AGRARIËRS NR 2 - JUNI 2014 AGRARIERS NIEUWSBRIEF VOOR AGRARIËRS IN DE NOORDOOSTPOLDER EN ZUIDELIJK EN OOSTELIJK FLEVOLAND DEMONSTRATIE: EERSTE BIJEENKOMST ACTIEPLAN BODEM & WATER In deze nieuwsbrief: - Eerste bijeenkomst Actieplan Bodem en Water - Gebruik kantdop - Samenwerking bij aanleg duurzame oevers - Toezicht spoelbedrijven Onder grote belangstelling werd op D e samenleving heeft belang bij schoon dinsdag 20 mei de werking van een water. Dan gaat het niet alleen om grondwater, - Zomerschouw Biofilter gedemonstreerd op het akker- maar ook om oppervlaktewater en bodem. - Pijlbeheerinformatie in Noordoostpolder bouwbedrijf Vermeulen/Van Nieuwen- Afgelopen jaren hebben agrarische huijzen in Swifterbant. En er was meer. ondernemers samen met het agrarische Het Actieplan Bodem & Water Flevoland bedrijfsleven, waterschappen en overheid bood een gevarieerd programma zich steeds meer ingespannen om te zorgen voor de agrariërs in Flevoland. Het voor schoon water. Op diverse plekken van voorkómen van waterverontreiniging het agrarische bedrijf worden maatregelen stond centraal. genomen om ervoor te zorgen dat of het water schoon het bedrijf verlaat of dat het water - Terugblik nachtvorst 2014 geautomatiseerd >
goed opgevangen wordt. Voorzitter LTO Noord Flevoland Arnold Michielsen: Goed om te zien dat de agrarische ondernemers nieuwsgierig zijn naar oplossingen om verantwoord bezig te zijn met waterkwaliteit en kwantiteit. Dit is goed voor de maatschappij en de sector zelf. In de afgelopen jaren zijn steeds meer technieken ontwikkeld om de agrariër te ondersteunen in zijn activiteiten. Eén daarvan is het Biofilter. Flevolandse agrariërs zagen het Biofilter in werking. In het Biofilter worden de gewasbeschermingsmiddelen afgebroken en het water verdampt. Hierdoor komt géén verontreinigd water in het oppervlaktewater en de bodem meer terecht. Inleider en gebruiker van het Biofilter Adrie Vermeulen: Het gebruik van het Biofilter bespaart ons onverwachts veel tijd. We vinden het een mooie manier om schoner te werken en zo ons imago als sector te verbeteren. Voorkomen beter dan genezen Eén van de maatregelen die een ondernemer kan nemen, is te zorgen dat de spuitmachine op een verantwoorde manier wordt gereinigd. Bert van den Bosch en Jan van Tjonger van het team Watertoezicht van Waterschap Zuiderzeeland hielden een presentatie over de regels rond het reinigen van spuitmachines en welke normoverschrijdende gewasbeschermingsmiddelen het waterschap meet in oppervlaktewater. Rik de Werd van PPO gaf de agrariërs informatie over verschillende zuiveringsvoorzieningen en Klaas Jilderda van Nefyto (organisatie van gewasbeschermingsmiddelenfabrikanten) gaf uitleg over emissiebeperkende maatregelen, waarmee agrariërs aan de slag kunnen én moeten om normoverschrijdingen te verminderen. Hiervoor is de zogenaamde Toolbox emissiebeperking ontwikkeld, die bestaat uit zeventien informatiekaarten. Deze informatiekaarten vindt u op de website www.toolboxwater.nl. Tot slot vertelde Adrie Vermeulen over zijn ervaringen met het Biofilter en waarom hij hiervoor heeft gekozen. Actieplan Bodem & Water De demonstratiedag op 20 mei is één van de activiteiten van het Actieplan Bodem & Water Flevoland. Dit actieplan is de Flevolandse uitwerking van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. De drie hoofdrolspelers: LTO Noord Flevoland, Waterschap Zuiderzee- Schema Biofilter Buffer Biofilter Nazuivering met planten Opvang 50 % kokoschips 40 % potgrond 50 % stro 40 % potgrond Carex - Zegge (monocotyl) Salix - Wilg (dicotyl) Opvang percolaat 50 % stro 40 % potgrond 90 % potgrond kokoschips 90 % potgrond kokoschips 2
