Toespraak van de Plaatsvervangend Commandant der Strijdkrachten, Luitenant Generaal J.H. Wehren, ter gelegenheid van de uitreiking Herinneringsmedaille Vredesoperaties, op 22 augustus 2013 te Vlissingen. Let op: alleen gesproken woord geldt! Aangetreden militairen, dames en heren, Begin deze maand schreven Amerikaanse kranten: Life sentences recommended for Somali pirates. Oftewel: Levenslang aanbevolen voor Somalische piraten. Een jury in Amerika had drie Somalische piraten tot levenslang veroordeeld, nadat aanklagers eerder de doodstraf hadden geëist. De piraten kregen deze straf omdat zij twee jaar geleden voor de kust van Somalië vier Amerikaanse burgers in koelen bloede doodschoten. Het waren Scott en Jean Adem, een echtpaar, en twee van hun vrienden. Scott en Jean maakten een wereldreis met hun jacht. Ze hadden net hun vrienden op bezoek toen zij werden overvallen door de piraten. Vijf dagen lang werden ze gegijzeld. De piraten wilden de Amerikanen mee nemen naar Somalië, om daar miljoenen dollars aan losgeld te eisen. Maar dat plan viel in duigen toen de Amerikaanse marine de achtervolging inzette. De marine liet weten dat de piraten het jacht mochten houden in ruil voor de gijzelaars, maar dat wilden de piraten niet. Ze vuurden een raketgranaat op het marineschip af toen ze het vasteland bijna hadden bereikt. Kort daarna werden geweerschoten gehoord op het jacht. De piraten hadden Scott en Jean, samen met hun twee vrienden, doodgeschoten Dames en heren, Deze mislukte bevrijdingsactie laat zien hoe meedogenloos piraten zijn. Ze vermoorden onschuldige mensen op zee. Waarom? Omdat de piraten zoveel mogelijk geld willen verdienen. En piraterij in de zeeën voor Somalië is een miljoenen-business. Elk jaar passeren daar twintig tot dertigduizend handelsschepen. 1
Deze schepen vervoeren goederen waar wij van afhankelijk zijn. Zoals voedsel, kleding en brandstof. Maar ze vervoeren ook spullen die wij graag betaalbaar houden: zoals televisies, mobiele telefoons en computers. Een gouden kans voor piraten. Ze weten dat wij afhankelijk zijn van een vrije doorvaart op zee. Zij weten dat als wij onze spullen niet krijgen, het leven voor ons stukken duurder wordt. Daarom kapen piraten koopvaardijschepen. Daarom gijzelen ze onschuldige mensen. Daarom eisen ze losgeld. Dames en heren, dat mogen we niet laten gebeuren. Niet alleen kunnen onze zeelieden slachtoffer worden van de piraten, en staat Nederland voor internationale rechtshandhaving en veiligheid, ook zijn we voor onze economie afhankelijk van de vrije doorvaart op de wereldzeeën. Piraterij moet bestreden worden. En een krijgsmacht is daarvoor onmisbaar. Een krijgsmacht met goede militairen. Militairen, zoals de mannen en vrouwen die hier vandaag staan aangetreden. Vloot en mariniers. Maar ook militairen van de landmacht, van de luchtmacht en reservisten. Samen hebben zij op zee piraterij bestreden, met het multifunctionele fregat dat hier achter mij ligt in de haven: Zr. Ms. Van Speijk. Aangetreden militairen, Vandaag bent u na 160 dagen voor het eerst weer in Nederland. Welkom terug! Samen met onze internationale partners heeft u zich op vakkundige en volhardende wijze ingezet voor de Navooperatie Ocean Shield. U patrouilleerde en had contact met lokale zeelieden en de Somalische bevolking U vergaarde informatie over piraten en won vertrouwen. Zo wist u een veilige situatie te creëren. 2
Maar dat niet alleen. U was ook altijd alert, altijd voorbereid en altijd klaar om in actie te komen. Mochten piraten toeslaan dan was u gereed om ze tegen te houden. Dat bleek wel op 5 juni. U kreeg een oproep dat een schip met 14 opvarenden door piraten was gekaapt. Meteen kwam u in actie en ging richting het gekaapte schip. Evenals onze bondgenoten. Dankzij uw snelle actie was u in staat ondersteuning te leveren bij de reddingsactie. De hele bemanning kwam met de schrik vrij. Het is het toonbeeld van een kordate en efficiënte actie. Daar mag u trots op zijn. Dat het tijdens uw inzet op operationeel gebied verder rustig bleef, wil niet zeggen dat uw aanwezigheid op zee voor niets is geweest. Integendeel. Uw aanwezigheid is juist zeer effectief! Met u in de buurt denken piraten wel twee keer na voordat zij een schip gaan kapen. Dat laten de statistieken ons zien. Drie jaar geleden waren er nog dertig schepen gekaapt, en 1500 mensen gegijzeld, nu is er nog