De groene motor voor regionale economie

MAGAZINE Magazine over de Nederlandse nationale parken nr 7 De groene motor voor regionale economie MAART 2011

COLOFON VOORWOORD Alles van waarde is weerloos Uitgever Samenwerkingsverband Nationale Parken Redactieraad Coby Adema (IVN), Imke Boerma (Staatsbosbeheer), Hugo Eekhof (Nationale Parken De Alde Feanen en Schiermonnikoog), Joke Kersten (Nationaal Park De Meinweg), Gerrit van Ommering (Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie), Carolien Vader (De Bladendokter) Hoofdredacteur Jan-Willem Sneep Bladmanager Bart Borsje Redactie Mirjam Jochemsen, Lianne van der Made (eindredactie), Hans Reijke, Bart Siebelink, Carolien Vader, Ellen Zoetmulder (eindredactie) Fotografie Lars Soerink / VILDA (tenzij anders vermeld) Coverfoto Nationaal Park Lauwersmeer Bungalowpark Oostmahorn (Hans Hut) Redactieadres Samenwerkingsverband Nationale Parken Willem Witsenplein 6, 2596 BK Den Haag info@nationaalpark.nl / www.nationaalpark.nl De belangrijkste dingen in het leven waarderen we pas als ze er niet meer zijn. Dat geldt niet alleen voor vrijheid en gezondheid, maar ook voor cultuur en natuur. Iedereen vindt het vanzelfsprekend om in de natuur te wandelen of te fietsen. Pas wanneer zij dreigt te verdwijnen, komen mensen in actie. Hartverwarmend vond ik de manifestatie van de boswachters op zondag 2 januari. Ze legden de bezoekers van hun natuurterrein die zondag uit hoe benard de situatie voor de natuur dreigt te worden door de te grote bezuinigingen. Ook de nationale parken in ons land gaan onzekere tijden tegemoet. Want de continuering van de gelden - die in het kader van het decentralisatieakkoord tussen het Rijk en de provincies zijn geoormerkt voor de nationale parken - is opgeschort. Al naar gelang de reacties van de diverse provincies op de brief van staatssecretaris Bleker zijn de parken geconfronteerd met een grote korting tot totale bevriezing van het budget voor 2011. Dat is wrang voor allen die bij de nationale parken zijn betrokken en met zoveel ambitie en enthousiasme werken aan het beheer en de inrichting van natuurgebieden. In de afgelopen jaren is een hechte samenwerking gekomen tussen de twintig nationale parken in het Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP) en inmiddels profiteren we van elkaars kennis en ervaring. Eind december is het strategisch meerjarenplan 2011-2014 aangenomen. Onze kerntaken zijn enerzijds het verder uitbouwen en faciliteren van de onderlinge samenwerking. Anderzijds het werken aan de belangenbehartiging en vergroting van het draagvlak voor het stelsel van de nationale parken in Nederland als onderdeel van een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. Het zal een zware taak zijn, zowel voor de individuele parken als voor ons gezamenlijk, om de komende tijd de belangenbehartiging en het draagvlak voor onze mooie natuurgebieden onder de bezoekers en de betrokken bestuurders verder te vergroten. Maar we gaan ervoor! frieda van diepen-oost voorzitter stichting samenwerkingsverband nationale parken Distributie Het NP-magazine wordt gratis verspreid onder politici, bestuurders, beleidsadviseurs en partners van het Samenwerkingsverband Nationale Parken. Drukwerk en vormgeving Aktief bv, Den Haag Oplage 4.000 exemplaren Copyright 2011 Dit magazine is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier Overname van artikelen is onder bronvermelding toegestaan. Het NP-magazine is financieel mogelijk gemaakt door: Foto Bart siebelink Vragen, suggesties of complimenten? E-mail naar info@nationaalpark.nl

INHOUD Het nationaal park als groene motor Meer dan vijftig concrete werkafspraken maakte Nationaal Park Drents- 4 Friese Wold met bestuurders en ondernemers uit de regio. Voorzitter Tineke Witteveen-Hevinga vertelt erover. Lobbyen in Brussel biedt perspectief Bestuurders moeten nu hun verantwoordelijkheid nemen en zich internationaal profileren, vindt Ria Oomen. Zij is voorzitter van Nationaal Park De Maasduinen en lid van het Europees parlement. Vooral in Brussel liggen kansen voor ondernemende voorzitters om steun en draagvlak te creëren voor nieuw parkbeleid. 8 3x3 vragen over regiomarketing Een nationaal park in de provincie biedt gemeenten en ondernemers 12 kansen. Geldt dat andersom ook? Hoe is regiomarketing succesvol in te zetten voor het beheer én behoud van nationale parken? Junior Rangers een internationaal succes Jongeren zijn belangrijk voor een nationaal park, vertelt Thea Peters. Wij vonden het doodzonde de kids die de jeugdprogramma s met veel plezier hadden doorlopen te moeten laten gaan. 14 People, Parcs, Profit! IVN start met een nieuw Basispakket communicatie en educatie voor de nationale parken. Dat dient drie doelen: het versterken van het lokale draagvlak, de lokale economie en het versterken van het merk Nationaal Park. 16 & VERDER Voorwoord 2, De Stelling 7, Nationaal Park Lauwersmeer in beeld 10, Nieuws uit de parken 18, Nieuws van het Samenwerkingsverband Nationale Parken 19, De12Landschappen pleiten voor bundeling van krachten 20 np magazine 3

