ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING HKS COHORT 2015-2016 Onderwijs- en examenregeling HKS cohort 2015-2016 Voor leertrajecten onder de herziene kwalificatiestructuur Strategie & Innovatie v.1.0 / mmm.jj MBO examenbureaunaam eigenaar
Dit is de Onderwijs en Examenregeling (OER) van de Lentiz onderwijsgroep. Deze OER geldt voor alle opleidingen die in schooljaar 2015-2016 onder de Herziene Kwalificatiestructuur (HKS) vallen. De opleidingen die van start gaan onder het (nieuwe) regime van de Herziene Kwalificatie Structuur (HKS) vallen onder de OER HKS. De OER HKS geldt voor de volgende leertrajecten: Lentiz MBO Greenport Opleidingsnaam Kwalificatiedossier Kwalificatie Bloem & Design 4 Bloem, groen en styling Bedrijfsleider/ondernemer bloem, groen en styling Bloem & Design 4 Bloem, groen en styling Vakexpert bloem, groen en styling Bloem & Design 3 Bloem, groen en styling Vakbekwaam medewerker bloem, groen en styling Bloem & Design 2 Bloem, groen en styling Medewerker bloem, groen en styling Lentiz MBO Maasland Opleidingsnaam Kwalificatiedossier Kwalificatie nvt Lentiz MBO LIFE College Opleidingsnaam Kwalificatiedossier Kwalificatie Wellness & Lifestyle (niveau 4) Logistiek medewerker (niveau 2) Dienstverlening & Recreatie (niveau 2) Voeding Agro productie, handel en technologie Groene ruimte 25464 Vakexpert voeding en voorlichting 25430 Medewerker agrohandel en logistiek 25453 Medewerker natuur, water en recreatie Urban Trade (niveau 3) Advies en leiding in de verkoop 25501 Verkoopspecialist groene detailhandel Food (niveau 3) Voeding 25464 Vakexpert voeding en voorlichting Deze onderwijs- en examenregeling HKS (OER HKS) is op 1 juli 2015 vastgesteld door de Raad van Bestuur te Vlaardingen en openbaar gemaakt door plaatsing op de website van de Lentiz onderwijsgroep, www.lentiz.nl en ligt ter inzage op de mbo-scholen van de Lentiz onderwijsgroep voor aanvang van het schooljaar 2015-2016. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 2/49 OER HKS 2015-2016
INHOUDSOPGAVE Deel 1 Het algemene deel... 4 2. Algemeen... 4 2.1 Inleiding... 4 2.2 Raad van Bestuur en de scholen... 5 3. Aanmelding, toelating en inschrijving HKS... 6 3.1 De aanmelding... 6 3.2 Voorlichting... 6 3.3 Intake en toelating... 7 3.4 De inschrijving... 9 3.5 Bijzonderheden... 12 3.6 Vrijstellingen... 12 4. Onderwijsregeling: leertrajecten inrichting en inhoud HKS... 14 4.1 Opleidingsniveaus... 14 4.2 Leertrajecten en leerwegen... 14 4.3 Lentiz leertrajectnaam... 15 4.4 Inrichting en inhoud van de HKS-leertrajecten.... 15 4.5 Opbouw van een leertraject onder de Herziene Kwalificatiestructuur... 16 4.6 Leertraject en examenprogramma HKS... 21 4.7 Voorbereidende en ondersteunende activiteiten... 22 5. Examinering onder de HKS... 24 5.1 Examenorganisatiestructuur... 24 5.2 Examinering en diplomering onder de HKS... 26 5.3 Procedure examenafname... 28 5.4 Externe kwaliteitsborging examens HKS... 30 5.5 Toezicht door de inspectie... 30 5.6 Doorstroom... 30 6. Examenreglement HKS Lentiz onderwijsgroep... 32 7. Begrippenlijst... 40 8. Adressenlijst... 48 Bijlagen... 49 1. Model onderwijsovereenkomst HKS (OOK).50 2. Deelnemersstatuut...79 3. Model examenovereenkomst (EOK).96 4. Model praktijkovereenkomst HKS (POK) 104 5. Klachtenregeling..133 6. Regeling protocol centrale examens.148 7. Wijziging studiefinanciering mbo april 2015...154 8. Was-wordt lijst BKS-HKS.160 9. Taaleisen volgens het Common European Framework.163 10. Opleidingsplannen mbo-opleidingen Lentiz.166 Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 3/49 OER HKS 2015-2016
DEEL 1 HET ALGEMENE DEEL 2. ALGEMEEN 2.1 Inleiding Dit is de onderwijs- en examenregeling (OER) voor alle leertrajecten onder de Herziene kwalificatiestructuur (HKS) voor cohort 2015-2016. De HKS bevat de inhoudelijke eisen die aan een mbo-diploma worden gesteld. Deze eisen zijn opgesteld in samenwerking met het bedrijfsleven en goedgekeurd door de Minister van OCW/EZ. In het schooljaar 2015-2016 zullen de meeste leertrajecten van Lentiz nog van start gaan onder de (oude) Beroepsgerichte Kwalificatiestructuur (BKS). Een aantal opleidingen gaan van start onder de Herziene Kwalificatiestructuur (HKS). Voor die opleidingen is deze OER HKS opgesteld. Voor het onderwijs onder de HKS gelden een aantal specifieke regels, zij moeten aansluiten bij de kwalificatie(dossier)s van de herziene kwalificatiestructuur. Verder moeten zij voldoen aan de wettelijke eisen zoals de vastgestelde urennorm voor bekostigde opleidingen en de vernieuwde exameneisen voor de vakken Nederlands, Rekenen en Engels. Alle relevante regels en hoe daar mee wordt omgegaan staat beschreven in deze OER HKS. Naast de OER is er ook een studiegids voor de deelnemers. Samen met de studiegidsen geeft de OER HKS een overzicht van de inhoud en inrichting van het onderwijs en de examens voor alle leertrajecten onder de HKS op de mbo-scholen van de Lentiz onderwijsgroep. De Wet Educatie Beroepsonderwijs (WEB) is op 1 januari 2012 in werking getreden. Dat betekent dat alle regionale opleidingscentra (ROC's), agrarische opleidingscentra (AOC's) en vakscholen vanaf 1 augustus 2012 onderwijs geven op basis van nieuwe kwalificaties. Deelnemers leren niet alleen de theorie die bij hun opleiding hoort, maar leren ook hoe ze in bepaalde situaties moeten handelen. In het middelbaar beroepsonderwijs zijn de diploma-eisen van het mbo beschreven in kwalificatiedossiers. Op basis van deze kwalificaties maken scholen hun opleidingsprogramma's. De kwalificatiedossiers worden vastgesteld door de minister van onderwijs.doel van de herziene kwalificatiestructuur is om de aansluiting tussen het mbo en de arbeidsmarkt te verbeteren en de doorstroom naar het hoger beroepsonderwijs (hbo) te vergroten. Zo moet het voor mbo-deelnemers aantrekkelijker worden om onderwijs te (blijven) volgen. Deelnemers die op 1 augustus 2015 starten met een mbo-opleiding doen dit op basis van beroepskwalificaties. Deelnemers die vóór het studiejaar 2013/2014 zijn gestart kunnen hun opleiding afmaken op basis van eerder vastgestelde experimentele kwalificatiedossiers (CKS). Deelnemers die voor 2016-2017 met hun opleiding starten kunnen hun opleiding afronden op basis van de eerder vastgestelde beroepsgerichte kwalificatiestructuur (BKS) of vanaf 2015 op basis van de herziene kwalificatiestructuur. Voor enkele opleidingen is het voor deelnemers al mogelijk om per augustus 2015 te starten met een opleiding onder de Herziene KwalificatieStructuur (HKS). Die opleidingen zijn gestoeld op nieuwe kwalificaties en staan beschreven in deze OER HKS. Beroepsgericht onderwijs (mbo) werd voorheen ook wel competentiegericht onderwijs (CGO) genoemd. In bijlage 8 Was-wordt-lijst valt te zien welke oude BKS-opleidingen zijn vervangen door welke nieuwe HKS opleidingen. In de OER HKS worden de onderwijs- en examenregelingen van alle leertrajecten onder de HKS vastgelegd. De OER HKS is opgesteld aan de hand van de in de wet geformuleerde eisen. In het document worden op formele wijze de verschillende regelingen, structuren, planningen en procedures vastgelegd. De OER HKS biedt voor aanvang van het schooljaar aan de (aspirant) deelnemer een goed beeld van de inhoud en inrichting van het onderwijs en de examens. De opleidingsplannen en examenprogramma s HKS zijn in de OER opgenomen. Gezien het formele karakter van de OER en daarbij horende redelijke toegankelijkheid voor (aspirant) deelnemers, is de OER HKS voor aanvang van het cursusjaar voor deelnemers ter inzage aanwezig op de onderwijsinstelling en wordt tevens gepubliceerd op de website van de Lentiz onderwijsgroep, www.lentiz.nl. Studiegids Vanuit de gedachte van klantvriendelijkheid en praktisch gebruik wordt belangrijke informatie voor de deelnemers op een toegankelijke manier beschikbaar gesteld in de studiegids. In de studiegids wordt op Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 4/49 OER HKS 2015-2016