land en Provincie Flevoland hebben afgesproken om de komende zes jaar een programma van activiteiten te organiseren en een verbindende factor te zijn tussen de al bestaande en komende initiatieven. Drie uitgangspunten staan centraal: een goede bodemvruchtbaarheid, schoon water en voldoende water. Dit biedt de agrarische ondernemer mogelijkheden om kennis over de verschillende bodemaspecten op te doen en te verspreiden. Het initiatief voor acties moet komen van de ondernemers zelf; het actieplan is ondersteunend. Bij één van de volgende activiteiten van het Actieplan Bodem & Water staat de bodem centraal. Denk hierbij aan verhoging van het organische stofgehalte, grondbewerking, bodemstructuur en bodemleven. Bodem en gewasopbrengst zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. GEBRUIK KANTDOP Bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen is het belangrijk dat u gebruik maakt van driftarme spuitdoppen én een driftarme kantdop. Dit is al ruim tien jaar verplicht en natuurlijk bekend bij u. Echter, over het gebruik van de kantdop bestaat soms onduidelijkheid. Op welke afstand van de sloot heeft de kantdop nog een positief effect op driftreductie? Waterschap Zuiderzeeland voert kantdop moet u niet alleen direct langs sinds 2007 spuitcontroles uit. Bij de sloot gebruiken, maar in de gehele deze controles wordt nagegaan of u 14-meter strook; dus ook als u op de bij het toepassen van gewasbeschermingsmiddelen in de 14-meter strook kopakker geen gewas teelt. langs de sloot, tocht of vaart gebruik Praktische werkafspraak maakt van driftarme spuitdoppen én Controleurs van het waterschap een driftarme kantdop. Let op: ook constateerden dat bij een onbeteelde voor droge sloten is dit verplicht. De kopakker, kavelpad of rijpad langs de sloot (spuitvrije zone > drie meter) géén kantdop werd gebruikt. Gevoelsmatig hadden de agrariërs het idee dat de kantdop op deze plek geen positief effect meer heeft op het verminderen van drift. De Noordelijke waterschappen en de NVWA hadden dit idee ook en daarom hebben zij in 2009 een praktische werkafspraak gemaakt. Als de teelt- en spuitvrije zone meer dan drie meter bedraagt en er wordt geen kantdop gebruikt, dan handhaven de waterschappen en de NVWA niet. Een werkbare afspraak voor de agrarische sector én de overheid. Onbeteelde kopakker: kantdop niet nodig Spuitspoor langs sloot: kantdop verplicht Onderzoek Productschap Akkerbouw heeft met medefinanciering van diverse waterschappen en het ministerie van Economische Zaken onderzoek laten doen naar de breedte van de teeltvrije zone en het verminderen van drift door de beschikbare kantdoppen. In april 2014 is dit onderzoek afgerond en hiervan een rapport verschenen. Momenteel wordt dit rapport beoordeeld door de Technische Commissie Techniekbeoordeling (TCT) en in een volgende nieuwsbrief zullen wij u informeren over de resultaten. Tot die tijd geldt gewoon de praktische werkafspraak. 3
SAMENWERKING GEMEENTE EN WATERSCHAP BIJ AANLEG DUURZAME OEVERS In voorgaande nieuwsbrieven heeft u kunnen lezen dat het waterschap met alle grondeigenaren van aangrenzende percelen langs tochten gesprekken heeft en grond aankoopt. Daarnaast zijn er tal van procedures die het waterschap moet doorlopen om een duurzame oever in te kunnen richten. Zo is er ook bijvoorbeeld een ontgrondingsvergunning en een omgevingsvergunning nodig. Deze laatste vergunning moet Waterschap Zuiderzeeland aanvragen bij de gemeenten. Wat komt er nu allemaal bij kijken Molenaar, projectleider Versnelde en hoe verloopt bijvoorbeeld een aanleg duurzame oevers 2012-2015. vergunningprocedure bij de gemeente? Ite Meints, medewerker afdeling Ite Meints van