Jaarverslag 2013 1
In 2013 bleef zette de belangstelling voor het onderwerp tax justice onverminderd groot. Nu dat het thema op de agenda staat, verschuift de nadruk meer van bewustzijn creëren in de politiek, naar het informeren en druk uitoefenen op de politiek om concrete stappen te ondernemen. Daarnaast staat ook de weg open om het publiek verder te betrekken. Zo werd in januari een expertmeeting in de Tweede Kamer georganiseerd door Tax Justice NL, waarbij naast dat het thema werd geagendeerd, ook inhoudelijk kon ingegaan worden op de doelstellingen van het netwerk en beleidsaanbevelingen van het netwerk. Hierbij stonden onder andere Nederlandse belastingverdragen met ontwikkelingslanden centraal. Dit vanwege een opgezegd verdrag door Mongolië en een recentelijk nieuw belastingverdrag met Ethiopië. In maart verscheen de Tegenlicht documentaire Tax Free Tour, waar ook Tax Justice NL een bijdrage aan heeft geleverd. Daarnaast stond ook de Globaliseringslezing met Alvin Mosioma, voorzitter Tax Justice Africa in het teken van eerlijk belastingafdracht. Tevens was voormalig TJNL voorzitter Albert Hollander te gast bij Buitenhof over het onderwerp belastingparadijzen op 24 maart 2013. Tax justice als thema werd hierdoor en onder meer ook aandacht op televisie (journaal) en tientallen prominente artikelen in kwaliteitskranten bekend bij een breed publiek. In juni kwam een langverwacht rapport uit van het SEO over de baten van brievenbusfirma s in Nederland. Dit onderzoek werd geïnitieerd door het Holland Financial Center 1 (een lobbyclub van het bedrijfsleven en Nederlandse overheid). Tax Justice in samenwerking met leden heeft zowel in media als in de politiek succesvol kanttekeningen geplaatst bij o.a. de reikwijdte van het rapport en de berekende kosten voor ontwikkelingslanden. N.a.v. de berichten in de media over brievenbusfirma s werd in september in de Tweede Kamer een hoorzitting georganiseerd, waar ook Tax Justice NL een van de sprekers was. Tax Justice NL is erg blij dat de staatssecretaris voor Financiën heeft aangekondigd om enkele nationale unilaterale stappen te zetten, maar ze zijn nog zeker niet verstrekkend genoeg. De minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking richt zich op het ondersteunen van de belastingdienst in ontwikkelingslanden. De uitdaging voor 2014 is de maatschappelijke druk te verzilveren en de Nederlandse politiek er toe te bewegen op dit dossier niet langer slechts tegen te stribbelen maar zowel in Nederlands als in internationaal verband concrete stappen voorwaarts te zetten. Internationaal zijn er het afgelopen jaar op het gebied van belastingontwijking bestrijding stappen gezet. Zo heeft de G8 en de G20 de commitment uitgesproken om belastingontwijking aan te gaan pakken waarna de OESO een actieplan heeft gepresenteerd. Ook binnen de EU wordt door de Europese Commissie binnen verschillende richtlijnen getracht belastingontwijking aan te pakken. Tax Justice NL werkt samen met internationale partners om er voor te zorgen dat deze voorstellen ook tot concrete acties worden omgezet en ook werkelijk belastingontwijking aanpakken. 1 Minister Dijsselbloem trok de stekker uit de lobbyclub omdat hij aangaf dat dergelijke samenwerkingen niet meer van deze tijd waren: een gezonde afstand zijn tussen banken en degene die er toezicht op houden. Maar in zo n club zien we nog de oude vervlechting. Buitenhof 3 februari 2013. 2
Intern was 2013 het jaar van de veranderingen voor het netwerk. Zowel een nieuwe coördinator als voorzitter werden geïnstalleerd. Daarnaast heeft TJNL ook ICCO coöperatie als nieuw lid van het netwerk welkom mogen heten. Tevens heeft de European Steering Committee besloten niet langer een secretariaat te houden en bestaat ESC als dusdanig ook niet langer. Aangezien alle leden eveneens lid waren van Eurodad, is besloten om samenwerking tussen de verschillende Europese netwerken en organisaties via Eurodad te laten lopen. In maart 2013 zijn de wegen van TJN en vele internationale leden, waaronder TJNL, gescheiden. Daaruit is een coalitie ontstaan van internationale organisaties dat de naam kreeg Global Alliance for Tax Justice. Momenteel wordt progressie gemaakt om de interne structuur van de alliantie vast te leggen. 3
