Kerk informatie Gesprekken via de engel van Hoorn Terugdenken aan je doop Kliederkerk in Rotterdam NUMMER 232 JANUARI 2015 - Jonge theologes uitgezonden naar Afrika en Zuid-Amerika KERKINFORMATIE JANUARI 2015 1
V KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES MENSEN Meerstemmigheid KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN ADVERTENTIES BIJBELTEKSTEN TAIZÉ B Pas hoorde ik een medicijnenstudent nog enthousiast uitroepen: Ik heb de mooiste studie die er is!. Ik zou hem dat niet onmiddellijk nazeggen, maar herkende wel zijn argument. Iedereen heeft toch met zijn of haar lichaam te maken! Wij en ons lichaam bleek voor onze synode ook een raak gekozen thema. Zelden hoorde ik een panel zo levendig discussiëren in de synode. Over de lust en de last van het lichaam. Over schoonheid en schaamte. Over aanraken en kraken. Over leven geven en leven nemen. Ons lichaam riep zoveel associaties op, dat we niet in één synodevergadering tot een ethische handreiking gekomen zijn. De nota deed in de synode precies waartoe ze bedoeld was: ze maakte de tongen los over een onderwerp dat ons existentieel raakt en waar we het tegelijkertijd maar weinig over hebben in de kerk. Ook dát kwam namelijk naar voren. Dat we het in de kerk maar zo weinig over lichamelijkheid hebben. Wat er over het lichaam te zeggen, valt wanneer we er met de blik van een christelijke ethiek naar kijken? Van de serie ethische handreikingen die we als synode het licht doen zien, hebben we steeds gezegd dat ze er niet voor bedoeld zijn om met pasklare antwoorden op ethische vragen te komen. De handreikingen (eerder verschenen Wij en ons werk en Familie als gegeven ) zijn bedoeld om het gesprek in de gemeente te stimuleren. De notitie wierp vragen op vanuit de perspectieven seksualiteit, gezondheid en schoonheid. Als kerk zijn we lichaam van Christus, een gemeenschap waarin we weet hebben van het leven in verbondenheid met elkaar en met God. Binnen die ruimte valt er over lijfelijkheid voldoende te vragen en te bediscussiëren. Tal van onderwerpen passeerden in de synode de revue, zoals: bespreek je als predikant met gemeenteleden dat hun gehandicapte kind van 20 jaar ook seksuele behoeften voelt? Is schoonheid een vrolijke uitdrukking van Gods goede schepping of leiden schoonheidsidealen tot een vereenzamende lichaamscultus? Wat verwachten we van gezondheidszorg? Hoe kijken we aan tegen lichamelijk lijden en levenseinde? KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ Het onderwerp komt terug in de synode. Het zal niet eenvoudig zijn een notitie te schrijven waarin alles naar ieders tevredenheid aan bod ADVERTENTIES komt. Wel is duidelijk dat wij als kerk gemakkelijker over het lichaam van Christus spreken dan over ons eigen lichaam. En dat terwijl we allemaal onze vragen hebben op dit terrein. Ik ben blij dat we als synode een begin gemaakt hebben met het nadrukkelijker agenderen van dit thema. Juist in de kerk, als oefenplaats voor samenleven, willen we toch toekomen aan vragen die ons, ook letterlijk, dicht op de huid komen. KARIN VAN DEN BROEKE preses van de generale synode Reageren? Mail naar kroniek@pkn.nl Body-art als geloofsuitdrukking bij christenen in Santa Ana (Califormië USA)
COLOFON Nummer 232 - januari 2015 Kerkinformatie verschijnt elf keer per jaar als officieel orgaan van de Protestantse Kerk in Nederland. Algemeen adres Dienstenorganisatie Protestantse Kerk in Nederland, Joseph Haydnlaan 2a, 3533 AE Utrecht, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 18 80, e-mail servicedesk@pkn.nl. Abonnementenadministratie Abonnementsprijs 21,- per jaar; buitenland 30,-. Vanaf 35 ex.: 17,50 per jaar. U kunt zich als abonnee opgeven en afmelden bij de Abonnementen-administratie Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 17 25, e-mail abonnementen@pkn.nl Dit blad is voor visueel gehandicapten in aanpaste leesvorm verkrijgbaar. Voor nadere informatie CBB, Postbus 131, 3850 AC Ermelo, tel: (0341) 56 54 99. Redactie-adres Kerkinformatie, Postbus 8504, 3503 RM Utrecht, tel. (030) 880 14 17 (di, wo, do). e-mail f.rozemond@pkn.nl Advertenties: zie achterin aan het begin van de advertentierubriek. Redactie Rian Binnendijk (hoofdredacteur), Janet van Dijk, Marloes Nouwens-Keller, Evert Oudenes, Sandra Haverman (beeldadviezen), Frans Rozemond (eindredactie). Basisvormgeving en opmaak Reprovinci, Schoonhoven. Druk De Groot Drukkerij, Goudriaan. Kerkinformatie op internet www.protestantsekerk.nl/ kerkinformatie Overname van artikelen wordt op prijs gesteld, mits met bronvermelding. Fotoverantwoording: zie pagina 30 onderaan. Overname van foto s in overleg. Bij de voorplaat In januari vertrekken vijf theologes als uitgezonden medewerker naar Latijns-Amerika en Zuid-Afrika. Ze gaan aan de slag bij partnerorganisaties van Kerk in Actie. Wat ze daar gaan doen, vertellen ze op p. 4-6. In dit nummer 10 4 KERK IN ACTIE Uitgezonden theologes willen bruggenbouwers zijn 8 KERKENRAAD Leiderschap met lef, tien kansen voor de ambtsdrager 9 MEDITATIE Thomas Merton: inspiratiebron voor meditatief leven 10 SAMENLEVING Themadag Aanpak huiselijk geweld 11 PAASGROETENACTIE Kaartje doet gevangenen goed 14 MISSIONAIRE MODELLEN Engel van Hoorn: Praten over zingeving met mensen 'van buiten' VASTE RUBRIEKEN 2 KRONIEK 12 DIENSTGEHEIMEN 18 13 DAAR IN UTRECHT 15 KERK IN ACTIE Als gemeente aan de slag met een themajaar 16 INTERNETNIEUWTJES 17 KERK IN ACTIE Ideeën voor de Veertigdagentijd 18 SOLIDARITEITSKAS Solidariteitskas steunt voormalige pioniersplek CrossPoint 19 MIGRANTENKERKEN Samenwerken op Charlois 20 JOP Kliederen op de Kop 20 ' Piano spelen in een wolk van getuigen' Op zondag een luisterend en behoeftig mens 22 MENSEN 23 KERK & THEOLOOG 25 27 28 29 COLLECTEN VANAF DE WERKVLOER BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KERKINFORMATIE JANUARI 2015 3
Ver van elkaar, maar we kunnen altijd even skypen Van links naar rechts: Sietske Blok, Hanna Wapenaar, Inge Landman, Marina Fraanje en Nienke Pruiksma. 4 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
KERK IN ACTIE - KERK IN ACTIE ZENDT VIJF THEOLOGES UIT Wij willen bruggenbouwers zijn Deze maand vertrekken vijf theologes als uitgezonden medewerker naar Latijns-Amerika en Zuid-Afrika. Ze gaan aan de slag bij partnerorganisaties van Kerk in Actie. Vanuit hun eigen standplaats willen ze een brug slaan naar groepen en kerken in Nederland. Hoe gaan ze dat doen? Ik hoop dat mensen mijn blogs gaan lezen en vragen gaan stellen, aldus Inge Landman, die binnenkort vertrekt naar Colombia. Die vragen beantwoord ik graag. We zijn immers samen wereldwijd kerk. We vormen met elkaar één gemeenschap waarin we elkaar mogen ondersteunen en bemoedigen. Ik ga naar Colombia waar het dagelijks leven van veel mensen getekend is door geweld. Bij een eerder bezoek heb ik gemerkt hoe belangrijk het voor mensen is dat hun verhaal gehoord wordt. Het is voor hen een enorme bemoediging te weten dat mensen in Nederland met hen meeleven. Ik ben heel blij dat ik hun verhalen straks mag optekenen en doorgeven. Andersom hoop ik veel te leren over het proces van toenadering, vergeving en verzoening dat zij doormaken. Ik denk dat wij veel kunnen leren van hun doorzettingsvermogen. Zo hoop ik een bruggenbouwer te zijn. SCHAKEL Volgens Hester Oosterbroek, medewerker Zending bij Kerk in Actie, is die uitwisseling precies de reden dat Kerk in Actie mensen uitzendt. Onze samenwerking met kerken en partners wereldwijd is gebaseerd op wederkerigheid, legt ze uit. We delen kennis en leren van elkaar. Daartoe wisselen we informatie en ervaringen uit. Maar, dat blijft communicatie op afstand. Een uitgezonden medewerker die langere tijd meedraait in de organisatie ter plaatse, is een waardevolle schakel tussen mensen hier en mensen daar, tussen kerken hier en kerken daar. Zij zijn ter plaatse bovendien het gezicht van de Protestantse Kerk in Nederland, een soort ambassadeur namens ons allemaal. Kerk in Actie investeert met de uitzendingen bewust in een nieuwe generatie. Hester: We zenden vijf jonge theologes uit die een frisse blik en nieuwe ideeën inbrengen. Zij zullen de ervaring die zij opdoen bovendien meenemen in hun verdere loopbaan. KERKINFORMATIE JANUARI 2015 5
