18 jaar! En nu?!
Gefeliciteerd! Je bent nu achttien. Er zijn een heleboel anderen die de afgelopen tijd achttien zijn geworden. Niets bijzonders dus. Of toch wel? Je weet vast wel dat je nu mag stemmen en autorijden. Maar er is meer...! Meerderjarig Het grote verschil met je vorige verjaardag is dat je nu, van de ene op de andere dag, meerderjarig bent. En dat betekent dat je dingen mag doen zonder toestemming van je ouder(s) of voogd. Je moet vanaf nu ook een aantal dingen doen, waarover je voor je achttiende geen zorgen had. Kortom: als meerderjarige heb je rechten, maar óók plichten. Veranderingen Voor de wet is achttien een mijlpaal. Deze folder vertelt je wat de belangrijkste veranderingen zijn, nu je meerderjarig bent. Niet zomaar een verjaardag dus, je achttiende verjaardag. Alle info op website Over alle onderwerpen die in deze brochure aan bod komen, is via de website van de gemeente Oss meer informatie te verkrijgen. Kun je iets niet vinden, dan kun je via de website in contact komen met mensen die je verder kunnen helpen. Surf naar www.oss.nl en kijk er rustig rond.
Handelingsbekwaam Geen toestemming nodig Een auto kopen? Of zelfs een eigen huis? Een abonnement afsluiten voor je mobiel? Dat mag allemaal als je achttien bent. Als meerderjarige kun je zelfstandig zaken regelen en overeenkomsten sluiten. Met achttien ben je handelingsbekwaam. De handtekening die je onder een contract zet is rechtsgeldig. Voor je achttiende kwamen je ouders of voogd aan dit soort zaken te pas: zij moesten tekenen. Vanaf je achttiende mag je van de wet veel doen zonder hun toestemming. Je kunt zelf leningen sluiten, rekeningen openen, reizen boeken, arbeidscontracten sluiten, een kamer of woning huren, een testament opstellen, studiefinanciering aanvragen of trouwen. Soms moet je beslissingen nemen of zaken zelf regelen. Op je achttiende moet je bijvoorbeeld een zorgverzekering hebben. En zo krijg je binnenkort een brief waarin gevraagd wordt of je na je overlijden je organen voor transplantatie beschikbaar wil stellen. Zelf verantwoordelijk Het is goed te weten dat je nu ook zélf verantwoordelijk bent als iets mis gaat. Maak je schulden, leen je geld van een bank of koop je iets op krediet: jij bent persoonlijk aansprakelijk. Jij bent het die moet (terug)betalen en niemand anders. Veroorzaak je schade, dan ben jij aansprakelijk en zul je moeten betalen. Het is handig, mocht je niet meer onder de polis van je ouders vallen, om voor weinig geld een WAverzekering (Wettelijke Aansprakelijkheid) af te sluiten. En kwam je bij overtreding van de wet voor je achttiende voor de kinderrechter, nu ga je naar de kantonrechter of de rechtbank
Onderwijs & Opleiding Onderwijs Je bent op je achttiende niet meer leerplichtig. Toch is doorleren tot je een diploma hebt van groot belang. Want met een diploma op minstens havo of mboniveau 2 vind je makkelijker een goede baan. Oss heeft met veel organisaties afspraken gemaakt om zoveel mogelijk jongeren voor hun 23e een goede opleiding te geven. Misschien is de combinatie van werken en leren iets voor je. Informeer bijvoorbeeld bij de diverse opleidingen in Oss naar de mogelijkheden. Als je nog op school zit, kun je met problemen ook terecht bij je decaan of mentor. Zit je niet meer op school, dan kun je contact zoeken met de RMCconsulent. Dit is iemand die jongeren begeleidt bij het vinden van een passende opleiding, eventueel in combinatie met werken. De afdeling Educatie van de gemeente Oss kan je verder helpen. Studiefinanciering Ben je tussen de achttien en 27 en volg je een studie of opleiding, dan heb je in de meeste gevallen recht op studiefinanciering en dus op een OV studentenkaart. Studiefinanciering bestaat uit een basisbeurs en eventueel een lening en aanvullende financiering. De Informatie Beheer Groep regelt dit allemaal. De basisbeurs is voor iedereen. Woon je op kamers, dan is die hoger dan wanneer je thuis woont. Daar bovenop kan iedereen een lening afsluiten bij de IBG. Dit bedrag moet je na je studie wel aflossen. Of je recht hebt op aanvullende financiering hangt af van het inkomen van je ouders. Ouders van studerende kinderen moeten namelijk bijdragen in studiekosten en levensonderhoud, ook als die kinderen ouder dan 21 zijn. Lukt hen dat niet, dan springt de overheid bij. Voor vragen kun je terecht bij de IBG. Kijk op www.ibgroep.nl.
