TEAM VOEDSELVEILIGHEID Notitie Thermometers Versie 2.1 31 augustus 2015 Deze notitie is bedoeld om een advies te geven aan de lokale Voedselbanken in het gebruik van thermometers. De besproken thermometers zijn van twee leveranciers. Andere leveranciers kunnen gelijkwaardige instrumenten leveren. De aandachtspunten per type blijven wel van kracht. Infrarood thermometers zijn lastig in het gebruik. Door ondeskundig gebruik kunnen er verkeerde temperaturen geregistreerd worden. Omdat de IR meters zonder vertraging de temperatuur weergeven, zijn deze goed inzetbaar bij ontvangst van goederen. Gebruik ze niet in koel en vriescellen (condens op de lens). Bij twijfel over de aangegeven temperatuur moet er een insteek thermometer gebruikt worden. De gebruiker moet de specifieke aandachtspunten kennen voor deze IR meters. Wij adviseren deze IR meters alleen door getrainde vrijwilligers te laten hanteren. Insteek thermometers zijn nauwkeurig. De sensor zit in de punt van de insteeknaald. Afhankelijk van het contact duurt het enige tijd (meer dan 10seconden) voordat de temperatuur stabiliseert. De temperatuur kan pas na de stabilisatie van de temperatuur worden geregistreerd. Omdat de naald in contact is met de producten moet die voor en na gebruik worden schoongemaakt, met water en een desinfectie doekje (Zie leverancier Carl Roth). Producten welke op deze wijze gemeten zijn, zijn beschadigd en niet meer geschikt voor distributie. Thermo Loggers registreren de temperatuur over een langere periode. De tijdsinterval en de alarm waardes kunnen vooraf via een programma (apart aan te schaffen) op een computer worden ingesteld. Achteraf kunnen de waardes via het software programma worden uitgelezen en opgeslagen. Thermo loggers adviseren wij voor het registreren van het temperatuur-verloop tijdens transport in koelboxen. Om fout meldingen te voorkomen adviseren we de loggers eerst op de gewenste temperatuur te laten komen en daarna pas in te schakelen. Thermo loggers kunnen ook gebruikt worden voor het registreren in koel- en vriescellen, maar moeten dan wel dagelijks worden afgelezen om op tijd gewaarschuwd te worden bij afwijkingen. Alternatief is de Min/Max thermometer. Een koel/vrieskast thermometer wanneer men de temperatuur in koelboxen wil meten en borgen, zonder automatische registratie. De temperatuur moet men dan zelf aan het begin en einde handmatig registreren. Min/Max thermometers zijn ideaal voor het registreren van de temperaturen in de koel- en vriescellen. De thermometer hangt buiten de koelcel met een sensor in de cel, en wordt dagelijks afgelezen. Om sterke temperatuur wisselingen van de lucht uit te sluiten wordt de sensor in een flesje water/glycerol geplaats, waarmee de temperatuur schommelingen van de producten in de cel wordt nagebootst. 1
Typen thermometers Insteek thermometer T103 / T104 Aandachtspunten De punt van de naald moet in contact komen met de producten. Door de naald in het product te steken is het product niet meer bruikbaar. Beter is het de naald tussen twee producten te klemmen. Aflezing kan nadat de temperatuur aflezing stabiel is geworden. Dit kan bij vloeistoffen in 10-20 seconden, bij contact (insteek) in 30 seconden. Indien het contact niet optimaal is kan dit langer duren! Niet geschikt om temperatuur lucht te meten. Vergeet niet de naald te desinfecteren (met water en desinfectie doekje) voor en na gebruik. Infra rood thermometer T805 Aandachtspunten bij gebruik: - Nauwkeurigheid is 2 C. (5 C kan dus 3 of 7 C zijn!) - Afstand tot te meten oppervlak tenminste10 cm. - Grotere afstand vergroot meetoppervlak (variatie!) - Pas op voor condens op lens (temperatuur wisseling) - Bij folie verpakking niet meten bij luchtinsluitingen - Kleur en soort oppervlak effect op meting (hoger/lager) - Meting is onmiddellijk zonder vertraging. - Bij twijfel bevestigen met insteek thermometer Combinatie Infra rood / insteek thermometer T104 IR Aandachtspunten: zie hierboven T805 en T103/T104 De twee laser punten geven de straal van het meetgebied aan op het product. Deze instrument veel in gebruik in de voedingsindustrie en NVWA. Deze meter combineert de snelle infra rood meting met de trage insteekmeting indien men twijfelt aan de IR meting. De voedingsindustrie doneert gebruikte meters aan de Voedselbanken Nederland en worden na kalibratie verdeeld over de lokale voedselbanken. 2