ONDERZOEK NAAR CONTEXTUEEL BIJBELLEZEN Niet eerder zond Kerk in Actie vijf medewerkers tegelijk uit binnen één programma. Dat is een bewuste keuze, aldus Hester. Vier van de vijf medewerkers gaan zich verdiepen in de methode van contextueel bijbellezen. Dat is een methode waar een aantal van onze partnerorganisaties al jaren mee werkt in activiteiten met lokale kerken en gemeenschappen. Bij deze manier van bijbellezen zoek en bespreek je met elkaar hoe de tekst die je leest relevant is voor jouw eigen context. Bij onze partnerorganisaties is dat vaak een context van armoede, geweld of onrecht. Onze partnerorganisaties gebruiken deze methode zodat mensen de bevrijdende boodschap van de Bijbel ontdekken voor hun eigen leven. Ook gaan mensen aan de hand van de teksten met elkaar in gesprek over de problemen die ze tegenkomen en bespreken ze hoe ze hun situatie kunnen veranderen. Kerk in Actie wil verkennen of deze methode ook in Nederland bruikbaar is. Hester Oosterbroek: We willen heel graag dat de vier uitgezonden medewerkers die zich in deze methode gaan verdiepen hun ervaringen onderling kunnen uitwisselen. Daarom zenden we hen tegelijkertijd uit. De vijfde uitgezonden medewerker, Nienke Pruiksma, gaat naar Brazilië. Zij heeft de afgelopen maanden het intensieve voorbereidingstraject samen met de anderen doorlopen. Volgens theologe Hanna Wapenaar, die naar Zuid-Afrika gaat, is het prettig dat de medewerkers elkaar nu allemaal goed kennen. We zitten straks in hetzelfde schuitje: in je eentje in een andere omgeving, een andere cultuur, ver van huis. Ik kan me voorstellen dat je je dan wel eens alleen voelt. Ik vind het heel fijn te weten dat ik dan even kan mailen of Skypen met iemand die hetzelfde meemaakt. TERUGKOPPELING NAAR NEDER- LAND Hanna: We gaan allemaal een weblog bijhouden op de website van Kerk in Actie (www.kerkinactie.nl/ weblogs). Iedereen die op de hoogte wil blijven van wat we doen, kan ons zo volgen. Daarnaast zullen de vijf intensief contact onderhouden met geïnteresseerde gemeenten. Gemeenten kunnen de weblogs meelezen, gerichte vragen meegeven of via een uitgezonden medewerker meedoen aan een uitwisseling tussen bijbelleesgroepen hier en daar. De medewerkers koppelen hun bevindingen rond contextueel bijbellezen daarnaast terug aan Kerk in Actie. Hester Oosterbroek: Onze partners gebruiken deze methode al lang, zij hebben er veel ervaring mee. Op basis van hun ervaringen gaan we verkennen op welke manier deze methode kan aansluiten bij het bijbellezen dat al gebeurt in Nederland. Ik vind het heel mooi en belangrijk dat we de kennis van onze partnerkerken zo via onze uitgezonden medewerkers kunnen inzetten om bijbellezen in Nederland een boost te geven. HELEEN PLATSCHORRE freelance medewerker Kerk in Actie EVEN VOORSTELLEN Hanna Wapenaar (25), Zuid-Afrika. Hanna gaat werken bij het Ujamaa Centrum, dat bijbelstudies in lokale geloofsgemeenschappen verzorgt waar mensen worstelen met armoede, geweld en ziekte. Inge Landman (31), Colombia. Inge gaat werken bij IMCOL, binnen een oecumenisch project dat processen van vergeving en verzoening op gang wil brengen in dit door geweld verscheurde land. Marina Fraanje (30), samen met haar man Roel, Guatemala. Martina gaat werken bij CEDEP- CA, een pastoraal centrum dat lessen en workshops verzorgt in contextuele theologie. Sietske Blok (28), Brazilië. Sietske gaat werken bij CEBI, een centrum dat kerken en gemeenschappen met studiemateriaal en cursussen ondersteunt bij het lezen van de Bijbel. Nienke Pruiksma (38), Brazilië. Nienke gaat werken bij COMIN, een organisatie die met voorlichting, publicaties en dialoog wil bijdragen aan respect en rechtvaardigheid voor de inheemse bevolking in Brazilië. BETROKKEN ZIJN Verschillende kerkelijke gemeenten zijn betrokken bij het werk van een uitgezonden medewerker. Zij steunen hun werk en hebben rechtstreeks contact met de medewerker. Wilt u ook op deze manier betrokken zijn? Neem dan contact op met uw gemeenteadviseur via www.kerkinactie.nl/ gemeenteadviseur. 6 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
BERICHTEN Kerk en Wereld ontbonden Het werk van de Stichting Kerk en Wereld wordt per 1 januari 2015 geïntegreerd in het werk van de dienstenorganisatie. Dat heeft de kleine synode op 28 november in Utrecht besloten. Kerk en Wereld initieert en subsidieert projecten op het grensvlak van geloof en samenleving en de synode oordeelde dat dit werk prima door de dienstenorganisatie kan worden uitgevoerd. Het principebesluit hiertoe was al in juni 2013 genomen. Naar aanleiding daarvan werd ook de zelfstandige positie onderzocht van andere stichtingen die aan de kerk gelieerd zijn. In november 2013 aanvaardde de kleine synode een notitie Stichtingenbeleid als uitgangspunt voor het beleid, dat aan het opheffingsbesluit voor Kerk en Wereld niets veranderde. De stichting Kerk en Wereld wil echter zelfstandig blijven en diende bezwaar in bij het generale college voor de behandeling van bezwaren en geschillen (GCBG). Dit college sprak op 3 september 2014 uit dat dit bezwaar ongegrond is. Wel vond het GCBG dat de kleine synode het stichtingsbestuur in de gelegenheid moest stellen een voorstel in te dienen over de bestemming van het liquidatiesaldo. Dat is vervolgens gebeurd en kleine synode heeft dit voorstel in aangepaste vorm overgenomen. Het moderamen van de synode zal met de besturen van dienstenorganisatie en stichting in overleg treden om overeenstemming te krijgen over drie zaken: het bestemmingsfonds Kerk en Wereld, de vorming van een commissie Kerk en Wereld van de dienstenorganisatie, en de vereffening van de stichting (waarvan deel uitmaakt de fusie van de stichting in liquidatie met de Stichting Steun Protestantse Kerk in Nederland). Door het besluit van de kleine synode komt de stichting Kerk en Wereld per 1 januari 2015 in het stadium van vereffening terecht. Vereffening is het laatste stadium in het ontbindingsproces van een rechtspersoon. In het ontbindingsbesluit zijn de volgende vereffenaars benoemd: G.H.O. van Maanen te Leidschendam (voordracht Kerk en Wereld), B. van Bokhoven te Linschoten (voordracht moderamen) en P. Leendertse te Kamperland (voordracht bestuur dienstenorganisatie). Kerk en Wereld voert intussen ook een civiele procedure tegen de opheffing van de stichting. The Passion 2015 naar Enschede Enschede is op Witte Donderdag het podium voor de vijfde editie van The Passion, de muzikale openluchtvoorstelling over het lijden en sterven van Jezus Christus. De stad was samen met Tilburg in de race. The Passion wordt op de donderdag voor Pasen rechtstreeks uitgezonden op televisie. Vorig jaar trok de uitzending ongeveer 3,5 miljoen kijkers. De wijk Roombeek, waar in 2000 de vuurwerkramp plaatsvond, zal nadrukkelijk een rol spelen in de uitvoering, meldt de EO. 