Sectormonitor 2016-Q4 Ontwikkeling arbeidsmarkt transport & logistiek Kaj van Zenderen
Inhoud Sectormonitor 2016-Q4 Arbeidsmarktindicatoren transport en logistiek: - Omzetontwikkeling en ondernemersvertrouwen - Rijbewijzen vrachtwagen - Vacaturegraad en vacatures vrachtwagenchauffeur - Ervaren belemmeringen voor bedrijfsactiviteiten en verwachtingen ondernemers van economisch klimaat - Werkgevers en werknemers SOOB/Pensioenfonds Vervoer: o o o o o o Aantal werkgevers Bedrijfsomvang Aantal werknemers, aantal chauffeurs en chauffeursquote Oproepkrachten In- en uitstroom werknemers Leeftijdsopbouw en gemiddelde leeftijd 2
Omzetontwikkeling 2016-Q4: wisselend beeld Omzetontwikkeling t.o.v. een jaar eerder (%) 8 Bron: CBS, 2017; ABN AMRO, 6 2016; ING, 2016 4 2 0-2 -4 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 2013 2014 2015 2016 Goederenvervoer over de weg Logistieke dienstverlening - Goederenwegvervoer: omzetgroei zet door, groeimotor = sterke binnenlandse markt; groeiende vervoersvraag vanuit bouw, detailhandel en horeca (door investeringen in woningmarkt, e-commerce en toenemende koopkracht) - Logistieke dienstverlening 1 : 4 e kwartaal van omzetdaling t.o.v. vorig jaar, oorzaken: minder groei internationale vraag en minder uitbesteding logistieke activiteiten door grote retailers 3 1 Opslag en dienstverlening voor vervoer (=CBS definitie logistieke dienstverlening) omvat dienstverlening voor vervoer over land, opslag, dienstverlening vervoer door de lucht, expediteurs, dienstverlening vervoer over water en laden, lossen en overslag
Stemming onder ondernemers positief Saldo % optimisten en % pessimisten in transport en logistiek 1 5 0-5 I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 2013 2014 2015 2016-10 -15-20 Bron: CBS, 2017 - Ondernemers positiever dan vorig kwartaal en dan zelfde kwartaal vorig jaar - Positief ondernemersvertrouwen sinds 2014-Q4 (9 e kwartaal op rij) - Ondernemersvertrouwen = ontwikkeling omzet en economisch klimaat vorig kwartaal en omzetverwachting komend kwartaal 1 Cijfers hebben betrekking op Vervoer en Opslag (=CBS definitie sector transport en logistiek). Hieronder 4 vallen vervoer over land, vervoer over water, luchtvaart, opslag en dienstverlening voor vervoer en post en koeriers.
Aantal afgegeven rijbewijzen vrachtwagen neemt toe Indicatief voor de instroom van nieuwe chauffeurs 6.000 5.709 5.000 4.000 3.000 4.645 3.964 3.447 4.456 2.000 1.000 0 2012 2013 2014 2015 2016 C + code 95 CE + code 95 Totaal per jaar Bron: RDW, 2017 - In 2016 5.709 afgegeven rijbewijscategorieën (+28% t.o.v. 2015) - Afname in periode 2012-2014, vanaf 2015 weer toename 5
Vacaturegraad transport en logistiek stijgt verder Aantal vacatures als percentage van het aantal vervulde arbeidsplaatsen 4,5% 4,0% 3,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV 4,1% 3,1% 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 rijdend (chauffeurs) totaal personeel Bron: TLN, 2017 - Vacaturegraad chauffeurs: 4,1% in 2016-Q4 (2,1% in 2015-Q4) - Stijging sinds 2014, hoogste punt sinds 2008 6
januari maart mei juli september november januari maart mei juli september november januari maart mei juli september november Vacatures vrachtwagenchauffeurs nemen toe 5.000 4.500 4.000 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Nieuwe vacatures 4.371 Openstaande vacatures 2.652 Bron: UWV, 2017 2014 2015 2016 - Aantal vacatures voor chauffeurs neemt toe: in dec. 2016 zijn er 4.371 nieuwe vacatures (waren er 2.099 in dec. 2015) - Vrachtwagenchauffeur en ook planner zijn volgens UWV krapteberoepen : vacatures zijn en blijven op middellange termijn (tot 2020) moeilijk vervulbaar 7