Kwaliteitsimpuls Het nationaal park als groene motor Tekst Carolien vader Het heeft Tineke Witteveen Hevinga bij haar aantreden als voorzitter van het Nationaal Park Drents-Friese Wold verbaasd: de gesloten blik van de organisatie naar de omgeving en omgekeerd. Dat moet beter. Met ondernemers en bestuurders werd afgelopen november een werkconferentie georganiseerd over de versterking van de economie door verduurzaming. Witteveen wil een open relatie met de omgeving van haar park. Toen ik voorzitter werd stelde ik mezelf meteen de vraag: hoe moeten we de nationale parken positioneren in het publieke debat? Maar ook: welke rol kunnen de parken spelen in de duurzame, economische en maatschappelijke ontwikkelingen? Het platteland verandert Witteveen heeft in haar loopbaan jarenlang brede ervaring opgedaan in de publieke en private sector, onder andere als Kamerlid voor de PvdA. Als ik kijk naar de economische en maatschappelijke ontwikkelingen dan zie ik dat het platteland verandert. De bevolking en de werkgelegenheid krimpen, tegelijkertijd zoekt de industrie naar verduurzaming. Bovendien zal de toekomstige financiële steun vanuit de overheid afnemen. We kunnen veel meer doen dan alleen de natuur beschermen foto Bart siebelink Rond het nationaal park wordt 35 miljoen euro verdiend! Als Witteveen al deze elementen samenbrengt dan ziet zij voor de parken een nieuwe ambitie. Ik vind dat een nationaal park veel meer in relatie moet staan tot zijn omgeving. De parken zijn voor veel plattelandsregio s een belangrijke factor. Niet alleen voor bewoners, maar ook voor bedrijven en instellingen. Toch kom ik de parken te weinig tegen in het publieke debat. Nieuw perspectief Volgens Witteveen liggen er veel kansen in een goede wisselwerking tussen wat binnen en buiten de parken gebeurt. Het is tijd voor een nieuw perspectief. Er zijn veel instrumenten om aan te pakken voor de innovatie van het platteland. Het doel: een betere natuur, meer economische groei, betere werkgelegenheid, verduurzaming van de economie en behoud van de leefbaarheid van het platteland, aldus de voorzitter. Dat was voor Witteveen de belangrijkste reden om met ondernemers, bestuurders en andere betrokkenen van haar park om de tafel te gaan. Doel van de werkconferentie was het maken van concrete werkafspraken. Geen plaats voor vrijblijvendheid dus. Op de agenda stonden onderwerpen die relevant zijn voor het gebied in en rondom het park: biodiversiteit, gezondheid, duurzame recreatie, benutting van biomassa, verduurzaming van de landbouw, startende ondernemers en 4 np magazine

Grazende koeien onderhouden de graslanden van het nationale park. innovatie van het landelijk gebied. Tijdens de werkconferentie spraken experts over innovatieve en succesvolle praktijkvoorbeelden in binnen- en buitenland. Verduurzaming van de landbouw Een van de sprekers was Henk van Latesteijn, directeur van Transforum, een innovatieprogramma voor de landbouw. Hij gaf in zijn presentatie een aantal voorbeelden waarbij boeren duurzaam samenwerken met natuurbeheerders. Zijn stelling is dat we moeten leren omgaan met dilemma s zoals ruimte voor verstedelijking en platteland, productiviteit en dierenwelzijn. Er wordt op dit moment een plan gemaakt voor een koeientuin op de grens van Drenthe en Groningen. Dat is een grootschalige melkveehouderij, waarbij honderden koeien leven in een megastal. Ze kunnen vrij in- en uitlopen. De stal staat pal naast een beschermd landschap en de grazende koeien spelen een rol in het onderhoud van de graslanden. Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO) gaat onderzoeken of het mogelijk is om een agrarische natuurvereniging op coöperatieve basis op te richten, dat is één van de gemaakte werkafspraken. Biomassa voor energieproductie Tijdens de werkconferentie zijn concrete afspraken gemaakt om in de regio rondom het Drents-Friese Wold te kijken naar een verduurzaming van de energievoorziening. Biomassa afkomstig van de bossen, maar ook van de gesnoeide bermen van de gemeente, de gedregde sloten van het waterschap en de mesthopen van de boeren kunnen een nieuwe bestemming krijgen. Bijvoorbeeld voor het verwarmen van zwembaden en sporthallen. De gemaakte werkafspraak over het onderzoek naar en de bundeling van de diverse aanwezige biomassastromen is inmiddels vergevorderd. Er is nu behoefte om ook ondernemers erbij te betrekken. Dorpskroeg als toegangspoort Ook de visie van Johan van de Bosch, projectleider Nationaal Park De Hoge Kempen in Vlaanderen, kon rekenen op veel belangstelling van de aanwezige ondernemers op de werkconferentie. De Hoge Kempen heeft het park voor het grote publiek toegankelijk gemaakt via vijf toegangspoorten. Deze bevinden zich in de omliggende dorpen bij de toeristische voorzieningen. De poorten bestaan uit horecagelegenheden, terrassen, parkeerterreinen, bezoekerscentra of een museum, speeltuinen en een stelsel van wandelpaden. Bezoekers blijven dus veelal in de buurt van deze poorten, maar hebben wel het idee het nationaal park bezocht te hebben. Hierdoor worden de kwetsbare gebieden in het park ontzien. De Hoge Kempen volgt hiermee het internationale voorbeeld dat nationale parken steeds meer worden vermarkt als toeristische attractie. Hoewel deze benadering een ander licht werpt op de locatie en functie van onze huidige Drents-Friese Wold maakt afspraken met ondernemers uit de buurt bezoekerscentra, verdient een serieuze discussie hierover wel aandacht, volgens Witteveen. Vooral omdat het zowel de controle van de toestroom en de naamsbekendheid als de natuurbescherming van de gebieden ten goede kan komen. Gebiedsrekening of streekfonds Volgens Witteveen is een van de belangrijkste conclusies uit de werkconferentie op een andere manier te kijken naar np magazine 5