Logger T174-T Aandachtspunten: - Registratie start zodra Go wordt ingedrukt. - Wacht met starten tot meter op temperatuur is. - Logger geeft waarschuwingssignaal wanneer ingestelde temperaturen (+ of-) worden overschreden - Voor het instellen van drempelwaarden en het teruglezen van de opgeslagen data is de USB Interface nodig, welke bij de setversie inbegrepen zit. - 16.000 metingen kunnen worden opgeslagen Koelbox/kast thermometer PE75.1 De koelbox thermometer is redelijk stabiel in temperatuur, waardoor deze goed kan worden afgelezen wanneer de koelbox opengaat. Tevens wordt er een bereikte minimum en maximum temperatuur opgegeven. Wanneer men de lezing start wanneer de thermometer de juiste waarde heeft bereikt, is dat een goede controle op afwijkingen. Min/Max thermometer AN 34.1 Aandachtspunten: Om snelle temperatuur wisselingen (in de lucht) te voorkomen wordt geadviseerd de sensor (aan 3 meter snoer) in een flesje met water of glycerol te hangen, welke de temperatuur wisselingen dempt en de temperatuur van de producten simuleert. Zorg voor een dagelijkse registratie van de min/max temperatuur op controle lijsten. 3
Leveranciers thermometers De VBN heeft een overeenkomst met Testo BV (Zie http://www.testo.nl/ ) voor de levering van geselecteerde thermometers tegen speciale prijzen. Daarnaast doneert Testo gratis thermometers aan de VBN. Testo BV Randstad 21-53 1314 BH Almere Postbus 1026 1300 BA Almere Vertegenwoordigd door: Arnold van Battum T: +31(36) - 5487 000 F: +31(36) - 5487 009 M: 06-23464567 E: info@testo.nl W: www.testo.nl Product Artikelnummer Reguliere prijs (excl. btw) Prijs met VBN korting (excl. btw) Insteekthermometer T103 0560 0103 59,00 29,50 Infrarood thermometer T805 0560 8051 49,00 24,50 Insteekthermometer T104 0563 0104 87,00 43,50 Combinatie (Infrarood en insteek) thermometer T104 IR 0560 1040 132,00 66,00 Logger T174-T losse eenheid 0572 1560 49,00 24,50 Logger T174-T set (logger, USBinterface, wandhouder, 2 batterijen, kalibratieprotocol) 0572 0561 109,00 54,50 De Testo insteekthermometers welke in deze overeenkomst genoemd zijn worden geleverd met een ijk certificaat. 4
Carl Roth GmbH + Co. KG Schoemperlenstr. 1-5;; D-76185 Karlsruhe Tel. Bestellingen 0180-516704 Fax-Bestellingen: 0049 721 5606 260 Email-Bestellingen: bestellingen@carlroth.nl Website: http://www.carlroth.com Bij bestellingen opgeven dat het een Voedselbank betreft aangesloten bij de Voedselbanken Nederland. Bij de bestelling de nettoprijs vermelden. Product Artikelnummer Reguliere prijs (excl. btw) Min/Max thermometer AN34.1 12,85 6,40 Koelbox/kast thermometer PE75.1 12,85 7,15 Dispenser met 100 XP58.1 8,60 4,05 desinfectiedoekjes Navulling 100 desinfectiedoekjes XP58.2 5,95 2,90 Prijs met VBN korting (excl. btw) De thermometers van Carl Roth hebben geen kalibratie certificaat en moeten zelf gecontroleerd en gekalibreerd worden. Kalibratie thermometers Overeenkomstig het Handboek Voedselveiligheid VBN moeten thermometers 1 maal per jaar gekalibreerd worden. Testo insteekthermometers worden gratis jaarlijks gekalibreerd Met Testo is afgesproken dat voedselbanken en distributiecentra hun Testo insteekthermometers inleveren op een ALV, inclusief geadresseerde retourenveloppen. Het Landelijk Servicecentrum zorgt vervolgens samen met Testo voor de kalibratie (incl. certificaat) en retourzending. Via deze methode rekent Testo geen kosten (normaal 22 per kalibratie). Zelf kalibreren is redelijk eenvoudig. Met veel thermometers in gebruik (bijvoorbeeld voor het transport in de koelboxen) of verschillende koel/vrieskast meters, kan het veel geld kosten deze allemaal extern te laten kalibreren. De 0 C-waarde kan men eenvoudig meten in smeltend ijs. Kalibreren op 100 C heeft niet veel zin als we alleen tussen de -20 C en +20 C meten. Beter is het de gemeten temperatuur (rond de 10 C) te vergelijken met een extern gekalibreerde thermometer. Vergeet niet de controles en kalibraties schriftelijk vast te leggen (ook op de thermometer), inclusief datum, serienummers en eventuele afwijkingen. 5