Coloscopie Voorbereiding thuis met Klean Prep Inhoud Inleiding Uw afspraak Wat is een coloscopie Welke voorbereidingen zijn nodig Het schoonmaken van uw darm Vijf dagen voor het onderzoek De dag voor het onderzoek Op de dag van het onderzoek Hoe gaat het onderzoek Na het onderzoek Vragen Inleiding U heeft binnenkort een onderzoek van de dikke darm, een coloscopie. In deze folder leest u waar, waarom en hoe het onderzoek gaat en welke voorbereiding nodig is. Het is belangrijk dat u de aanwijzingen voor dit onderzoek en de voorbereiding goed opvolgt. Wanneer uw dikke darm niet goed schoon is kan de coloscopie niet gedaan worden. Ook als tijdens het onderzoek de darm niet goed schoon is, wordt het onderzoek soms gestopt. Het onderzoek moet dan op een andere datum opnieuw worden gedaan. En ook dan krijgt u weer de voorbereiding voor het schoonmaken van uw darm. Uw afspraak Krijgt u voor de eerste keer een coloscopie, of is het langer dan 1 jaar geleden dat u een coloscopie heeft gehad? Dan krijgt u ruim voor het onderzoek een intakegesprek met de verpleegkundige. Deze verpleegkundige geeft uitleg over het onderzoek. En bespreekt ook met u de voorbereiding, de risico s en uw medicijn gebruik. Ook u kunt vragen stellen. S P E C I A L I S T E N I N M E N S E N W E R K
Afspraak voor het intake gesprek U komt naar de polikliniek Endoscopie Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp (volg nummer 11) Dag Datum Tijd Afspraak voor de Coloscopie U komt naar de polikliniek Endoscopie Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp (volg nummer 11) Dag Datum Tijd In de centrale hal van het Spaarne Ziekenhuis Hoofddorp vindt u een duidelijke wegwijzer naar alle afdelingen en poliklinieken. Wat neemt u mee Bij uw eerste bezoek aan het Spaarne Ziekenhuis, schrijft u zich in bij de Receptie/Inschrijving in de centrale hal van het ziekenhuis. Bent u al ingeschreven maar zijn uw gegevens veranderd? Ook dan gaat u naar de Receptie/Inschrijving voor het aanpassen van uw gegevens. Bij elk bezoek aan het Spaarne Ziekenhuis neemt u mee: Bewijs van inschrijving van uw zorgverzekering Geldig legitimatiebewijs (paspoort, rijbewijs of identiteitskaart) Een actueel overzicht van uw medicijnen of uw medicijnen als u die gebruikt. Bent u ingeschreven dan gaat u naar de polikliniek Endoscopie. Voor de polikliniek Endoscopie neemt u mee: De afspraakkaart/brief van uw specialist. Op de afdeling Endoscopie meldt u zich bij de balie. Bent u opgenomen in het ziekenhuis, dan wordt u naar de polikliniek Endoscopie gebracht. Uw afspraak afzeggen of verplaatsen U heeft een dag en tijd afspraak gekregen voor het onderzoek. Heeft u een dringende reden waarom u niet naar deze afspraak kunt komen? Geeft u dit dan direct door aan de balieassistente van de polikliniek Endoscopie. Komt u niet op de gemaakte afspraak en heeft u deze niet tenminste 24 uur van tevoren afgezegd, dan moet u een wegblijftarief betalen. Coloscopie pagina 2
Wat is een coloscopie Coloscopie is een inwendig onderzoek van de dikke darm. De binnenkant de van de dikke darm wordt bekeken met een endoscoop. Met dit onderzoek kunnen bijna alle afwijkingen aan de dikke darm worden opgespoord. Een endoscoop is een flexibele slang die via de anus in de dikke darm wordt geschoven. In het uiteinde van deze slang zit een cameraatje. Hierdoor kan de maag-darm-leverarts het slijmvlies van de dikke darm op een beeldscherm bekijken. Zo nodig worden stukjes weefsel (biopten) voor verder onderzoek