Kwaliteitsimpuls foto s Yves adams / Vilda financiële en andere instrumenten om een transitie in de economie te ondersteunen. Er moet gekeken worden naar een soort duurzaamheidmaatschappij waarin vooral marktpartijen participeren. De Rabobank is bereid gebleken intern onderzoek te doen naar de mogelijkheden van een dergelijke aanpak. Ook zal volgens Witteveen de continuering van de huidige geldstromen voor de toegankelijkheid en natuurkwaliteit van de parken vanuit de overheid en terreinbeheerders geen vanzelfsprekendheid meer zijn. Nadenkend over de gevolgen van de crises op de financiële markten vanaf 2008 kwam ze al snel tot de conclusie dat ook de nationale parken met de gevolgen geconfronteerd zullen worden. Er moet dus nagedacht worden over een creatieve aanpak waarbij gezamenlijke verantwoordelijkheid tussen overheid en direct betrokken marktpartijen meer tot zijn recht zal komen. Witteveen vertelt dat uit recent onderzoek blijkt dat de ondernemers rondom het Drents-Friese Wold een jaaromzet genereren van ongeveer 35 miljoen euro. We moeten toe naar een systeem waarin betrokken marktpartijen zelf inzien dat het voortbestaan van het park belangrijk is en ook financieel geborgd moet worden. We moeten dus onderzoeken of er mogelijkheden zijn om de markt te laten meefinancieren. Het reeds goed functionerende systeem van gastheerschap kan een goede invalshoek zijn om een dergelijke visie met elkaar te bespreken, aldus Witteveen. Tijdens de werkconferentie zijn instrumenten als streekfonds en gebiedsfonds voorgesteld. Doel is om gelden die door de aanwezigheid van het park worden gegenereerd ook deels terug te laten vloeien in het park zelf. Witteveen: De Rabobank gaat ook intern onderzoeken of er genoeg aanknopingspunten zijn om een dergelijke financiële constructie te ontwikkelen. Uiteraard betrekken we daarbij elders functionerende streekrekeningen of gebiedsfondsen. Snel oogsten Het nationaal park als motor voor de regionale economie. Tineke Witteveen is ervan overtuigd dat door haar werkconferentie veel in beweging is gezet. Er valt nog veel te doen in en rond de nationale parken in Nederland. Het begrip moet tussen de oren van veel bestuurders en marketingorganisaties komen. Ik zie het als een proces dat inmiddels langzaam op gang komt. De grootste winst is dat het debat is begonnen en dat de eerste werkafspraken van start gaan. We hebben afgelopen november voor het eerst gezaaid en misschien komt er snel een kleine oogst. Werkconferentie verduurzaming economie Op de conferentie voor bestuurders en ondernemers uit de omgeving van het Drents-Friese Wold zijn bijna vijftig werkafspraken gemaakt. Een willekeurige greep: - Het Nationaal Park Drents-Friese Wold moet vermarkt worden met de regio door middel van een marketingplan. - Organisatie van een lobby voor gezamenlijke programma s op het gebied van zorg, natuur en gezondheid van natuurorganisaties, zorgaanbieders en verzekeraars richting Den Haag. Menzis wil meewerken. - Ontwikkeling duurzaamheidlabel voor recreatiebedrijven in de regio. - Activiteiten van IVN uitbreiden met boerderijeducatie. - Lokale producten meer promoten als nationaal park-merk. - Werken aan een succesvol imago dat startende ondernemers aantrekt. Het totale overzicht van werkafspraken en verslag van de werkconferentie is te lezen bij de nieuwsberichten van 4 november 2010 op: www.np-drentsfriesewold.nl. 6 np magazine