toegankelijke wijze alle informatie beschikbaar gesteld die een deelnemer nodig heeft tijdens zijn/haar leertraject. De basis hiervoor is gelegd in de OER HKS. De studiegids bevat veel informatie en is bedoeld als naslagwerk. De studiegids wordt aan het begin van de opleiding aan alle deelnemers digitaal beschikbaar gesteld. Informatie die dan niet bekend is, zoals lesroosters en examenplanningen, wordt op een later tijdstip doch tijdig toegevoegd of gecommuniceerd. De studiegids wordt gepubliceerd op de website van de onderwijsinstelling, www.lentiz.nl. OER HKS 2015-2016 Deze onderwijs- en examenregeling HKS cohort 2015-2016 van de Lentiz onderwijsgroep heeft betrekking op alle leertrajecten die per 1 augustus 2015 onder de HKS worden verzorgd op onze mbo-scholen in Naaldwijk, Schiedam en Maasland. De OER HKS is opgebouwd uit een algemeen deel, dat van toepassing is voor alle leertrajecten en een leertraject-specifiek deel. In het algemene deel wordt een toelichting gegeven op de structuur en de inrichting van het onderwijs en de examens. Achtereenvolgens komen de volgende onderwerpen aan de orde: inschrijving (hoofdstuk 2), de onderwijsregeling (hoofdstuk 3) en de examenregeling (hoofdstuk 4). In het leertraject-specifieke deel wordt nadere invulling geven aan de inhoud en inrichting van het leertraject waarvoor de deelnemer gekozen heeft. 2.2 Raad van Bestuur en de scholen De Lentiz mbo-scholen zijn een onderdeel van de Lentiz onderwijsgroep. Bevoegd gezag De Lentiz onderwijsgroep bestaande uit de Lentiz mbo s en de VO-instellingen van de Lentiz onderwijsgroep hebben één stichtingsbestuur dat zal optreden als bevoegd gezag voor beide instellingen. Dit stichtingsbestuur functioneert volgens het Raad van Toezicht model. Raad van Bestuur Het dagelijks bestuur van de Stichting is opgedragen aan de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur bestaat uit de heer G. Kant, tevens voorzitter en mevr. mr. C.M. t Lam, lid. Het bezoekadres van de Raad van Bestuur is: Schiedamsedijk 114 Vlaardingen Het postadres van de Raad van Bestuur is: Postbus 3040 3130 CA Vlaardingen e-mail: info@lentiz.nl www.lentiz.nl Lentiz MBO Binnen de Lentiz onderwijsgroep wordt onderwijs verzorgd in het vmbo en mbo. Lentiz verzorgt mboopleidingen op drie scholen, te weten: Lentiz MBO Greenport Prof. Holwerdalaan 62, 2672 LD Naaldwijk Tel. 0174-513321 Directeur: Dhr. B. de Jong Lentiz MBO Maasland Commandeurskade 22 3155 AD Maasland Tel. 010 5910499 Directeur: dhr. A. Reijm Lentiz MBO LIFE College Parallelweg 401 3112 NA Schiedam Tel. 010-4735377 Directeur dhr. P. Lakens Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 5/49 OER HKS 2015-2016
3. AANMELDING, TOELATING EN INSCHRIJVING HKS De procedure voor toelating tot een mbo-opleiding aan één van de mbo-scholen van Lentiz bestaat uit vier stappen: 1. aanmelding (paragraaf 2.1) 2. voorlichting intake (paragraaf 2.2) 3. intake & toelating (paragraaf 2.3) 4. inschrijving (paragraaf 2.4) 3.1 De aanmelding Het aanmeldingsformulier De aspirant-deelnemer meldt zich aan door een volledig ingevuld aanmeldingsformulier met de benodigde documenten in te leveren bij de administratie van de betreffende onderwijsinstelling. Bij het aanmeldingsformulier dient een recente pasfoto, op de achterzijde voorzien van naam en postcode, ingeleverd te worden en dient een deelnemer zich te legitimeren met een geldig legitimatiebewijs. Datum aanmelding Voor leertrajecten zowel in de beroepsopleidende leerweg (BOL) als in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) dient de inschrijving te zijn afgerond vóór 1 oktober. Om dit te realiseren moet het aanmeldingsformulier ruim voor die datum bij de schooladministratie zijn ingeleverd. Bij capaciteitsproblemen worden aanmeldingen in behandeling genomen naar volgorde van binnenkomst van de aanmeldingsformulieren. Inschrijven Voor de inschrijving voor een opleiding dient een deelnemer contact op te nemen met de onderwijsinstelling die de opleiding van zijn/haar keuze aanbiedt. Middels het aanleveren van de juiste gegevens kan een deelnemer zich inschrijven aan een opleiding van de onderwijsinstelling. Op deze manier kan worden geborgd dat een deelnemer tijdig wordt uitgenodigd voor de voorlichting en de intake van de opleiding. Ook alle eventuele aanvullende gegevens dienen tijdig bij de onderwijsinstelling te zijn aangeleverd zodat de inschrijving van de deelnemer definitief kan worden gemaakt. Uiterlijk op 15 september van het eerste schooljaar dient de deelnemer zijn/haar inschrijving definitief te hebben afgerond, opdat de onderwijsinstelling de deelnemer tijdig kan inschrijven in het Basisregister onderwijsnummer (BRON). Lesgeld Wil je nu al meer weten over het betalen van je lesgeld, kijk dan op www.duo.nl. 3.2 Voorlichting De onderwijsinstelling draagt er zorg voor dat de aspirant-deelnemer (en in geval van minderjarigheid ook zijn/haar ouders/wettelijke vertegenwoordigers) zodanig wordt geïnformeerd dat hij/zij zich een goed beeld kan vormen van het leertraject waarvoor hij zich wil inschrijven. De OER HKS, de studiegids en het intakegesprek spelen hierbij een rol. In bedrijfsopleidingen stemmen de onderwijsinstelling en het bedrijf de voorlichting met elkaar af en kan een deel van de communicatie naar de deelnemers via het bedrijf verlopen. Hierbij wordt bijvoorbeeld aandacht besteed aan: de toelatingsvoorwaarden; het arbeidsmarktperspectief en doorstroommogelijkheden na het leertraject; de inrichting van het leertraject, inclusief de beroepspraktijkvorming; de inhoud van het onderwijsprogramma, het voorwaardendossier en het examenprogramma; het opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) van een deelnemer; de organisatie van de onderwijsleeractiviteiten inclusief de vormen van praktijkleren; de keuzemogelijkheden (keuzedelen) en doorstroommogelijkheden binnen het leertraject; de inspanningsverplichting van de onderwijsinstelling, inclusief zorgtaken; de inspanningsverplichting van de deelnemer; de status en reikwijdte van de onderwijsovereenkomst, de praktijkovereenkomst en/of de examenovereenkomst; Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 6/49 OER HKS 2015-2016
de vrijwillige bijdrage in de kosten van het leertraject en de inhoud van de extra's die hiervan gerealiseerd worden; de kosten van de benodigde boeken en leermiddelen; andere financiële aspecten van het leertraject, studiefinanciering, arbeidsovereenkomst en dergelijke. De aspirant-deelnemer verstrekt op verzoek van de onderwijsinstelling alle inlichtingen die nodig zijn voor de onderwijsinstelling om zich een goed beeld te vormen van aanleg, capaciteit, motivatie, ambitie, vooropleiding en voorkennis om voor hem een passend leertraject te kunnen verzorgen. Met name voor aanvullende zorg in het kader van de wet Passend Onderwijs is het van belang dat de deelnemer de onderwijsinstelling volledig informeert over alle relevante informatie over zijn eventuele ondersteuningsbehoeften. De onderwijsinstelling informeert de deelnemer over de (extra) ondersteuning of zorg die zij de deelnemers kan bieden. De onderwijsinstelling kan om dit beeld te completeren ook inlichtingen opvragen bij de toeleverende onderwijsinstelling en/of de aspirant-deelnemer verzoeken deel te nemen aan een intake. Tevens kan de onderwijsinstelling van de aspirant-deelnemer verlangen een voorstage te lopen zodat de determinatie naar het juiste leertraject optimaal kan plaatsvinden. 