'The Passion is een verhaal van lijden, verdriet en hoop. Dat past goed in de wijk, die als een feniks uit de as is herrezen.' Enschede is volgens burgemeester Peter den Oudsten 'enorm blij' dat het evenement naar de stad komt. Aan het samenwerkingsverband The Passion nemen naast EO en KRO ook deel het Nederlands Bijbelgenootschap, de Protestantse Kerk in Nederland en Jong Katholiek. Handen van de kerk U bent de oren, ogen, maar ook de handen van de kerk. In een paar woorden vatte spreker Arie Slob (fractieleider ChristenUnie Tweede Kamer) op 22 november tijdens de Landelijke Diaconale Dag samen wat de kern van diaken-zijn is. Ruim duizend diakenen verdiepten zich in het Beatrixtheater in Utrecht in het thema Waar liefde, hoop en recht samenkomen. De dag trok meer dan duizend bezoekers, onder wie veel diakenen en ZWO-commissieleden uit heel Nederland. Behalve Arie Slob (fractieleider Tweede Kamer voor de ChristenUnie) leverden synodepreses ds. Karin van den Broeke en kinderombudsman Marc Dullaert een inhoudelijke bijdrage. Mevrouw Gisela Towa uit Kameroen vertelde over haar project voor kinderen met een beperking. Er werd gelachten om cabaretière Charlotte Glorie en velen deelden hun ervaringen tijden een grote informatiemarkt en in de workshops. Zie ook het uitgebreider verslag op: op: www. kerkinactie.nl/actueel/2014/11/2000- oren-ogen-en-handen-op-de-ldd KERKINFORMATIE JANUARI 2015 7
Leiderschap met lef, tien kansen voor de ambtsdrager KERKENRAAD - Bij dit nummer van Kerkinformatie ontvangt u het boekje Leiderschap met lef, tien kansen voor de ambtsdrager. In dit boekje laten verschillende mensen hun licht schijnen over tien thema s uit de praktijk van het kerkenraadswerk, ter ondersteuning van ambtsdragers bij de leidinggevende taak van de kerkenraad. Het is een boekje voor op de kerkenraadstafel, in de handtas of in de binnenzak. Leiderschap met lef Tien kansen voor de ambtsdrager EXTRA EXEMPLAREN Extra exemplaren van het boekje zijn te bestellen via www.protestantsekerk.nl/webwinkel, bestellingen@ pkn.nl of (030) 880 13 37. Prijs 1,50 per stuk. Diakenen, ouderlingen (-kerkrentmeesters), predikanten en kerkelijk werkers geven met elkaar leiding aan de gemeente. Dat valt niet altijd mee in een situatie waarin een kleine groep mensen heel veel doet. Alle lijntjes komen in de kerkenraad samen. Vergaderen lijkt vooral regelen. Dat is iets anders dan leidinggeven met het oog op, zoals de kerkorde zegt, de gemeente bij het heil bewaren. Het boekje pleit ervoor dat de kerkenraad zich ontwikkelt tot plaats waar geloof en leven met elkaar verbonden worden. Regelzaken kunnen deels buiten de kerkenraadsvergadering om plaatshebben. Een nieuwe ambtsdrager wordt dan ook niet met beroep op haar of zijn tijd gevraagd, maar vooral op de bereidheid om zichzelf in te brengen. Daarvoor is lef nodig, letterlijk hart. Leiderschap met lef is dan ook leiderschap met het hart op de goede plaats. KANSEN BESPREKEN Het boekje gaat onder meer in op de spiritualiteit van de kerkenraad, het ontwikkelen van een waarderende houding, leidinggeven aan verschillen, leidinggeven in een veranderende context, de samenwerking tussen ambtsdragers en de communicatie met de gemeente. Daarmee is het boekje ook voor andere taakdragers/ werkgroepen in de kerk interessant. Verwerkingssuggesties stimuleren een goed gesprek. De kanskaart is een geheugensteuntje. NADINE VAN HIERDEN gemeenteadviseur in de Protestantse Kerk BERICHTEN Vrouwensynode 8 maart Op 8 maart houdt het bestuur van de Oecumenische Vrouwensynode een middag met als titel: VrouwenVerhalen: zij vertelt, zij anders. De middag zal in het teken staan van ontmoeting, speciaal tussen jong en oud(er). Het programma begint met een voorstelling van theatermaakster Marijke Kots. Zij stelt actuele onderwerpen aan de kaak en houdt vrouwen graag een spiegel voor. s Middags is er ruimte voor ontmoeting en gesprek tijdens een lekkere high tea, verzorgd door een aantal jonge vrouwen. Tijdens de afsluitende viering zal de vrouwenschola van het Vocaal Theologen Ensemble liederen van Hildegard van Bingen zingen. Plaats en tijd: Janskerk, Janskerkhof 26, Utrecht, 14.00-17.30 uur. Informatie en aanmelding: www.vrouwensynode.nl Bajesagenda Op 29 november werd tijdens een kerkdienst in de Penitentiaire inrichting Torentijd te Middelburg de Bajesagenda gepresenteerd. Deze agenda wordt speciaal uitgegeven voor gedetineerden en is gemaakt in een oplage van 25.000 exemplaren. In het 28-jarig bestaan van de agenda komt het totaal daarmee op meer dan 900.000 exemplaren. De agenda is een gezamenlijke uitgave van Ark Mission en de Protestantse en Rooms-katholieke Geestelijke Verzorging van de Dienst Justitiële Inrichtingen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. 8 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
Thomas Merton: inspiratiebron voor meditatief leven MEDITATIE - Op 31 januari is het honderd jaar geleden dat Thomas Merton werd geboren. Hij was monnik, dichter en schrijver. Zijn autobiografie Louteringsberg maakte hem in één klap wereldberoemd. Ook na zijn dood in 1968 bleef hij een veelgelezen auteur. Thomas Merton wist de rijke christelijke traditie zo te vertalen dat ze ook voor deze tijd gaat leven. Daarmee is hij een belangrijke inspiratiebron voor mensen die zoeken naar meditatief leven midden in de wereld. Hij was een pionier van de dialoog met mensen uit andere religies, en verbond zijn contemplatieve levensstijl met een grote maatschappelijke bewogenheid. Het feit dat hij honderd jaar geleden geboren werd is aanleiding om op verschillende manieren aandacht aan hem te besteden. Verschillende boeken van zijn hand zullen in het Nederlands verschijnen, waaronder het beroemde boek New Seeds of Contemplation, waarin hij over zijn ideeën over en ervaringen met contemplatie schrijft, vertaald onder de titel Zaden van Contemplatie. Drie organisaties hebben de handen ineengeslagen om het gedachtegoed van Thomas Merton onder de aandacht te brengen. Dat zijn de Thomas Merton Vrienden in de Lage landen, Meditatie vanuit de christelijke traditie en Vacare, platform voor meditatief leven in de Protestantse Kerk. Zij hebben een meditatiegids geschreven onder de titel Mediteren met Thomas Merton die door uitgeverij Narratio in Gorinchem wordt uitgegeven. Het boekje helpt om zich meditatief te verdiepen in Zaden van Contemplatie en is geschikt voor persoonlijk gebruik én gebruik in groepen. KICK BRAS emerituspredikant en betrokken bij Vacare Mediteren met Thomas Merton kost 7,50 en is te bestellen via info@narratio.nl. De agenda bevat praktische informatie, maar ook pastorale gedeelten, bijbelteksten, gedichten en gebeden om op terug te vallen in moeilijke momenten. De agenda wordt via de geestelijke verzorging van het Justitiepastoraat verspreid onder gevangenen in ons land. Stichting Epafras regelt de verzending naar Nederlanders die in het buitenland opgesloten zitten. Informatie: www.arkmission.nl. Fonds Individuele Hulpverlening Per 1 januari 2015 zal het Fonds Individuele Hulpverlening binnen de Protestantse Kerk zijn werkzaamheden beëindigen. Het fonds verleende materiële hulp in bijzondere situaties aan predikanten en kerkelijk werkers en hun betrekkingen, behorende tot de Protestantse Kerk in Nederland. Voor informatie en ondersteuning kan vanaf 1 januari 2015 contact worden opgenomen met de Bond van de Nederlandse Predikanten, Cornelis Houtmanstraat 2, 3572 LV Utrecht, tel. (030) 2 71 61 33, e-mail: bnp@predikanten.nl OJEC Leren en Vieren-weekend Het Overleg Orgaan van Joden en Christenen (OJEC) houdt op 30 en 31 januari haar jaarlijkse Leren en Vieren-weekend. Het thema zal zijn: Met heel het hart of verharding van het hart (werktitel). Dienst aan G d vraagt het hele hart, toewijding van alle krachten, aldus de organisatie, maar leidt soms juist ook tot verharding van het hart, fanatisme en extremisme. Een actueel thema gezien het overal opduikend radicalisme - maar ook gezien onze eigen toewijding, ons eigen geloof of godsdienst. Informatie: Coen Constandse, coenconstandse@hotmail.com, (030) 656 40 64. Week van Gebed 'Dorst?' is het thema voor de Week van Gebed voor de eenheid van christenen (18-25 januari). Het materiaal van de Week van Gebed komt uit Brazilië en heeft als uitgangspunt het verhaal van de Samaritaanse vrouw (Johannes 4: 7). Zij raakt bij een put in Sichar in gesprek met Jezus over 'levend water'. De tekst nodigt uit om na te denken over vitaal geestelijk leven, in de bijbel ook wel 'levend water' genoemd. In de Week van Gebed werkt de Raad van Kerken samen met de EA-EZA (vroeger KERKINFORMATIE JANUARI 2015 9
