Hulp- en dienstverlening aan gedetineerden Over de gevangenis De Centrale Gevangenis van Leuven werd in gebruik genomen op 1 oktober 1860. Er verblijven een driehonderdtal langgestraften in een opendeurregime. Daarnaast zijn er een vijftigtal kortgestraften, zonder een geldig verblijfstatuut. Zij verblijven op een aparte vleugel. > blz. 2 Organisatie van de hulp- en dienstverlening In 2014 ging het beleidsteam en het coördinatieteam van start. Het beleidsteam werkte het actieplan 2014-2015 verder uit. Binnen het coördinatieteam lag de nadruk vooral op het uitwerken van uniforme procedures. De verschillende diensten stemden hun werking op elkaar af. > blz. 2 De hulp- en dienstverlening In de Centrale Gevangenis van Leuven trachten we een divers en uitgebreid hulpen dienstverleningsaanbod te realiseren. In deze brochure zetten we het nieuwe aanbod en lopende projecten in de kijker. > blz. 3 Vooruitblik op 2015 We kijken vooruit naar 2015. Op verschillende vlakken kondigt zich een jaar van veranderingen aan. De acties uit het actieplan zullen verder uitgewerkt worden. We bouwen het culturele aanbod verder uit en verkennen de mogelijkheid van een nieuwe beroepsopleiding. > blz. 7 Beknopt overzicht van het aanbod > blz. 8 >>> > > > > > > Jaarverslag 2014
1. Over de gevangenis De Centrale Gevangenis van Leuven is in gebruik sinds 1 oktober 1860. Het is een Ducpétiaux-gevangenis gebouwd met het oog op individuele opsluiting. In de loop der jaren werden tussen de vleugels verschillende complexen bijgebouwd. In het cellulaire gedeelte werden ruimtes omgebouwd tot leslokalen, sportruimtes, toneelzaal, bibliotheek, In Leuven Centraal verblijven 300 langgestraften en 50 kortgestraften zonder geldig verblijfsstatuut. De langgestraften hebben een opendeurregime. Dit vergemakkelijkt het aanbieden van een groot scala aan activiteiten. In 2014 werden de gevangenissen doorgelicht en werd voor Leuven Centraal een veiligheidsanalyse gemaakt. De procedure rond de toegang van medewerkers en materiaal hebben we hierop afgestemd. Om de bewegingen naar de activiteiten overzichtelijker te houden, werden de leslokalen geconcentreerd in vleugel F. Verder werd ook het aantal speelzalen op de vleugels afgebouwd. Elke Vleugel heeft nu nog één speelzaal. 2 De populatie van vleugel B is lichtjes veranderd. Het gaat nog steeds over kortgestrafte mensen zonder verblijfstatuut. Nieuw is dat ze vlak voor hun uitlevering overgebracht worden. Hierdoor verblijven ze maar heel kort in Leuven Centraal. Het afstemmen van ons aanbod op deze doelgroep is een uitdaging voor 2015. 2. Organisatie van de hulp- en dienstverlening 2.1. Beleidsteam coördinatieteam Begin 2014 werd in Leuven Centraal gestart met het beleidsteam en het coördinatieteam. Het verder uitwerken van het actieplan 2014-2015 stond centraal in het beleidsteam. Binnen het coördinatieteam werd de werking van de verschillende diensten en personen op elkaar afgestemd. Het uitwerken van uniforme procedures conform de nieuwe veiligheidsrichtlijnen was een belangrijk aspect. Beleidsteam Samenstelling: Kristel Buntinx(Herstelbemiddeling), Kurt De Backer (JWW), Karen De Win (beleidscoördinator), Ine Melis (De Rode Antraciet), Pieter Tratsaert/Tineke Tailleur (afgevaardigd bestuurder consortium), Geert Van Aerschot (gevangenisdirectie), Filip Van Canegem (CGG-therapeut) Ann Verboven (VDAB)
Bijeenkomsten: 5 Behandelde agendapunten: verdere uitwerking van het actieplan werken met vrijwilligers Coördinatieteam Samenstelling: Karen De Win (beleidscoördinator), Menno Ernst (organisatieondersteuner), Patrick Maessen (Vormingsagent), Tineke Tailleur (onderwijscoördinator) Ad hoc: gevangenisdirectie, Penitentiair Assistenten Bijeenkomsten: 12 bijeenkomsten Behandelde agendapunten: bezoek-materiaaltoelatingen, activiteitenoverzicht, begroting, planning activiteiten, Compas, afsprakennota, informatiedeling, catering, veiligheidsanalyse, infokanaal 2.2. Compas In de Centrale Gevangenis van Leuven wordt het coördinatieteam bijgestaan door verschillende gedetineerden die mee instaan voor de praktische organisatie van de hulp- en dienstverleningsactiviteiten. Deze gedetineerden werden ondergebracht in één dienst: Compas. Begin 2015 zal deze dienst gelanceerd worden. 