Ondervindt u belemmeringen voor uw bedrijfsactiviteiten? Aandeel ondernemers beroepsgoederenvervoer over de weg dat belemmering ervaart voor bedrijfsactiviteiten Geen belemmeringen 46% Tekort aan arbeidskrachten Onvoldoende vraag naar producten/diensten Financiële beperkingen Andere oorzaken 14% 11% 11% 15% Productiemiddelen, materiaal, ruimte 3% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 2017-Q1 2016-Q1 2015-Q1 Bron: CBS, 2017 - Begin 1e kwartaal 2017 ondervindt 14% van beroepsgoederenvervoerders een belemmering door tekort aan personeel en 11% door financiële beperkingen - Aandeel dat belemmering ervaart door personeelstekort neemt toe, aandeel dat financiële beperkingen of onvoldoende vraag ervaart neemt af 8
Ontwikkelingen werkgevers en werknemers SOOB/Pensioenfonds Vervoer 1 1 Alle bedrijven die goederen opslaan en vervoeren voor derden tegen betaling en de bedrijven die mobiele kranen verhuren (hijswerkzaamheden, verticaal transport). Deze ondernemingen vallen onder de werkingssfeer van de cao Beroepsgoederenvervoer en Stichting Opleidings- en Ontwikkelingsfonds Beroepsgoederenvervoer over de weg en de Verhuur van Mobiele Kranen (SOOB). Hieronder valt ook niet-vergunningplichtig vervoer kleiner dan 500 kg, zoals de koeriersector, en logistieke ondernemingen die zelf geen vervoer verrichten maar vrijwillig zijn aangesloten bij de cao.
Aantal werkgevers in sector 6.600 6.500 6.400 6.300 6.200 6.100 6.000 5.900 6.228 Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4 22 22,5 22 21,5 21 20,5 20 19,5 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Bedrijven Gemiddeld aantal werknemers per bedrijf (rechteras) - Aantal werkgevers 2016-Q4: 6.228 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - Stijging t.o.v. vorig jaar (6.065 in 2015-Q4), aantal stijgt nu 4 kwartalen - Afname aantal werkgevers periode 2009-2014 (-7% t.o.v. 2009) - Gemiddeld aantal werknemers per werkgever groeit (22 in 2016-Q4) 10
Aantal faillissementen 250 236 200 190 182 196 169 150 100 114 105 50 0 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 - In 2016 gingen 105 bedrijven failliet Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - Vanaf 2012 daalt het aantal faillissementen, daling vlakt nu af 11
Bedrijfsgrootte naar aantal werknemers 30% 25% 25% 20% 15% 18% 17% 16% 14% 10% 5% 5% 4% Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut 0% 1-2 werkn. 3-5 6-10 11-20 21-50 51-100 101 of meer - 60% van de bedrijven bestaat uit maximaal 10 werknemers - Meerderheid van werknemers (60%) werkt wel in de grotere bedrijven (vanaf 51-100 werknemers) 12
Aantal werknemers in sector 140.000 138.000 137.490 136.000 134.000 132.000 130.000 128.000 126.000 Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 - Aantal werknemers 2016-Q4: 137.490 (hoogste aantal sinds begin meting in 2009) Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - Aantal stijgt nu 11 kwartalen op rij - Afname aantal werknemers in periode 2012-2013 13
Aantal chauffeurs 84.000 82.000 80.000 78.000 77.837 76.000 74.000 72.000 70.000 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 - Aantal chauffeurs 2016-Q4: 77.837 - Afname aantal chauffeurs in periode 2011-2014 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - Vanaf 2015-Q1 weer toename, nog niet op niveau 2010-2011 14
Chauffeursquote Percentage chauffeurs t.o.v. totaal aantal werknemers 62% 61% 60% 59% 58% 57% 57% 56% 55% 54% Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 - In 2016-Q4 ligt de quote op 57% Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - Sinds medio 2011 daalt de chauffeursquote, duidt op toename van andere functies in sector (bijv. logistieke, ICT of commerciële functies) 15
Percentage oproepkrachten in sector 35% 30% Percentage werknemers niet-chauffeurs met oproepcontract 33% 25% 20% 15% Percentage oproepkrachten in sector 16% 10% 5% 0% Percentage chauffeurs met oproepcontract 3% Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut 16 - Percentage oproepkrachten 2016-Q4: 16% (21.437 werknemers) - Aandeel stijgt t.o.v. vorig jaar (15% in 2015-Q4) - 3% van chauffeurs heeft oproepcontract en 33% van werknemers nietchauffeurs
