WANDELEN Tekst en fotografie Sjiva Janssen Op Pad stippelde een vijfdaagse wandelroute uit over Texel, Vlieland en Terschelling. Over strand, door duinen en zoveel mogelijk over onverharde paden, waarbij je in eenzaamheid geniet van het mooiste wat deze eilanden te bieden hebben. 4 5-009
EILANDEN, 5 DAGEN HELEMAAL WEG 5-009 5
De Hoge Berg Wie kaarten van Texel bekijkt van een paar honderd jaar geleden, herkent nauwelijks de vormen van het eiland. De Waddeneilanden veranderen voortdurend van gedaante. Pas rond het jaar 000, toen het zeeniveau zich stabiliseerde, ontstonden de eerste dorpen. Daarvoor bestond Texel eigenlijk niet; het was een gebied van kwelders en strandwallen, dat regelmatig overstroomd werd door zee. Mensen woonden er niet of nauwelijks. Wél was hier in de voorlaatste ijstijd een keileembult ontstaan, een stuwwal, die er al vroeg voor zorgde dat aanliggende kwelders ingepolderd konden worden. Die bult, de Hoge Berg, ligt vandaag de dag 5 meter boven NAP, maar biedt een uitzicht alsof je op een achtduizender staat. Alleen sta je hier tussen de schapen, de karakteristieke halve schuurtjes, de schapenboeten, en tuunwallen - niet voor niets nu een beschermd cultuurlandschap. De Hoge Berg is de verklaring waarom Texel veel meer boerenland heeft dan alle overige Waddeneilanden. Texel GEORGISCHE BEGRAAFPLAATS Nabij de Hoge Berg herinnert de Georgische begraafplaats aan een dramatische gebeurtenis uit de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. In april 945 kwamen achthonderd Georgiërs, krijgsgevangenen die gedwongen deel uitmaakten van een Duits bataljon, in opstand. Aanvankelijk leek de rebellie te slagen, maar de Duitsers begonnen met zware beschietingen, waarbij ook bijna honderd Texelaars omkwamen. Ze voerden vanuit Den Helder troepenversterkingen aan en drongen de opstandelingen terug naar het noordelijkste puntje, bij de vuurtoren, waar de laatste zich overgaven. Uit massagraven die bij de vuurtoren gevonden werden, zijn 5 Georgiërs overgebracht naar hun laatste rustplaats hier. De Slufter Lopend over het strand van zuid naar noord stuit je onvermijdelijk op de Slufter. Een zeearm die dwars door het strand en de eerste duinenrij snijdt, en zich daarachter vertakt in vele kreken en geulen, een overblijfsel van een vroegere overstroming. In het gebied, dat dus in open verbinding staat met de zee en bij vloed deels volloopt met water, heeft de natuur zich ontwikkeld. Er groeien zoutminnende plantjes als zeekraal, geurige zeealsem en het lamsoor, waarvan de bloemen in de zomer paars kleuren. Verrekijker mee, want vogels als de eidereend, bergeend en kluut vertoeven hier graag. 6 5-009
4 De Feiten DE ROUTE Doorgaande tocht over Texel ( dagen), Vlieland ( dag) en Terschelling ( dagen), hoppend van eiland naar eiland met veerboten. Je kunt alle eilanden ook prima afzonderlijk doen. ZWAARTE/MOEILIJKHEIDSGRAAD Eenvoudig, etappes van 6-0 km. NAVIGEREN Wandelkaart. Geen markering. Wél een volledige routebeschrijving op www.oppad.nl, evenals een complete gps-track (gps is handig, maar niet noodzakelijk). BESTE TIJD alleen mogelijk van mei t/m september in verband met de veerdienstregeling tussen Texel en Vlieland. OVERNACHTEN hotels, pensions. Liefhebbers kunnen ook kamperen, maar maakt de tocht zwaarder. ER NAAR TOE Trein of auto naar Den Helder (gratis parkeren/beperkt aantal plekken), bus terug van Harlingen naar Den Helder. Een exacte beschrijving vind je op www. oppad.nl. MEER FEITEN www.oppad.nl 4 Vuurtoren Al van zeer ver zie je de vuurtoren Eierland liggen, die het eindpunt van de route op Texel markeert. De toren is gebouwd in 864. Aanvankelijk lag hij drie kilometer van de zee af. Nu grenst de zee er vlak onder. Eijerland was ooit een eilandje ten noorden van Texel. Door de aanleg van een zanddijk werden de twee eilanden met elkaar verbonden. Tijdens de opstand van de Georgiërs raakte de toren zwaar beschadigd. Oorspronkelijk was hij drie verdiepingen hoger. Heb je puf over, dan kun je de vuurtoren ook bezoeken. 5-009 7
Vlieland Steiger VLIEHORS EXPRES Nadat De Vriendschap je afzet, volgt een rit van twintig minuten in de Vliehors Expres, een voertuig met dikke rupsbanden dat zich een weg slalomt tussen bommen en granaten op het militaire schietoefenterrein en de enorme zandvlakte die de Vliehors heet, te laag voor jonge begroeiing en ook jonge duinen worden er bij de eerste hoogwaterstand weer weggespoeld. Geen zorgen, meestal moeten we er drie keer overheen rijden voordat zo n ding ontploft, roept de chauffeur. De Vriendschap Bij windkracht zeven of hoger blijft hij aan wal, vermeldt de website van De Vriendschap, het veer dat je van Texel naar Vlieland brengt over het Robbengat, waar geregeld zeehonden met hun kopjes uit het water opduiken. De passagiers zitten het liefst boven op het dek. Niet wetende dat ze, zeker aan het voorsteven, kunnen rekenen op een nat pak. Desondanks wordt het tochtje ervaren als een leuk avontuur op de enige veerboot waar de trossen nog met de hand worden bediend. Waar s ochtends nog koffie, maar s middags een juttertje geschonken wordt. 8 5-009
