PERSBERICHT 06.04 23.06.2013 Phyllida Barlow Diego Bianchi Burkard Blümlein Spoorzone 013 Broersen & Lukács Peter Buggenhout Žilvinas Kempinas Tilburg Robert Kusmirowski Thomas Léon Jorge Macchi GB AR DE Phyllida Barlow BE Diego Bianchi (AR) LT Burkard Blümlein (DE) PL Broersen & Lukács () FR Peter Buggenhout (BE) AR Žilvinas Kempinas (LT) (PL) Robert Kusmirowski Josiah McElheny US Thomas Léon (FR) Saskia Olde Wolbers (AR) Jorge Macchi CN Tsang Kin-Wah Josiah McElheny (US) EG Tarek Zaki() Saskia Olde Wolbers Tsang Kin-Wah (CN) Tarek Zaki (EG) (GB)
In 2013 richt Fundament, vooral bekend van de vierjaarlijkse edities van de internationale expositie Lustwarande in park De Oude Warande in Tilburg, haar aandacht op de herontwikkeling van de Tilburgse spoorzone. Van 6 april tot en met 23 juni 2013, honderdvijftig jaar na de start van de bouw van de NS Werkplaats, vindt in de voormalige locomotiefhallen de internationale expositie Slow Burn an index of possibilities plaats. Deze expositie stelt twee thema s centraal die kenmerkend zijn voor zowel recente ontwikkelingen in de hedendaagse kunst als voor spoorzones, tijd en entropie, en zal werk tonen van dertien kunstenaars, dat voor het merendeel speciaal voor deze expositie gemaakt is. Net als in een groot aantal andere Nederlandse steden wordt de Tilburgse spoorzone momenteel herontwikkeld. De Tilburgse spoorzone is een groot binnenstedelijk gebied van 55 hectare, dat langgerekt door het centrum van Tilburg loopt. De Tilburgse spoorzone is niet uniform ingericht maar kent drie deelgebieden, waarvan de NS Werkplaats, direct ten noorden van het Centraal Station, het meest markant is, omdat het na de herontwikkeling een nieuw stuk centrum van de stad zal vormen. Precies honderdvijftig jaar na de start van de bouw van deze werkplaats heeft de NS het terrein verlaten en in handen gegeven van de gemeente Tilburg. Door herontwikkeling van de NS Werkplaats met zijn monumentale gebouwen komt een belangrijk deel van het Tilburgs cultureel erfgoed tot leven. De historische gebouwen, maar ook andere spoorelementen, zoals rails en seinen, voorzien het gebied van een kwalitatieve impuls en dynamiek. De spoorzone heeft daarom de potentie in zich om een boeiende combinatie van stedelijke vernieuwing te worden met industrieel erfgoed in de hoofdrol. Concept Slow Burn is het eerste internationale kunstproject in de spoorzone en vervult daarom een pioniersfunctie. De onafhankelijke status van Fundament is daarbij van groot belang. Het risico verleid te worden door city marketing en branding mogelijkheden bij het concipiëren van een dergelijk project liggen weliswaar op de loer, maar kunnen door de onafhankelijke status van de organisator vermeden worden. Slow Burn stelt zich ten doel zowel een podium te zijn voor hedendaagse ontwikkelingen in de beeldende kunst als ook site-responsive, een reflectie op de karakteristieke kenmerken van de her te ontwikkelen spoorzone. Op deze wijze kunnen, veelal op indirecte en/of abstracte wijze, alternatieve bestemmingsmogelijkheden verbeeld worden en kunnen blikrichtingen bij publiek en beleidsmakers verbreed worden. Zou men de spoorzone door middel van één woord of begrip willen karakteriseren dan is dat onomstotelijk tijd. Niet alleen herbergt de spoorzone een historische kern, een verleden in de vorm van leegstaande gebouwen uit verschillende periodes, een belangrijk segment van de laat 19 e en 20 ste eeuwse industriële architectuur, maar is het gebied onmiskenbaar getekend door sporen die onmiddellijk het passeren in gedachten roepen. Niet alleen de werkplaatsen, ooit gebouwd voor treinonderhoud, maar ook elementen van de overgebleven in-