Themadag Aanpak huiselijk geweld SAMENLEVING - Zeven op de tien mensen komen in aanraking met geweld. Dit betekent dat er in elke kerkelijke gemeente mensen zijn die er dagelijks mee moeten leven. Hoe signaleer je dat en hoe maak je het bespreekbaar? En hoe doen andere kerken dat? Over die vragen wordt op 29 januari 2015 een themadag over huiselijk geweld gehouden. De dag geeft aandacht aan huiselijk geweld/partnergeweld, geweld tegen ouderen, grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik. Als inleiders zijn uitgenodigd: Jan Jaap Pols, systeemtherapeut Nederlandse Vereniging voor Relatie- en Gezinstherapie (NVRG) met een eigen praktijk, Hilde Bakker, senior adviseur Movisie: project Aanpak Huiselijk en Seksueel geweld & veiligheid, en Andries Scherpenzeel, coördinator aanpak huiselijk geweld Christelijke Hogeschool Ede. Verder werken mee: dr. Alexander Veerman, auteur van Ontredderd en predikant te Vriezenveen, drs. Esther Veerman, theoloog en kunstenares, Margreet de Vries, zorgcoördinator huiselijk geweld, en Charlotte Hindriks, maatschappelijk werker. PROGRAMMA Het programma richt zich s middags op predikanten en kerkelijk werkers en s avonds op ouderlingen, diakenen en bezoekmedewerkers. Doel: kennis vergroten en elkaar ondersteunen bij signalering van huiselijk geweld. Zowel s middags als s avonds zijn er de workshops over: 1: Geweld soms gewoner dan het lijkt; 2: Seksueel misbruik; 3: Ouderenmishandeling. s Middags komen hier nog bij: 4: Bij ons gebeurt het niet. Toch? en 5: Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. s Avonds is er een apart workshop over vragen vanuit de praktijk en wordt ook informatie over de meldcode gegeven. AANMELDEN Organisatie: de gemeenten in de regio Noord-Veluwe, GOMA, Stichting Rotterdam, Protestantse Kerk in Nederland maatschappelijk activeringswerk Gelderland, Stimenz, Moviera-Aanpak huiselijk geweld en de Steunpunten Huiselijk Geweld. Plaats en tijd: Maranathakerk, Bovendwarsweg 2, 8084 JB, t Harde, 14.30-21.30 uur. Informatie en aanmelden via: www.moviera.nl > Over Moviera > Aanpak geweld in huiselijke kring 29 januari 2015. BERICHTEN Evangelische Alliantie & Evangelische Zendings Alliantie). Door als christenen samen te bidden, ervaren wij meer onderlinge verwantschap, zo schrijven de organisaties. Informatie: www.weekvangebed.nl Europa Kinderhulp Europa Kinderhulp wil 'kwetsbare' kinderen laten genieten van een onvergetelijke vakantie bij gastgezinnen en gastouders in Nederland. Om dit mogelijk te blijven maken, zijn zij op zoek naar mensen die iets willen doen voor een 'kwetsbaar' kind en hen een periode van rust, liefde, aandacht en structuur willen geven; naar mensen die deze kinderen een onbezorgde vakantie laten beleven, en een ervaring mee geven die hun verdere leven positief kan beïnvloeden. De vakantiekinderen komen uit Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Oekraïne en Oostenrijk. Europa Kinderhulp is een non-profit organisatie met CBF-keurmerk, zonder overheidssteun en zonder betaalde krachten: iedereen is vrijwilliger. Meer informatie via het landelijk secretariaat: (0118) 627 974, di t/m vrij, van 9.00 tot 12.00 uur of via www. europakinderhulp.nl Waarderende Gemeenteopbouw Op zaterdag 21 maart houdt de Landelijke Werkgroep Gemeentecontacten Nederland Duitsland haar jaarlijkse ontmoetingsdag. Een Nederlandse spreker zal ingaan op het begrip Waarderende Gemeenteopbouw, een toekomstvisie gericht op positieve ervaringen van mensen met de kerk. Vandaaruit kun je een dromen formuleren en realiseren. De bisschop van Mecklenburg, dr. Andreas von Maltzahn, zal ingaan op de toekomst van de plattelandsgemeenten in Mecklenburg. Geïnteresseerden zijn van harte welkom. Plaats en tijd: De Witte Huisjes in Bunnik, Kerkpad 3, aanvang 10.30 uur. Kosten: 5,00. Informatie en aanmelding via mevr. H.M. Manschot, 10 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
Kaartje doet gevangenen goed PAAS- GROETEN- ACTIE - Een kaartje voor een gevangene: een klein gebaar, maar van grote waarde. Hierdoor weten gevangenen dat ze niet vergeten worden. Ook komend jaar kunnen gemeenten en diaconieën weer meedoen met de paasgroetenactie van Kerk in Actie. De kaart voor de paasgroetenactie 2015 is een afbeelding van een wandkleed dat vrouwen uit de Penitentiaire Inrichting Ter Peel hebben gemaakt. Op veertig lapjes stof hebben zij het thema van de Veertigdagentijdcampagne van Kerk in Actie uitgebeeld: Open je handen. De paasgroetenactie is al jaren heel populair in de Protestantse Kerk. De kaarten komen terecht bij gedetineerden in Nederlandse gevangenissen (via Justitiepastoraat), bij politieke gevangenen in het buitenland (via Amnesty International) en bij Nederlandse gevangenen in het buitenland (via stichting Epafras). postzegel. De gevangenen waarderen dit erg, want deze kunnen ze zelf opsturen. Ook voor mensen en organisaties die opkomen voor mensenrechten, betekent elke kaart een hart onder de riem. En wie in het buitenland gevangen zit, is helemaal blij met een kaart met groeten in de eigen taal. MARUSJA AANGEENBRUG communicatiemedewerker Kerk in Actie WAARDERING In Nederlandse gevangenissen worden de kaarten tijdens een kerkdienst met Pasen uitgedeeld. Aan de kaarten zit bovendien een extra kaart gehecht, mét Afbeelding op de paasgroetenkaart bij het thema 'Open je handen'. Meedoen? Meer informatie over de paasgroetenactie: www.kerkinactie.nl/paasgroetenactie tel. (0186) 61 37 39, e-mail: h.manschot3@upcmail.nl OJEC-dag: hoezo dialoog? Wat is de taak van de interreligieuze dialoog, gelet op de vele brandhaarden in de wereld en het effect daarvan op de verhoudingen in Nederland? Is het tijdperk van de dialoog voorbij? Over deze spannende vragen houdt het Overlegorgaan van Joden en Christenen (OJEC) op 9 februari een conferentie in Amsterdam. Als titel van de dag is gekozen: Ontmoeting of isolement: eind of nieuw begin van de Interreligieuze Dialoog? Sprekers: prof. dr. Joep de Hart, hoogleraar vernieuwend christendom aan de Protestantse Theologische Universiteit; dr. Mohamed Ajouaou, docent Islam aan de Vrije Universiteit en hoofd Geestelijke Verzorging bij het Ministerie van Justitie; Tamarah Benima, rabbijn, publicist en oud hoofdredacteur van het Nieuw Israëlitisch Weekblad. In de middag zijn er workshops met: Pieter Dronkers (Nes Ammim), Abdoellah Moulay (spiritueel counselor in de psychiatrie), Marcel Poorthuis (Pardes, hoogleraar Dialoog), Rachel Reedijk (Tenachon, LJG dialoogcommissie) en Chantal Suissa (bestuur LJG, Salaam-Shalom). Er is een shuk (markt) waar organisaties zich presenteren. Burgemeester mr. Eberhard van der Laan van Amsterdam is gevraagd de conferentie te openen. Tijd en plaats: maandag 9 februari 2015, 10.00-17.00 uur in De Nieuwe Poort, Claude Debussylaan 2, Amsterdam. Aanmelden bij: info@ojec.org. Kosten: 25,-, over te maken naar rek.nr. NL10 INGB 0005289250, t.n.v. Stichting OJEC Enschede, o.v.v. Conferentie 09.02.2015. KERKINFORMATIE JANUARI 2015 11
KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT De doop gedenken KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT Vraag KERK & THEOLOOGImmers: wie gedoopt is, is met Wij willen graag in een dienst de Christus gestorven en begraven. (Zie namen van de dopelingen van dit jaar hiervoor het Dienstboek - een proeve, noemen, net zoals we dat bij de overledenen doen. Maar wanneer is daarvoor je herinnerd aan je eigen doop, en deel I, pag. 139.) In deze nacht word een geschikt moment? word je opgeroepen om de doop te VANAF DE WERKVLOER beamen. Antwoord Je kunt ook de namen van de dopelingen noemen in de dienst waarin Het meest geëigende moment om de doop te gedenken is in de paasnacht. de namen van de overledenen van KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES BIJBELTEKSTEN TAIZÉ KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES het (kerkelijk) jaar genoemd worden. Het voordeel is dat zo leven en dood gekoppeld worden; de Heer is het begin en het einde van ons leven, Hij zal onze uitgang en onze ingang bewaren (Psalm 121). De nadruk ligt in deze dienst dan niet alleen op het verdriet en het verlies, maar er is ook aandacht voor het nieuwe leven dat God aan de gemeente geschonken heeft. Het is wel een kunst om die twee verschillende emoties, verdriet om een overledene of blijdschap om een gedoopte, bij elkaar te houden. Voor het gevoel van de kerkganger kan dit wel eens botsen. Je kunt ook overwegen om een speciale dienst te wijden aan de doopherinnering, en hiervoor de (ouders van) de dopelingen uit te nodigen, bijvoorbeeld in januari (als we lezen ADVERTENTIES over de doop van de Heer). Een themadienst over de doop, een sacrament waarover nogal wat vragen leven, geeft meteen de mogelijkheid om dieper op dit onderwerp in te gaan dan soms in een toch al drukke doopdienst kan. BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES ADVERTENTIES V B KEES BAGGERMAN lid van de werkgroep Eredienst Heeft u een vraag over de eredienst? Stel deze via werkgroeperedienst@pkn.nl. BERICHTEN Oproep doopouderproject In 2005 verscheen het eerste exemplaar van het vierjarig doopouderproject Een verlangen naar meer, geschreven door ds. Egbert Veen. Sinds dat moment heeft de auteur in de volle breedte van de Protestantse Kerk lezingen gehouden om dit doopouderproject nader toe te lichten, onder meer voor kerkenraden, classicale vergaderingen en op gemeenteavonden. Doel van het project is om doopouders vier jaar lang te ondersteunen in de geloofsopvoeding van hun kind(eren) en hen te begeleiden in hun eigen geloofsbeleving. Inmiddels werken tientallen gemeenten met dit project, meestal in een eigen uitvoering. Momenteel is een tweede, herziene druk van Een verlangen naar meer in voorbereiding. Deze uitgave zal nieuwe hoofdstukken bevatten. Daarnaast komt er een website waarop deelnemende gemeenten elkaars ervaringen kunnen delen. De auteur wil graag weten welke gemeenten met dit doopouderproject werken, en vraagt dit kenbaar te maken door middel van een e-mail aan eenverlangennaarmeer@gmail.com. Gemeenten kunnen hierbij ook wensen en opmerkingen voor de herziene uitgave kenbaar maken. 12 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES Is er een kloof tussen gemeenten en dienstenorganisatie? Het is goed om daar alert KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT op te zijn, want Utrecht werkt voor en namens alle gemeenten in de Protestantse Kerk. Veel medewerkers van de dienstenorganisatie zijn KERK niet alleen & THEOLOOG actief voor de landelijke kerk, maar ook voor hun plaatselijke kerkelijke gemeente. In deze rubriek vertellen ze daarover. Deze maand de hekkesluiter: Rian Binnendijk (51). VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES Piano spelen in een wolk van getuigen COLLECTEN KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES Rian Binnendijk is hoofd Communicatie en Fondsenwerving. Hij is getrouwd, heeft twee kinderen en woont in Haarlem. Daar is hij lid van de Protestantse Gemeente Haarlem-Noord. Rian is een muzikale vrijwilliger: hij speelt piano bij gezinsdiensten en in de Koepelgevangenis. En tot voor kort deed hij dat bij vieringen voor mensen met een verstandelijke beperking. WAT DOE JE ZOAL IN DE GEMEENTE? Met mijn talent wil ik iets meer dan het gewone teweegbrengen. Mijn vader spoorde me altijd al aan om dat in dienst van het Koninkrijk van God te doen. Dat verlangen heb ik lang niet altijd zo gevoeld, maar is desondanks een groot deel van mijn muziekmakerij geworden. Toen ik voor mensen met een verstandelijke beperking speelde, dacht ik weleens: wat hebben ze er nou eigenlijk aan? Tot een dominee eens tegen een van de aanwezigen zei: ik zie in je ogen dat je het mooi vond! Dat was voor mij een betekenisvolle ervaring. Dat had ik ook toen ik in de week na de ramp met de MH17 in een gezinsdienst speelde. Wat laat je dan in vredesnaam horen? Ik koos voor It is well with my soul, een lied van Horatio G. Spafford (1828-1888), die zijn vier kinderen verloor bij een scheepsramp. Na de dienst kwam een vrouw naar me toe die de eerste regel van het lied uitsprak. Ze was zo dankbaar dat ze juist dit lied gehoord had. SPEEL JE GRAAG IN DE GEVANGENIS? Een dienst in de Koepelgevangenis is heel anders dan in de kerk. Er wordt bijvoorbeeld niet uit volle borst gezongen, vooral omdat de meesten niet of nauwelijks bekend zijn met de muziek. KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN En de sfeer is bedrukter, de mensen zijn stiller. Maar gedetineerden melden zich zelf aan voor een dienst, dus ze willen er wel echt naar toe. Soms zitten er erg goede muzikanten tussen. Als die meedoen, zit je ineens met een paar anderen geweldige muziek te maken. Dat zijn bijzonder mooie momenten. Een van de gedetineerden houdt, net als ik, erg van blues. Hij vroeg laatst of ik een nummer van Ray Charles wilde spelen. Dat heeft niks met kerkmuziek te maken, maar toch paste dat heel mooi. Het raakte ons beiden. Muziek is balsem voor de ziel. Het brengt iets teweeg, bij anderen, maar zeker ook bij mezelf. KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN WAT VIND JE IN DE GEMEENTE? De aantrekkingskracht om lid te zijn van de kerk ligt voor mij in Hebreeën, waarin het gaat over de wolk der getuigen. Die wolk van getuigen hoop ik te ontmoeten MENSEN in een kerkdienst. Daar zit de essentie om me te laten raken. Bij mij gebeurt dat vooral via muziek. Het mooiste is het als de muziek er als het ware met mij vandoor gaat. Als dat overslaat, gebeurt er iets heel bijzonders. Daarna loop ik nog urenlang op BIJBELTEKSTEN TAIZÉ de wolken. Een voorbeeld? Onlangs speelde ik hier in het dienstencentrum Heilig, heilig, heilig. Dat lied ken ik door en door, ik speel het intussen al zo n zesendertig jaar. Maar dit keer werd het een ADVERTENTIES prachtige dialoog tussen piano en zang. Iets dergelijks maakte ik mee in Nes Ammim, waar ik gewoond heb. Met Kerst zongen we Komt allen tesamen. Toen ik begon te spelen, was dat al meteen intens. De pannen werden van het dak gezongen, dat was zo mooi. KRONIEK DIENSTGEHEIMEN DAAR IN UTRECHT KERK & THEOLOOG VANAF DE WERKVLOER COLLECTEN MENSEN BIJBELTEKSTEN TAIZÉ BIJBELTEKSTEN TAIZÉ ADVERTENTIES IRENE VERSNEL communicatiemedewerker Protestantse Kerk ADVERTENTIES KERKINFORMATIE JANUARI 2015 13