3.3 Intake en toelating De Raad van Bestuur heeft de beslissing van toelating opgedragen aan toelatingscommissies van de scholen. De bevoegdheden en werkzaamheden van de toelatingscommissies zijn per onderwijsinstelling geregeld. De leden van de toelatingscommissie worden per onderwijsinstelling ingevuld. De onderwijsinstelling neemt binnen twee weken nadat de complete intakeprocedure is afgerond, middels een interne toelatingsvergadering, op basis van de informatie die verkregen is bij aanmelding en intake, een beslissing over de toelating van de aspirant-deelnemer in een bepaald leerjaar van een bepaald leertraject en stelt hem/haar hiervan schriftelijk op de hoogte. In de BOL en BBL geeft deze toelatingsbrief de aspirant-deelnemer duidelijkheid ten aanzien van de toelating tot een bepaald leertraject. In dezelfde brief (en soms ook in aanvullende brieven) krijgt de deelnemer minimaal informatie over: - de voorwaarden waaraan bij aanvang van het schooljaar voldaan moet zijn; - de documenten die bij aanvang van het schooljaar (uiterlijk 15 september) in het bezit van de onderwijsinstelling moeten zijn; - de plaatsing in een bepaald leerjaar of een bepaalde groep van een bepaalde leerweg; - een overzichtslijst met daarop de vrijstellingen die de deelnemer op zijn verzoek verleend kunnen worden bij de ondertekening van de onderwijsovereenkomst; - eventuele bijzondere bepalingen die opgenomen zullen worden in de onderwijsovereenkomst, de praktijkovereenkomst en eventueel de examenovereenkomst; - de bepalingen ten aanzien van en de omvang van de vrijwillige financiële bijdrage en de bijdrage leermiddelen die gevraagd wordt en waarmee ingestemd wordt bij de ondertekening van de onderwijsovereenkomst; - naam, adres en telefoonnummer van zijn contactpersoon binnen de onderwijsinstelling. In BBL-bedrijfsopleidingen communiceert het bedrijf de toelating naar de deelnemer. Toelatingsvoorwaarden De Lentiz onderwijsgroep (en de Lentiz mbo s als onderdeel hiervan) is inhoudelijk een samenwerkingsstichting en heeft als grondslag de algemeen bijzondere richting in het onderwijs, waarbij de kenmerken van interconfessioneel onderwijs worden gewaarborgd en ruimte wordt geboden aan het karakter van openbaar onderwijs. Bij haar activiteiten gaat de Lentiz onderwijsgroep uit van de gelijkwaardigheid van mensen. Bij de toelating van deelnemers en de benoeming van personeel wordt geen verschil gemaakt naar godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of leeftijd. Het onderwijs wordt gegeven overeenkomstig de normen en waarden die in de Nederlandse samenleving worden erkend. Deelnemers van elke geloofsovertuiging worden toegelaten tot een leertraject, zolang zij de grondslag en de doelstellingen van de onderwijsinstelling en de opleiding respecteren. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 7/49 OER HKS 2015-2016
De onderwijsinstelling hanteert de wettelijke criteria voor de toelating. De doorstroomrechten van deelnemers voor de verschillende leertrajecten zijn wettelijk bepaald (zie tabel 1a en 1b). Voor sommige leertrajecten worden er door Lentiz toelatingsadviezen aan toegevoegd. Vooropleidi ng Geen diploma VMBO - BL VMBO KL, GL of HAVO VMBO KL, GL of HAVO Opleiding Duur Naam kwalificatie in HKS 1 1 jaar assistent 2 Vakopleiding 3 Vakopleidin g voor eenzelfde beroep of beroepencategorie. Specialistenopleiding 4 4 2-3 jaar 2-3 jaar 3-4 jaar 1-2 jaar vakman 2 vakman 3 vakman 4 Werkzaamheden Eenvoudige uitvoerende werkzaamheden Uitvoerende (assisterend) werkzaamheden Volledig zelfstandige uitvoering van werkzaamheden Volledig zelfstandige uitvoering van werkzaamheden Volledig zelfstandige uitvoering van werkzaamheden Voorbeelden beroepen Assistent bakker, winkelassistent Kapper, autotechnicus, verkoper detailhandel 1e monteur Assistentenopleiding / Entreeopleiding Basisberoepsopleiding Middenkaderopleiding Middenkaderfunctionaris Filiaalbeheerder en activiteitenbegeleider Mboniveau Doorstroom hbo Tabel 1a: In- en doorstroomrechten voor mbo HKS Bron: http://wetten.overheid.nl/bwbr0007625/hoofdstuk7/titel2/2/artikel724/geldigheidsdatum_29-04- 2013 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/middelbaar-beroepsonderwijs/opleidingen-niveaus-en-leerwegenin-het-mbo Opleidingsniveaus mbo Het mbo kent 4 opleidingsniveaus. Het niveau waarop deelnemers kunnen instromen, is afhankelijk van de vooropleiding en staat in tabel 1a weergegeven. Hier zijn tevens de doorstroommogelijkheden naar het hoger beroepsonderwijs en een indicatie van de werkzaamheden en de voorbeeldberoepen te vinden voor de verschillende opleidingsniveaus: Niveau 1 mbo / Entreeopleiding Niveau 2 mbo Niveau 3 mbo Niveau 4 mbo Toelatingseisen MBO De toelatingseisen voor het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) verschillen per opleidingsniveau. Voor de basisberoepsopleiding gelden bijvoorbeeld andere vooropleidingseisen dan voor de middenkaderopleiding. Wat de toelatingseisen per opleiding zijn is te vinden op de website van de rijksoverheid: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/middelbaar-beroepsonderwijs/vraag-en-antwoord/wat-zijn-detoelatingseisen-voor-het-middelbaar-beroepsonderwijs-mbo.html Ja Ja Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 8/49 OER HKS 2015-2016
Formele eisen ten aanzien van de leerplicht: De leerplicht houdt in dat kinderen verplicht naar een onderwijsinstelling moeten. Vanaf het moment dat een kind 5 jaar is tot het einde van het schooljaar waarin het kind 16 jaar wordt, is het op grond van de Leerplichtwet verplicht naar onderwijsinstelling te gaan (leerplichtig). Kijk voor meer informatie over de leerplicht op: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht Formele eisen ten aanzien van de kwalificatieplicht: De kwalificatieplicht gaat in zodra een deelnemer niet langer volledig leerplichtig is. In de meeste gevallen is dat zodra de deelnemer de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt. Vanaf dat moment is de deelnemer kwalificatieplichtig. De kwalificatieplicht verplicht een deelnemer onderwijs te volgen totdat hij/zij 18 jaar wordt of een startkwalificatie heeft gehaald. Een startkwalificatie is een diploma op havo-, vwo- of mbo-2 niveau. Tijdens de kwalificatieplicht gaat de deelnemer elke dag naar school of kiest hij/zij voor de combinatie van leren en werken (BBL). Kijk voor meer informatie over de kwalificatieplciht ook op http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht. Alle voortijdig schoolverlaters (jongeren tot 23 jaar zonder startkwalificatie die geen onderwijs meer volgen) moeten door scholen bij het Regionale Meld en Coördinatie punt (RMC) gemeld worden. Dit is geregeld in de verschillende onderwijswetten (VO, BVE). Vanaf je 18de verjaardag ben je niet meer leerplichtig/kwalificatieplichtig (zie leerplichtwet). Bron: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/leerplicht/leerplicht-en-kwalificatieplicht Criteria specifiek voor een bepaald leertraject (advies): Naast de minimumeisen ten aanzien van vooropleiding is het mogelijk dat de onderwijsinstelling ook een gewenst vooropleidingprofiel voor bepaalde leertrajecten heeft gedefinieerd. Aspirant-deelnemers die instromen met het gewenste vooropleidingprofiel hebben een grotere kans het leertraject binnen de gestelde tijd met een goed resultaat af te ronden. Uitgebreide informatie hierover krijg je bij de toelatingscommissie van het leertraject van je keuze. Als de onderwijsinstelling voorafgaand aan een leertraject verwacht dat een aspirant-deelnemer het leertraject niet binnen de reguliere tijd kan afronden, kunnen afspraken gemaakt worden ten aanzien van voorbereidende en ondersteunende activiteiten die gekoppeld kunnen worden aan de inschrijving. Hierdoor kunnen hiaten voorafgaand aan het leertraject worden opgevuld. De omschrijving van voorbereidende en ondersteunende activiteiten wordt opgesteld op basis van het intakegesprek met de (aspirant) deelnemer en vastgelegd in de onderwijsovereenkomst (zie bijlage 1). Een onderwijsinstelling heeft ook het recht aspirant-deelnemers die niet voldoen aan de eisen (en dus geen doorstroomrechten hebben) op basis van de aanmelding en intake toch toe te laten tot een leertraject (dit recht ligt bij de onderwijsinstelling en expliciet niet bij de aspirant-deelnemer). Dit kan de onderwijsinstelling doen als zij op basis van de aanmelding en intake voldoende vertrouwen heeft dat een aspirant-deelnemer het betreffende leertraject inderdaad met goed gevolg kan volgen en afsluiten. 3.4 De inschrijving De onderwijsovereenkomst HKS en examenovereenkomst Na de toelating van een deelnemer vindt inschrijving plaats. Aan de inschrijving ligt een overeenkomst tussen de onderwijsinstelling en de deelnemer ten grondslag. Dat wil zeggen tussen elke deelnemer, bij minderjarigheid met de ouders/wettelijke vertegenwoordigers en het bevoegd gezag wordt een onderwijsovereenkomst (OOK) afgesloten. Deze onderwijsovereenkomst regelt, in combinatie met het deelnemersstatuut, de afspraken tussen de onderwijsinstelling en de deelnemer. Tevens biedt het duidelijkheid over het te volgen leertraject en het bijbehorende streefdiploma. De naam van het streefdiploma is in het Centraal Register Beroepsopleidingen (crebo) opgenomen; dit is de officiële crebo-naam. Deze kwalificatienaam wordt ook gehanteerd op het diploma van de opleiding. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 9/49 OER HKS 2015-2016