weggenomen. Zijn er poliepen in de darm, dan kunnen deze tijdens het onderzoek worden verwijderd. Het slijmvlies van uw dikke darm kan alleen goed beoordeeld worden als u geen ontlasting meer in uw darmen heeft. Daarom is voorbereiding met laxeermiddelen nodig. Hiervoor krijgt u een recept mee. Wanneer wordt een coloscopie gedaan? Bij mensen: met klachten die kunnen wijzen op darmkanker met erfelijke aanleg voor darmkanker met Diverticulose. Dit zijn uitstulpingen in de wand van de dikke darm. met poliepen in de darmen waarbij onderzoek wordt gedaan naar de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa. De coloscopie kan dan helpen bij het stellen van de diagnose. Als blijkt dat u één van beide aandoeningen hebt, blijft u onder controle en krijgt u regelmatig een coloscopie. Bij het onderzoek naar de ziekte van Crohn bekijkt de arts naast de dikke darm ook nog het laatste stukje van de dunne darm. Omdat de ziekte van Crohn ook vaak in het laatste deel van de dunne darm zit. Ook de huisarts kan u doorverwijzen voor een coloscopie. Voor meer informatie kunt u ook de website van de Maag-, Lever-, Darmstichting bezoeken, www.mlds.nl Welke voorbereidingen zijn nodig Bent u zwanger Bent u zwanger, of bestaat de mogelijkheid dat u zwanger bent? Dan moet u dit beslist aan de verwijzende arts maar ook aan de MDL-arts melden. Afhankelijk van uw klachten wordt besloten of en hoe het onderzoek gebeurt. Heeft u diabetes Heeft u diabetes (suikerziekte)? Dan kan het nodig zijn om voor het onderzoek uw medicijnen aan te passen. Overleg dit met uw arts die het onderzoek heeft aangevraagd, of Coloscopie pagina 3
met de diabetesverpleegkundige. Vertel bij het maken van de afspraak dat u diabetes heeft. Om de kans op ontregeling van uw bloedsuiker zo klein mogelijk te houden, wordt een voor u juiste tijd voor het onderzoek afgesproken. N.B. Neem uw medicijnen (insuline) en uw eigen bloedsuiker meter (als u deze heeft) mee. Neem ook wat te eten mee, zodat u dit na het onderzoek eventueel kunt gebruiken. Heeft u een stoma Heeft u een stoma van de dikke darm (colostoma)? Dan raden wij u aan om voor het innemen van de laxeermiddelen, opvangmateriaal te gebruiken dat u kunt legen. Heeft u dit opvangmateriaal niet zelf, dan kunt u deze komen ophalen bij de verpleegkundige van de polikliniek Endoscopie van het ziekenhuis. Pacemaker of inwendige defibrillator Heeft u een pacemaker of een inwendige defibrillator (ICD)? Vertel dit dan aan uw behandelend arts. Medicijnen Gebruikt u bloed verdunnende medicijnen zoals: Marcoumar of Fenprocoumon Sintrom of Acenocoumarol Ascal of Carbasalaatcalcium, Acetylsalicylzuur Plavix of Clopidogrel Persantin of Dipyridamol Dabigatran Rivaroxaban Apixaban Vertelt u dit dan als het onderzoek wordt afgesproken. In overleg met uw behandelend arts kan het nodig zijn dat deze medicijnen een aantal dagen voor het onderzoek tijdelijk worden gestopt. Stop nooit zelf met uw bloed verdunnende medicijnen, zonder overleg met uw arts. Gebruikt u pijnstillers zoals Brufen, Ibuprofen, Voltaren, Diclofenac of Naproxen? Vertelt u dit dan als het onderzoek wordt afgesproken. Gebruikt u ijzertabletten en staaltabletten zoals Fero-Gradumet of Ferrofumaraat, dan stopt u één week voor het onderzoek met deze medicijnen. Na het onderzoek kunt u de ijzertabletten weer gewoon gebruiken. Gebruikt u de anticonceptiepil, dan kan als gevolg van de diarree, de anticonceptie minder betrouwbaar zijn in de betreffende cyclus. Het is verstandig om in de maand