Bijlage I. Vriezenveense winkels in Sint-Petersburg Textiel winkels Jansen, Gebr.Prinsen 1779-1805 BGD(ook te Moskou) veranderd in School, Jansen, Kruys&Co 1770/1774 BGD 1 Jansen, Kruys, Engberts&Co 1774/1779 BGD(ook te Moskou) uitgetreden veranderd Kruys, Engberts&Co 1779/1829 BGD gesplitst in Jansen, Joost&Co Engberts&Co Smelt, Engberts&Co 1805-1890/92 BGD 1830/1906 BGD 1829/1865 BGD opgeheven opgeheven gesplitst in uitgetreden Hulshoff&Co 1868/1881 BGD failliet doorgegaan Jan Jonker 1890/1918 BGD genationaliseerd Gebr.Engberts&C o 1865/1918 BGD genationaliseerd uitgetreden Luc.Scholl Engberts 1886/1918 Bol.Morskaja,18 genationaliseerd F. Smelt&Co 1861/1891BGD opgeheven Kunst&Co 1847/1918 BGD genationaliseer G. Brink&Co 1864/1891 BGD failliet Harmsen, Langhans&Co 1800/1849 Nev. Pr.20 (ook te Hamburg) Harmsen&Co 1840/1918BGD genationaliseerd uitgetreden Jan Harmsen 1865/1887 BGD failliet uitgetreden Wicher Harmsen 1875/1906 BGD opgeheven 189
Tabakwinkels Jansen, Joost & Co. 1818/1910 op Nevskij Pr.20 Ten Cate & Co. 1840/1893 bestond onder deze naam tot 1917 op Nevskij Pr.18 Feik & Co. 1854/1917 op Nevskij Pr.20 (ook als wijnwinkel) Jan Kruys 1864/1869 op Nevskij Pr.28 Wijnwinkels Jalta van Johannes Vos (ook te Moskou) 1883/1907 eerst Karavannaja st.14, later veranderd in Scheffer & Vos op Michajlovskaja st.2 en Malaja Morskaja st.6 Cacaowinkel Java van Hendrik Kruys 1884/1917 op Nevskij Pr.20, Morskaja st.38, Offitserskaja st.17, Simeonovskaja st.9, Vasilevskij eiland 1 linija 36, Zagorodnyj Pr.34, Bol sjoj Pr.74. Bloemenwinkel Wicher Harmsen 1886/1891 op Nevskij Pr.20 Lampenzaak Hein Nijkamp in de jaren 70 van de 19 e eeuw op Litejnyj Pr.47. De informatie over de begin- en eindjaren van de verschillende winkels is afkomstig uit D.G. Harmsen Vriezenveners in Rusland en N. Smirnov Peterburg. Istirija torgovli. 190
Bijlage II. Aantal Nederlandse onderdanen in Sint-Petersburg 1 1869 1881 1890 1897 1900 1910 Nederlanderschap 148* 257 191 172 184 231 * in deze volkstelling werd alleen het aantal Nederlandstaligen geteld, maar geen Nederlandse onderdanen. 1 Bevolkingstelling van Sint-Petersburg in 1869, 1881, 1890, 1900, 1910. Eerste bevolkingstelling van het Russische Rijk in 1897. Nationale Bibliotheek te Sint-Petersburg. 191
Bijlage III. Aantal koopmannen in Sint-Petersburg in 1869 en 1897 Verdeling van inwoners van Sint-Petersburg in 1869 qua beroep op basis van moedertaal: Hollands Vrouw Man Ministerie van Binnenlandse Zaken 1 Diplomaten 2 Geestelijken 1 Musici, muziekleraren 3 Leraren in lager- en middelbaar onderwijs 1 1 Medici 1 Vroedvrouw 1 Bedienden 1 Renteniers 1 2 Personen met uitkering van hoofdgezin 32 21 Personen met staatsuitkering 2 Handel in manufactuur Werknemer 15 Eigenaar 5 Agenten en Handelsreizigers 5 Handel zonder specificatie Werknemer 5 Eigenaar 5 Winkelbedienden 