Inleiding Tax Justice NL is in 2007 opgericht en bestaat uit BothENDS, Cordiad, EVS, ActionAid, Oikos, ICCO Coöperatie, Oxfam Novib, TNI en SOMO. Door de krachten en de benodigde financiën te bundelen in een netwerk, kunnen de partnerorganisaties meer invloed uitoefenen op de Nederlandse politiek, de overheid en de publieke opinie; en gezamenlijk met hun internationale partners op de internationale politieke agenda. Dit jaarverslag geeft een korte weergave van de activiteiten en resultaten van het netwerk in 2013. 4
Speerpunten 2013 De volgende speerpunten stonden in 2012 aan de basis van de werkzaamheden van Tax Justice Nederland: 1. Lobby Nederlandse overheid (coherentie van beleid) a. Aanpak Nederland verdragsparadijs b. Internationale rol van Nederland i. Belastingen als OS-thema: bv capaciteitsopbouw en belastingen als onderdeel IMVO-voorwaarden. 2. Outreach naar breder publiek 3. Belastingen als MVO-thema 4. Participatie in Europese en Internationale Tax Justice netwerk 5. Uitbreiding leden Tax Justice Nederland De activiteiten door het netwerk zijn hierna onder verdeeld in deze speerpunten. Lobby Nederlandse overheid (coherentie van beleid) In 2013 heeft TJNL goede contacten onderhouden met politieke partijen, er was ruimte voor input waar het netwerk gretig gebruik van heeft gemaakt. Door het hele jaar door heeft het netwerk input, schriftelijk, dan wel in persoon, geleverd voor debatten of actuele ontwikkelingen in de media. De volgende momenten werden door het netwerk extra aangegrepen om input aan politici te leveren en beleidsaanbevelingen te doen: 23 januari 2013 vond het AO Belastingverdragen plaats. N.a.v. hiervan werd op 21 januari een expertmeeting georganiseerd door Tax Justice NL. Kamerleden van de GroenLinks, de SP en de PvdA waren hierbij aanwezig. Een verslag is terug te vinden op de website van Tax Justice NL. Tevens werd een briefing paper opgesteld over het belastingverdrag tussen Nederland en Ethiopië, deze werd naar verschillende politieke partijen rondgestuurd. Het lang verwachte SEO rapport dat op 11 juni 2013 werd gepubliceerd, over de meerwaarde van brievenbusfirma s aan de Nederlandse economie was een ander belangrijk lobby moment. Tax Justice heeft al in 2012 aangegeven dat de vraagstelling van het onderzoek te summier was. Tijdens de presentatie van het rapport in de Tweede Kamer heeft Tax Justice dan ook de politici voorzien in kritiek op het rapport. Op 12 september werd in de Tweede Kamer een hoorzitting georganiseerd, in navolging van de hoorzitting in het Britse parlement. Ook Tax Justice NL was ook uitgenodigd in het panel. Ter voorbereiding van deze hoorzitting heeft Tax Justice NL, samen met netwerkleden gesproken met de PvdA, de SP, GroenLinks, het CDA en de ChristenUnie. Een verslag van de hoorzitting staat op de website van Tax Justice NL. Net voor het kerstreces op 18 december vond een plenair debat plaats over het SEO rapport en de kabinetsreactie hierop. Tax Justice NL heeft naar aanleiding van het debat gesproken met GroenLinks en de SP en schriftelijk aanbevelingen gegeven aan de ChristenUnie en de PvdA. In 2013 vonden 3 Rondetafelgesprekken met ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken en bedrijfsleven (op 21 maart, 13 juni, 17 oktober). 5
Na de constatering dat de ronde tafel met stroef verliep, heeft het netwerk een analyse opgesteld over het functioneren van de ronde tafel. Uitkomst van deze analyse was dat TJNL nog maals gaat proberen om de ronde tafel inhoudelijk te verbeteren. De volgende strategie wordt daarbij gekozen: o Agenderen van inhoudelijke discussiepunten (bijvoorbeeld: inhoudelijke discussie over Country-by- country reporting, of over Bronbelasting, of over voortgang OESO-BEPS, etc.); o Organiseren van een seminar in 2014. Als ook in 2014 alles weer binnenskamers blijft geen seminar en geen pilot dan heroverweegt het netwerk deelname aan de ronde tafel. o Alle partijen committeren zich aan het inhoudelijk goed voorbereiden van de discussie binnen de RTG, zetten zich in één van die discussies voor te bereiden en andere deelnemers tijdig van voorbereidingsmateriaal te voorzien; o Naast de inhoudelijke