van het onderzoek een andere vorm van anticonceptie te gebruiken. Gebruikt u nog andere medicijnen? Dan kunt u deze gewoon innemen, tenzij uw behandelend arts iets anders met u afspreekt. Kleding en nagellak Trek op de dag van het onderzoek makkelijke kleding aan die niet knelt. Voor het onderzoek is het fijn om een paar warme sokken mee te nemen. Heeft u nagellak, kunstnagels of gel nagels? Dan vragen wij u om tenminste aan één vinger de kunstnagel, gel nagel of nagellak te verwijderen. Hierover later meer in het boekje. Coloscopie pagina 4
Regelen van vervoer naar huis na het onderzoek U krijgt voor de coloscopie een slaapmiddel en een pijnstillend medicijn. Dit is geen narcose. Maar na het onderzoek mag u niet alleen naar huis. Zie hieronder de wettelijke regel. Het is wettelijk niet toegestaan om op de dag van de behandeling zelfstandig aan het verkeer deel te nemen. U mag die dag niet zelf een auto of motorfiets besturen, u mag ook niet zonder begeleiding fietsen of met het openbaar vervoer reizen. Zorg daarom voor begeleiding en vervoer door anderen. Wij bellen uw begeleiding dat u weer mag worden opgehaald van de poli Endoscopie route 11. Gaat u toch zonder begeleiding naar huis, dan doet u dat op eigen risico. Het schoonmaken van de darm. Voor het onderzoek moet uw hele darm goed schoon zijn. Alleen dan is het mogelijk het slijmvlies goed te beoordelen. U krijgt een recept voor Klean-Prep mee en zo nodig een recept voor de laxeer tabletjes Bisacodyl. Het is belangrijk dat u de aanwijzingen voor het gebruik van de Kleanprep en de laxeertabletjes Bisacodyl in deze folder volgt en niet de aanwijzingen van de apotheek. Wat is Bisacodyl Dit zijn tabletjes met een laxerende werking. Als bijwerking kunnen darm krampen ontstaan. Wat is Klean-Prep Klean-Prep is een laxeermiddel in die u oplost in water. Het is een medicijn om de darmen schoon en leeg te maken voor een röntgenonderzoek, een coloscopie of een operatie. Klean-Prep heeft een vanillesmaak. De oplossing is lekkerder als u het koud uit de koelkast drinkt. U kunt er eventueel limonade siroop aan toevoegen. Of u kunt de Klean-Prep oplossen in een halve liter water en een halve liter appelsap. Ook het drinken van Klean- Prep door een rietje maakt het innemen van de Klean-Prep makkelijker. Doordat u veel vocht verliest, kunt u hoofdpijn krijgen. Zo nodig mag u hiervoor een pijnstiller nemen, bijvoorbeeld een paracetamol tablet van 500 mg. Lees voor het gebruik de bijsluiter van de paracetamol. Bent u opgenomen in het ziekenhuis, dan krijgt u de aanwijzingen van de verpleegkundige op de afdeling. Wat doet u bij problemen met de voorbereiding? Heeft u problemen met het drinken van de vloeistof? Heeft u bijvoorbeeld last van misselijkheid of braken? Neemt u dan tijdens kantooruren contact op met de afdeling Endoscopie. Het telefoonnummer vindt u in deze folder. Vijf dagen voor het onderzoek Licht verteerbaar eten [subkop] Uw darm moet schoon zijn voor het onderzoek. Daarom start u vijf dagen voor het onderzoek met licht verteerbaar eten. U mag alleen licht verteerbaar voedsel eten. Hieronder vindt u lijstjes van wat u wel en niet mag eten. Uit de lijst van wat u wel mag eten, mag u zoveel en vaak eten als u wilt, zodat u geen gevoel van honger heeft. Coloscopie pagina 5