Het model onderwijsovereenkomst (OOK) HKS van Lentiz is weergegeven in bijlage 1 en het deelnemersstatuut in bijlage 2. Wanneer een deelnemer zich inschrijft voor een BBL-traject, dient er naast een ingevulde en ondertekende OOK eveneens een ingevulde en ondertekende Praktijkovereenkomst (POK) te worden afgesloten tussen deelnemer, praktijkleerbedrijf (werkgever) en het bevoegd gezag van de onderwijsinstelling. Het model van de POK is te vinden in bijlage 4. Indien een deelnemer alleen wordt ingeschreven om deel te nemen aan (een deel van) het examen dan wordt deze deelnemer ingeschreven als examendeelnemer. Een examendeelnemer (extraneus) is een deelnemer die niet ingeschreven staat voor het onderwijsprogramma, maar wel voor het examenprogramma. De onderwijsinstelling brengt de kosten voor de afname van examens in rekening bij de examendeelnemer. De examenovereenkomst (EOK) regelt de rechten en plichten (inclusief de kosten) van de examendeelnemer. Het model examenovereenkomst (EOK) HKS is opgenomen in bijlage 3. Inschrijving in een HKS-leertraject en de waarborgen voor de deelnemer De Lentiz onderwijsgroep voert in het cohort 2015-2016 leertrajecten uit die gericht zijn op de herziene kwalificatiestructuur(hks). Alle nieuwe deelnemers voor het cohort 2015-2016 die een HKS leertraject volgen worden ingeschreven in leertrajecten die zijn opgezet conform de door de minister vastgestelde herziene kwalificatiestructuur (HKS). Hierdoor is de inhoud van de leertrajecten actueel en de vormgeving praktijkgestuurd. Er zijn een aantal punten bij leertrajecten onder de HKS anders dan bij de oude opleidingen. Voor de inschrijving in leertrajecten onder de HKS gelden daarom een aantal speciale aanvullende regels die voor alle betrokken deelnemers gelden: 1. De herziene kwalificaties (HKS) zijn opgesteld door Aequor, het kenniscentrum bedrijfsleven en beroepsonderwijs voor de groene sectoren, en zijn vastgesteld door de Minister van EZ. 2. Het Ministerie van OCW moet goedkeuring gegeven hebben voor het opzetten van de leertrajecten onder de HKS en toestemming gegeven hebben om de deelnemers in te schrijven. 3. De leertrajectplannen en examenprogramma s van de HKS-leertrajecten zijn opgenomen in de OER HKS 2015-2016 (zie bijlagen). Dit is de basis voor de inschrijving. 4. Aangezien de HKS leertrajecten gericht zijn op het leveren van maatwerk ligt niet alles binnen een leertraject vooraf vast. Dat betekent dat gedurende het leertraject, mede onder invloed van de keuzes van de deelnemer, concrete invullingen worden gegeven aan de leeractiviteiten en dat er tijdens de opleiding wijzigingen kunnen worden doorgevoerd in het leertraject (indien de situatie hierom vraagt). Hierover wordt door de onderwijsinstelling gecommuniceerd met de betreffende deelnemers. Een voorbeeld hiervan is dat een deelnemer gedurende zijn/haar opleiding kan kiezen voor het volgen van een bepaald keuzedeel. 5. De onderwijsinstelling is gehouden om de inschrijving van de deelnemers in deze leertrajecten vast te leggen in een onderwijsovereenkomst HKS (OOK HKS) met de juiste kwalificatienaam en crebo-code. 6. Ook op de praktijkovereenkomst (POK) HKS worden deze kwalificatiegegevens opgenomen. 7. Indien er bij een (domein-)crebonummer meerdere uitstromen (kwalificaties/profielen) zijn, wordt de deelnemer ingeschreven op het basiscrebonummer bij het begin van de opleiding. Dit wordt in de OOK HKS en de POK HKS van de deelnemer vastgelegd. Zodra bekend is in welke uitstroom (kwalificatie / profiel) de deelnemer ingeschreven wordt, wordt dit in de OOK aangepast en in de eerstvolgende POK HKS van de deelnemer vastgelegd. Als bij aanvang van de opleiding de uitstroomkwalificatie (kwalificatie/profiel)waarvoor de deelnemer zich gaat inschrijven bekend is wordt hij/zij direct op het uitstroomcrebonummer ingeschreven. Dit uitstroomcrebonummer geeft de uitstroomkwalificatie (kwalificatie/profiel) van de opleiding weer. 8. Het is mogelijk dat deelnemers gedurende de opleiding worden overgeschreven naar een nieuwe HKS opleiding zodat de deelnemer de meest actuele opleiding volgt en een daarbij horende diploma krijgt. Indien een deelnemer gedurende zijn opleiding overgaat naar een nieuwe HKS opleiding dan dient dit altijd in overleg met de deelnemer te gaan. Overschrijven kan alleen als de deelnemer hiervan geen nadelige gevolgen ondervindt. Er moet dan altijd een nieuwe onderwijsovereenkomst getekend worden. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 10/49 OER HKS 2015-2016
In het schooljaar 2015-2016 is het mogelijk om ingeschreven te worden in de leertrajecten onder de HKS, aangeboden door de mbo s van de Lentiz onderwijsgroep. Deze actieve opleidingen zijn benoemd op de website van de Lentiz onderwijsgroep www.lentiz.nl. Inschrijving beroepsopleidende leerweg (BOL) De formele bekrachtiging van de inschrijving als deelnemer geschiedt dus door het ondertekenen van de onderwijsovereenkomst (OOK) door de onderwijsinstelling en de deelnemer (en in geval van minderjarigheid ook door diens ouders of wettelijke vertegenwoordigers). In de loop van het leertraject worden in het verlengde van de inschrijving één of meer praktijkovereenkomsten-pok s gesloten die onderwijsinstelling, deelnemer (en in geval van minderjarigheid ook door diens ouders/wettelijke vertegenwoordigers) en praktijkbedrijf ondertekenen (zie voor nadere informatie 3.4.1 en Bijlagen 1 en 4). In het kader van studiefinanciering (ouder dan 18) of tegemoetkoming studiekosten (van 16 tot 18 jaar) voor de deelnemer en financiering van het onderwijs door de overheid is het volgende van belang: De inschrijving aan een voltijdsopleiding in de beroepsopleidende leerweg (BOL) geldt als een voorlopige inschrijving voor deelnemers die op 31 juli van dat jaar 18 jaar of ouder zijn; De inschrijving wordt definitief op het moment waarop de onderwijsinstelling van deze aspirantdeelnemer heeft aangemeld in het Basis Register Onderwijs Nummer (BRON). Indien de onderwijsinstelling uiterlijk 3 schooldagen vóór 1 oktober niet alle gegevens van de deelnemer heeft ontvangen die benodigd zijn voor het afronden van de inschrijving, wordt de inschrijving door de onderwijsinstelling ingetrokken. De intrekking van de inschrijving geschiedt schriftelijk en is met redenen omkleed. Een deelnemer kan ook ingeschreven worden voor een deeltijd BOL opleiding. De deelnemer doet dan een BOL opleiding in deeltijd en hoeft geen arbeidscontract bij een voor de opleiding relevant bedrijf te hebben zoals bij de BBL. De deelnemer gaat immers stage lopen op verschillende bedrijven. Doordat de deelnemer minder tijd aan de opleiding besteedt zal de opleiding wel langer duren. Daarnaast zal de deelnemer bij de meeste deeltijd BOL opleidingen niet voldoen aan de urennorm. Hierdoor heeft de deelnemer geen recht op studiefinanciering. Informeer op school naar de mogelijkheden om BOL-opleidingen in deeltijd te volgen. Dit is niet bij alle opleidingen mogelijk. Inschrijving beroepsbegeleidende leerweg (BBL) Voor de leertrajecten in de beroepsbegeleidende leerweg, kortweg BBL, zijn voor de formele bekrachtiging van de inschrijving twee documenten vereist: Onderwijsovereenkomst De inschrijving voor het leertraject en met name de inschrijving voor de opleidingscomponent geschiedt door het ondertekenen van de onderwijsovereenkomst (OOK) door de onderwijsinstelling en de deelnemer (en in geval van minderjarigheid diens ouders/wettelijke vertegenwoordigers). Praktijkovereenkomst Omdat in de BBL het zwaartepunt van het leertraject ligt in de beroepspraktijkvorming, is om de inschrijving te completeren een tweede document vereist. De inschrijving voor een leertraject in de beroepsbegeleidende leerweg wordt pas definitief als de door de onderwijsinstelling opgestelde praktijkovereenkomst (POK; zie Bijlage 4) is ondertekend door de onderwijsinstelling, het praktijkbedrijf, en de deelnemer (en in geval van minderjarigheid diens ouders of wettelijke vertegenwoordigers) én bovendien het cursusgeld betaald is. Zodra in de BBL de OOK door alle partijen ondertekend is, is de deelnemer ingeschreven. Deze inschrijving geldt, zolang de POK ontbreekt, echter als een voorlopige inschrijving, die een geldigheidsduur heeft van 3 maanden. Administratieve afwikkeling Voor de administratieve afwikkeling van de inschrijving is het nodig dat de onderwijsinstelling over een aantal documenten beschikt. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 11/49 OER HKS 2015-2016