maar 1 schip gekaapt en zijn er 50 mensen gegijzeld. Dat zijn nog steeds 50 mensen te veel, maar er is wel sprake van een daling van meer dan 90 (!) procent. Oftewel, de internationale inzet tegen piraterij werkt! Maar dat is geen reden om nu achterover te leunen. Wie surveilleert in een woonwijk om inbraken tegen te gaan, stopt ook niet opeens met de wacht houden als de criminaliteit afneemt. Dan is het wachten tot de inbrekers terugkomen. Zo werkt het ook met piraterij op zee. We mogen onze aandacht niet laten verslappen, anders zijn de piraten straks weer up and running. Dat is ook de reden waarom onze militairen van Zr. Ms. Johan de Witt zich op dit moment op zee inzetten. Anti-piraterijmissies blijven voorlopig van belang. 3
We moeten echter ook preventief optreden, oftewel de oorzaak van piraterij wegnemen. En dat doen we op het vasteland. Want wie zijn de piraten? In ieder geval geen grote bebaarde kerels, met gouden tanden en een ooglapje op. Het zijn ook geen mannen zoals kapitein Jack Sparrow, van de film Pirates of the Carribean. Nee, het zijn gelukszoekers uit één van de armste landen van Afrika: Somalië In Somalië werken jongens van twaalf jaar oud als schoenenpoetser op straat. Wie een goede dag heeft, verdient zo n vijftig eurocent. Maar voor die vijftig eurocent per dag riskeer je wel je leven. Overal loop je gevaar. Dieven zwerven rond, klaar om toe te slaan. Gewapende bendes schieten op elkaar in de straten. En politie is nergens te zien. Daar sta jij dan als kleine jongen met je schoenenpoets. Te midden van mensonwaardige chaos, armoede en geweld. Dát is de wereld waarin je opgroeit, en dat is ook de wereld waaraan je gewend raakt Wie in zulke omstandigheden leeft zegt waarschijnlijk later ja op het aanbod om veel geld te verdienen. Ook al betekent het dat je anderen moet beroven of zelfs doden. Lukt het je om een schip te kapen, dan maak je immers kans om een goede buit binnen te halen. Tientallen miljoenen euro s. Wat heb je te verliezen? Als het mislukt eindig je in het ergste geval in de gevangenis. Dames en heren, Dát is het verhaal achter de Somalische piraten. En het trieste is dat de criminelen die de opdracht geven vaak zelf niet eens in het land wonen. We moeten er dus voor zorgen dat Somalische mannen niet in de verleiding worden gebracht om piraat te worden. 4
Dat is waarom we bijdragen aan de missie EUCAP Nestor. We ondersteunen de opbouw van een eigen capabele marine en kustwacht. We leiden rechters op. En we bouwen gevangenissen. Zo dragen we bij aan een functionerende rechtstaat én aan een functionerende veiligheidssector: De beste garantie voor stabiliteit. En stabiliteit, dáár draait het om. Waar stabiliteit is, kunnen kinderen veilig naar school gaan, kan ontwikkeling plaatsvinden, en kan welvaart ontstaan. En welvaart is weer de beste garantie voor vrede. Want mensen met een baan, en een toekomst voor hun kinderen, denken wel twee keer na voor ze de zee opgaan om handelsschepen te kapen. Dames en heren, Daarom hebben we een krijgsmacht. De krijgsmacht zet zich in voor een veilig, vrij en welvarend Nederland. Overal ter wereld. Aan land, maar ook op zee. Want, zoals ik al zei: anti-piraterijmissies blijven voorlopig van belang. Vanaf deze plaats spreek ik daarom graag mijn waardering en respect uit voor de aangetreden militairen. Dankzij uw inzet blijven piraten uit de buurt en houden we onze kooplieden veilig. Dankzij uw inzet blijven onze spullen de haven van Rotterdam binnenkomen. Dankzij uw inzet blijven onze spullen betaalbaar. Dát is het belang van uw werk. Ik weet dat u dit niet had kunnen doen zonder de steun van uw thuisfront. Uw partner, uw kinderen, uw familie en vrienden hebben thuis het leven draaiende gehouden. Daarom richt ik mij nu graag tot u, het thuisfront. Zonder uw steun, géén militaire kracht voor Nederland. Laat dat duidelijk zijn! Een eerbetoon óók aan u is daarom meer dan terecht. Als dank krijgen de partners straks het roosje uitgereikt. 5
En voor de kinderen is er ook een echte medaille. Want jullie hebben je papa of mama lange tijd moeten missen. Jullie zijn dus tenminste net zo dapper geweest. Mag ik een groot applaus voor onze militairen en hun families?! Dan krijgen de militairen nu, als dank voor hun inzet, de herinneringsmedaille Vredesoperaties. Mijn adjudant zal daartoe de bijbehorende beschikking voorlezen. -0-0-0-6