DE STELLING De stelling: Burgerparticipatie heeft geen toegevoegde waarde. De parken kunnen het beleid beter overlaten aan het overlegorgaan. Tekst Lianne van der Made John Lilipaly, voorzitter overlegorgaan Nationaal Park Oosterschelde Het begrip burgerparticipatie wil ik om te beginnen uiteen rafelen in verschillende niveaus. Het eerste niveau is betrokkenheid van burgers, gevolgd door eigen inbreng en inspraak en als laatste komt beslissingsbevoegdheid. Als deze stelling gaat over het meebeslissen van burgers over het parkbeleid middels het overlegorgaan, dan vind ik dat geen goed idee. Het overlegorgaan werkt nu goed. Veel maatschappelijke organisaties zijn in het overlegorgaan vertegenwoordigd, denk aan recreatieondernemers, duikers, visserij en natuurorganisaties. Een overlegorgaan met meer leden vertraagt de besluitvorming en een extra schijf in de vorm van een gebruikersplatform vind ik niet wenselijk. Aan de andere kant zeg ik hiermee niet dat betrokkenheid en inbreng van burgers niet belangrijk is. Integendeel, het is voor nationale parken van levensbelang. Daarom organiseren we symposia voor deskundigen en Oosterscheldedagen voor burgers en bedrijven. Ook hebben we een actieve groep recreatieondernemers die gastheer zijn van het park en we gaan komend jaar de activiteiten voor scholen en jongeren uitbreiden. Nico Driessen, coördinator communicatie en educatie, Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug Met het programma Draagvlak gaat De Sallandse Heuvelrug de komende vijf jaar op creatieve wijze op zoek naar begrip, trots en actieve steun bij bewoners, ondernemers, verenigingen en scholen. Zo is er vorig jaar een gebruikersplatform ingesteld waarin alle gebruikers van het nationaal park, van ruiters tot gehandicapten, zijn vertegenwoordigd. De onafhankelijke voorzitter van het platform moest tijdens de eerste twee bijeenkomsten van het platform stoelen bijslepen om alle belangstellenden een plekje te geven. Om nog meer burgers bij het nationaal park te betrekken heeft het gebruikersplatform in 2009 een bewonersprijsvraag uitgeschreven. Een succes, meer dan dertig ideeën kwamen binnen. Kinderen kwamen met ideeën over een speelbos, een initiatief voor een informatieboekje over de geologie van het park, een handwaterpomp voor wandelaars en een journalist bundelt verhalen van vroeger in een boekje. Het nationaal park is de achtertuin voor de omwonenden. We moeten hun plannen serieus nemen. Dat levert draagvlak op en verrassende ideeën. Matt Poelmans, programmadirecteur Burgerlink www.burgerlink.nl Deze stelling legt precies het probleem bloot. Burgers zijn niet lastig. In hun eigen belang moeten de parken burgers een kans geven om mee te denken en mee te doen. Voor echte burgerparticipatie is een cultuuromslag nodig. Traditionele informatieavonden en gebruikersplatforms zijn veel te formeel. Daarmee bereiken de parken alleen de burgers die toch al betrokken waren. Bij burgerparticipatie 2.0 gaat het om een andere filosofie, namelijk wisdom of the crowd. Het is tweerichtingsverkeer, structureel, laagdrempelig en stimulerend. Maak burgers aandeelhouder van het park of laat ze bomen adopteren. Informeer de burger niet alleen, maar breng een band tot stand. Een voorbeeld van burgerparticipatie 2.0 is de website www.verbeterdebuurt.nl. Veel gemeenten gebruiken deze website om de openbare ruimte te onderhouden met inschakeling van burgers. Daar kan iedereen ideeën en klachten invoeren zonder te zoeken naar het juiste loket. Tegelijkertijd kan iedereen zien wat er is ingevoerd. Door deze transparantie komt sociaal burgerschap op gang en worden de rollen omgekeerd. np magazine 7

INTERNATIONAAL Lobbyen in Brussel biedt perspectief Tekst Carolien Vader Natuur houdt zich niet aan grenzen. Het besturen van Nationaal Park De Maasduinen, dat vlak aan de Duitse grens ligt, vraagt dan ook een internationale visie. Europees parlementslid en parkvoorzitter Ria Oomen: Met Europa kun je absoluut je voordeel doen. Natuur zit in mijn hart. Ik zie het belang van de nationale parken én van de internationale afspraken om natuur in Europa te beschermen. Elk land, maar ook elke regio, heeft zijn eigen parels. Het is belangrijk om die te behouden voor de toekomst. Oomen is ervan overtuigd dat bestuurders nu hun verantwoordelijkheid moeten nemen. Het beschermen van de biodiversiteit, flora, fauna en unieke natuur- en cultuurelementen in het landschap, is voor mij een voorbeeld van goed en verantwoord rentmeesterschap. EU-richtlijnen Grensoverschrijdend Ria Oomen: Alle Nederlandse parken moeten voldoen aan de Europese wetgeving, zoals de EU-Habitatrichtlijn. Dat is zowel in internationaal als nationaal belang. Het voorzien in grensoverschrijdende afspraken geeft een kader aan al deze richtlijnen. Zo komen we samen met onze buurlanden tot beleid en uitvoering. Het zou toch mooi zijn wanneer we Zorg voor goed contacten in Europa én in Brussel voor het Nationaal Park De Maasduinen en de aangrenzende, op Duitse grond liggende natuur één en hetzelfde beschermingskader zouden hebben. We zijn druk in gesprek met de Duitse buurgemeentes voor het ontwikkelen van een gezamenlijk natuurbeleid. Dat zou de attractiviteit van het gebied ook in toeristisch opzicht versterken. Veel bezoekers aan het park komen van net over de grens. Europese subsidies De kraanvogel als symbool van Nationaal Park De Maasduinen Vliegtuigen naast de deur De uitdaging is dat overheden aan weerszijden van de grens nu eerst opkomen voor hun eigen belangen. De herstart van het vliegveld Weeze is zo n zaak. Dit voormalige terrein van de Duitse luchtmacht krijgt een nieuwe bestemming als commerciële luchthaven. Daar was ik in eerste instantie niet blij mee. Maar het is belangrijk om daar met elkaar goed over te praten. Niet alleen voor de belangen van mijn park, maar ook voor die van de Duitse bezoekers. 8 np magazine