In- en uitstroom werknemers in sector Unieke in- uitstroom: werknemers waren in 4 voorafgaande kwartalen niet/wel werkzaam in sector 8.000 7.000 6.000 5.000 4.000 3.000 5.401 3.621 2.000 1.000 0 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4-2016-Q4: instroom 5.401 en uitstroom 3.621 - Instroom ligt hoger dan uitstroom in periode 2010-2011, daarna wisselend beeld met uitstroompiek in 2012-Q4 - Vanaf 2014-Q2 ligt instroom weer hoger dan uitstroom 17 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Instroom Uitstroom Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut
In- en uitstroom chauffeurs in sector Unieke in- uitstroom: chauffeurs waren in 4 voorafgaande kwartalen niet/wel werkzaam in sector 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4Q1Q2Q3Q4 2.068 1.806 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Instroom chauffeurs Uitstroom chauffeurs Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - 2016-Q4: instroom chauffeurs 2.068 en uitstroom 1.806 - Uitstroom ligt hoger dan instroom in periode 2012-2014, met piek in 2013-Q1 - Vanaf 2015-Q1 ligt de instroom (iets) hoger dan uitstroom 18
In- uitstroom naar leeftijd afgelopen 4 kwartalen 1.400 1.200 1.000 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut 800 600 400 200 0 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 Instroom 2016 Q1 t/m Q4 Uitstroom 2016-Q1 t/m 2016-Q4 - Veel instroom werknemers 18-35 jaar (= ruim helft van alle instroom) - Uitstroompiek ligt op 66 jaar, tevens veel uitstroom van jonge werknemers (rond 25 jaar) 19
Instroom werknemers naar leeftijd: jaren vergeleken 2013 en 2016 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 Instroom 2013 Q1 t/m Q4 Instroom 2016 Q1 t/m Q4 - Piek van instroom ligt in beide jaren op 21 jaar Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - In 2016 op alle leeftijden meer instroom van werknemers 20
Uitstroom werknemers naar leeftijd: jaren vergeleken 2013 en 2016 800 700 600 500 400 300 200 100 0 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 56 58 60 62 64 66 68 Uitstroom 2013 Q1 t/m Q4 Uitstroom 2016 Q1 t/m Q4 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - In 2013 op meerdere leeftijden (vanaf 38 jaar) meer uitstroom uit sector (periode van economische crisis, faillissementen) - In 2016 is de pensioenuitstroom opgeschoven 21
Leeftijdsopbouw vrachtwagenchauffeurs 2010-2016 100% 90% 0% 1% 2% 16% 20% 21% 80% 70% 60% 27% 29% 30% 50% 40% 30% 28% 25% 22% 20% 10% 0% 21% 21% 21% 7% 5% 3% 2010Q4 2013Q4 2016Q4 15 tot 25 jaar 25 tot 35 jaar 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar 65 of ouder Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut - De sector transport en logistiek veroudert: % chauffeurs vanaf 55 jaar wordt groter en % chauffeurs tot 25 jaar neemt af - Tevens afname % chauffeurs 35-45 jaar 22
Gemiddelde leeftijd werknemers 45 44,5 44,5 44 43,5 43,6 43 42,5 42 41,5 41 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Bron: Pensioenfonds Vervoer 2017, bewerking Sectorinstituut Werknemers in sector Chauffeurs - Gemiddelde leeftijd werknemers sector stijgt t/m 2015, stijging vlakt recentelijk af (in 2016 veel instroom jonge werknemers) - Gemiddelde leeftijd chauffeurs blijft oplopen 23
Conclusies In 2016-Q4 ontwikkeling arbeidsmarkt transport en logistiek: - Stemming onder ondernemers positief, omzetgroei voor beroepsgoederenvervoer over de weg en toename aantal afgegeven rijbewijzen vrachtauto - Stijgende vacaturegraad, chauffeurs en planner krapteberoepen - Zorgen onder ondernemers over personeelstekort nemen toe, zorgen over financiële beperkingen of onvoldoende vraag nemen af - Werknemers en werkgevers aangesloten bij SOOB/PFV: o o o o Aantal werkgevers, werknemers en chauffeurs blijft toenemen Veel instroom in sector (piek instroom op 21 jaar), uitstroompiek ligt op 66 jaar, tevens veel uitstroom rond 25 jaar Aandeel oproepkrachten (16%) stijgt ten opzichte van vorig jaar Stijging gemiddelde leeftijd werknemers sector vlakt af, gemiddelde leeftijd chauffeurs blijft stijgen 24