3 2.3. Vormingsagent De verantwoordelijke PBa voor sport en ontspanning werd begin 2014 een vormingsagent. Zijn werk beperkt zich nu niet meer tot sport en ontspanning maar is uitgebreid naar alle domeinen van de hulp- en dienstverlening. Vooral de afstemming met het penitentiaire luik wordt een belangrijk aspect van zijn functie. 3. De hulp- en dienstverlening 3.1. Affectieve relaties In samenwerking met de stad Leuven en met de bibliotheek van Leuven werd in 2014 het cultuurfestival Rode Hond in de gevangenis georganiseerd. Rode Hond
is een festival voor kinderen vanaf 3 jaar in Leuven. Gedurende de vier eerste dagen van de herfstvakantie gaan er in Leuven op allerlei plaatsen culturele activiteiten voor kinderen door. In 2014 voor het eerst ook in de Centrale Gevangenis van Leuven. Het gezelschap Cirkanto bracht voor kinderen van gedetineerden de voorstelling Doregami. Rode Hond zal nu jaarlijks ook een activiteit in de gevangenis organiseren. Vanuit de Centrale Dienst der GevangenisArbeid werden middelen toegekend om een project rond leesbevordering te organiseren. De Rode Antraciet verzorgde een cursus voorleesverhalen. MOOSS zal begin 2015 samen met gedetineerden voor hun kinderen een hoorspel maken. 3.2. Cultuur 4 In 2014 werd een werkgroep cultuur opgericht. De samenwerking met de stad Leuven en de aansluiting op culturele evenementen van de stad zijn een belangrijke doelstelling. Daarnaast willen we een breed cultureel aanbod doen in de gevangenis. Een evaluatie van het culturele aanbod leerde ons dat focus lag op literaire lezingen en klassieke concerten en dat andere culturele disciplines weinig aan bod kwamen. De resultaten van de werkgroep zullen vooral vanaf 2015 zichtbaar zijn. In 2014 vonden we wel al een beperkte aansluiting bij het stadsbrede project Vesalius dat in Leuven liep. De Muntschouwburg geeft al verschillende jaren een zangatelier in de gevangenis. In juni werd voor het eerst een toonmoment voor bezoekers georganiseerd. De deelnemers van het zangatelier mochten een aantal bezoekers uitnodigen. Vanaf het najaar geeft de Munt ook een aantal extra lezingen. Heel wat gedetineerden in Leuven Centraal maken gebruik van de muziekkelder of volgen gitaarlessen. Omdat we merkten dat een deel ervan geen noten kunnen lezen, zijn we in september gestart met lessen notenleer. Op vleugel B liep begin 2014 een project rond Digital Storytelling, Ravage. Gedetineerden creëerden digitale verhalen over hun leven in detentie. Ravage en conflict waren hierbij het centrale thema. Het project liep gelijktijdig in de Hulpgevangenis van Leuven en bij een groep slachtoffers. De resultaten van de verschillende projecten werden van april tot oktober getoond in de Antichambre
van Museum M. Op dat moment liep in het museum zelf de tentoonstelling Ravage. Het was een gezamenlijk project van De Rode Antraciet, Museum M, Vormingplus Oost-Brabant, Mixtories vzw en CAW Oost- Brabant. 3.3. Competentiegericht werken in de werkhuizen Sinds 2010 loopt in de werkhuizen een project rond competentiegericht werken. In 2014 werd het project uitgebreid en zijn er competentieprofielen voor de gedetineerden die werken in huishoudelijke diensten. De gedetineerden hebben regelmatig opvolggesprekken en krijgen op het einde van de rit een ervaringspas. In het najaar van 2014 werd een geletterdheidscoach van basiseducatie gekoppeld aan het project. De werkhuisbegeleiders hebben gedetineerden doorgestuurd die moeite hebben met lezen, rekenen, ICT. Twee keer per week krijgen ze les. Het valt op dat het gaat om gedetineerden die we in het verleden met basiseducatie nooit bereikt hebben. De link met de tewerkstelling is hier zeker een meerwaarde. 5 3.4. JailTV In het actieplan 2014 2015 werd de doelstelling geformuleerd om de overgang van binnen de gevangenis naar buiten vlotter te laten lopen. In dit kader werkte JailTV de reportagereeks JailTV helpt je over de muur uit. Zes medewerkers werden geïnterviewd en brachten vanuit hun expertise tips voor de gedetineerden. Tips over wat ze tijdens detentie reeds kunnen doen om hun re-integratie na vrijlating te bevorderen. Volgende diensten werkten hieraan mee: Trajectbegeleider, PSD, Onderwijs, Suggnomè, De Rode Antraciet, Juriste