foto Betrokken bij Buiten Natuurwerkdag op Tiengemeten als onderdeel van de groene maatschappelijke stage De bescherming van kraanvogels is onze internationale verantwoordelijkheid. Natuur en plattelandsontwikkeling Oomen maakt handig gebruik van haar internationale bestuurlijke ervaring. Dat moet ook wel, want De Maasduinen is een prachtig, maar klein gebied. We hebben constant overleg met de omliggende gemeentes, Het Limburgs Landschap en de andere Limburgse parken. We zoeken samen naar optimale financieringsmogelijkheden. Niet alleen voor de natuur binnen het park, maar ook voor de plattelandsontwikkeling daarbuiten en de groeiende toeristische voorzieningen. Die financiering komt uit EU-middelen. Transparant systeem Oomen kent de weg naar de EU-subsidies goed. Het is een transparant systeem waarvan alle parken gebruik kunnen maken. Maar inderdaad: misschien weet ik iets sneller wat de mogelijkheden zijn. Dat probeer ik vanzelfsprekend met andere parkbestuurders te delen. Haar belangrijkste tip: Zorg dat je goed op de hoogte bent van de mogelijkheden en zorg voor goede contacten. Internationale samenwerking Natuurbeleid voor oerbossen Als Europees parlementslid bezoekt Oomen geregeld buitenlandse parken om zo veel mogelijk te leren van anderen. Ook organiseerde zij een conferentie voor natuurbeheerders uit nieuwe EU-lidstaten. Op dit moment ben ik bijvoorbeeld Internationale allure spreekt bezoekers aan bezig met een gebied op de grens van Polen en Oekraïne. Dat betreft de laatste Europese oerbossen. Er is een conferentie opgezet in samenwerking met de stichting Natuur en Milieu en parlementsleden uit Polen. We betrekken daar onze Nederlandse ervaringen bij. We laten zien wat wij doen en hopen zo de bewustwording te vergroten. Dat is belangrijk, omdat in nieuwe EU-lidstaten weinig werd gedaan aan natuurbeleid. Bezoekerscentrum Hoe kan aan de Nederlandse parken internationale allure worden gegeven? Oomen antwoordt: Internationale allure krijgen de parken door goed te communiceren wat ze hebben en vooral wat een park zo bijzonder maakt. Want het is de allure die bezoekers aanspreekt. Zorg dus voor duidelijke bewegwijzering en goed verzorgde informatie. Wij zijn bij De Maasduinen nu druk bezig met de voorbereidingen van een representatief bezoekerscentrum. Daarmee kunnen we goed uitdragen wat een mooie natuur we hier hebben en mensen vanuit een mooie accommodatie laten genieten van de omgeving. En onze website hebben we tweetalig gemaakt. Ons bestaansrecht kunnen we alleen behouden en versterken als andere mensen dat ook willen en zich dus betrokken voelen bij het park. Wie is? Ria Oomen begon haar carrière als PR-medewerker van de Provinciale Limburgse Elektriciteitsmaatschappij. Ze was voorzitter van het CDJA, de jongerenorganisatie van het CDA. In 1981 werd ze lid van de Tweede Kamer. Sinds 1989 is ze lid van het Europees Parlement. Sinds 2001 is ze voorzitter van het overlegorgaan van het Nationaal Park De Maasduinen. foto archief ria oomen np magazine 9

NATIONAAL PARK IN BEELD Rietorchis Honingorchis 10 np magazine Koninkpaarden foto Hans Hut

Het Nationaal Park Lauwersmeer in beeld De twintig nationale parken zijn de visitekaartjes van de Nederlandse natuur. In elk magazine stelt de redactie één nationaal park aan u voor. Feiten Ligging: Het Nationaal Park Lauwersmeer ligt in de provincies Groningen en Friesland. Grootte: 6.000 ha waarvan 2.000 ha open water. Beheerders: Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten. Opgericht: 12 november 2003. Parkbeleid Het Nationaal Park Lauwersmeer trekt vooral natuur- en vogelliefhebbers. Zij kunnen hier genieten van een weids, waterrijk gebied met een rijk floraen faunaleven. Voorbeelden: de vele rietorchissen die hier in de zomer bloeien, de meer zeldzame honingorchis, de zilverreiger, zeerarend en koninkpaarden. Het nationale park is nog volop in ontwikkeling. Speciale aandacht in het parkbeleid gaat uit naar regiomarketing, het stimuleren van een langer verblijf in de omgeving van het park en een betere, lokale informatievoorziening. De komst van een bungalowpark aan de rand van het Lauwersmeer past in deze ontwikkeling. Natuur, recreatie én economische vooruitgang gaan zo hand in hand (zie 3x3 vragen over regiomarketing, pagina 13). Grote zilverreiger Schiermonnikoog Lauwersmeer De Alde Feanen Duinen van Texel Nationaal beek- en esdorpenlandschap Drentsche Aa Drents-Friese Wold Dwingelderveld Weerribben-Wieden Zuid- Kennemerland De Sallandse Heuvelrug De Hoge Veluwe Veluwezoom Utrechtse Heuvelrug De Biesbosch De Loonse en Drunense Duinen Oosterschelde De Maasduinen Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide De Groote Peel Zeearend foto Yves Adams / Vilda www.np-lauwersmeer.nl De Meinweg np magazine 11