- Kopieën diploma en cijferlijst van de vooropleiding (en eventueel andere relevante documenten): Een aspirant-deelnemer dient zo spoedig mogelijk na diplomering een kopie van zijn diploma en een kopie van de bijbehorende cijferlijst aan de onderwijsinstelling op te sturen. De onderwijsinstelling geeft hiervoor aanwijzingen aan de deelnemer. BOL-deelnemers: Sinds studiejaar 2011-2012 is de onderwijskaart afgeschaft. De inning van het lesgeld vindt vanaf studiejaar 2012-2013 plaats o.b.v. de inschrijvingen in het Basis Register Onderwijs Nummer (BRON). Deelnemers of hun ouders/wettelijke vertegenwoordigers krijgen hiervoor automatisch een acceptgiro toegezonden. 3.5 Bijzonderheden Voor deelnemers die tussentijds instromen gelden aangepaste data en termijnen voor aanmelding en inschrijving. De onderwijsinstelling bekijkt per geval of en onder welke voorwaarden een deelnemer tussentijds toegelaten kan worden tot een leertraject. Ook voor leertrajecten die starten op een andere datum gelden aangepaste data en termijnen voor aanmelding en inschrijving. Vroegtijdig schoolverlaten In de RMC-wetgeving (RMC: regionaal meld- en coördinatiepunt) is onder meer vastgelegd dat het bevoegd gezag van de onderwijsinstelling verplicht is bij jongeren die niet meer leerplichtig zijn (ouder dan 18, jonger dan 23 jaar) en nog geen startkwalificatie hebben melding te doen bij de woongemeente als er sprake is van voortijdig schoolverlaten. Concreet betekent dit dat scholen een meldplicht hebben als deze jongeren gedurende een maand zonder geldige reden het onderwijs niet meer volgen of van de opleiding worden uitgeschreven of verwijderd. Melding moet bij de woongemeente van de deelnemer. Alle gemeenten in Nederland moeten voortijdig schoolverlaters tot 23 jaar registreren en ervoor zorgen dat zij via een passend traject (onderwijs, baan of een combinatie daarvan) alsnog een startkwalificatie kunnen behalen. Gemeenten participeren in een van de 39 RMC-regio s. Per regio coördineert één contactgemeente de melding en registratie van voortijdig schoolverlaters door scholen. De contactgemeente is de coördinator in een regionaal samenwerkingsverband van overheid, onderwijs, jeugdzorg, justitie en arbeid. Hieronder is in een schema weergegeven wanneer een mbo-onderwijsinstelling (en ook andere scholen) verplicht is volgens de Leerplichtwet en de RMC-wet voortijdig schoolverlaten te melden aan de gemeente. Wanneer iemand moet worden gemeld hangt af van de leeftijd van de deelnemer en de daaraan verbonden leerplichtstatus : leerplichtig, kwalificatieplichtig of bovenleerplichtig. Welke deelnemers Welke scholen melden Wat melden Wanneer melden 5 tot 18 jaar: PO, VO SO, MBO inschrijvingen binnen 1 week Leerplichtig & Kwalificatieplichtig uitschrijvingen verzuim van 3 dagen dezelfde dag verzuim van 1/8 deel van de lestijd van 4 opeenvolgende weken 18 tot 23 jaar*: VO, VSO, MBO inschrijvingen dezelfde dag bovenleerplichtig uitschrijvingen afwezig 1 maand * zonder startkwalificatie Tabel 1b: Meldingsplicht instelling ihkv Leerplichtwet en de RMC-wet voortijdig schoolverlaten 3.6 Vrijstellingen Het begrip vrijstellingen wordt gehanteerd als overkoepelende term voor deelnemers die een bepaald onderdeel van de kwalificatie niet meer hoeven te doen omdat zij op basis van voorkennis (blijkend uit een certificaat of diploma) een verzoek voor vrijstelling kunnen indienen en gehonoreerd krijgen. Vrijstellingen worden aangevraagd tijdens de intake bij de opleidingsexamensecretaris van de onderwijsinstelling. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 12/49 OER HKS 2015-2016
Vrijstellingen kunnen formeel enkel worden afgegeven voor deelkwalificaties, keuzedelen of voor de examenonderdelen Nederlandse taal, rekenen en Engels. Aangezien er in de leertrajecten onder de HKS officieel geen deelkwalificaties meer worden onderscheiden kan een certificaat voor een behaalde deelkwalificatie niet rechtstreeks vertaald worden in een vrijstelling. Wanneer een deelnemer een vrijstelling voor een deel van zijn/haar onderwijstraject wil aanvragen kan hij/zij hiervoor een verzoek indienen bij de opleidingsexamencommissie. De opleidingsexamencommissie besluit in alle gevallen op individuele basis of de aangevraagde vrijstelling kan worden toegekend. Indien de deelnemer in het bezit is van een certificaat (bijvoorbeeld van een andere instelling) of een ander bewijsstuk dan kan hij/zij hiervoor een verzoek indienen bij de opleidingsexamencommissie. De opleidingsexamencommissie besluit in alle gevallen of de aangevraagde vrijstelling kan worden toegekend. Vrijstellingen worden in principe alleen verleend voor keuzedelen (maar dan enkel een examenvrijstelling) en de examenonderdelen Nederlandse taal, rekenen en Engels, PvB s of voor wettelijke beroepsvereisten/branchevereisten (vaak deelkwalificaties) indien dit in de opleiding past. Bij dit laatste kan gedacht worden aan alle extern erkende eenheden zoals het trekkerrijbewijs, spuitlicentie, veiligheidscertificaat. Er wordt nooit een vrijstelling voor onderwijstijd gegeven. In de tijd die vrijvalt doordat een deelnemer een vrijstelling voor een bepaald deel van de opleiding krijgt zal hij/zij andere inspanningen in het kader van de opleiding moeten verrichten: Het is ook in het geval van Algemeen Vormend Onderwijs (AVO), bijvoorbeeld bij de vakken zoals Rekenen, Moderne Vreemde Talen en Nederlands niet mogelijk om een onderwijsvrijstelling te krijgen omdat de deelnemer zijn vaardigheden op deze vlakken dient te onderhouden. De invulling van het onderwijstraject kan wel op individuele basis worden vormgegeven. Tevens moeten alle deelnemers deelnemen aan de Centrale examens, tenzij zij reeds een Centraal Examen op het betreffende referentieniveau hebben behaald (in het VO of mbo) in de afgelopen 2 jaar. Uitgangspunten binnen het vrijstellingenbeleid van Lentiz zijn dat deelnemers in elk geval aan de onderhoudsplicht moeten blijven voldoen en bovendien moeten voldoen aan de urennorm die is gesteld voor bekostiging van de opleiding. Bovenstaande tekst geeft de algemene kaders voor vrijstellingen weer. Op individuele basis kunnen afspraken worden gemaakt over vrijstellingen of maatwerktrajecten. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 13/49 OER HKS 2015-2016
