Patiënteninformatie Drainage bij een pneumothorax rkz.nl
U bent opgenomen omdat u een pneumothorax heeft, ook wel een ingeklapte long genoemd. Deze folder gaat in op de behandeling van een pneumothorax en wat er verder bij komt kijken. Wat is een pneumothorax Onze longen worden omsloten door twee vliezen, een longvlies en een borstvlies. Het binnenste vlies ofwel longvlies is vergroeid met de longen. Het buitenste vlies ofwel borstvlies is vergroeid met de borstwand (zie afbeelding). Tussen deze twee vliezen heerst een vacuüm, dat zorgt dat de vliezen aan elkaar geplakt zitten en zodoende met de ademhaling meebewegen. Bij een ingeklapte long (pneumothorax) is er lucht in de borstholte gekomen, in de ruimte tussen het longvlies en het borstvlies. Door de elastische eigenschappen van de long valt deze samen. De long kan gedeeltelijk of geheel samenvallen. Een pneumothorax ontstaat doordat er een gaatje is in het binnenste longvlies, waardoor er lucht tussen de twee vliezen is gekomen. Het vacuüm tussen de twee vliezen is sterk verminderd of zelfs totaal weg. De long klapt hierdoor in en doet maar gedeeltelijk of helemaal niet mee met de ademhaling.
Drainage bij een pneumothorax Oorzaken van een pneumothorax Een pneumothorax ontstaat vaak spontaan, maar kan ook na een medische ingreep of bij ziekten van het long-, of borstvlies ontstaan. Een spontane pneumothorax ontstaat als in een zwakke plek van het longvlies een lek ontstaat. Meestal bevindt deze plek zich in het bovenste gedeelte van de long. De reden waarom dit op een bepaald moment optreedt is niet bekend. Wel is bekend dat de aandoening vaker voorkomt bij magere mannen jonger dan 40 jaar. Een spontane pneumothorax komt vaker voor bij rokers dan bij niet rokers. Mensen die meer dan 20 sigaretten per dag roken hebben 100 maal vaker de kans dat dit zou kunnen ontstaan. Er is bij rokers sprake van een ontstekingsreactie die opstopping geeft in de kleinere luchtwegen. Hierdoor is er een toename van druk in de longblaasjes. Als gevolg van de toename van deze druk kan er door een ventiel mechanisme een gaatje in het longvlies ontstaan. Een pneumothorax kan ook ontstaan ten gevolge van een ongeval, waarbij u dan kunt denken aan een gebroken rib. De gebroken rib veroorzaakt een gaatje in de vliezen door deze te doorboren waardoor het vacuüm geheel of gedeeltelijk verdwijnt. Medische ingrepen kunnen ook een aanleiding zijn tot het ontstaan van een pneumothorax. Dit kan zijn ten gevolge van een longoperatie waarbij een deel van de long verwijderd wordt, of wanneer bijvoorbeeld de long wordt aangeprikt wanneer er weefsel nodig is onderzoek. Diagnose De diagnose van een pneumothorax wordt gesteld aan de hand van de klachten die u als patiënt hebt aangegeven, lichamelijk onderzoek en door het maken van een röntgenfoto. Hierop is de samengevallen long meestal goed te herkennen. Klachten die mensen meestal aangeven zijn: lichte of hevige pijn op de borst en kortademigheid. De pijn kan gevoeld worden in de rug, op de borst, in de schouders, rond het sleutelbeen of zelfs in de buik. Sommige mensen krijgen ook last van een droge hoest.
Behandeling Een kleine pneumothorax hoeft niet te worden behandeld en herstelt spontaan. Wel wordt aangeraden de eerste dagen rust te houden en wordt er met behulp van een nieuwe röntgenfoto gecontroleerd of de long zich spontaan herstelt. Een grotere pneumothorax moet wel worden behandeld. Hiervoor wordt een drain (slangetje) in de borstholte gebracht, tussen de twee longvliezen, waardoor de lucht uit de borstholte kan ontsnappen. Dit geeft ook het doel van de behandeling weer: de opgehoopte lucht kan uit de borstholte ontsnappen waardoor het vacuüm dat tussen de twee longvliezen heerst zich kan herstellen. Hierdoor zal de long zich gaan ontplooien. Als de long na enkele dagen niet meer samenvalt kan de drain weer worden verwijderd. Thoraxdrainage De longarts heeft bij u een drain ingebracht, ook wel thoraxdrain genoemd. Dit is een stugge plastic slang, die aangesloten wordt op een systeem bestaande uit twee potten en een slang die op de drain wordt aangesloten. Hierdoor kan lucht en eventueel vocht aflopen (passief). Aan dit systeem zit ook een slang die aan een vacuumsysteem in de muur aangesloten kan worden. Hiermee kan actief gezogen worden om de long te kunnen laten ontplooien. Wanneer deze slang niet op deze klok wordt aangesloten is er geen sprake van zogenaamde actieve zuigdrainage. Er kan dan wel lucht aflopen via de drain naar de afvoerpot. Dit wordt genoemd de drain staat op waterslot. De afgevoerde lucht kan niet weer tussen de vliezen komen daar de lucht terechtkomt in het water van de afvoerpot en vrijkomt in de buitenlucht. Dit is een eenrichting systeem. Vandaar de term waterslot. Om te kunnen beoordelen of de long zich goed ontplooit wordt er geregeld een longfoto gemaakt. Dit kan aan bed gebeuren omdat de drain niet van de zuigklok afgekoppeld mag worden. Wanneer de drain op waterslot staat wordt de foto op de röntgenafdeling gemaakt.