Hoe kunnen we kerk zijn in onze eigen context? Kerkinformatie laat gemeenten zien die hun missionaire mogelijkheden goed benutten. De Protestantse Kerk reikt dertig kansrijke missionaire modellen aan. Die kunt u vinden op www.pkn.nl/missionair > 30 modellen. MISSIONAIRE MODELLEN - Met mensen van buiten praten over zingeving Bijeenkomst de engel van Hoorn in de Noorderkerk van Hoorn. De Protestantse Gemeente te Hoorn, Zwaag en Blokker wil graag present zijn in de samenleving. Dat doet ze onder meer door diverse leefwerelden aan elkaar te verbinden. De engel van Hoorn, centrum voor samenleving, kerk en cultuur houdt iedere maand een bijeenkomst in een zijbeuk van de Noorderkerk die een aparte ingang in de winkelstraat heeft. Daardoor heb je minder het idee dat je de drempel van een kerk over moet, zegt ds. Rudolf Kooiman. De engel van Hoorn is al acht seizoenen een begrip in de regio. Aanleiding was het studieverlof dat Kooiman in 2006 wijdde aan Dietrich Bonhoeffer. Deze Duitse theoloog en verzetsstrijder legde de nadruk op de noodzaak van een nieuwe, areligieuze taal. Een eye-opener voor Kooiman die vertelt dat de protestantse gemeente op dat moment zocht naar manieren om de verbinding tot stand te brengen met wat in de maatschappij speelt. We geven dat handen en voeten in een serie bijeenkomsten over thema s die te maken hebben met de kerk in de samenleving, in een taal die ook begrijpelijk is voor mensen van buiten. GEEN KERKJE SPELEN Per seizoen kiest De engel van Hoorn een thema. Dit seizoen gaat het over leven met gevoel. De bijeenkomsten staan in het teken van onder meer ontroering, vormen van boosheid, machteloosheid, verdriet of blijdschap. Kooiman: We spelen geen kerkje. Het gaat erom dat we met mensen van buiten praten over zingeving. Daarnaast is er vaak theater, altijd muziek en zingen we regelmatig, vaak uit de bundel Licht van Coot van Doesburgh. Dat is areligieuze taal. We zoeken de sprekers, de koren en de muziekgroepen altijd in Hoorn en omgeving. Mede daardoor zijn mooie dingen tot stand gekomen, zoals verbindingen tussen verschillende mensen die elkaar anders nooit hadden ontmoet. In Hoorn word ikzelf ook vaker herkend als coördinator van De engel van Hoorn dan als dominee. Het bezoekersaantal stemt tot tevredenheid. Meestal komen tussen de 60 en 70 mensen op de bijeenkomsten af, met een paar uitschieters tot boven de honderd. JANET VAN DIJK communicatieadviseur in de Protestantse Kerk De naam De engel van Hoorn is gekozen met het oog op de verbinding tussen hemel en aarde, kerk en kroeg. Meer dan het alledaagse, maar niet zweverig. De werkgroep telt zeven leden vanuit diverse protestantse kerken en de Rooms-Katholieke Kerk. www.engelvanhoorn.nl 14 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
INSPIREREN EN VERBINDEN KERK IN ACTIE - Aan de slag met een themajaar Met de hele gemeente enthousiast aan de slag voor een goed doel? Gemeenten kunnen er sinds kort voor kiezen om mee te doen aan een themajaar van Kerk in Actie. Heel geschikt voor wie zich wil verdiepen in een speciaal thema en daarvoor in actie wil komen. Samen actie voeren kan mensen inspireren en aan elkaar verbinden, kan jong en oud bij elkaar brengen. Kerk in Actie heeft themajaren over drie inspirerende thema s ontwikkeld: 1. Noodhulp, 2. Versterk de kerk, 3. Kinderen in de knel. Iedere gemeente kan een jaar (of langer) met het gekozen thema aan de slag. Een gemeenteadviseur van Kerk in Actie kan met de gemeente meedenken welk thema het beste past. In het startpakket zitten allerlei kant-en-klare materialen en actie-suggesties. Via een digitale nieuwsbrief blijven gemeenten gedurende het jaar op de hoogte van het gekozen thema. NOODHULP Tijdens het themajaar Noodhulp kunnen gemeenten zich verdiepen in directe noodhulp, wederopbouw en rampenpreventie en hier ook geld voor inzamelen. Centraal in dit themajaar staan drie projecten: Filipijnse boeren en vissers die hun bestaan weer opbouwen na een cycloon, de strijd tegen honger en droogte in Ethiopië en mensen in Madagaskar die zich beveiligen tegen jaarlijks terugkerende orkanen. VERSTERK DE KERK Wereldwijd maken kerken zich sterk tegen ongelijkheid. Zij delen in geloof, zetten zich in voor verzoening en voor goed leiderschap in de kerk. Tijdens het themajaar Versterk de kerk staan drie projecten centraal: de Lutherse Broederkerk die boeren en boerinnen in Kameroen houvast biedt in hun harde bestaan in het droge noorden, steun aan christenen in Bangladesh die vroeger moslim waren en een project om vrouwen in Guatemala weerbaar te maken tegen geweld. KINDEREN IN DE KNEL Wereldwijd werkt gemiddeld één op de tien kinderen: op het land, op straat, in de huishouding, in fabrieken, in mijnen, in de prostitutie of als kindsoldaat. Het themajaar Kinderen in de knel is erop gericht om kinderarbeid tegen te gaan en ieder kind de kans te geven op onderwijs. Centraal staan drie projecten die kinderarbeid bestrijden: in Colombia, Zuid-India en Oeganda. Doel van de projecten is dat de kinderen niet langer hoeven te werken of op straat hoeven te leven en dat ze zo mogelijk naar school kunnen. FLORETTE KONING medewerker communicatie Kerk in Actie Vijf redenen om mee te doen: 1. Eenvoudig en wereldwijd met elkaar verbonden zijn 2. Keuze uit drie concrete, aansprekende thema s 3. Veel kant-en-klare materialen 4. Ruime keuze uit inspirerende acties 5. Advies op maat van ervaren adviseurs Vijf eenvoudige stappen: 1. Kies een thema 2. Vraag het startpakket aan 3. Neem een abonnement op de digitale thema-nieuwsbrief 4. Maak een werkplan 5. En dan: actie! Een themajaar verbind je als gemeente met mensen ver weg. Meer informatie: www.kerkinactie.nl/themajaar of bespreek de mogelijkheden met een gemeenteadviseur van Kerk in Actie. Wat zit er in een startpakket? Uitleg over het themajaar Informatie over het thema en drie concrete projecten Twee posters om in de kerk op te hangen Poster om activiteiten te plannen Voorbeeld van een collectefolder, die besteld kan worden Fondsenwervende actietips USB-stick met daarop: PowerPoint-presentatie, foto s, filmpje, teksten voor kerkblad en collecteafkondiging, kindermateriaal KERKINFORMATIE JANUARI 2015 15
Internetnieuwtjes Een website voor uw gemeente: Te moeilijk? Te duur? Niet haalbaar? Kijk eens op www.protestantsekerk.net! WEBFISH-WINNAAR www.pkn-oosterwolde.nl De Webfish Awards 2014 voor de beste christelijke websites in het Nederlandse taalgebied zijn gewonnen door de Protestantse Gemeente Oosterwolde, GrootNieuwsRadio.nl en BlijeKerk.nl. De prijsuitreiking vond plaats in november tijdens het Landelijk Missionair Festival van de Protestantse Kerk. Het publiek kon de ingezonden sites beoordelen door een stem uit te brengen via WebfishAwards.nl. Duizenden mensen maakten hiervan gebruik. De publieksstem woog mee als één jurystem. De winnende site van Oosterwolde speelt volgens de jury het beste in op de behoefte van de bezoeker. 