4. ONDERWIJSREGELING: LEERTRAJECTEN INRICHTING EN INHOUD HKS 4.1 Opleidingsniveaus Een beroepsopleiding leidt op tot een kwalificatie (een diploma) voor een beroep of een groep van beroepen op een bepaald kwalificatieniveau. Er zijn in het mbo vier kwalificatieniveaus. Zie voor uitleg van de kwalificaties tabel 1a in paragraaf 2.3.1 van deze OER. Elk leertraject heeft een eigen wettelijke naam, die geregistreerd is in het Centraal Register Beroepsopleidingen (crebo) dat jaarlijks door het Ministerie van OCW wordt vastgesteld en gepubliceerd. De beroepskwalificatie die je met dat leertraject kunt behalen heeft een dubbele naam: een 'voornaam', waaraan je het niveau van het leertraject kunt aflezen; en een 'achternaam', die aangeeft voor welk beroep of welke groep van beroepen de opleiding opleidt. Deze naam van de kwalificatie staat vermeld op de onderwijsovereenkomst (Bijlage 1 OOK; zie ook par. 2.4.1). Tot welk beroep of welke groep van beroepen je wordt opgeleid, kun je zien aan de 'achternaam' van het leertraject. Bijvoorbeeld: Medewerker teelt of Vakexpert teelt en groene technologie. Een overzicht van de kwalificaties waarvoor iemand binnen de Lentiz onderwijsgroep kan worden opgeleid is opgenomen in het centraal register beroepsopleidingen (crebo). De opleidingen worden gebaseerd op de kwalificatiedossiers zoals die per opleiding worden vastgesteld door de Minister van OCW. De kwalificatiedossiers van de opleidingen van de Lentiz onderwijsgroep worden opgesteld door Aequor en de Stichting Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). Voor uitgebreide informatie hierover is te vinden op www.kwalificatiesmbo.nl. Het voorlichtingsmateriaal van de Lentiz onderwijsgroep biedt voor (aspirant) deelnemers en ouders een goed overzicht van de leertrajecten die je binnen de Lentiz onderwijsgroep kunt volgen. Deze informatie kan ook gevonden worden op de website van de Lentiz onderwijsgroep: www.lentiz.nl. Natuurlijk kan de informatie ook worden opgevraagd bij de administratie van de onderwijsinstelling. 4.2 Leertrajecten en leerwegen Een leertraject leidt op tot één of meer beroepen. In een leertraject worden in ieder geval de competenties aangeleerd van één beroepskwalificatie zoals deze landelijk zijn gedefinieerd in de kwalificatiestructuur HKS. Als bewijsstuk dat een leertraject afgerond is én de kwalificatie behaald is, wordt een diploma uitgereikt. Een leertraject dat opleidt tot een bepaalde kwalificatie kun je volgen langs twee leerwegen: - de beroepsbegeleidende leerweg (BBL); - de beroepsopleidende leerweg (BOL). Het onderscheid tussen de leerwegen BOL en BBL wordt gevormd door de volgende factoren: 1. De omvang van de beroepspraktijkvorming (BPV) als onderdeel van het leertraject. In de BBL ligt het zwaartepunt op het leren in de praktijk, in de BOL ligt het zwaartepunt op het leren op de onderwijsinstelling: Het onderwijsprogramma voor een opleiding in de beroepsopleidende leerweg voldoet aan de eisen met betrekking tot voldoende begeleide onderwijsuren en uren beroepspraktijkvorming, bedoeld in het eerste lid, indien het bevoegd gezag voor de deelnemer een onderwijsprogramma verzorgt dat: a. voor de entreeopleiding ten minste 1000 klokuren omvat waarvan ten minste 600 begeleide onderwijsuren; b. voor een eenjarige basisberoepsopleiding en voor de specialistenopleiding ten minste 1000 klokuren omvat, waarvan ten minste 700 begeleide onderwijsuren en ten minste 250 klokuren beroepspraktijkvorming; c. voor een tweejarige basisberoepsopleiding en voor een tweejarige vakopleiding ten minste 2000 klokuren omvat, waarvan ten minste 1250 begeleide onderwijsuren en ten minste 450 klokuren beroepspraktijkvorming, met dien verstande dat in het eerste studiejaar ten minste 700 begeleide onderwijsuren worden verzorgd; d. voor een driejarige vakopleiding en de middenkaderopleiding ten minste 3000 klokuren omvat, waarvan ten minste 1800 begeleide onderwijsuren en ten minste 900 klokuren beroepspraktijkvorming, met dien verstande dat in het eerste studiejaar ten minste 700 begeleide onderwijsuren worden Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 14/49 OER HKS 2015-2016
verzorgd. Het onderwijsprogramma voor een opleiding in de beroepsbegeleidende leerweg voldoet aan de eisen met betrekking tot voldoende begeleide onderwijsuren en uren beroepspraktijkvorming, bedoeld in het eerste lid, indien het bevoegd gezag voor de deelnemer een onderwijsprogramma verzorgt dat elk studiejaar ten minste 850 klokuren omvat, waarvan ten minste 200 begeleide onderwijsuren en ten minste 610 klokuren beroepspraktijkvorming. 2. De aard van de relatie tussen de deelnemer en het praktijkleerbedrijf. BOL In de BOL worden voor een deelnemer tijdens het leertraject in de regel meerdere praktijkovereenkomsten voor relatief korte periodes aangegaan met meerdere bedrijven ten behoeve van het leren in de BPV. BBL In de BBL bestaat er in principe vanaf het begin van het leertraject een arbeidsovereenkomst van minimaal 20 uur tussen één deelnemer en één werkgever voor in ieder geval de duur van het leertraject ten behoeve van het leren in de BPV. De afspraken over het leren in de BPV worden vastgelegd in een praktijkovereenkomst. 4.3 Lentiz leertrajectnaam De onderwijsinstelling kan een specifieke naam aan een leertraject geven die gebruikt wordt in het dagelijkse taalgebruik. Deze worden opgenomen in de informatiefolders, studiegids en voorlichtingsmateriaal van de Lentiz onderwijsgroep. De naam van de kwalificatie die aan het einde van het leertraject kan worden behaald staat vast en luidt zoals in de kwalificatiestructuur HKS is vermeld. Deze officiële kwalificatienaam wordt aan het einde van het leertraject op het diploma vermeld. 4.4 Inrichting en inhoud van de HKS-leertrajecten. Elk leertraject is opgebouwd uit een BPV-component en een onderwijscomponent. Deze componenten worden hieronder toegelicht: Beroepspraktijkvorming (BPV) Tijdens de beroepspraktijkvorming (BPV) worden de mbo-deelnemers volledig in het bedrijf ingewerkt. Hierdoor ervaren zij het beroep waarvoor ze leren in de praktijk. Stichting beroepsonderwijs bedrijfsleven, vertegenwoordiger van het bedrijfsleven, is verantwoordelijk voor het erkennen van voldoende BPV-plaatsen.. De mbo-scholen begeleiden deelnemers naar een BPV-plek en ondersteunen hen tijdens het traject. Op www.stagemarkt.nl vind je de registers van de erkende leerbedrijven. Op www.stagemarkt.nl staat een overzicht van alle bedrijven die erkend zijn als leerbedrijf. Als deelnemers het praktijkonderwijs willen volgen bij een niet-erkend bedrijf dan moet dit bedrijf alsnog erkend worden als leerbedrijf. Hieraan zijn enkele criteria verbonden, zoals het voldoen aan de begeleiding- en beoordelingscompetenties. SBB ondersteunt de leerbedrijven bij hun opleidingsfunctie en beoordelen de kwaliteit van de leerbedrijven. Let op, het leerbedrijf moet een erkenning hebben voor het crebonummer van de opleiding die de deelnemer volgt! In de Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) neemt de BPV een centrale plaats in. In de BPV worden competenties, kerntaken en werkprocessen geoefend, lesstof (kennis) wordt in praktijk gebracht, specifieke beroepsvaardigheden worden aangeleerd en het beheersen van bepaalde competenties wordt getoetst. Het belang van de BPV wordt bekrachtigd door het feit dat een voldoende beoordeling voor de BPV binnen alle leertrajecten noodzakelijk is voor de diplomering van een deelnemer. Zie hiervoor verder examinering en diplomering in hoofdstuk 4. De BPV is een wettelijk verplichte component in elk leertraject, waarbij het aandeel BPV van een leertraject per leerweg kan verschillen binnen de wettelijk bepaalde grenzen (zie 3.2). De verplichting om BPV in ieder leertraject op te nemen heeft tot gevolg dat deelnemers een aantal verplichte BPV-uren moeten doorlopen. Het aantal verplichte BPV-uren kan verschillen voor de verschillende leertrajecten en leerwegen. De onderwijsinstelling is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en programmering van het gehele leertraject Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 15/49 OER HKS 2015-2016