de gemeente Dronten Ruimtelijke Ordening bij de gemeente en Teun Molenaar van Waterschap Dronten: We hebben als gemeente Zuiderzeeland vertellen over de de taak om te beoordelen wat wel en aanleg van de duurzame oever langs wat niet kan wat betreft de ruimtelijke de Noordertocht bij Swifterbant. ordening. Hiervoor zijn bestemmingsplannen per gebied opgesteld. Verder Archeologische verplichtingen zijn volgens het Verdrag van Malta Inmiddels is er ruim tachtig de gemeenten in Nederland verantwoordelijk voor het beschermen van kilometer duurzame oevers in Flevoland aangelegd. Dit jaar komt archeologische waarden. Deze zijn daar zo n vijftig kilometer bij. De volop aanwezig in het gebied rond voorbereidingen voor de aanleg Swifterbant; beter bekend als de van de oevers in 2015 zijn in volle Swifterbantcultuur. Daarom is in het gang en worden dit jaar helemaal bestemmingsplan voor dit gebied afgerond. Bij deze voorbereiding de voorwaarde opgenomen dat een hoort ook het vergunningentraject; de archeologisch onderzoek bij werkzaamheden in de bodem verplicht basis van het project, vertelt Teun is. Efficiënt en effectief uitvoeren Teun Molenaar: Een archeologisch onderzoek voeren we als waterschap niet dagelijks uit. Het was een zoektocht hoe we dit aan moesten pakken. Al snel bleek dat de wijze waarop de gemeenten de archeologische waarden toetsen verschillend is. Om het archeologisch onderzoek gezamenlijk het meest efficiënt en effectief uit te voeren, hebben we alle Flevolandse gemeenten bij het waterschap uitgenodigd om hierover te discussiëren. Ite Meints vult hem aan: Door met elkaar mee te denken en samen te werken, hebben we gezamenlijk een werkwijze ontwikkeld die goed werkt. Hierbij hebben we als gemeente voor een actieve adviseringsrol gekozen, zodat we het waterschap helpen met de aansturing van het archeologisch onderzoeksbureau. We moeten elkaar scherp blijven houden en dan kun je het beste regelmatig met elkaar om tafel zitten. In dit proces is een duidelijke verandering zichtbaar ten aanzien van de rol van de gemeente. De aanvrager is en blijft verantwoordelijk om alle goede stukken aan te leveren. De gemeente heeft hierin echter een begeleidende rol gepakt Noordertocht Door met elkaar mee te denken en samen te werken, hebben we gezamenlijk een werkwijze ontwikkeld die goed werkt en onnodige kosten en tijdverlies bespaart. 4
Ite Meints en Teun Molenaar om bijvoorbeeld geen onnodige onderzoeken uit te laten voeren, waarover op voorhand al geconcludeerd kon worden dat het onnodig is. In sommige gevallen is een onderzoek namelijk niet nodig Onafhankelijke beoordeling In Flevoland is in 2008 een Steunpunt Archeologie en jonge Monumenten opgericht, die is ondergebracht bij Nieuw Land Erfgoedcentrum in Lelystad. Het steunpunt is een onafhankelijke partij die onder andere de gemeenten en het waterschap adviseert en inspireert vanuit een eigen visie op erfgoed en erfgoedontwikkeling. Het waterschap heeft de verplichting om voor sommige tochten een archeologisch onderzoek uit te gebied een vergunning afgegeven kan worden. In sommige gevallen komt het voor dat het waterschap een deel van de tocht niet aanpast of aangepast moet uitvoeren, omdat de kosten voor het beschermen van de archeologische waarden te hoog zijn, zegt Ite Meints. Teun Molenaar: Hierdoor kan het voorkomen dat we als waterschap een deel van de tocht niet met een duurzame oever kunnen inrichten. Dat voeren. Alle archeologische onderzoeksrapporten die de gemeente is het landelijk nu eenmaal geregeld. is vervelend in de uitvoering, maar zo Dronten ontvangt, worden door een archeoloog van het Steunpunt Archeologie en jonge Monumenten