4 Vuurtoren Onderin de vuurtoren staat een bordje entree,50. Er is niemand te zien. Maar bovenin de uitkijktoren wacht de vuurtorenwachter je op, logisch. Vanuit deze ruimte werd tot 99 nog de zee bewaakt. In een hoek staat nog wat oude zend- en ontvangstapparatuur. Maar nu heeft de toren alleen nog een functie als lichtbaken. De waarnemend wachter van toen, mag nu het publiek ontvangen, als tegemoetkoming voor een stukje inkomstendelving. Rouwig is hij niet. Het werk destijds was oersaai. Er gebeurde haast niks. En als er iets was, werden we vaak overruled door Terschelling, want zij hadden radar. Dit is veel leuker! LEZERSREIS Deze zomer biedt Op Pad in samenwerking met SNP Natuurreizen het Op Pad Waddenpad aan als individuele lezersreis (reiscode 0070, reissom 60 o.b.v. pk incl. l/o en toeristenbelasting), waarbij je overnacht in kleinschalige, sfeervolle hotels. Meer informatie en boekingen: (04) 7 70 00, www.snp.nl. Op Pad heeft een samenwerkingsverband met SNP. Lezers van Op Pad kunnen daardoor profiteren van kortingen. Check daarom altijd www.snp.nl/oppad. Oost-Vlieland Anders dan op Texel kent Vlieland geen boerenbedrijvigheid. Het eiland leefde van de zee. Zeker in de tijd van de walvisvaart leverde dat veel welvaart op. De bevolking bestond uit vissers, matrozen en kapiteins. Zelfs Admiraal de Ruyter had een huisje in de historische dorpsstraat. Later kwam het verval. Het eiland zou ontvolkt zijn geraakt als het toerisme niet was opgekomen. Tijdens de tocht over het strand van het Posthuys naar het dorp Oost- Vlieland kom je werkelijk geen mens tegen. 5 4 5 5-009 9
Terschelling Brandaris Lange tijd waren de zeeslenken in het Waddengebied dé poort naar de rest van de wereld voor Hollandse schepen. Al in werd er een overeenkomst tussen Kampen en Terschelling gesloten omtrent de oprichting van een voerhuys (later werd Amsterdam veel belangrijker). Dit was de voorloper van de Brandaris, de vuurtoren die symbool staat voor de rijke maritieme geschiedenis van het eiland, dat veel kapiteins (commandeurs) op koopvaardijschepen en walvisvaarders voortbracht, maar ook haring- en mosselvissers. De Brandaris, gebouwd in 594, overleefde de meest dramatische gebeurtenis in de geschiedenis van Terschelling: de grote brandstichting van hoofdstadje West-Terschelling door de Engelsen in 666 tijdens één van de handelsoorlogen. Vanuit dit historische havenplaatsje, waar je arriveert met de veerboot, wandel je onderlangs deze vuurtoren direct de eenzaamheid van de duinen in. Bunkerduin Echte oorlogshandelingen zijn er tijdens de bezetting op Terschelling nauwelijks geweest, toch waren de Duitsers in grote mate aanwezig. In strategisch opzicht was Terschelling erg belangrijk. De noordkust van het eiland maakte deel uit van de Atlantik Wall, er werden enorme bunkercomplexen gebouwd. Het bunkerduin bij paal 9 markeert tijdens de wandelroute waar je het strand verlaat om langs Europees natuurgebied de Boschplaat verder te lopen. 4 0 5-009
Hoornsebos Sinds 9 is Staatsbosbeheer begonnen met bosaanleg op Terschelling. Van oudsher komt er weinig bos voor. De bossen zijn nog volop in ontwikkeling, de groei gaat langzaam. Het heeft gezorgd voor meer afwisseling in het landschap, de komst van meer broedvogelsoorten, maar onttrekt ook water aan de duinen, waardoor daar juist meer verschraling ontstaat. Boschplaat Aan het einde van de tocht bevindt zich nog een hoogtepunt. De Boschplaat, een internationaal belangrijk natuurgebied bestaande uit duinen en kwelders die enkele malen per jaar grotendeels door de zee worden overstroomd. In het vroege voorjaar is het een pleisterplaats voor rotganzen, soms wel 5.000 stuks. Na het buikje rond te hebben gegeten, trekken ze weer verder naar het hoge noorden om vierduizend kilometer verderop te broeden. Op de Boschplaat zelf broeden ook vogels, maar liefst 75 soorten, waaronder wulp, tapijt, visdief en eidereend. Het gebied is grotendeels verboden te betreden om de vogels niet te verstoren, maar tijdens deze wandelroute loop je dicht langs de grens van het reservaat over duintopjes, een avontuurlijk stuk over paadjes zó smal dat ze de meeste nietsvermoedende bezoekers volkomen zullen ontgaan. 4 Zelf het lopen? Boek onze lezersreis. Of ga naar www.oppad.nl en download de pdf met alle praktische informatie die je nodig hebt om de tocht na te maken, incl. de volledige routebeschrijving en gps tracklog. Hier vind je ook een diashow met veel extra foto s van de route en een Google Map. oppad.nl Download de pdf met praktische informatie 5-009