U mag deze 5 dagen voor de coloscopie het onderstaande NIET eten: Geen volkoren graanproducten zoals; brood met zaden en volkorenbrood, volkoren en meergranen pasta en zilvervliesrijst. Geen vezelige groenten zoals; asperges, bleekselderij, zuurkool, snijbonen, sperziebonen, prei, doperwten, peulvruchten, taugé, maïs, champignons, tomaten, ui, knoflook, spinazie, andijvie, paprika of rauwkost. Geen bepaalde fruitsoorten zoals; sinaasappel, grapefruit, mandarijnen, kiwi s, bramen, druiven, aardbeien en gedroogde vruchten. En verder geen pinda, noten, pitten en zaden. U mag deze 5 dagen voor het coloscopie het onderstaande WEL eten: Broodmaaltijden zoals: beschuit, wit of licht bruinbrood met margarine of boter. Magere vleeswaren, magere kaas (20+), gekookt ei, hagelslag, chocoladepasta, honing, stroop en jam zonder pitjes. Fruit zoals: zacht, rijp fruit of fruitconserven zonder pitjes, vezels of schil. Appelmoes, vruchtenmoes. Warme maaltijd zoals: soep met stukjes vlees, vermicelli en/of soepballetjes (geen groenten). Aardappelen, witte rijst, pasta, macaroni, licht gebraden mager vlees, vis of kip (zonder vel). Gaar gekookte groenten zoals: bloemkool, broccoli en worteltjes. Desserts: vla, pudding, kwark of yoghurt De dag voor het onderzoek De dag vóór het onderzoek start u met de Klean-Prep. Op die dag drinkt u 3 liter Klean-Prep. Voordat u gaat ontbijten neemt u de twee tabletjes Bisacodyl in met een ruim glas water. Binnen 5 uur kunnen de tabletjes gaan werken. U mag als ontbijt en om 12.00 uur als lunch twee beschuiten met 20+ kaas of jam zonder pitjes en een kopje thee of heldere bouillon. Na de lunch mag u niets meer eten, pas na het onderzoek mag u weer beginnen met eten U mag alleen nog maar heldere vloeistoffen drinken, bijvoorbeeld water (met of zonder smaak), sportdrank, heldere appelsap, heldere gezeefde bouillon, heldere kruiden- of vruchtenthee. Drink GEEN koffie, zwarte thee, rode vruchtensappen, troebele vruchtensappen en geen melkproducten. Hoe laat drinkt u de Klean Prep Om 15.30 uur maakt u het eerste zakje Klean-Prep klaar De eerste liter drinkt u tussen 15.30 en 17.00 uur op. De tweede liter drinkt u tussen 17.00 en 18.00 uur op. De derde liter drinkt u tussen 19.00 en 20.00 uur op. Probeer de eerste liter in anderhalf tot twee uur op te drinken. Daarna drinkt u één liter per uur totdat de 3 liter vloeistof op is. Drinkt u tot laat in de avond Klean-Prep, dan moet u ook in de nacht naar het toilet. Coloscopie pagina 6
Hoe maakt u de Klean-Prep klaar Hoe snel werkt de Klean-Prep De diarree door de Klean-Prep ontstaat meestal na 2 tot 3,5 uur na het innemen van het eerste zakje. Dit kan bij iedereen verschillen. Op de dag van het onderzoek Op de dag van het onderzoek om 6.00 uur in de morgen maakt u het laatste zakje Klean- Prep klaar. Ook deze liter drinkt u in 1 uur op. U mag tot twee uur vóór het onderzoek heldere dranken drinken zoals hierboven beschreven. Daarna stopt u met drinken tot na het onderzoek. Rookt u, stop dan ook met roken tot na het onderzoek, Wanneer is de darm goed schoon De ontlasting na gebruik van Klean-Prep zou er net zo uit moeten zien als datgene dat u heeft gedronken, namelijk helder en zonder veel vaste deeltjes. Uw darm is goed schoon als uw ontlasting geel, licht, waterig en helder (net als urine) is. Heeft u een Coloscopie en een Gastroscopie op dezelfde dag? Ook dan stopt u twee uur voor beiden onderzoeken met drinken en met roken. Belangrijk is dat er geen vocht meer in de maag zit. Coloscopie pagina 7