Dit project is mede mogelijk gemaakt door beoordeeld. Op basis van deze het Europees Landbouwfonds voor Plattelands ontwikkeling: Europa investeert in zijn beoordeling kunnen we als gemeente bepalen voor welke delen van het platteland. Waterkwaliteit Waterschap Zuiderzeeland moet volgens de doelstelling van de Europese Kaderrichtlijn Water voor 2027 40% van de totale watergangen in Flevoland duurzaam inrichten. Waterberging Waterschap Zuiderzeeland werkt aan het voorkomen van wateroverlast. Dit is een doelstelling van het Nationaal Bestuursakkoord Water. Onderhoud Behandeld hout in oppervlaktewater is in het kader van de Waterwet verboden. Bij een duurzame oever wordt een beschoeiing van onbehandeld hout onder het water aangebracht. Deze heeft tevens een langere levensduur. TOEZICHT SPOELBEDRIJVEN 2013 In 2013 zijn 44 spoelbedrijven door medewerkers van het team Watertoezicht van Waterschap Zuiderzeeland bezocht. Achtendertig bedrijven hadden hun zaken goed op orde. Op de overige zes bedrijven zijn overtredingen geconstateerd. Bij twee bedrijven bleef het bij een schriftelijke waarschuwing. Twee bedrijven kregen een proces-verbaal voor het lozen van spoelwater, één bedrijf kreeg een proces-verbaal voor het lozen van percolaat uit de porrieopslag en één bedrijf kreeg een proces-verbaal voor het lozen van inweekwater. 2014 In 2014 gaan de medewerkers van het team Watertoezicht weer op pad om toezicht te houden bij de spoelbedrijven. In de maanden juni en juli worden de spoelers van tulpen bezocht. In november en december kunnen de bedrijven die lelies en gladiolen spoelen een bezoek verwachten. Speciale aandacht blijft uitgaan naar het lozen van spoelwater. Ook wordt er dit jaar weer gekeken naar het inweken en ontsmetten van bloembollen. 5
TERUGBLIK NACHTVORST 2014 Veel fruittelers in zowel de Noordoostpolder als in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland beschermen in het vroege voorjaar hun fruitbomen tegen nachtvorst door beregening. Voor een goed waterpeil in de tochten komt water in de Noordoospolder uit het IJsselmeer en Zwartemeer via inlaten Flevoland binnen. In Oostelijk Doorspoelen voor nachtvorstbestrijding en Zuidelijk Flevoland wordt er water vanuit de Hoge Vaart het watersysteem ingelaten. Maar naast een goed waterpeil is de waterkwaliteit ook van groot belang. Zeker in de nachtvorstgevoelige periode, die in principe is vastgesteld van 1 april tot 2 juni. Het EC-gehalte (chloride) en Fe-gehalte (ijzer) moeten goed zijn. Dit wordt steeds belangrijker naarmate de knoppen zich ontwikkelen. Waterschap eerder nachtvorst gereed Door de zachte winter waren de fruitbomen dit jaar extreem vroeg gevoelig voor schade door nachtvorst. Daarom is door het waterschap besloten om twee weken eerder nachtvorst gereed te zijn. Nachtvorst gereed betekent dat het waterschap in de Noordoostpolder negen pompen, drie aggregaten en vier reservepompen gebruiksklaar heeft staan en dat diverse tochten doorgespoeld zijn met schoon water van buiten de polder. Aantallen De eerste beregening heeft 24 maart 2014 plaatsgevonden. Er is zes keer een melding van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO) geweest met kans op nachtvorst en twee keer is er daadwerkelijk beregend. ZOMERSCHOUW Denkt u aan de zomerschouw? Op dinsdag 1 juli 2014 controleren medewerkers van Waterschap Zuiderzeeland in heel Flevoland of de sloten zijn gemaaid en geschoond. Het gaat hierbij niet alleen om sloten van agrariërs, maar ook van o.a. gemeenten, provincie, natuurorganisaties en particulieren. Deze schouw is belangrijk, omdat het voor alle partijen van belang is om na flinke regenbuien wateroverlast te