discussie moet er ruimte kunnen zijn met elkaar het laatste nieuws te delen; elkaar open van commentaar te voorzien op publicaties/campagnes. Uit de eerste ronde tafel die hier op volgde kwam naar voren dat de partijen nog vooral de dialoog en informatievoorziening aan elkaar van belang vinden en dat het RTG zeker geen lobbyplatform moet vormen. Afgesproken is dat de groep die het voorzitterschap voor een vergadering op zich neemt, tevens een korte presentatie houdt en/of expert uitnodigt, om meer inzicht in een onderwerp te bieden. De volgende activiteiten zijn door het netwerk gedaan om tot gezamenlijke standpunten te komen en adequaat lobby activiteiten te ondernemen: In 2013 zijn 6 TJNL media-politieke updates verstuurd aan het netwerk TJNL-overleggen vonden plaats op: o 17 januari o 4 maart o 6 mei o 18 juli o 2 september o 5 november Van al deze overleggen is een verslag opgesteld en rondgestuurd. In 2013 bleek 6 media en politieke updates realistisch. De stuurgroep heeft aangegeven vooral gebruik te maken van de politieke update, vandaar dat daar de nadruk op heeft gelegen in de tweede helft van 2013. De volgende briefing papers zijn gezamenlijk door het netwerk opgesteld: Belastingverdrag Nederland-Ethiopië TJNL Reactie op het SEO rapport TJNL Reactie op de Kabinetsbrief van 30 augustus 2013 Aanbevelingen ten behoeve van het debat over de uitkomsten van het SEO-onderzoek en de aanpak van belastingparadijzen in het algemeen 6
Outreach naar breder publiek In 2013 zijn er voldoende gelegenheden geweest om het publiek te betrekken bij de thematiek van tax justice. Eerder waren al de globaliseringslezing, de buitenhofuitzending en tegenlicht documentaire genoemd. TJNL heeft zelf 2 persberichten opgesteld, beide zijn niet door nationale media geplaatst. Naar aanleiding van het SEO rapport is een persbericht opgesteld, deze alleen op de website van vice versa geplaatst: http://www.viceversaonline.nl/2013/06/kostenbelastingontwijking-ontbreken-in-seo-rapport/ Naar aanleiding van het OESO actieplan is een persbericht op gesteld, deze is ook niet in landelijk dagbladen geplaatst. De volgende lezingen en presentaties zijn door de voorzitter of coördinator in 2013 gehouden: (wordt nog aangevuld) 21 januari 2013 Expertmeeting Tweede Kamer, presentatie door coördinator over belastingverdrag Ethiopië. 24 maart 2013, debat Buitenhof door voorzitter TJNL 4 juni 2013 lezing Haagse mug, door coördinator TJNL 13 juni 2013, RTL Z, Reactie van voorzitter TJNL op SEO rapport 12 september 2013, Panel hoorzitting in de Tweede Kamer over brievenbusfirma s, door voorzitter TJNL. TJNL werd in de volgende nationale kranten in 2013 genoemd: (wordt nog aangevuld) Belastingen als MVO-thema Op dit thema zijn in 2013 niet door het netwerk activiteiten ondernomen. Dit heeft verschillende redenen. Ten eerste waren er te veel politieke ontwikkelingen waarop lobby activiteiten van belang waren. Ten tweede heeft de coördinator in 2012 en 2013 zich ingezet voor de ontwikkeling van een belasting en MVO project. Dit project is in 2013 van de grond gekomen en wordt onder de vlag van TJNL-lid Stichting Oikos verder ontwikkeld. Participatie in Europese en Internationale Tax Justice netwerk In maart 2013 zijn de wegen van TJN en vele internationale leden, waar onder TJNL, gescheiden. Daaruit is een coalitie ontstaan van internationale organisaties dat de naam kreeg Global Alliance for Tax Justice. Momenteel wordt progressie gemaakt om de interne structuur van de alliantie vast te leggen. Op Europees niveau zijn in 2013 verschillende initiatieven behandeld en in gang gezet. Zo is onder andere het actieplan van Europese Commissie gepresenteerd, en zijn er voorstellen voor countryby-country reporting en beneficial ownership geagendeerd. Vandaar dat samenwerking onderling met Europese netwerken en overkoepelende organisaties in 2013 van groot belang was. Ook het BEPS-OESO proces en de strategie van ngo s hierin word op Europees niveau besproken. De coördinator is in 2013 aanwezig geweest bij twee strategie overleggen in Brussel. 7