inclusief het aantal geprogrammeerde en verplichte BPV-uren. Een overzicht hiervan is per leertraject opgenomen in het opleidingsplan en examenprogramma in deel 2 van deze OER HKS. De BPV wordt verzorgd op grondslag van een praktijkovereenkomst (POK), gesloten tussen de onderwijsinstelling, de deelnemer en het bedrijf dat de BPV verzorgt. In bijlage 4 is het model praktijkovereenkomst, vastgesteld door de Raad van Bestuur opgenomen, waarbij er één variant is voor de BOL en één voor de BBL. In de praktijkovereenkomst zijn de rechten en plichten geregeld van alle betrokken partijen. De praktijkovereenkomst omvat onder andere: de duur van de overeenkomst en de omvang van de periode van beroepspraktijkvorming; dat deel van de competenties, kerntaken en werkprocessen dat de deelnemer tijdens de BPVperiode dient te leren; de begeleiding van de deelnemer door het praktijkbedrijf en vanuit de onderwijsinstelling; nadere bepalingen en de gevallen waarin en de wijze waarop de praktijkovereenkomst voortijdig kan worden ontbonden. Uitgangspunt voor de begeleiding van de deelnemer tijdens de BPV is dat het praktijkbedrijf die de beroepspraktijkvorming verzorgt, ook zorg draagt voor de begeleiding van de deelnemer binnen het bedrijf. Verder is de onderwijsinstelling verantwoordelijk voor de beoordeling of de deelnemer uiteindelijk de benodigde competenties (kennis en vaardigheden) kan demonstreren aan de hand van het uitvoeren van kerntaken en of werkprocessen. Het oordeel van het praktijkbedrijf wordt betrokken bij deze beoordeling. Alle nadere informatie over de beroepspraktijkvorming waaronder de organisatie, planning en de beoordelingen worden door de onderwijsinstelling tijdig kenbaar gemaakt aan de deelnemers. Onderwijscomponent De onderwijscomponent van een leertraject bevat een deel 'theorie' én een deel 'praktijkleren' als onderdeel van de theorie of onderwijscomponent. Hieronder volgt een globale indeling. Theorie Onder theorie vallen: theorielessen, workshops, bewerkings- en verwerkingsuren, dagtaken, weektaken, toetsing & examinering en studiebegeleiding/coaching gericht op het beheersen van de competenties, kerntaken en werkprocessen. Praktijkleren Bij praktijkleren gaat het formeel om activiteiten gericht op het leren werken in de praktijk als onderdeel van de theorievorming, niet zijnde de beroepspraktijkvorming. Praktijkleren zijn dan alle activiteiten gericht op het leren werken in de praktijk, het opdoen van ervaringen in de praktijk of het kennis nemen van verschijnselen uit de praktijk. Naast de BPV kunnen er drie gebieden binnen praktijkleren worden onderscheiden: Praktijkschoolprogramma s (bij het PTC+ en/of IPC groene ruimte); Praktijkleren in bedrijf/regio (bv. buitenschoolse praktijkprojecten, excursies, oriënterende praktijk en practica); Praktijkleren op school (bv. praktijksimulaties, practica, gastdocentschap en rollenspellen). Voor ieder leertraject wordt het onderwijs anders vormgegeven. De theorie- en praktijkleercomponenten worden hierin verwerkt. 4.5 Opbouw van een leertraject onder de Herziene Kwalificatiestructuur Aan ieder leertraject ligt een kwalificatieprofiel uit de HKS ten grondslag. Hierin is beschreven wat de werkprocessen en kerntaken zijn die bij een bepaald beroep horen. Tevens is beschreven welke competenties (vakkennis en vaardigheden) een deelnemer moet hebben om de werkprocessen en kerntaken goed te kunnen uitvoeren. De leertrajecten zijn erop gericht deelnemers zo op te leiden en zich te laten ontwikkelen dat ze alle benodigde competenties hebben en dit aan de hand van het uitvoeren van kerntaken en werkprocessen kunnen laten zien. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 16/49 OER HKS 2015-2016
Bij het vormgeven en uitvoeren van onderwijs onder de HKS worden de onderdelen onderscheiden die zijn opgenomen in figuur 1: Kwalificatiedossier met daarin de beroepspraktijk en (de essentie van) het beroep Opleidingsplan & Examenprogramma Kerntaken, Werkprocessen, Vakkennis en Vaardigheden - Kerntaken - Werkprocessen -Nederlands, MVT & Rekenen -Ontwikkeling in Loopbaan en Burgerschap (LB) -Beroepspraktijkvorming (BPV) -Praktijkleren -Coachen en begeleiden (portfolio) Examen - Proeve van Bekwaamhei en/of kennisexamen en/of vaardigheidsexamen - AVO examens (IE s & CE s) - Beroepspraktijkvorming (BPV) Voorwaardendossier - Voorwaardelijke opdracht(en), voorbereidend op het examen Diploma Figuur 1: De opbouw van een leertraject HKS. Wat verstaan we onder de veelvoorkomende begrippen? AVO Algemeen Vormend Onderwijs. Dit deel van het onderwijs dat niet praktijkgericht is. Bijvoorbeeld talen, loopbaan & burgerschap, rekenen. Beroepspraktijkvorming (BPV) Onderwijs dat plaatsvindt in de praktijk (bij een bedrijf of organisatie) en deel uitmaakt van elk leertraject. Basisdeel Iedere kwalificatie staat beschreven in een kwalificatiedossier. Een kwalificatiedossier omvat de blauwdruk van een aantal geclusterde opleidingen. In het basisdeel staat de gemeenschappelijke basis die voor alle beroepen en opleidingen binnen het dossier relevant is. De basis voor de meer specifieke delen van de opleiding staat beschreven in het profieldeel van het kwalificatiedossier. Coachen en begeleiden Dit is de studieloopbaanbegeleiding van de deelnemer tijdens zijn leertraject. Tevens krijgt de deelnemer begeleiding bij zijn persoonlijke ontwikkeling en bij eventueel voorkomende (sociaal-emotionele) problemen. Om dit goed vorm te geven krijgt iedere deelnemer een studieloopbaancoach toegewezen. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 17/49 OER HKS 2015-2016
Examen Het examen bestaat de Proeve van Bekwaamheid (PvB), eventueel het vaardigheidsexamen en eventueel het kennisexamen, plus alle examens voor de AVO vakken (Centrale Examens AVO en instellingsexamens AVO) van een opleiding en de beoordeling van de Beroepspraktijkvorming. Een Proeve van Bekwaamheid toetst of een deelnemer de competenties heeft om een bepaalde kerntaak/werkproces of kerntaken (van een kwalificatie) uit te voeren. In het opleidingsplan en examenprogramma HKS wordt per leertraject beschreven hoe het examen- en het leertraject zijn ingericht. Uitgangspunt voor de inrichting van het beroepsgerichte examen is als volgt: Het uitgangspunt qua omvang examenplan: Niveau 1 en 2: één PvB Niveau 3: één PvB en zo nodig één vaardigheidsexamen Niveau 4: één PvB en zo nodig één vaardigheidsexamen en/of één kennisexamen Voorafgaand aan de deelname aan een PvB, kennisexamen of vaardigheidsexamen moet de deelnemer voldoen aan het voorwaardendossier. De Proeven van Bekwaamheid, kennisexamens en vaardigheidsexamens zijn gebaseerd op de examenstandaarden die zijn ontwikkeld in het landelijke samenwerkingsverband de groenenorm.. De examenstandaarden op hun beurt worden gemaakt op basis van de herziene kwalificatiedossiers van Aequor. Hierdoor wordt geborgd dat de examens voldoen aan de inhoudelijke eisen die het Ministerie van OCW hieraan stelt. De examenstandaarden zijn direct gekoppeld aan de beroepssituatie, werkprocessen en kerntaken uit het kwalificatiedossier. Het kan echter ook voorkomen dat is gekozen één examenstandaard te ontwikkelen voor meerdere werkprocessen of kerntaken of meerdere examenstandaarden voor één werkproces of kerntaak. De argumentatie voor deze keuze ligt in de beroepspraktijk en de inhoud van het beroep waarvoor wordt opgeleid. In hoofdstuk 4 zal nader worden ingegaan op de examenregeling van de HKS opleidingen. De Centrale examens zijn landelijk ontwikkelde examens voor Nederlands en Rekenen voor deelnemers van entreeopleidingen, mbo-niveau 2, 3 en 4. Deze examens worden afgenomen op landelijk bepaalde afnamemomenten en landelijk beoordeeld. Vanaf 2017 worden ook voor Engels Centrale examens ingevoerd voor mbo niveau 4. Kerntaak Kerntaken geven de essentie aan van wat een beroepsbeoefenaar doet. Keuzedeel Iedere kwalificatie staat beschreven in een kwalificatiedossier. Een kwalificatiedossier omvat de blauwdruk van een aantal geclusterde opleidingen. In het basisdeel staat de gemeenschappelijke basis die voor alle beroepen en opleidingen binnen het dossier relevant is. De basis voor de meer specifieke delen van de opleiding staat beschreven in het profieldeel van het kwalificatiedossier. Naast het basis- en profieldeel van iedere opleiding zijn er voor iedere opleiding enkele keuzedelen beschikbaar. Deze keuzedelen vormen verplicht in te vullen ruimte in het kwalificatiedossier en bevat kwalificatie-eisen die een verrijking vormen van iedere opleiding die op basis van het kwalificatiedossier te construeren is. De keuze bevat als doelbestemming een nadere specialisatie, extra voorbereiding op vervolgonderwijs of een invulling gericht op de wensen van het regionale bedrijfsleven. De keuze is onderdeel van het diploma. Een onderwijsinstelling kan een selectie van de keuzedelen voorleggen aan de deelnemers van de opleiding. De deelnemers kunnen vervolgens kiezen welk keuzede(e)l(en) zij vervolgens willen volgen als onderdeel van hun opleiding. Leertraject Een leertraject bestaat uit de kerntaken, werkprocessen, prestatie-indicatoren en benodigde competenties die een deelnemer moet leren om een beginnend beroepsbeoefenaar te worden voor een bepaald beroep. Een leertraject is gericht op het behalen van een kwalificatie (diploma). Het diploma is het bewijs dat je een goede beginnende beroepsbeoefenaar bent. Bovenstaande onderdelen vormen de basis voor het leertraject van de deelnemer. Dit betekent dat een HKSleertraject is opgebouwd uit kerntaken met daarbij horende competenties die nodig zijn om de kerntaak op een goede manier te kunnen uitvoeren. De inhoud van een leertraject is beschreven in het Opleidingsplan en Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 18/49 OER HKS 2015-2016