CAW. De reportagereeks wordt in 2015 afgewerkt en uitgezonden. In 2014 heeft JailTV meegewerkt aan een uitzending van het canvas-programma de werkende mens. Hun reportage over werken in de gevangenis wordt op 31 maart integraal uitgezonden op Canvas. 3.5. Sport Bewegen Op Voorschrift (BOV) is een project in Leuven waarbij dokters een voorschrift bewegen schrijven in plaats van een voorschrift medicatie. De mensen worden doorverwezen naar een beweegcoach. Deze coach bekijkt met hen op welke manier zij meer kunnen gaan bewegen. In het voorjaar van 2014 werd het aanbod ook in de gevangenis gedaan. 14 gedetineerden werden door de beweegcoach opgevolgd. Ondanks de positieve reacties van zowel de beweegcoach, de medische dienst en de gedetineerden werden geen middelen gevonden om het project in 2015 te continueren. 6 Jaarlijks krijgen we vanuit BLOSO middelen om in de gevangenis een nieuw aanbod uit te proberen. In 2014 zijn we een reeks crossfit gestart. CrossFit was de meest toegepaste (en gewaardeerde) nieuwe sport voor 2014. In de Centrale Gevangenis werd op een creatieve manier op deze hype ingespeeld. Dit wil zeggen: niet altijd met de trendy en commerciële merchandising, maar volgens de visie van rudimentair materiaal, fitheid en groepsdynamiek. CrossFit is een combinatie van gewichtheffen, fitness en turnen. Men traint veel met eigen lichaamsgewicht en tracht zoveel mogelijk variatie in de training te brengen. Vanwege het succes werd beslist om dit in 2015 ook in het sportaanbod op te nemen. 3.6. Onderwijs Al jaren wordt de VCA-cursus voor werknemers georganiseerd. Op vraag van een aantal gedetineerden hebben we in 2014 een eerste keer de VCA cursus voor leidinggevenden aangeboden. Syntra heeft dit op zich genomen. 15 gedetineerden hebben zich ingeschreven. 14 deelnemers slaagden voor het examen en behaalden het attest. Syntra heeft zich geëngageerd om deze cursus jaarlijks aan te bieden.
4. Vooruitblik op 2015 4.1. Verdere uitwerking van het actieplan 2014-2015 De lancering en de verdere uitwerking van de dienst Compas is begin 2014 een belangrijke actie voor het coördinatieteam. De organisatie van alle activiteiten zal op eenzelfde manier aangepakt worden. De zichtbaarheid en de herkenbaarheid voor zowel gedetineerden als personeel is een belangrijke meerwaarde van Compas. 4.2. Financiële bekommernissen Eind 2014 werd duidelijk dat op verschillende terreinen bespaard zal moeten worden. De impact van deze besparingen op de hulp- en dienstverlening zijn nog niet allemaal even duidelijk. Zeker is wel dat er gevolgen zullen zijn. Het wordt een uitdaging om ondanks de besparingen en de veranderingen die de besparingen met zich mee zullen brengen, een sterk uitgebouwd en kwalitatief hulp- en dienstverleningsaanbod te voorzien. Besparingen kondigen zich aan binnen het gevangeniswezen maar ook binnen diverse organisaties van de Vlaamse Gemeenschap Eén van de rechtstreekse gevolgen van besparingen die nu reeds zichtbaar zijn, is het verdwijnen van de consortia voor Volwassenenonderwijs. Voor de Centrale Gevangenis van Leuven betekent dit concreet het verdwijnen van een halftijdse educatief consulent. Zij begeleidde de gedetineerden doorheen hun leertraject en volgde de studenten op die via afstandsonderwijs vanuit de gevangenis studeren. 7 4.3. Fietsatelier Vanuit de gevangenis en Cellmade wordt in 2015 een nieuw werkhuis geopend. In samenwerking met Vélo zullen gedetineerden fietsen herstellen. De werkplaats zal mee opgenomen worden in het project rond het competentiegericht werken in de werkhuizen. Daarnaast zal ook bekeken worden of de tewerkstelling gecombineerd kan worden met een opleiding en attestering vanuit een CVO. 4.4. Cultuur Zoals reeds vermeld zal de samenwerking met de stad en de culturele organisaties uit Leuven verder uitgebouwd worden in 2015. Concreet zal M- idzomer ook doorgaan in Leuven Centraal. Daarnaast worden verdere stappen gezet om in 2016 mee aan te sluiten bij het stadsbrede project Utopia.