Tegelijkertijd is in 2013 de European Steering Committee opgeheven en daarmee ook de behoefte aan financiële/secretariële ondersteuning door Oikos. Organisatie van het Europese netwerk is overgenomen door Eurodad. De opheffing van de ESC kwam aan de orde nadat vastgesteld werd dat alle leden ook lid waren van Eurodad en de laatst genoemde tevens de meeste lobby activiteiten in Brussel uitvoerde. Vergaderingen van de oorspronkelijke ESC werden in het najaar van 2013 gecoördineerd door Eurodad, deze worden bijgewoond door de TJNL coördinator. Daarnaast heeft Eurodad in 2013 ook plaatsgenomen in het bestuur van GATJ als vertegenwoordiger van het Europese netwerk. Uitbreiding leden Tax Justice Nederland In 2013 is ICCO Coöperatie lid geworden van het TJNL netwerk. Er is contact geweest met Hivos en Fair Food. Dit heeft nog niet tot lidmaatschap geleid. 8
Successen en Verbeterpunten Nieuwe voorzitter/coördinator en netwerk lid In 2012 kondigde Albert Hollander eind van het jaar afscheid te willen nemen als voorzitter. In de tweede helft van 2012 is daarop een zoektocht naar een nieuwe voorzitter begonnen, resulterende in een nieuwe voorzitter, Giuseppe van der Helm, in maart 2013. In mei 2013 is ook een nieuwe coördinator aangesteld. De coördinator en voorzitter hebben vervolgens langs verschillende leden een kennismakingsronde gemaakt. Hierdoor is het voor coördinator en voorzitter duidelijker geworden de rol van elk netwerk lid is. Met name in de tweede helft van het jaar was er een grotere betrokkenheid van een aantal leden en een toename van het aantal leden. Tax Justice NL is erg verheugd dat ICCO Coöperatie lid is geworden. Samenwerking Samenwerking tussen leden kan wel nog verbeterd worden. Zo kan sneller gereageerd worden op actuele ontwikkelingen, zeker als al langer bekend is dat deze plaats gaan vinden, zoals bijvoorbeeld de reactie op het SEO rapport. Het vaststellen van duidelijke standpunten en aanbevelingen kost vaak veel tijd en gebeurde het afgelopen jaar vaak ad hoc. Specialisaties en kennisdeling kan nog meer dan voorheen tussen verschillende leden gedeeld worden. Gezamenlijke stukken zoals lobbybrieven, korte briefings en ook rapporten door TJNL leden moeten beschikbaar zijn voor het publiek, op de TJNL website. Politieke belangstelling In 2013 heeft het netwerk veel contact gehad met politieke partijen waarbij ook veel ruimte was om input te leveren door Tax Justice NL. Tax Justice NL heeft op het SEO rapport een uitgebreide reactie geleverd aan het Ministerie van Financien. De staatssecretaris heeft daarop in de Kamerbrief gereageerd. Daarnaast heeft de staatssecretaris in diezelfde Kamerbrief aangekondigd om ook voor het eerst eenzijdige stappen te ondernemen en dan voornamelijk m.b.t. belastingverdragen met 23 ontwikkelingslanden. Tax Justice NL en haar leden hebben hier al enige jaren voor gestreden. Het netwerk moet zich meer gaan inzetten op de samenwerking met de ministeries en gebruik maken of het creëren van ingangen bij ministeries. Publiek debat Het openbaar debat over de fair share van multinationals en met name ook de rol van Nederland als belastingparadijs is in 2013 toegenomen onder andere door media optreden van Tax Justice NL en/of haar leden. 9
Begroting en Realisatie 2012-2013 (Bedragen in Euro s) LASTEN Begroting 2012 Realisatie 2012 Begroting 2013 Realisatie 2013 Kosten coordinatiepunt obv (*) 95.120 92.578 94.275 99.339 AF: Voor rekening Oikos -5.064 Onkostenvergoeding voorzitter 1.000 1.000 1.253 Reiskosten 2.000 2.090 2.000 960 Experts/voorzitter seminar/workshop 7.000 864 3.000 624 Aanpassing website 1.000 961 Publicaties en onderzoek (incl website) 9.000 729 2.500 850 Bijdrage aan Taks Justice Network Europe 2.200 Totaal 115.120 97.221 104.975 97.961 BATEN Oxfam 37.500 37.500 38.300 38.300 Oikos 10.000 10.000 10.200 10.200 Somo 10.000 10.000 10.200 10.200 ICCO (nieuw lid) *** 10.000 Cordaid 37.500 20.000 20.500 20.500 Foundation Max van der Stoel (voorheen EVS) 1.000 1.000 1.100 1.100 ActionAid NL 1.500 1.500 1.700 1.700 Both ENDS 1.000 1.000 1.100 1.100 TNI 1.000 1.000 1.100 1.100 Aanspreken "Reserve voorgaande jaren" ** 5.400 15.221 775 3.761 Bijdrage nieuwe leden (te verwerven)*** 10.220 20.000 Totaal 115.120 97.221 104.975 97.961 ** De "reserve voorgaande jaren" bedroeg ultimo 2012: 10.262; eind 2013 is dit saldo 6.501 10