7 Verkopers 3 Wijnhandel Werknemer 1 Eigenaar Makelaars 1 Employee in handel-, industrie-, verzekering-, en bankkantoren 1 Ingenieurs 2 Drukkerijen, lithografie Werknemer 1 Eigenaar Meubelmakers Werknemer 1 Eigenaar Ververij Werknemer 1 Eigenaar Kleermaker Werknemer 1 Eigenaar Knopenmakers Werknemer Eigenaar 1 Kappers en barbiers Werknemer Eigenaar 1 Spoorwegwerkers 1 Zeelui 1 Prostitutie 2 Zonder beroep 1 Totaal 42 89 192
Verdeling van inwoners van Sint-Petersburg in 1897 qua beroep op basis van moedertaal: Hollands Vrouw Man Administratie, rechtshof en politie werknemer 3 3 Militairen werknemer 2 Geestelijken werknemer 1 Wetenschap, literatuur en kunst werknemer 3 Artsen en verplegers werknemer 1 Liefdadigheidsinstellingen werknemer 1 Bedienden werknemer 2 6 7 Renteniers werknemer 7 6 3 2 Uitkering van Staat, publieke instellingen werknemer 3 2 en prive-personen Kleermakers werknemer 1 1 Krediet- en commerciele instellingen werknemer 2 Algemene handel werknemer 7 2 1 Handel in landbouwproducten werknemer 2 1 3 Handel in bouwmaterialen en brandstof werknemer 1 Handel in stoffen en kleding werknemer 7 6 1 Eigenaren van kroegen, clubs en appartementen werknemer 1 1 Prostitutie werknemer 1 Zonder beroep werknemer 1 1 Totaal 38 54 193
Bijlage IV. In Sint-Petersburg woonachtige Vriezenveners In dit onderzoek werden aangetroffen: ± 150 Vriezenveense mannen geboren in Vriezenveen ± 50 mannelijke Vriezenveense nazaten met de Nederlandse nationaliteit en geboren in Sint- Petersburg ± 45 vrouwen, die uit Vriezenveense families stamden en in Sint-Petersburg woonden In totaal ± 250 Vriezenveners in de periode van 1740 tot 1917, hierbij werden kinderen niet gerekend. Het cijfer 150 komt ongeveer overeen met de gegevens van de site van het Historisch Museum Vriezenveen http://www.oudvriezenveen.nl/hmv/indexframe.html, waar de namen van 143 Vriezenveense mannen worden vermeld, die naar Sint-Petersburg vertrokken. In onderstaande tabel is een onderverdeling gemaakt in perioden van 10 jaar (voor de cesuur van dit onderzoek) om een beeld te vormen van het aantal Vriezenveners en hun verblijfsduur in Sint-Petersburg. In St. Petersburg woonachtige Vriezenveners (mannen) in Vriezenveen geboren in St. Petersburg geboren 1 1750-1774 11 2 1775-1799 29 1 3 1800-1849 31 2 4 1825-1849 60 2 5 1850-1859 45 5 6 1860-1869 54 8 7 1870-1879 43 22 8 1880-1889 35 29 9 1890-1899 24 30 10 1900-1909 17 25 11 1910-1918 14 17 194
Bijlage V. Afkomst van buitenlanders in Sint-Petersburg. 2 Land 1890 1900 1910 Duitsland 13.274 (58,3%) 12.010 (50,4%) 10.456 (45,7%) Frankrijk 2100 (9,2%) 2550 (10,7%) 2683 (11,7%) Groot-Brittannië 1940 (8,5%) 2367 (9,9%) 2260 (9,9%) Oostenrijk-Hongarije 1325 (5,8%) 1779 (7,5%) 1923 (8,4%) Zweden en Noorwegen 1115 (4,9%) 1083 (4,5%) 944 (4,1%) Zwitserland 1215 (5,3%) 1235 (5,2%) 1187 (5,2%) Italië 458 (2,0%) 695 (2,9%) 611 (2,7%) Nederland 191 (0,9%) 184 (0,8%) 231(1,0%) Overige landen 1162 (5,1%) 1948 (8,1%) 2614 (11,3%) Totaal 22.780 (100%) 23.851 (100%) 22.909 (100%) 2 Deze gegevens afkomstig uit N.V. Juchneva, Etnitsjeskij sostav i etnosotsial naja struktura naselenija Peterburga vo vtoroj polovine 19 natsjale 20 vv (Leningrad 1984) 27. 195