Drainage bij een pneumothorax Als de longfoto uitwijst dat de long goed ontplooid is, en dit ook zo blijft nadat de drain lang genoeg op waterslot heeft gestaan en er geen lucht meer vrijkomt via het waterslot, wordt de volgende stap genomen. De drain wordt afgeklemd. Dit gebeurt door middel van twee metalen klemmen die eruit zien als scharen (kochers). Als blijkt dat na het afklemmen van de drain de long nog steeds goed ontplooit is en het vacuüm tussen de vliezen is hersteld, wordt de drain verwijderd door de arts. Duur van de behandeling De behandeling kent een duur van gemiddeld vijf dagen maar u zult begrijpen dat dit per patiënt verschillend kan zijn. Hierbij gaat men dan uit van de ideale uitgangssituatie. Soms lukt het niet om door middel van thoraxdrainage de pneumothorax op te heffen en kan dit alleen operatief hersteld worden. Thoraxdrainage op de verpleegafdeling U wordt opgenomen op de verpleegafdeling van de longziekten. Het hebben van een thoraxdrainage heeft voor u een aantal gevolgen waar hier verder op in gegaan wordt. Het inbrengen van de thoraxdrain en het bewegen terwijl u deze heeft, kan pijnlijk zijn. De arts schrijft daarom pijnstilling voor. Het is belangrijk dat u deze pijnstilling inneemt op de voorgeschreven wijze en tijden. Door het schema aan te houden bouwt u een spiegel op in het bloed en werkt de pijnstilling beter. De pijnstilling bestaat meestal uit paracetamol eventueel gecombineerd met codeïne. De pijnstilling wordt voorgeschreven om een aantal redenen.het maakt de pijn dragelijk en u kunt beter doorademen en slijm ophoesten. Het doorademen is heel belangrijk. Hierdoor hebben bacteriën minder de kans om bijvoorbeeld een longontsteking te veroorzaken. Daarnaast wordt pijnstilling ook gegeven wanneer patiënten aangeven pijn in de arm of schouder te hebben aan de zijde waar de drain is ingebracht. Hierdoor kan het zijn dat u de arm of schouder ontziet, waardoor deze stijver en pijnlijk wordt. Om dit te voorkomen wordt door de verpleegkundige bij opname de fysiotherapeut ingeschakeld, welke dagelijks bij u aan bed komt voor schouder- en armoefeningen en ook voor het doorademen.
In het belang van het herstel is het nodig u bedrust voor te schrijven. U bent hierdoor erg beperkt in uw bewegingsvrijheid. Dit kan vervelend zijn maar is in de meeste gevallen niet voor een lange tijd. Bedrust houdt in dat u de meeste tijd op bed doorbrengt. U mag wel even op een stoel of op de rand van het bed zitten. In verband met de bedrust heeft u een verhoogde kans op trombose. Om dit te voorkomen wordt er een keer per dag een injectie onder de huid toegediend. Deze vloeistof heet fraxiparine. s Morgens krijgt u van de verpleegkundige kommen met water aangeboden om u te kunnen wassen. Dit gebeurt ook op bed. Voor de stoelgang kunt u gebruik maken van een postoel. De verpleegkundige kan deze voor u klaar zetten. De stoelgang kan ten gevolge van de bedrust wel eens klachten geven van verstopping (obstipatie). Dit wordt ook bevorderd door het gebruik van de codeïne die u krijgt als pijnstilling. Om klachten te voorkomen wordt u 1 of 2 keer per dag een drankje aangeboden (lactulose). Verwijderen van de thoraxdrain De drain wordt door de longarts of zaalarts verwijderd. De handeling is meestal pijnloos. De plaats waar de drain heeft gezeten wordt verbonden met steriele vaseline en gazen. Dit verband blijft nog twee dagen zitten en hierna kunt u weer douchen zonder verband. Dit is om het sluiten te bevorderen van de wond. Een enkele keer wordt de wond met een hechting gesloten. Deze hechting wordt verwijderd na vijf tot 7 dagen bij uw huisarts. Met een hechting mag u dezelfde dag nog douchen. Na het verwijderen van de drain wordt er nog een controlefoto gemaakt, meestal de volgende dag. Ontslag Op de dag van het ontslag krijgt u een kaart mee met daarop een controle afspraak. Twee tot vier weken na ontslag komt u terug op de poli bij de longarts en voorafgaand wordt er een controle foto gemaakt. Indien u nog een hechting heeft krijgt u ook een afspraak mee om op de wondjespoli van het ziekenhuis deze hechting te laten verwijderen. In verband met uw herstel en het voorkomen van een nieuwe pneumothorax adviseren wij u zich aan onderstaande leefregels te houden.
Drainage bij een pneumothorax Leefregels Niet roken Rustig aan doen; niet sporten, geen gewichten heffen e.d. Werk/naar school in overleg met de longarts Drukverhogende activiteiten vermijden zoals persen bij toiletgang, bukken, bovenhands werken of reiken Niet tillen Niet vliegen Niet snorkelen Nooit meer duiken met perslucht Letten op de ademhaling; uitademen als u neigt te gaan persen. Deze regels in acht nemen tot aan de controleafspraak bij de longarts en dan in overleg met de arts bekijken wat wel en nog niet kan. Indien er nog vragen zijn Indien u naar aanleiding van deze informatie nog vragen heeft kunt u deze stellen aan de verpleegkundige en uw behandelend arts.
Redactie: Afdeling Communicatie Vondellaan 13 1942 LE Beverwijk T : +31 (0) 251 26 5555 W : rkz.nl /RKZ.BrandwondencentrumBeverwijk /RodeKruisZH /company/rode-kruis-ziekenhuis Zorg van de Zaak Het RKZ maakt deel uit van het Zorg van de Zaak Netwerk. HD.90.0301-NL 2016-10