3 x 3 vragen over Regiomarketing TEKST Lianne van der Made De economische crisis en het nieuwe kabinetsbeleid zijn een extra prikkel voor de nationale parken om nieuwe partners te zoeken. Is samenwerking met de regio de sleutel tot succes? Barbara Van Eeckhoutte coördinator Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide Welke positionering kiezen park en regio? Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide, in het zuiden, vormt de groene long van de Brabantse Wal. De identiteit van de Brabantse Wal wordt bepaald door de Wal zelf. De Wal zorgt voor hoogteverschillen en is ook een grens tussen zandgronden met kleinschalige bedrijvigheid en kleigronden met grootschalige landbouwpolders. De opvallende noordzuidstructuur maakt dat de Wal ook de verbinding vormt tussen Nederland en België. Welke kansen biedt regiomarketing? Ik ben ervan overtuigd dat het draagvlak voor natuur pas ontstaat als natuurontwikkeling hand in hand gaat met sociale en economische ontwikkeling, lokaal en regionaal. Door voorzieningen te ontwikkelen voor recreatie en toerisme zoals routestructuren en toegangspoorten krijgen gebiedsbewoners de mogelijkheid om het grenspark te beleven. Verder zorgen cursussen gastheerschap ervoor dat lokale ondernemers zich bewust worden van de kwaliteiten van de natuurlijke omgeving waarin ze opereren. Tips voor succesvolle regiomarketing? Samenwerking tussen ondernemers, bewoners en overheden in Nederland en Vlaanderen is de sleutel tot succes. De afgelopen tijd heeft het grenspark het initiatief genomen om ook de Vlaamse partijen te betrekken bij de toekomstschets Brabantse Wal. Naast samenwerking is het van groot belang samen met lokale ondernemers producten te ontwikkelen die passen bij de regio en zijn bezoekers. Waarmee er langzamerhand een verschuiving plaatsvindt van lokale promotie naar regiomarketing. 12 np magazine

Dick Verheijen directeur Parkschap De Biesbosch Mirjam de Meijer voorzitter overlegorgaan Nationaal Park Lauwersmeer De Biesbosch is een uniek en dynamisch zoetwater getijdengebied. Een mysterieus en avontuurlijk nationaal park, waarin de strijd tussen de mens en het water zijn sporen heeft nagelaten. Water speelt een belangrijke rol in onze beleidsvisie. Natuurontwikkeling in De Biesbosch kan goed samengaan met recreatie op en om het water. Bij duurzame economische ontwikkeling van de regio kan hiermee rekening worden gehouden. Regio Lauwersland en het Nationaal Park Lauwersmeer hebben gekozen voor profilering van de authenticiteit; de noordelijke stoere en nuchtere mentaliteit. Bezoekers van het nationaal park komen gericht; het zijn natuur- en vogelliefhebbers. We bevinden ons in een relatief arm gebied met een krimpende bevolking. Om de bestedingen te verhogen moeten we de bezoekers verleiden een paar dagen langer te blijven. En de toeristen die al in de omgeving zijn naar ons toe trekken, om ze de natuur te laten ervaren. In overeenstemming met de People, Planet, Profit-gedachte is duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt bij de ontwikkeling van de regio Biesbosch. In de beleidsvisie wordt dan ook gesproken over de proeftuin voor duurzaam toerisme. Dit maakt de aanvraag van het European Charter for Sustainable Tourism voor Nationaal Park De Biesbosch mogelijk. Ook zal het park met Europese subsidie een duurzaam bezoekerscentrum ontwerpen. Door een toegekende Europese subsidie kunnen we het komende jaar informatiepunten realiseren op plekken in de omgeving waar veel mensen komen, denk aan de boot naar Schiermonnikoog. In de plannen is eveneens de realisatie van een bezoekerscentrum opgenomen bij camping Lauwersoog. Zo is een grootschalig bezoekerscentrum in het hart van het nationaal park niet nodig. In het park komt nu de Bosschuur: een kleinschalig activiteitencentrum voor de echte natuurliefhebbers. In een cynische bui roep ik wel eens dat de ruim een half miljoen bewoners van de regio West-Brabant geen idee hebben van de kwaliteit van hun achtertuin. Terwijl het juist zo belangrijk is dat zij daarvan doordrongen zijn. We moeten de bekendheid, toegankelijkheid en het gebruik van het gebied bevorderen. We moeten het park ontwikkelen samen met bewoners en ondernemers. Zij kunnen nieuwe producten en arrangementen ontwikkelen die passen bij onze identiteit. Door de bezuiniging is de vraag wat hebben we aan het nationaal park? actueel geworden. Nadat we ons in de eerste tien jaar van ons bestaan als nationaal park hebben geconcentreerd op de ontwikkeling van de natuur is nu de koers ingezet om via regiomarketing draagvlak te creëren bij gemeenten, provincies, bedrijven en bewoners. Dat is meteen ook mijn tip: focus op één ding tegelijk. Zo zoeken wij, om nieuwe doelgroepen aan te spreken, bijvoorbeeld ook aansluiting bij de professionele marketingbureaus van Friesland en Groningen. np magazine 13