'Veel mensen in beeld, eenvoudige navigatie en less is more als het gaat om het tekstuele'. Erg onder de indruk van de inzendingen was de jury overigens niet. Veel kerkelijke websites zijn aanbodgericht, laten lege gebouwen zien in plaats van mensen, en vallen om door enorme lappen tekst. Het mag veel korter en bondiger. De website van een geloofsgemeenschap is immers geen alternatief van het kerkblad: het is een eigen medium. Wie de site als muurkrant gebruikt moet zich afvragen wie de enorme hoeveelheid teksten ooit zullen lezen. De jury bepleitte dat kerkelijke webmasters hier meer aandacht aan zullen besteden. De site van protestants Oosterwolde is ook goed leesbaar op tablets en smartphones. Verder valt de site op door het heldere gebruik van symbolen en iconen. Deze winnende site is daarmee een voorbeeld voor andere kerken in het toepassen van belangrijke trends in webdesign en gebruiksvriendelijkheid, aldus de jury. DIGITALE NIEUWSBRIEF PCTE www.protestantsekerk.nl/nieuwsbriefpcte Wie op de hoogte wil blijven van de cursussen en trainingsactiviteiten van het Protestants Centrum voor Toerusting en Educatie kan een abonnement nemen op de nieuwe digitale nieuwsbrief van het PCTE. Met aandacht voor nieuw aanbod, ontwikkelingen en verhalen van docenten. Tevens een mooie manier om geattendeerd te worden op nieuwe onderdelen van de PCTE-website. De nieuwsbrief zal 3 á 4 keer per jaar verschijnen. PASTORWIJZER www.pastorwijzer.nl De Pastorwijzer van uitgeverij Boekencentrum is vernieuwd. Er is een nieuwe zoekfunctie en abonnees kunnen hun eigen profiel persoonlijker maken, zelf teksten aanleveren en discussiëren op het forum. Nieuw zijn ook pagina s met een agenda voor activiteiten over pastoraat, een sociale gids en alle pastorale handreikingen van de Protestantse Kerk. Een jaarabonnement kost 29,90, maar op groepslicensies wordt korting gegeven. OUDERENBOND www.pcob.nl De Protestants-Christelijke Ouderenbond heeft haar website vernieuwd. Structuur en gebruiksgemak zijn sterk verbeterd. De site is schaalbaar gemaakt: gemakkelijk te raadplegen vanaf een laptop, computer of tablet (ipad). De website is ook slimmer' geworden: hij onthoudt voorkeursinstellingen van bijvoorbeeld het aantal nieuwsberichten op de homepage. Wie vanaf de homepage onder uw afdeling de eigen postcode invoert, komt direct uit bij de dichtstbijzijnde afdelingen uit. KERKBALANS www.kerkbalans.nl De Actie Kerkbalans start op 18 januari 2015 en duurt twee weken. Het nieuwe thema luidt: Mijn kerk. Rode draad van de campagne is: Mijn kerk is in balans. Actie Kerkbalans is immers dé jaarlijkse geldwervingscampagne voor de eigen plaatselijke gemeente. De in september vernieuwde website geeft antwoord op vragen als: wat is Kerkbalans, hoe doe ik mee en hoe kan ik geven? 16 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
Ideeën voor de Veertigdagentijd KERK IN ACTIE - Het lijkt nog ver weg, maar wie zich gaat voorbereiden op de Veertigdagentijd begint daar vast nu al mee. Kerk in Actie biedt actietips, gebeden, teksten, liedsuggesties, collectefilmpjes en nog veel meer. Met Open je handen kunnen plaatselijke gemeenten aan de slag tijdens de Veertigdagentijd. Veertig dagen lang bewust leven met open handen. Omdat we vanuit het geloof zeker weten dat God onze handen steeds opnieuw vult. En omdat we de opdracht hebben gekregen om met elkaar te delen wat we hebben ontvangen: een glimlach, een uurtje tijd, aandacht of een gift. Zeven weken lang op zoek gaan naar wat er gegeven kan worden aan mensen in de buurt en aan naasten ver weg. De Veertigdagentijd is daar de ideale tijd voor. Kerk in Actie nodigt gemeenteleden uit om de veertigdagentijd met hart en ziel te beleven. Veertig dagen om naar binnen te keren, misschien wat soberder te leven. Een mooie tijd om toe te leven naar wat we met Pasen vieren. EEN PROJECT? Op de zes zondagen van de Veertigdagentijd staat steeds een ander project van Kerk in Actie centraal. Zijn dit teveel projecten in een korte tijd? Dan zijn er van het project in Bangladesh zes verschillende uitwerkingen te vinden op de website. Hiermee kan er in de gemeente op alle zes zondagen in de Veertigdagentijd aandacht worden besteed aan dit Veertigdagentijdproject. Op de website staan materialen om de projecten bekend te maken bij gemeenteleden, zoals een collectefolder, tekst voor een collecteafkondiging, powerpointpresentatie of een collectefilmpje. Ook is er een 40dagentijd-app beschikbaar met voor iedere dag een mooie tekst, oproep of een gebed. Nieuw dit jaar zijn de veertig inspirerende tips om met de hele gemeente aan de slag te gaan tijdens de veertigdagentijd. JEZUS OPENDE ZIJN HANDEN In de Veertigdagentijd staan teksten uit het evangelie van Mattheüs op het leesrooster van de Protestantse Kerk. Bijvoorbeeld het verhaal van Jezus die een hele menigte te eten gaf van vijf broden en twee vissen. Hij deelde uit tot iedereen voldoende te eten had. Vanuit die gedachte kan iedereen in eigen leven kijken wat er valt delen. In de liturgiegids die ook dit jaar weer is uitgebracht staat per zondag een korte toelichting op de teksten uit Mattheüs. De teksten worden ondersteund met passende gebeden, liedsuggesties, gedichten en werkvormen voor gesprek. Ze zijn te gebruiken in de kerkdienst, als vergaderopening of tijdens bijeenkomsten zoals gesprekskringen en maaltijden. Omdat het thema Open je handen zowel in de collecte, in de kindernevendienst en in de liturgie terugkomt, is het voor gemeenten heel aantrekkelijk om met dit materiaal aan de slag te gaan. Kijk voor meer informatie op www.kerkinactie.nl/40dagentijd. Alle materialen zijn te bestellen via de webwinkel van Kerk in Actie: www. kerkinactie.nl/40dagentijdmaterialen. De materialen van Kind op Zondag zijn rechtstreeks bij Kind op Zondag te bestellen: www.kindopzondag.nl LINDA ZUIDHOF communicatieadviseur in de Protestantse Kerk VEERTIGDAGENTIJDKALENDER VOOR VERDIEPING Bij de veertigdagentijdcampagne Open je handen hoort een kalender die de lezer bezinnend door de veertigdagentijd leidt. Elke dag heeft een leessuggestie en een vraag om te bespreken met anderen, bijvoorbeeld in het gezin aan tafel. MET OPEN HANDEN AFTELLEN NAAR PASEN MET DE 40DAGEN- TIJDPOSTER VAN JOP Voor kinderen thuis heeft JOP (jeugdorganisatie Protestantse Kerk) een prachtige 40dagentijd-poster ontwikkeld rondom het thema Open je handen. Op de poster staan meer dan veertig manieren om goede dingen met je handen te doen. Dat kan op een creatieve manier zijn, maar ook zegenend, handelend of biddend. KERKINFORMATIE JANUARI 2015 17
SOLIDARITEITSKAS Gemeenten helpen elkaar is de gedachte achter de Solidariteitskas. Die wordt gevuld met een jaarlijkse bijdrage van alle kerkleden. Bestemd voor gemeenten die tekortkomen en gemeenten die willen samenwerken. SOLIDARI- TEITS- KAS - Solidariteitskas steunt voormalige pioniersplek CrossPoint Na jarenlang een positie onder de vleugels van de hervormde gemeente Nieuw-Vennep, is pioniersplek CrossPoint sinds 1 april 2014 een zelfstandige wijkgemeente. Een pioniersplek die zelfstandig verder kan draaien is goed nieuws. Voorlopig is dat mogelijk dankzij een bijdrage uit de Solidariteitskas. CrossPoint staat in de nieuwbouwwijk Getsewoud waarvan de bouw eind vorige eeuw begon. De wijk betekende bijna een verdubbeling van het dorp Nieuw-Vennep. De hervormde gemeente in het oude dorp wilde graag in deze wijk aanwezig zijn en startte in 2003 met bijeenkomsten in een schoolgebouw in Getsewoud, in eerste instantie eens in de drie weken, later vaker. CrossPoint groeide gestaag en stelde in 2011 ds. Taco Koster aan, en werd een officiële pioniersplek van de Protestantse Kerk. Guido Quispel, als ouderling-kerkrentmeester lid van het kernteam van CrossPoint: We kerken nog steeds in een schoolgebouw. Een eigen gebouw is voorlopig financieel niet haalbaar maar ook niet ons streven. Op eigen benen gaan staan was dat wel. Sinds 1 april zijn we een zelfstandige wijkgemeente van de Hervormde Kerk in Nieuw-Vennep. We krijgen nog een paar jaar ondersteuning vanuit de Solidariteitskas. Daarna moet de gemeente echt helemaal zelfstandig kunnen draaien. UITDAGING In de drie jaar als pioniersplek hebben we gewerkt aan onze organisatie en