4.5. Mensen met een mentale beperking. Eind 2014 werd door trajectbegeleiders gesignaleerd dat men de indruk heeft dat in de Centrale Gevangenis van Leuven steeds meer mensen verblijven met een mentale beperking. Het is duidelijk dat het huidige hulp- en dienstverleningsaanbod voor deze groep ontoereikend is. In 2015 zal met gespecialiseerde diensten en organisaties verkend worden op welke manier de hulp- en dienstverlening voor deze groep van mensen best invulling kan krijgen. 5. Beknopt overzicht van het aanbod Hier vindt u een totaaloverzicht van het hulp- en dienstverleningsaanbod in de gevangenis. 5.1. Langgestraften 8 WELZIJN Individuele hulpverlening Trajectbegeleiding- CAW Rechtshulpverlening CAW PRH Beschermcomité Infoavonden Juridische info VDAB Graphic Novels* Wet op de externe rechtspositie Persoonlijkheidsvorming Goed kiezen, daar word je beter van Ontdekken wie je echt bent ONDERWIJS Individuele onderwijstrajecten Open Universiteit Examencommissie Individueel studietraject G-coach Open Leercentrum Beroepsgerichte opleidingen Bedrijfsbeheer Basis Koken Bouwopleiding Residentieel elektro-technisch installateur VCA voor werknemers VCA voor leidinggevenden Attestgericht onderwijs Affectieve relaties Aanvullende Algemene Vorming Familiebegeleiding CAW Nederlands voor anderstaligen Kinderbezoek vrijwilligers Engels Frans Duits Familiaal bezoek Informatica (word2010 Computerlogica- webdesign)
Feestjes Valentijn Paasbrunch Vaderdag Sinterklaas Doregami Rode Hond Voorleesactiviteit Artforum Animatie kinderbezoek: hoorspel Cursus voorleesverhalen Niet-attestgericht onderwijs Nederlands voor anderstaligen Nederlands individueel Frans Spaans Russisch Financieel Geld telt GEZONDHEID Psychotherapie Individueel Groepsaanbod Zelfhulpgroep AA TEWERKSTELLING Individueel tewerkstellingstraject VDAB Groepsaanbod Sollicitatietraining Assessment Centraal Aanmeldingspunt Drugs Competentiegericht werken in de werkhuizen 9 * Dit aanbod is niet doorgegaan HERSTEL Herstelbemiddeling Infoavonden Aandacht voor slachtoffers Cursussen Slachtoffers: gevolgen en verwerking Zelfbeeld, verantwoordelijkheid en herstel Slachtoffer in Beeld Kaffee Detinee SPORT Cursus Initiator fitness Speelzalen + tornooien Biljart Tafeltennis Darts Tafelvoetbal Fitness Fitness Cardiotraining Begeleide binnensporten Cross-fit Fitbal
Buitensporten + tornooien Voetbal Volleybal Atletiek Pétanque Bewegen op Voorschrift 10 CULTUUR Literatuur Bibliotheek Leesclub Literaire avonden Weg met dichters Poëzieworkshop Muziek Muziekkelder Zangatelier Gitaarlessen Concerten Notenleer Lezingen muzikale thema s Toneel Repetities en voorstellingen Leven Centraal Film JailTV Docville Holebifilmfestival Cursussen Filosofie Kunstgeschiedenis Leuven Got Talent Schilderen Teken- en schilderatelier Open Schilderatelier Tentoonstellingen in de bibliotheek 5.2 Kortgestraften Vleugel B ONDERWIJS Frans Engels Nederlands CULTUUR Bibliotheek Project Ravage SPORT Sportkoer Fitness Fitbal Biljart Tafeltennis Tafelvoetbal