frastructuur, als rails, wissels en seinen, verwijzen rechtstreeks naar transport en reizen, noties die niet losgezien kunnen worden van een begrip als tijd. Bovendien is het hele ontwikkelingsbeleid gericht op de toekomst. Tijd als thema in de beeldende kunst is niet nieuw maar heeft na het eerste decennium van deze eeuw wel weer een hoge vlucht genomen binnen de œuvres van een groot aantal kunstenaars. Of het nu gaat om reflecties op het passeren, het transformeren, de cyclus van leven en dood, een collectief of juist persoonlijk verleden, feitelijk of verzonnen, over vertraging of juist verdichting van de tijd, vooruitgang en toekomstvisies die al dan niet gestoeld zijn op technologische ontwikkelingen, met of zonder doemscenario, de nieuwe orde of wanorde, al deze bezinningen resulteren in fascinerende kunstwerken en œuvres, die een vooraanstaande rol spelen binnen het voortschrijdend inzicht in de veenbrand (slow burn), die tijd is. De Tilburgse spoorzone wil ook in de toekomst een gebied zijn waar het begrip tijd vrijwel letterlijk en onophoudelijk beleefd en ervaren wordt. Tussen dat verleden en de toekomst is er momenteel slechts een vacuüm, feitelijk een spookzone, waarin alle opties openstaan. Tijd speelt in een her te ontwikkelen gebied als de spoorzone namelijk ook nog een andere rol. Zoals Michel de Certeau het stelt is het (her)definiëren van een bepaalde plek te beschouwen als een overwinning van ruimte over tijd. Een ruimte die onderdeel was van het onophoudelijke passeren van de geschiedenis en die veel gedaantes kon aannemen, wordt, eenmaal voorzien van een concreet bestemmingsplan, voor onbepaalde tijd, zo niet voorgoed, aan verandering onttrokken. Vanaf dat moment gelden er voortaan strikte codes en regels (Michel de Certeau, The Practice of Everyday Life, 1984). De herontwikkeling van de Tilburgse spoorzone verkeert nog in een planningsfase. De feitelijke ontwikkeling is ongewis (a slow burn) omdat ze gebukt gaat onder de gevolgen van de huidige economische crisis en politieke wirwar. Het actuele vacuüm biedt in principe volop mogelijkheden voor vormen van handelen, die persoonlijke idealen als uitgangspunt nemen. De Certeau (ibid.) stelt dat de natuurlijke neiging van het individu en van kleine gemeenschappen juist het zich op eigen wijze toe-eigenen is of juist het omzeilen van ideologie, sociale structuren en codes en aldus te neigen naar een geordende wanorde, die hij aanduidt met het begrip entropie. Deze term vindt zijn oorsprong in de thermodynamica en verwijst naar de fundamenteelste vorm van onvoorspelbare wanorde of ontsporing in een systeem. Een helder voorbeeld van entropie is de onvoorspelbare wijze waarop een ijsklontje in een gevuld glas smelt.
Locatie Slow Burn wil zowel ruimte bieden aan een collectie werken die het begrip tijd op diverse wijzen onderzoeken en tot uitdrukking brengen, als ook aan werken die het begrip entropie centraal stellen. De combinatie van deze twee thema s kan leiden tot inzichten in de (on)mogelijkheden die een her te definiëren gebied als de Tilburgse spoorzone in potentie in zich draagt: een index van mogelijkheden. Slow Burn zal plaatsvinden in de industriële, monumentale locomotiefhallen (1933), gelegen op het terrein van de voormalige NS Werkplaats, direct ten noorden van het Centraal Station. Deze ruimtes, in totaal ruim 15.000 m 2, worden voor het eerst voor het algemene publiek ontsloten. Deelnemende kunstenaars De deelnemende kunstenaars presenteren voor het merendeel nieuwe werken, die speciaal voor de expositie gemaakt zijn. Deze nieuwe werken worden gecombineerd met enkele recente bestaande werken, die nog niet of nauwelijks eerder in Nederland te zien waren. Phyllida Barlow (GB) Diego Bianchi (AR) Burkard Blümlein (DE) Broersen & Lukács () Peter Buggenhout (BE) Žilvinas Kempinas (LT) Robert Kusmirowski (PL) Thomas Léon (FR) Jorge Macchi (AR) Josiah McElheny (US) Saskia Olde Wolbers () Tsang Kin-Wah (CN) Tarek Zaki (EG) Curator: Chris Driessen Slow Burn - an index of possibilities Spoorzone 013 - Tilburg 6 april 23 juni 2013 Ingang via NS-Plein 3-5014 DA Tilburg Pers preview: vrijdag 5 april van 14.00 17.00 Opening: zaterdag 6 april om 15.00 Open: wo t/m zo, Hemelvaart en Pinkstermaandag van 11.00 17.00 www.slowburn.nl
Voor fotomateriaal en overige informatie: info@fundamentfoundation.nl Slow Burn wordt financieel ondersteund door Mondriaan Fonds, gemeente Tilburg, Provincie Noord-Brabant, Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS Reaalfonds, VolkerWessels, Rabobank Tilburg e.o., Vlaamse Gemeenschap, Institut Français