het vinden van de juiste mensen voor de juiste plek, vertelt Quispel. Maar met name hebben we verschillende manieren uitgeprobeerd hoe we de doelgroep in Getsewoud het beste kunnen bereiken. Het aantal samenkomsten is omhoog gegaan en ook het aantal bezoekers en leden is gestegen. Wat betreft de financiën was al snel duidelijk dat we na drie jaar niet financieel zelfstandig zouden kunnen zijn. Dit komt voor een belangrijk deel omdat we een startende gemeente zijn en onze doelgroep voor een deel uit rand- en buitenkerkelijken bestaat. Zij zijn niet gewend om financieel bij te dragen en van de meeste mensen kunnen we ook niet veel aan financiële bijdrage verwachten. De bijdrage uit de Solidariteitskas is voor een periode van drie jaar. Quispel: Dit betekent dat wij ervoor moeten zorgen dat we na die drie jaar voldoende inkomsten hebben om zelf onder andere onze predikant te kunnen betalen. Onze uitdaging ligt dus in het verhogen van de bijdrage van de leden en bezoekers van Cross- Point. Daarnaast letten we scherp op onze uitgaven. We hopen te groeien in aantal leden en bezoekers. Uiteindelijk willen we blijven zoeken naar aansluiting met de mensen om ons heen en hen met het evangelie in aanraking brengen. JANET VAN DIJK communicatieadviseur in de Protestantse Kerk Ds. Taco Koster laat zich vinden in Getsewoud. De Protestantse Kerk vindt het belangrijk dat gemeenten zelfvoorzienend zijn. Met een tijdelijke bijdrage uit de Solidariteitskas kan dit gestimuleerd worden. Hoe u zo n subsidie aan kunt vragen leest u op www.pkn.nl > werkvelden > gemeenteopbouw > samenwerkende gemeenten > subsidie. 18 KERKINFORMATIE JANUARI 2015
SAMENWERKEN MET MIGRANTENKERKEN Migrantenkerken blijven voor protestantse gemeenten te vaak wat onzichtbaar. Maar er zijn ook mooie voorbeelden van hoe het anders kan. In een drieluik over lokale contacten met migrantenkerken deze maand deel 3: Rotterdam. MIGRANTEN - Samen zingen stimuleert "Er bestaat een 'onzichtbare muur' tussen gevestigde kerken en internationale kerken. De misverstanden over mijn kerk, de Christian Family International, zijn heel groot", zegt de uit Ghana afkomstige bisschop Nana Opoku van de CFI in Rotterdam. De vooroordelen van bepaalde politici tegenover Afrikanen vindt bishop Nana, zoals hij in Rotterdam wordt genoemd, niet zo erg. Maar die van de kant van blanke christenen vindt hij "heel erg". Het is vooral de perceptie die zij van ons hebben, die moet verdwijnen. Dat is juist het probleem want verandering is niet zo makkelijk. "No sacrifice, no change" (zonder opoffering geen verandering). VOORWAARDEN Bishop Nana heeft mij de ogen geopend hoe sterk de onzichtbare muren nog zijn, zegt Bert Davelaar, sinds 2011 predikant van de hervormde en gereformeerde wijkgemeente Charlois. "Wij lijden aan een superioriteitsgevoel. Migrantenkerken mogen best met ons meedoen maar dan op onze voorwaarden. Ze mogen op komen draven om een exotisch tintje te geven aan onze diensten, maar accepteren we ze ook met hun eigen beleving en waarden?" "Wij van de Christian Family International hebben vaak de indruk dat jullie helemaal niets met ons willen, aldus Nana Opoku. Er is aan onze kant veel teleurstelling. De Protestantse Kerk in Nederland steunt wel projecten in het buitenland, maar steun aan dezelfde Ghanese gemeenschap in Nederland is vaak niet mogelijk. Ik vind dat onbegrijpelijk", aldus bisschop Nana. SAMEN DOEN Toch is er in Rotterdam-Zuid zeker sprake van toenadering. Sinds 2008 is geprobeerd om van de Christian Family International een soort bijzondere wijkgemeente binnen de Protestantse Gemeente Rotterdam-Zuid te maken. Maar er zaten teveel haken en ogen aan. "In plaats van te praten besloten we in 2012 om voortaan samen dingen te gaan doen", zegt Davelaar. "De eerste stap was een gezamenlijke maaltijd onder het motto 'Cooking with a mission', waarbij we de vreugde van Kerst wilden delen met buurtgenoten. De CFI heeft 'crusade' (evangelisatie) hoog in het vaandel. Wij spreken niet van kruistocht, maar van campagne van de hoop", zegt Davelaar. "Verder zijn er gezamenlijke bazars, jeugdevents, zingen we samen, helpen we mensen in nood. Het werkt verrijkend en het stimuleert om nieuwe wegen in te slaan." Davelaar noemt bisschop Nana "een toonbeeld van geduld en verdraagzaamheid". Opoku, die in 1999 de Christian Family International in Rotterdam stichtte, vult aan: "Wij zoeken het goede in de maatschappij. Dat is een belangrijk uitgangspunt. Wij hebben het visioen van een christelijke gemeenschap die het Woord van God doorgeeft en mensen aan de kant van de Heer brengt. Wij hebben elkaar nodig om samen de Boodschap van de Heer te verspreiden." Rotterdam-Zuid heeft het volgens Davelaar nodig dat er bruggen worden gebouwd. Er zijn allerlei groepjes die naast elkaar werken. Aan de ene kant moeten we realistisch zijn, maar aan de andere kant mogen we ons niet bij de situatie neerleggen. Als je het ooit samen wilt rooien bij de Heer in de hemel, waarom dan niet op aarde?" Het Projectplan 2015 van het project Samenwerking wordt een volgende stap. De (Chinese) Christelijke Gemeente Rotterdam kerkt de laatste jaren ook in Charlois en is bereid om mee te doen, al zal ook deze verandering het nodige geduld vragen. Maar de titel van het plan is veelbelovend: 'Op weg naar onze toekomst'. DIRK VISSER freelance journalist KERKINFORMATIE JANUARI 2015 19
JOP - Kliederen op de Kop Wij brengen gezinnen met kinderen bij elkaar en laten hen op een uitdagende en creatieve manier ervaren wat geloven kan betekenen. Daarbij richten we ons op mensen met een niet-kerkelijke achtergrond, gewoon in de wijk waar zij wonen. Aan het woord is Hendrik Klaver (33) van Messy Church in Rotterdam. Samen met zijn vrouw Mavis bouwt hij aan een nieuwe community: Kerk op de Kop, een pioniersplek in Rotterdam. Messy Church (het concept wordt in andere plaatsen in Nederland als Kliederkerk gepresenteerd) is een van de activiteiten die Kerk op de Kop ontplooit. We heb kennisgemaakt met Messy Church toen wij in Engeland woonden en hebben het, onder de Engelse naam, sinds vorig jaar geïntroduceerd in de Vinex-wijk Kop van Zuid, vertelt Hendrik Klaver. Het is vorig jaar als experiment begonnen, ondersteund door een activiteitenteam, en we hebben het nu vier keer gehouden. Per keer zijn er zo n 30 tot 50 deelnemers, meestal ouders (dertigers en veertigers) met kinderen in de leeftijd van 0 tot 12 jaar. Je ziet iedere keer vaak weer andere mensen, onder wie inmiddels zo n 11 gezinnen zonder kerkelijke en enkele met een randkerkelijke achtergrond. VASTE OPBOUW Een bijeenkomst van Messy Church heeft een vaste opbouw. Ouders of verzorgers en hun kinderen worden ontvangen en drinken eerst limonade of een kopje koffie. Ze hangen hun naamkaartje aan de zogeheten Belonging Tree. Als kinderen hier vaker komen, kunnen ze telkens een sticker op hun naamkaartje plakken om het gevoel te vergroten erbij te horen. Na een korte introductie over wat praktische zaken, introduceren we het thema van die dag. Daarna gaat iedereen aan de slag in een workshop. De aard van de workshops kan nogal variëren: van een technische workshop, waarin iets in elkaar wordt gezet, tot een creatieve workshop met dans of muziek. Of een workshop onder leiding van een kunstenares. Maar ook sport en spel kunnen een plaats krijgen. Na de workshops vindt een viering plaats met een kort praatje, een verwerkingsvorm en muziek. De bijeenkomst eindigt altijd met een gezamenlijke maaltijd. Voorbeelden van thema s uit het afgelopen jaar zijn: Jezus, licht van de wereld, 20 KERKINFORMATIE JANUARI 2015