Huisvesting Vanaf je achttiende jaar kun je, zonder tussenkomst van je ouders, een huurcontract sluiten. Dit kan op de particuliere markt, maar ook met behulp van woningbouwverenigingen. Daar kun je je laten inschrijven als woningzoekende. Hoewel je op je achttiende meerderjarig bent, moeten je ouders totdat je eenentwintig ben financieel voor je blijven zorgen. Dat is zo bepaald in de wet; voortgezette onderhoudsplicht is de officiële term hiervoor. Je ouders moeten dus nog drie jaar bijdragen in de kosten van je levensonderhoud en je studie. Werk en Inkomen Iedere meerderjarige moet in Nederland zoveel mogelijk economisch zelfstandig zijn. Je moet dus zelf een inkomen verdienen. Als dat na je school of studie niet direct lukt, kun je een uitkering vragen bij het Werkplein Maasland. Dit is een samenwerkingsverband van de gemeenten in de regio Maasland, Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) en Uitvoeringsinstelling werknemersverzekeringen (UWV). Werkplein Maasland zit in het gemeentehuis in Oss. Ook kun je een eigen bedrijf starten, Dat mag je zelfstandig vanaf je achttiende jaar. Informatie hierover krijg kun je krijgen bij de gemeente Oss / afdeling ondernemerszaken en de Kamer van Koophandel (www.kvk.nl).
Rijbewijs en paspoort Eindelijk mag je zelf achter het stuur van een auto of motor. Als je tenminste een geldig rijbewijs hebt. Daarvoor moet je rijles nemen en examen doen en als alles meezit, kun je na een tijdje je rijbewijs afhalen op het gemeentehuis. Daar moet je trouwens ook zijn voor je paspoort, dat je nu zonder toestemming van je ouders kunt aanvragen. Stemrecht Vanaf je achttiende heb je stemrecht. Er zijn vier soorten verkiezingen waarbij je voortaan je stem kunt uitbrengen: voor de gemeenteraad voor Provinciale Staten voor de Tweede Kamer en voor het Europees Parlement Bovendien mag je stemmen bij een referendum, een volksraadpleging, die in Nederland over een belangrijk onderwerp georganiseerd kan worden. Misschien heb je altijd gedacht: ach, politiek, wat kan mij dat nou schelen! Maar politiek beslist over veel zaken, zoals de uitkeringen voor jongeren, de openingstijden van de horeca of de aanleg van een skatepark. Over dit soort dingen heb je ongetwijfeld een mening en die kun je onder meer tot uiting brengen door te gaan stemmen. Op deze manier kun je invloed uitoefenen op de keuzes die de overheid uiteindelijk maakt. Natuurlijk is het niet jouw stem alleen die de doorslag geeft. Maar toch... iedere stem telt. Als je stemt, stem je niet alleen voor de politieke partij die jouw ideeën vertegenwoordigt, maar in wezen ook voor de democratie. Stemmen is één van de grondrechten in democratische landen. Invloed uitoefenen En je kunt natuurlijk lid worden van een politieke partij. Je kunt dan rechtstreeks invloed uitoefenen, bijvoorbeeld op het beleid in jou gemeente. Als je echt de politiek in wilt, kan dat ook vanaf je achttiende: vanaf dat moment kun je verkozen worden bij alle verkiezingen, mits je voldoet aan een aantal wettelijke eisen.