NATUURBEHEER Junior Rangers een internationaal succes TEKST Ellen Zoetmulder Honderden Europese jongeren van 12 tot 18 jaar treden in de voetsporen van de boswachter als Junior Rangers. Het doel? De band tussen jonge mensen en de natuur versterken. Het initiatief kwam van jongeren zelf. Eenmaal de leeftijd van het voortgezet onderwijs bereikt, konden ze niet meer deelnemen aan de populaire jeugdnatuurprogramma s in Weerribben- Wieden, voor kinderen tot 12 jaar. Jammer, vonden ze, was er geen vervolg? Coördinator Communicatie en Educatie in Nationaal Park Weerribben-Wieden Thea Peters stuitte net op dat moment op het Junior Ranger Programma, tijdens een Europarc Conferentie voor nationale parken in Europa. Dat is het, wist ze meteen. Internationale contacten Het is gezellig met elkaar en je leert ontzettend veel, zegt de zestienjarige Junior Ranger Merijn Kuiper. Bijvoorbeeld over dieren. Tijdens muizentellingen leerde ik het verschil tussen een dwergmuis en een waterspitsmuis. Maar ook kan ik nu informatie geven bij evenementen als de Plattelandsdag en de Nacht van de Weerribben. Ook het internationale aspect van het programma spreekt Merijn aan. Twee jaar geleden bezocht hij een nationaal park in Noord-Spanje. Je komt veel te weten over andere natuurgebieden. Daardoor ga je ook nadenken over je eigen gebied. De internationale contacten worden vergemakkelijkt door sociale media als Facebook en Twitter, waarvan sommige jongeren grif gebruik maken. Jongeren zijn belangrijk voor het nationaal park, vertelt Thea Peters. Wij vonden het doodzonde de kids die de jeugdprogramma s met veel plezier hadden doorlopen te moeten laten gaan. Nu zetten ze de relatie met het park voort als Junior Rangers. We investeren in betrokken mensen die zich willen inzetten voor de natuur om hen heen, en die de natuur promoten bij hun vrienden, ouders en op school. Junior Rangers in Nederland Het programma voor de Europese Junior Rangers werd in 2002 in vier nationale parken gelanceerd. Inmiddels doen er vijftig nationale parken en andere natuurgebieden mee in veertien landen. In Nederland is dat sinds 2007 Nationaal Park Weerribben- Wieden en dit jaar hoopt ook het Drents-Friese Wold met de eerste groep te starten. Het wachten is op groen licht vanuit het overlegorgaan, dat de kosten We investeren in mensen die zich willen inzetten voor de natuur (ongeveer 2.500 euro per jaar) voor de komende vijf jaar moet goedkeuren. Enthousiaste jongeren, een onderkomen, vrijwilligers die de jongeren begeleiden en ondersteuning vanuit het IVN en Staatsbosbeheer zijn er al. Nico Driessen, coördinator Communicatie en Educatie in het Drents-Friese Wold: Jongeren betrekken bij het nationaal park heeft voor ons een hoge prioriteit. Het Junior Rangers Programma spreekt zowel de professionals als de jongeren aan door het internationale karakter. Beseffen dat je deel uitmaakt van een groter geheel op het gebied van natuur en communicatie, dat is de meerwaarde voor beiden. De uren voor de Junior Rangers-activiteiten kunnen trouwens ook worden meegeteld voor een maatschappelijke stage, vult Thea Peters aan. 14 np magazine

