaart als masterapparaat tot drie standaard thin clients van de serie IGEL UD2, UD3, UD5 of UD9 LX als satellieten aanstuurt. De laatstgenoemde apparaten worden automatisch geconfigureerd en er kunnen tot twee monitoren op worden aangesloten. Typische scenario s voor vier tot acht beeldschermen zijn centrales en regelkamers in productie- en logistieke bedrijven en in de verkeerssector. Andere voorbeelden zijn te vinden in facility management voor gebouw- en systeembewaking. Vloeiende weergave: YouTube-video op IGEL thin client Jong en sexy: SPICE De jongste, maar op het gebied van multimedia buitengewoon krachtige oplossing voor centrale beschikbaarstelling van virtuele desktops, wordt gevormd door Red Hat Enterprise Virtualization for Desktops (RHEV-D) in combinatie met het multikanaalprotocol SPICE. Het Simple Protocol for Independent Computing Environments is een opensourceoplossing voor de interactie met gevirtualiseerde desktopapparaten die naast een virtueel muis-, toetsenborden audiokanaal ook een virtuele grafi sche kaart omvat. Hiermee wordt de beeldscherminhoud van de verschillende gevirtualiseerde besturingssystemen uiterst effi ciënt en codec-onafhankelijk via het WAN naar de thin client verstuurd. Voor videostreaming gebruikt SPICE verschillende, deels videospecifi eke compressie-algoritmes. Op die manier werkt SPICE volledig zonder lokale rendering of decodering, maar ondersteunt het wel lokale caching op de client, bijvoorbeeld voor afbeeldingsbestanden en kleurenpaletten. Daardoor kan Red Hat Enterprise Virtualization for Desktops de lokale grafi sche kracht van de thin client volledig benutten en een algeheel prestatieniveau bieden dat minstens zo krachtig is als de reeds bestaande oplossingen op de markt. Huidige eisen aan thin clients Bij alle toonaangevende desktopvirtualisatie-oplossingen valt het op dat deze ook rekening houden met de lokale rekenkracht van de thin client in de vorm van multimediaomleiding, lokale rendering of caching. Met het oog op een hoge rendabiliteit en toekomstbestendigheid levert dit de volgende eisen op bij het selecteren van thin clients: de fi rmware moet zoveel mogelijk protocollen en extra functies ondersteunen, moet kunnen worden bijgewerkt en consistent beheer op afstand bieden. 4/6
Daarbij moeten alle instellingen met betrekking tot multimedia centraal worden geconfi gureerd, zoals de beeldschermresolutie en de instellingen van dual- of multiview-werkplekken. Voor een zo groot mogelijke fl exibiliteit in het gebruik van resources op de server, moet ervoor gezorgd worden dat de thin client beschikt over voldoende grafi sche prestaties en alle benodigde codecs voor het decoderen van videostreams. Voor Multimedia Redirection moet de thin client een eigen mediaspeler hebben. De hardware- of softwarematig minimaal uitgeruste of bedrijfseigen zero clients, zijn daarentegen slechts beperkt geschikt voor multimediagebruik. Terwijl hardwarematige zero clients met zero CPU en zero RAM de server niet kunnen ontlasten door het gebrek aan lokale grafi sche performance en rekenprestaties of softwaretools, is de gebruiker bij hardwarematige zero clients voor PCoIP gebonden aan bedrijfseigen hardware- en softwareoplossingen. Investeringen zijn beter beschermd met thin clients gebaseerd op open oplossingen, zoals het Universal Desktop-concept van de Duitse fabrikant. Deze ondersteunen alle varianten van multimedia op de client van lokale rendering en lokale caching tot Multimedia Redirection. Economisch en toekomstbestendig kiezen Wie multimedia door middel van thin clients beschikbaar wil stellen, heeft een krachtig en tegelijk economisch totaalsysteem van serverhardware, een oplossing voor desktopvirtualisatie en eindgebruikerapparatuur nodig. De klassieke succesfactoren van effi ciëntie van