Controle Voor elk onderzoek worden uw gegevens iedere keer gecontroleerd. U merkt dit doordat u steeds gevraagd wordt wie u bent en waarvoor u komt. Vlak voor het onderzoek komt het team bij elkaar om met een lijst uw gegevens nogmaals te controleren. Klopt er een onderdeel niet dan wordt alles opnieuw gecontroleerd. Dit heet een TOP procedure en is belangrijk voor een veilige behandeling. Hoe gaat het onderzoek De maag-darm-leverarts doet het onderzoek samen met een endoscopie-verpleegkundige. De verpleegkundige komt u ophalen uit de wachtkamer en neemt u mee naar de voorbereidingsruimte. U doet uw kleding van uw onderlichaam uit en u gaat op het onderzoeksbed liggen. Uw kleding, schoenen en persoonlijke spullen gaan in een plastic tasje met u mee, in een speciaal daarvoor bestemde bak onder het bed. U krijgt een infuusnaaldje in een bloedvat van uw arm. Na deze voorbereiding wordt u naar de onderzoeksruimte gereden. Tijdens het onderzoek ligt u aan een monitor. Uw bloeddruk wordt gemeten en u krijgt een zuurstofmeter op één van uw vingers. Hiermee wordt uw hartslag en het zuurstofgehalte in uw bloed gecontroleerd. Daarom mag u op tenminste één vinger geen kunstnagel, gel nagel en/of nagellak gebruiken. Roesje en pijnstilling Om u te helpen ontspannen krijgt u via het infuus een slaapmiddel Midazolam. Dit is geen narcose. Het effect van een roesje verschilt per persoon. Sommige mensen vallen in slaap, terwijl anderen alleen wat versuft zijn. Door het roesje voelt u zich meer ontspannen en rustiger en voelt u minder pijn. Ook krijgt u via het infuus het pijnstillend middel Fentanyl. Risico s van een roesje Hoewel het slaapmiddel voordelen heeft, zijn er ook nadelen. Door het slaapmiddel haalt u minder diep adem. Soms krijgt u dan wat zuurstof. Als u minder goed blijft ademhalen, kan het nodig zijn om de werking van het slaapmiddel op te heffen met een ander medicijn. Gebruikt u regelmatig slaapmedicijnen of alcohol, dan kan de werking van het slaapmiddel minder zijn. Patienten met ernstige hart of long problemen, hebben meer risico op de bijwerkingen van het slaapmiddel. De maag-darm-leverarts kan dan besluiten om de hoeveelheid slaapmiddel aan te passen of deze niet te geven. Vervolg van het onderzoek Terwijl u met opgetrokken knieën op uw linkerzij ligt, wordt de endoscoop via uw anus naar binnen gebracht en langzaam verder de dikke darm ingeschoven. Om de darmen te ontplooien wordt er lucht naar binnen geblazen. Dit kan een druk of darmkramp geven in de buik. Af en toe diep doorzuchten verlicht de krampen. De maag-darm-leverarts bekijkt het slijmvlies van de dikke darm via een beeldscherm. Zo nodig worden stukjes weefsel (biopten) voor verder onderzoek weggenomen. Dit is niet pijnlijk. Zijn er poliepen in de darm? Dan kunnen deze tijdens het onderzoek worden verwijderd. Ook hiervan voelt u meestal niets. Het onderzoek duurt twintig tot veertig minuten. Coloscopie pagina 8
Na het onderzoek Na het onderzoek gaat u naar de uitslaapkamer van de polikliniek Endoscopie. Hier blijft u nog ongeveer 1,5 tot 2 uur. De eerste tijd na het onderzoek kunt u darmkrampen hebben door de ingeblazen lucht. Hoe sneller u die lucht kwijtraakt (door winden te laten), hoe eerder de krampen voorbij zijn. Als u goed wakker bent mag u weer alles eten en drinken tenzij de arts anders voor u heeft bepaald. Neemt u wat te eten mee, wij bieden u het drinken aan. Voordat u naar huis gaat wordt het infuusnaaldje verwijderd. Na de herstel en rust periode op de uitslaapkamer belt de verpleegkundige uw contactpersoon. Uw contact persoon meldt zich aan de balie van de endoscopie afdeling. De verpleegkundige brengt u naar uw contactpersoon. Wanneer