Gehandicapt Een aantal rechten en plichten staat in ander daglicht als je lichamelijk of verstandelijk gehandicapt bent. Het is dan bijvoorbeeld moeilijk om je rijbewijs te halen. Als je wilt reizen kun je in dat geval een beroep doen op de Regiotaxi (vervoer van deur tot deur) of in aanmerking komen voor de OVBegeleiderskaart van de NS. Indien je verstandelijk gehandicapt bent, kun je als je achttien wordt samen met je ouders of verzorgers ervoor kiezen dat iemand jouw belangen zo goed mogelijk behartigt. Je gaat dan over tot mentorschap, onder bewindstelling of onder curatele. Voor iemand met een ernstige lichamelijke en/of verstandelijke handicap is een diploma halen meestal uitgesloten. Sociale werkplaatsen en dagactiviteitencentra bieden in dit geval de mogelijkheid voor een zinvolle dagbesteding. Als je vanwege je handicap niet in aanmerking komt voor een reguliere baan, dan kun je een WAjonguitkering aanvragen. Er kan ook gezocht worden naar een baan of dagbesteding die past bij je niveau. Er wordt ook steeds vaker samengewerkt met het bedrijfsleven om jou te laten zijn wie je bent en wat je kunt.
Buitenlands en 18 Als je achttien wordt en in Nederland woont, maar niet de Nederlandse nationaliteit hebt, dan heb je te maken met de wetgeving van het land van je geboorte. Voor jou geldt wat daarin is bepaald over meerderjarigheid. Voor de wet van sommige landen ben je niet op achttienjarige leeftijd meerderjarig, maar ligt de leeftijdsgrens hoger. Het is verstandig rekening te houden met deze verschillen. Het kan bijvoorbeeld betekenen dat je in je land van herkomst in militaire dienst moet, al woon je al heel lang hier. Omdat je in Nederland woont, heb je ook met de Nederlandse wet te maken. Daarin staan zaken die van belang zijn voor vreemdelingen die hier rechtmatig verblijven. Meerderjarige buitenlanders die langer dan vijf aaneengesloten jaren in Nederland wonen, hebben het recht deel te nemen aan gemeenteraadsverkiezingen, maar niet aan de Provinciale Staten en de Tweede Kamer verkiezingen. Je hoeft als kind van niet-nederlandse ouders dus geen Nederlander te worden om mee te doen aan gemeenteraadsverkiezingen in de plaats waar je woont. Heb je de nationaliteit van één van de landen van de Europese Unie, dan kun je net als alle Nederlanders meteen meedoen aan gemeenteraadverkiezingen én aan Europese verkiezingen. Wel zul je bij Europese verkiezingen kenbaar moet maken of je in Nederland dan wel in het land dat je nationaliteit bepaalt, wilt deelnemen aan de verkiezingen. Kijk voor meer informatie op www.oss.nl of op de website: www.jongerenraadoss.nl
Centrum Jeugd en Gezin Wist je. dat je bij het Centrum Jeugd en Gezin Maasland terecht kunt voor informatie en advies over al je 18+ vragen? Vragen over werk, studie, inkomen, seksualiteit, sociale vaardigheden, relaties, hulpverlening, etc.? dat onze medewerkers graag met je mee zoeken naar een passend antwoord? dat de hulp van het Centrum Jeugd en Gezin Maasland gratis is?. dat we alle werkdagen geopend zijn en op koopavond tot 20.00 uur en dat je dan, ook zonder afspraak van harte welkom bent? Centrum Jeugd en Gezin Maasland Kerkstraat 13 5341 BK Oss 0412-473626 info@centrumjeugdengezin-oss.nl www.centrumjeugdengezin-maasland.nl (voor ouders) www.wizper.nl (voor jou en je vrienden)
Colofon Uitgave: Gemeente Oss Samenstelling: afdeling Communicatie Vormgeving & Druk: afdeling Reprografie Met dank aan: Jongerenraad Oss en gemeente Ede December 2010