Bijlage VI. Nederlanders per religie Hollandstaligen* 1869 1881 1890 1897 1900 1910 Orthodoxen 6 1 5-4 5 Katholieken 9 8 10-9 26 Protestanten 117 126 62-92 80 * onder Hollandstaligen werden in de Russische volkstellingen de mensen verstaan, die het Nederlands als moedertaal hadden. 196
Bijlage VII. Nederlandse Gemeente in 1850 Verdeling naar Mannen Vrouwen Totaal Nationaliteit Nederlandse 96 52 148 Duits/Russische 52 49 101 Nederlanders Nederland 57 11 68 geboren in: Rusland 39 41 80 197
Bijlage VIII. Nederlandse Gemeente in 1916 Verdeling naar Stemgerechtigde Niet-stemgerechtigde mannelijke leden 124 mannelijke leden 16 Vrouwelijke leden 121 Nationaliteit Nederlandse 81 1 34 Russische 30 10 64 Anders 4 4 11 Onbekend 9 1 12 Taal Nederlands 70 0 16 Anders 47 15 98 Onbekend 7 1 7 Geboorte Nederland 55 1 11 Rusland 61 12 96 Elders 1 2 3 Onbekend 7 1 11 Woonplaats Petrograd 71 11 85 Elders in Rusland 28 2 21 Buiten Rusland 16 3 10 Onbekend 9 0 5 198
Bijlage IX. Verdeling in stadsgedeeltes en levenspeil qua huizen, voorzieningen, hogere woonkosten enz. 3 1- Hoge index van levenspeil 2- Lage index van levenspeil 3- Gemengde indexen 4- Grens van het administratief, cultureel en handelscentrumzone 5- Grens van ambachts- en handelszone Afkortingen staan voor: П.I, П.II en П.III- Peterburgskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. Выб.I, Выб.II en Выб.III-Vyborskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. P.I, P.II en P.III- Rozdestvenskaja stadsgedeelte met kwartalen I, II, en III. A.H.I, A.H.II en A.H.III-Aleksandro-Nevskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. M.I, M.II, M.III en M.IV- Moskovskaja gedeelte met kwartalen I, II, III en IV. H.I, H.II en H.III-Narvskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. Koл.I en Кол.II-Kolomenskaja gedeelte met kwartalen I en II. B.I, B.II en B.III-Vasil evskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. A.I en A.II-Administrativnaja gedeelte met kwartalen I en II. Kaз.I, Каз.II en Каз.III-Kazanskaja gedeelte met kwartalen I, II en III. C.I, C.II, C.III en C.IV-Spasskaja gedeelte met kwartalen I, II, III en IV. Л.I, Л.II, Л.III en Л.IV-Litejnaja gedeelte met kwartalen I, II, III en IV. 3 Schema is op het onderzoek van prof. doctor in geschiedenis van RAW (РАН) N.V. Juchnjeva gebaseerd. Zie in: N.V. Juchnjeva, Etničeskij sostav i etnostsjial naja struktura naselenija Peterburga vo vtoroj polovine XIX natsale XX vv (Leningrad 1984) 111. 199