voorkomen. Bij de zomerschouw worden de volgende sloten gecontroleerd: kavel-, weg- en erfsloten die het water van drie of meer grondeigenaren moeten afvoeren; kavelsloten die bestemd zijn voor de afvoer van kwelwater van dijken; wegsloten die de functie van kavelsloot hebben en waarop drainage uitkomt. Flora- en Faunawet Het maaien t.b.v. de zomerschouw valt in een periode dat nesten van vogels of andere beschermde soorten (b.v. rugstreeppad) verstoord kunnen worden. Nesten van vogels een andere beschermde soorten zijn beschermd vanuit de Flora- en Faunawet. Ook onderhoudsplichtigen zijn verantwoordelijk dat zij zich aan de Flora- en Faunawet houden. Daarom hanteert het waterschap de volgende regel: Waterschap Zuiderzeeland geeft géén negatieve beoordeling bij de zomerschouw wanneer gemeld wordt dat beperkte delen van de schouwsloot niet gemaaid zijn vanwege de aanwezigheid van beschermde nesten en/of andere beschermde soorten. Wanneer er bijvoorbeeld een vogelnest wordt aangetroffen, dient vijf meter ervoor en vijf meter erna niet gemaaid te worden. Schouwkaart Wilt u weten of uw sloten onder de zomerschouw vallen? U kunt dit opzoeken op de digitale schouwkaart van Waterschap Zuiderzeeland, die u vindt op www.zuiderzeeland.nl/ schouw. Op deze kaart kunt u ook de andere soorten schouw (wateraanvoerschouw en najaarschouw) vinden. Voor vragen over de schouw kunt u contact opnemen met: de heer B. Warmolts (Noordoostpolder), telefoonnummer (0527) 630 560; de heer B. Wijma (Oostelijk en Zuidelijk Flevoland), telefoonnummer (0320) 269 600. 6
Nalatigheid Wij gaan ervan uit dat u ervoor zorgt dat u op of vóór de schouwdatum uw sloten heeft gemaaid en geschoond. Is dit niet het geval, dan ontvangt u een schouwbrief van het waterschap. U heeft dan veertien dagen de tijd om het onderhoud alsnog zelf uit te voeren. Hierna vindt de herschouw plaats en heeft u het gevraagde onderhoud niet uitgevoerd, dan ontvangt u een bestuursdwangbrief. Na drie keer 24 uur laat het waterschap uw sloot maaien en schonen door een aannemer. De kosten hiervan worden bij u in rekening gebracht. Na de herschouw volgt ook een bestuurlijke strafbeschikking. Dit betekent dat u een geldboete krijgt en de hoogte hiervan bedraagt per sloot 100,- voor een natuurlijk persoon en 300,- voor een rechtspersoon. Resultaten 2013 Naar aanleiding van de zomerschouw in 2013 heeft Waterschap Zuiderzeeland in totaal 572 schouwbrieven naar onderhoudsplichtigen (grondeigenaren) gestuurd. Na de herschouw zijn in totaal 38 bestuursdwangbrieven verzonden. Bij drie onderhoudsplichtigen heeft het waterschap één of meerdere sloten laten maaien en schonen en zijn de kosten hiervan verhaald. Tevens heeft het waterschap in totaal 10 geldboetes opgelegd. PEILBEHEERINFORMATIE IN NOORDOOSTPOLDER VERDER GEAUTOMATISEERD Peilbeheerinformatie is noodzakelijk voor goed beheer van het watersysteem. Door het plaatsen van peilloggers (digitale peilschaal) in verschillende tochten in de Noordoostpolder, wordt het peilbeheer verder geautomatiseerd. Waterschap Zuiderzeeland plaatst in het najaar van 2014 negenentwintig peilloggers (meter voor waterkwantiteit) en acht EC-loggers (meter voor waterkwaliteit) in tochten in het wateraanvoergebied van de Noordoostpolder. De kosten hiervan bedragen 135.000,-. Waterkwantiteit Door de uitbreiding van de bestaande automatisering kan het waterschap nog sneller beslissingen nemen bij extreme weersomstandigheden. De peilbeheerinformatie wordt opgeslagen en deze gegevens zijn voor allerlei doeleinden toegankelijk. Peilinformatie wordt bijvoorbeeld gebruikt door de beheerders van de gemalen om bij piekbuien snel te signaleren of extra uitmalen