server-based computing, standaardisatie en bescherming van de investeringen kunnen als compensatie dienen voor de eventuele meerkosten bij de aanschaf vergeleken met een pc-oplossing. De grootst mogelijke fl exibiliteit in het werken met multimedia wordt verkregen met krachtige en tevens energie-effi ciënte thin clients, die de server werk uit handen nemen en die de voortdurende ontwikkelingen op zowel hardware als software in de sector van server-based computing kunnen volgen. De volgende versie van RemoteFX voor WAN is al aangekondigd OVERZICHT: MULTIMEDIAOPLOSSINGEN BIJ SERVER-BASED COMPUTING SERVER EN THIN CLIENT Oplossing XenApp / XenDesktop View VDI Suite Enterprise Virtualization for Desktops Basisprotocol ICA PCoIP RDP SPICE Extra functies/ uitbreidingen HDX / HDX 3D Caching op client RemoteFX voor multimedia LAN / WAN LAN + WAN LAN + WAN LAN (WAN vanaf Windows Server 8) LAN + WAN Werking (renderen, decoderen, client-caching, enz.) Technische voorwaarden (server en client) Adaptive Orchestration: variabel decoderen en renderen (op client of server) afhankelijk van het feit of de client de codecs ondersteunt of niet. Rendering op de client: codecs lokaal op de client. Rendering op de server: codecs lokaal op de server. Rendering op server en client. Met Windows Client is rendering op de client met PCoIP en RDP mogelijk; met Linux Client alleen met PCoIP. Rendering op de client: codecs lokaal op de client. Rendering op de server: codecs lokaal op de server. Rendering op de server met RemoteFX maakt slanke clients mogelijk. Op de server geïnstalleerde GPU verhoogt de grafi sche prestaties en de hoeveelheid desktops per server. Rendering op de server: speciale grafi sche kaart voor RemoteFX en codecs op de server. Rendering vindt uitsluitend plaats op de server. Met behulp van een volwaardige geëmuleerde grafi sche kaart (OpenGL) kunnen alle mogelijke besturingssystemen worden gevirtualiseerd en beeldscherminhoud effi ciënt worden overgedragen. Codecs op de server 5/6
DUITSLAND (HOOFDKANTOOR) NEDERLAND HONG KONG DE UK FR GmbH Hanna-Kunath-Str. 31 D-28199 Bremen Duitsland Telefoon +49 (0)421 52094-0 Fax +49 (0)421 52094 1499 info@igel.com www.igel.de GROOT BRITTANIË Ltd Merlin House Brunel Road Theale Reading Berkshire RG7 4AB Groot Brittanië Telefoon +44 (0)118 340 3400 Fax +44 (0)118 340 3411 info@igel.com www.igel.co.uk FRANKRIJK France 57, Esplanade du Général de Gaulle 92081 PARIS LA DEFENSE CEDEX Telefoon +33 (0)9 75 18 13 88 france@igel.com www.igel.fr NL US SG Netherlands Orteliuslaan 850 3528 BB Utrecht Telefoon +31 (0)30 767 1055 benelux@igel.com www.igel.nl VERENIGDE STATEN America, LLC 2106 Florence Avenue Cincinnati OH 45206 USA Telefoon +1 954 739 9990 Fax +1 954 739 9991 Gratis (alleen in de VS): +1 877 GET IGEL info@igelamerica.com www.igelamerica.com SINGAPORE Care of: C. Melchers GmbH & Co. Singapore Branch 101 Thomson Road # 24-01/05 United Square Singapore 307591 Telefoon +65 6259 9288 Fax +65 6259 9111 info@igel.com www.igel.sg CN Care of: Melchers (H.K.) Ltd. 1210 Shun Tak Centre West Tower 168-200 Connaught Road C. Hong Kong China Telefoon +852 25469069 Fax +852 25596552 infohk@igel.com www.igel.com/cn BEIJING Care of: Melchers (H.K.) Ltd. Beijing Tower Room 503-504 10 Changan Ave. (East) Peking 100006 China Telefoon +86 10 65257775 Fax +86 10 65123505 infochina@igel.com www.igel.com/cn SJANGHAI Care of: Melchers (H.K.) Ltd. 13 Floor East Ocean Centre 588 Yanan Road (East) Sjanghai 200001 China Telefoon +86 21 6352 8848 Fax +86 21 6351 3138 infochina@igel.com www.igel.com/cn IGEL is een geregistreerd handelsmerk van GmbH. Alle hardware- en software-namen zijn handelsmerken of geregistreerde handelsmerken van de fabrikant. Onder voorbehoud van wijzigingen en fouten. info@igel.com I www.igel.com 06/2012 99-NL-45-1