krijgt u de uitslag? Een voorlopige uitslag krijgt u na het uitslapen van de endoscopie verpleegkundige. Door het slaapmiddel zult u zich niet meer goed herinneren wat er na het onderzoek met u is besproken. Het is daarom verstandig om uw partner, familielid of een kennis mee te nemen. Als u dat goed vindt, kan die dan samen met u horen hoe het onderzoek is gegaan. De definitieve uitslag krijgt u van de arts die het onderzoek heeft aangevraagd, of door de maag-darm-leverarts later via een afspraak op de polikliniek. Wil de maag-darm-lever arts u persoonlijk spreken na het onderzoek? Dan brengt de verpleegkundige u naar de wachtkamer waar u wacht op de arts. Hoe lang bent u in het ziekenhuis U bent dus tussen de twee en drie uur in het ziekenhuis, vanaf het moment dat u wordt voorbereid, het onderzoek ondergaat en uitslapen. Soms komt het voor dat er een spoedgeval tussendoor komt, of dat het programma uitloopt. Het kan zijn dat u het onderzoek dan wat later krijgt dan is afgesproken. Weer thuis Na het onderzoek mag u weer alles eten en drinken zoals u dat gewend bent. Door de darmvoorbereiding en het onderzoek kunt u last hebben van buikpijn, een ander ontlastingspatroon, of lucht in de darmen. Dit kan een paar dagen duren. Wanneer neemt u contact op met het ziekenhuis Zijn er biopten genomen of poliepen verwijderd? Dan kunt u wat bloed bij de ontlasting verliezen. Een kleine hoeveelheid is niet erg. Heeft u ruim bloedverlies, dit is als u doorlopend bloed of stolsels verliest? Dan moet u contact opnemen met de maag-darmleverarts of dienstdoende internist. Ook bij zeer hevige buikpijn moet u contact opnemen met de maag-darm-leverarts of dienstdoende internist. Telefoonnummers vindt u onder kopje 'Vragen'. Risico s bij een coloscopie De kans op complicaties door een coloscopie is klein. De risico s nemen toe als er tijdens het onderzoek ingrepen worden gedaan. De grootste gevaren zijn een bloeding en een scheurtje of gaatje in de darmwand. Deze risico s zijn iets groter: Bij stenose (afsluiting) in de darm. Bij ontstoken divertikels, dit zijn uitstulpingen in de darmwand. Als de darm ernstig ontstoken is. Als er tijdens de behandeling een of meerdere poliepen worden verwijderd. Coloscopie pagina 9
Vragen Het is belangrijk dat u juiste en duidelijke informatie krijgt. Met deze informatie beslist u, samen met uw arts, of u het onderzoek laat doen. Heeft u na het gesprek met uw arts en na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust. Schrijf uw vragen van tevoren op, zodat u niets vergeet. Heeft u vragen of kunt u niet naar de afspraak komen? Belt u dan de polikliniek Endoscopie. Bent u opgenomen in het ziekenhuis? Dan kunt u aan de verpleegkundige op de afdeling uw vragen stellen. Voor vragen of problemen kunt u overdag bellen met: polikliniek Endoscopie (023) 890 71 20 maandag tot en met donderdag van 8.00-16.30 uur vrijdag van 8.00-14.00 uur Bij problemen 's avonds, 's nachts en in het weekeinde kunt u bellen met: afdeling Spoedeisende hulp Hoofddorp (023) 890 75 20 Algemene adresgegevens Spaarne Ziekenhuis: Algemeen nummer: (023) 890 89 00 Postadres: Postbus 770, 2130 AT Hoofddorp Internet: www.spaarneziekenhuis.nl E-mail: info@spaarneziekenhuis.nl Locatie Hoofddorp Spaarnepoort 1, 2134 TM Hoofddorp Alle voorzieningen Locatie Heemstede Händellaan 2A, 2102 CW Heemstede Dagbehandeling en poliklinieken Spaarne Ziekenhuis eindredactie: Patiëntenvoorlichting Foldernummer DSZ.446 augustus 2014 Coloscopie pagina 10