examenprogramma. Hierin is ook te zien welke keuzedelen onderdeel uitmaken van de betreffende opleiding en waaruit de deelnemer naar eigen inzicht een keuze kan maken. Deze opleidingsplannen en examenprogramma s zijn opgenomen in deel 2 van deze OER HKS. Hierin zijn ook de studiebelastingsuren benoemd voor een regulier opleidingstraject en het aantal uren dat bestemd is voor de beroepspraktijkvorming en het AVO-onderwijs. De leertrajecten per opleiding worden gepubliceerd in de OER en de studiegids, die vervolgens wordt gepubliceerd op de website van de onderwijsinstelling, www.lentiz.nl. Op basis hiervan krijgt een deelnemer op hoofdlijnen inzicht in het leertraject. Naast bovenstaande formele onderdelen die de basis voor ieder leertraject onder de HKS vormen krijgt iedere deelnemer ook te maken met coachen en begeleiden (gebruik van portfolio), examinering en praktijkleren. Hieronder lichten we deze begrippen kort toe. Praktijkleren Bij praktijkleren gaat het om activiteiten gericht op het leren werken in de praktijk als onderdeel van de theorievorming, niet zijnde de beroepspraktijkvorming (voor een nadere toelichting zie 3.4.2). Prestatie-indicator Prestatie-indicatoren concretiseren een werkproces. Aan de hand van de prestatie-indicatoren kan getoetst worden of een deelnemer een bepaald werkproces beheerst. Profiel(deel) Iedere kwalificatie staat beschreven in een kwalificatiedossier. Een kwalificatiedossier omvat de blauwdruk van een (aantal geclusterde) opleiding(en). In het basisdeel staat de gemeenschappelijke basis die voor alle beroepen en opleidingen binnen het dossier relevant is. De basis voor de meer specifieke delen van de opleiding staat beschreven in het profieldeel van het kwalificatiedossier. Voorwaardendossier Hierin zijn de voorwaardelijke opdrachten beschreven waaraan een deelnemer moet voldoen voordat hij/zij mag deelnemen aan een Proeve van Bekwaamheid. Veelal moet een deelnemer een aantal voorwaardelijke opdrachten hebben behaald om aan te tonen dat hij de vereiste vaardigheden voldoende beheerst om te kunnen slagen voor het examen en dus voldoende is voorbereid. De deelnemer kan echter ook andere inhoudelijk gelijkwaardige bewijslast overleggen. Werkproces Is een set van inhoudelijk samenhangende beroepsactiviteiten die door een belangrijk deel van de beroepsbeoefenaars wordt uitgeoefend in de beroepscontext. Studiebelastingsuren Voor alle leertrajecten onder de HKS worden opleidingsplannen en examenprogramma s gemaakt die zijn opgenomen in deel 2 van deze OER. Hierbij wordt voor de verschillende categorieën berekend hoeveel studiebelastingsuren normatief nodig zijn voor het leren uitvoeren van een kerntaak en bijbehorende werkprocessen. Studiebelastingsuren staan voor de inschatting van de hoeveelheid klokuren, die een deelnemer gemiddeld nodig heeft om een leertraject te kunnen volgen. Onder de SBU s vallen onder andere: de lessen, dagtaken, weektaken; het maken van opdrachten; huiswerk; de beroepspraktijkvorming; praktijkleren; coaching en begeleiding; toetsing/examinering. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 19/49 OER HKS 2015-2016
Studiebelastingsuren en Transparante Onderwijsprogrammering (TOP) In een opleidingsplan en examenprogramma (tabellen in deel 2) is een indicatie van de studielast vermeld. Het Ministerie van OCW gaat ervan uit dat een schooljaar gemiddeld 40 weken telt. Tevens wordt aangenomen dat een voltijddeelnemer 40 klokuur per week bezig is met zijn studie. Dus gestandaardiseerd komt het totaal aantal SBU s per leerjaar op 1.600 klokuren. Binnen deze 1.600 SBU s is een verdeling te maken. Hier onderscheiden we de deelnemersactiviteiten met de verdeling in: begeleid leren/begeleide onderwijstijd (BOT); onbegeleid leren. Door alle deelnemersactiviteiten in het opleidingsplan te presenteren krijgt de deelnemer meer inzicht in de te verrichten activiteiten. Dit wordt transparantie genoemd. De onderwijsinstelling laat in de opleidingsplannen en examenprogramma s zien hoeveel SBU s nodig zijn om een leertraject te doorlopen. Tevens maakt de onderwijsinstelling duidelijk hoe de verdeling tussen begeleid en onbegeleid leren is. Dit is ook van belang voor de studiefinanciering. Meer hierover lees je in de volgende paragraaf. Studiebelastingsuren en studiefinanciering (WSF)/tegemoetkoming studiekosten (WTS). Om in aanmerking te komen voor studiefinanciering moet een deelnemer voldoen aan bepaalde voorwaarden. Er zijn voorwaarden met betrekking tot leeftijd, schoolsoort en nationaliteit. Voor de meest actuele informatie over studiefinanciering verwijzen wij graag naar de website van de Dienst Uitvoering onderwijs www.duo.nl. Kijk voor meer informatie over studiefinanciering en de bijbehorende voorwaarden op: http://www.duo.nl/particulieren/mbo-er/studiefinanciering/weten-hoe-het-werkt.asp Urennorm Als mbo-deelnemer heb je recht op een minimum aantal lesuren. Onderwijsinstellingen moeten aan deze urennorm voldoen. De verplichte onderwijstijd wordt berekend in klokuren (60 minuten). Maar de onderwijsinstelling bepaalt zelf hoeveel minuten een les duurt. Minimum aantal lesuren BBL Volgt een deelnemer een beroepsbegeleidende leerweg (BBL)? Dan gaat hij meestal 1 dag per week naar onderwijsinstelling en werkt hij de overige 4 dagen bij zijn/haar BPV-bedrijf. De onderwijstijd bij BBL moet ieder jaar bestaan uit tenminste 200 begeleide onderwijsuren en 610 uren beroepspraktijkvorming (BPV). Zit het aantal begeleide onderwijsuren op het minimum van 200 uur? Dan moeten er meer uren BPV zijn. Dit geldt ook omgekeerd. Tot BPV en begeleide onderwijsuren samen minimaal 850 uur zijn. 2015: nieuwe urennormen BOL Vanaf 1 augustus 2014 gelden de volgende urennormen voor de beroepsopleidende leerweg (BOL): BOL opleidingen Onderwijsuren BPV Totaal Entreeopleiding 600 Geen minimum 1.000 1-jarige opleiding 700 250 1.000 2-jarige opleiding 1.250 450 2.000 3-jarige opleiding 1.800 900 3.000 4-jarige opleiding 2.350 1.350 4.000 Tabel 2 urennormen voor BOL-opleidingen De urennormen voor de BOL gelden niet per studiejaar, maar voor de totale studie. Er zijn aparte normen voor de begeleide onderwijsuren (BOT) en de beroepspraktijkvorming (stage). Er zijn in een jaar 1.600 klokuren beschikbaar voor studie (40 weken van 40 uren). Van die 1.600 uren moeten er ten minste 1.000 uur per schooljaar (gemiddeld) bestaan uit onderwijstijd en beroepspraktijkvorming. De rest van de uren kan bestaan uit huiswerk en andere onderwijsactiviteiten, bijvoorbeeld vrije OLC-uren, voorbereiding voor toetsing en presentaties en het maken van werkstukken etc. Dat moet ook voor alle deelnemers ruim voldoende zijn. Huiswerk telt niet mee voor de urennorm. Om in aanmerking te komen voor studiefinanciering moet je een voltijd beroepsopleiding volgen. Strategie & Innovatie v.1 / juli 2015 20/49 OER HKS 2015-2016