noodzakelijk is. Waterkwaliteit Voor de wateraanvoer in de Noordoostpolder wordt met de loggers naast de waterkwantiteit ook de waterkwaliteit gemeten. De wateraanvoergebieden zijn de hoger gelegen gebieden in de Noordoostpolder. Wateraanvoer is hier voor meerdere teelten noodzakelijk, omdat de EC-waarde (zout) EC. Loggers Peilloggers waterbeheer Peilloggers Wateraanvoer niet te hoog mag zijn om zoutschade aan de gewassen te voorkomen. Om de EC-waarde op een aanvaardbaar niveau te houden, laat het waterschap (schoon) water in. In de nieuwe situatie zijn de EC-waarden en waterpeilen op elk moment beschikbaar. Zo kan veel efficiënter water worden ingelaten. Naar verwachting worden in 2015 dezelfde loggers in Oostelijk en Zuidelijk Flevoland geplaatst. 7
MAAIEN VOOR GOEDE WATERAANVOER EN -AFVOER Een goede wateraanvoer en -afvoer is niet alleen voor u, maar ook voor Waterschap Zuiderzeeland belangrijk. Het waterschap zorgt ervoor dat de tochten goed kunnen doorstromen. Het maaibeleid is hierop afgestemd. Daarnaast controleert het waterschap in heel Flevoland twee keer per jaar of de eigenaren hun schouwsloten goed onderhouden. Dit noemen wij de schouw. De zomerschouw is op 1 juli en de najaarschouw is op 15 november (dit jaar op 17 november). In het wateraanvoergebied in de Noordoostpolder schouwt het waterschap ook op 15 juni en 15 augustus. Regelmatig maaien Een goede wateraanvoer en -afvoer is niet alleen in uw eigen belang bij grote neerslaghoeveelheden, maar ook in het belang van derden die afhankelijk zijn van uw deel van de sloot. Het is daarom raadzaam dat u regelmatig uw sloten onderhoudt. Wij adviseren u dan ook om uw schouwsloten regelmatig te maaien naast de gebruikelijke maaibeurten rond de schouwdatums. In de Keur van Waterschap Zuiderzeeland (verordening met regels) is vastgesteld dat elke eigenaar van een sloot zijn sloot onderhoudt. Dit geldt voor zowel de doorstroming als het profiel van de sloot (breedte en diepte). Waterschap Zuiderzeeland zoekt voor de nieuwe zittingsperiode van 2015-2017 LEDEN VOOR HET AGRARISCH PANEL M/V Praat mee over waterbeheer! Bent u een agrariër (of partner van) en vindt u het leuk om mee te praten over alle facetten van het waterbeheer in Flevoland? En bent u geen vertegenwoordiger van een politieke, maatschappelijke, zakelijke of milieugroepering? Dan kunt u zich vóór 1 september a.s. aanmelden. De mensen die worden geselecteerd, worden uitgenodigd voor een kennismakingsgesprek. Zittingsperiode Het agrarisch panel heeft een zittingsduur van drie jaar. De deelnemers kunnen niet langer dan die periode lid zijn van het panel. Samenstelling Het agrarisch panel bestaat uit maximaal twaalf agrariërs uit heel Flevoland. Bij de samenstelling wordt gekeken of het panel een goede afspiegeling vormt van alle inwoners van ons gebied en de verschillende agrarische bedrijfstakken. Reguliere bijeenkomsten Het panel komt vier keer per jaar ( s avonds) bijeen. Deze bijeenkomsten vinden plaats in het Waterschapshuis in Lelystad. Mocht het nodig zijn, dan kan een extra vergadering worden georganiseerd. De leden van het panel ontvangen een vergoeding van 100,-- (inclusief reiskosten) per vergadering. Belangstelling? Stuur voor 1 september 2014 een brief met uw motivering en cv naar: Waterschap Zuiderzeeland Afdeling Communicatie Postbus 229 8200 AE Lelystad Of mail naar t.kombrink@zuiderzeeland.nl De gesprekken vinden begin oktober 2014 plaats. PRAAT MEE OVER WATERBEHEER! WORD LID VAN HET AGRARISCH PANEL Colofon Redactie: Waterschap Zuiderzeeland. Fotografie: Waterschap Zuiderzeeland, Aatjan Renders. Vormgeving: Simons en Boom. Druk: OBT-Opmeer. www.zuiderzeeland.nl 8