Richtlijnen en best practices Het programma is een internationaal succes, beaamt Federico Minozzi, beleidsmedewerker van Europarc in Brussel en behept met de coördinatie van de Junior Rangers Programma s. De ervaring is dat natuur- en milieueducatie via Junior Rangers goed lukt. Jongeren uit de directe omgeving van de natuurgebieden worden benaderd en via hen ontstaat meer betrokkenheid tussen lokale gemeenschappen en hun leefomgeving. Vanuit Europarc bieden wij de parken ondersteuning. We organiseren workshops waarin zowel richtlijnen als best practices naar voren komen. Want alle landen en gebieden zijn verschillend, dus de invulling van het programma is overal anders. Minozzi benadrukt het succes van de Nederlandse aanpak in Weerribben-Wieden. Het park is relatief kort bezig, maar heeft al heel wat neergezet. Dit jaar organiseren zij het internationale kamp. Zo n vijftig junior rangers en begeleiders komen dan naar Overijssel. Dat is fantastisch! Internationaal kamp in Weerribben-Wieden We zijn al volop bezig met de voorbereidingen. Jan Visscher is vrijwilliger bij Natuurmonumenten en enthousiast begeleider van de Junior Rangers in Weerribben-Wieden. Het leuke, vindt Visscher, is dat de oudste Rangers meehelpen met de organisatie van het Europese kamp en bruisen van de ideeën. Het specifieke karakter van het park laten zien, de Rangers kennis laten maken met de vlakke, natte Nederlandse polders, dat zijn een paar punten die al op de agenda staan. Vorig jaar ben ik zelf met twee Nederlandse Junior Rangers mee geweest naar de Engelse Mendip Hills. Het is een uniek, samenbindend evenement. Die zie ik wel boswachter worden Leerzaam ook, vult Thea Peters aan. Door kennismaking met andere natuurgebieden leren de jongeren over hun eigen park. Waarom doen we wat we doen? Waarom kappen we bijvoorbeeld bomen en laten we ze niet staan, zoals in een ander land? Ook merk ik dat ze hun eigen gebied meer gaan waarderen. Naast het jaarlijkse Europese kamp is er ook een uitwisseling tussen de Junior Rangers van Weerribben-Wieden en die uit het Duitse Nationalpark Niedersächsisches Wattenmeer. En bezoeken de jongeren veel natuurgebieden in Nederland zelf. De Rangers van de Weerribben-Wieden roepen andere parken dan ook op om deel te nemen aan het Junior Rangers Programma. Onderzoek, rietkap en gps-tochten De jonge Rangers komen alle aspecten van het boswachterschap tegen. Visscher begeleidde ze bijvoorbeeld bij onderzoek, rietkap en gps-tochten door het gebied. De jongste Rangers kijken mee, de ouderen doen steeds meer zelf. De Junior Rangers die ooit als eersten met het programma begonnen, naderen nu de 18 jaar. Merijn Kuiper geeft binnenkort zelf een excursie. Visscher: Die zie ik nog wel boswachter worden. Maar ook de anderen genieten er echt van. Het is mooi om hun ontwikkeling en hun enthousiasme te zien. Deze Rangers willen we natuurlijk graag bij het park blijven betrekken. Zij zijn de boswachters en de vrijwilligers van straks. Nationaal Park Weerribben-Wieden is dan ook druk bezig met de ontwikkeling van een goed vervolg. FOTO Xxxxxxx Foto xxxxxxxxx NP weerribben-wieden foto andré donker np magazine 15

VOORLICHTING & EDUCATIE People, Parcs, Profit! TEKST Mirjam Jochemsen De nationale parken op de kaart zetten, meer draagvlak creëren en vooral de jeugd meer bij natuur betrekken. Dat zijn volgens het IVN op dit moment de belangrijkste doelstellingen van communicatie en educatie rondom de nationale parken. Dit staat in het nieuwe Basis- en Pluspakket, dat in december van het afgelopen jaar werd vastgesteld door het SNP. Foto IVN Er komt nog meer aandacht voor de jeugd. Al vanaf het begin speelt het IVN een bijzondere rol in de nationale parken. Zowel in de overlegorganen als op het landelijk niveau heeft het IVN de taak om de parken te ondersteunen in hun communicatie en educatie. In 2004 verscheen het eerste Basispakket communicatie, voorlichting en educatie nationale parken, in 2007 vernieuwd en aangevuld met een Pluspakket. Het Pluspakket bevat extra (facultatieve) mogelijkheden en een accent op vernieuwing en experiment. Overigens hadden en hebben de individuele parken natuurlijk ook de ruimte om eigen activiteiten te ontplooien. De rol van het IVN is vooral die van intermediair. Accenten nieuw pakket Op basis van de praktijkervaringen van alle betrokken partijen sinds 2007 is er nu een nieuw Basispakket; daarin zijn bijvoorbeeld de succesvolle gastheerschaptrainingen uit het oude Pluspakket opgenomen. Een nieuwe slag in de innovatie van communicatie en educatie is te vinden in het nieuwe Pluspakket (zie kader op pagina 17). Ans Vos, landelijk coördinator communicatie en educatie van IVN voor de nationale parken, geeft kort maar krachtig aan wat de belangrijkste vernieuwingen zijn: Er komt nog meer aandacht voor de jeugd en we gaan de samenwerking met de recreatiesector uitbreiden. Voor wat betreft het hoe: de intermediaire rol van het IVN is duidelijker omschreven en we gaan zoveel mogelijk gezamenlijke projecten met meerdere parken en andere partners opzetten. Meer jeugd Meer jeugd in de parken is goed voor de parken én voor de jeugd. Buiten zijn en meer contact met de natuur is goed voor de fysieke en de geestelijke gezondheid (concentratievermogen, zelfvertrouwen, empathisch vermogen). Maar ook voor de parken zelf Jaarlijks doen 120.000 kinderen en jongeren mee is het van belang om de jeugd aan zich te binden. De ambitie van IVN is om in 2014 met de nationale parken een kwart meer jeugd te bereiken dan nu, onder andere door te zorgen dat alle kinderen die in de omgeving van een park wonen, minstens eenmaal in hun basisschooltijd hebben deelgenomen aan een programma over het Nationaal Park. Woordvoerders van de natuur is zo n project. Kinderen doen intensieve natuurervaringen op en presenteren daarna het eigen onderzoek in de vorm van workshops aan ouders en omwonenden van het park. Op dit moment hebben jaarlijks zo n 120.000 kinderen en jongeren via excursies, schoolprojecten en allerlei andere activiteiten zo n intensieve natuurervaring en dat moeten er zo n 150.000 per jaar worden. Dat is een forse opgave. Ans Vos: Behalve via het onderwijs gaat dit ook gebeuren door het gebruik van nieuwe en sociale media: websites interactiever maken, twitteren en de mogelijkheden uitbreiden om informatie aan te bieden via smartphones. 16 np magazine

Met de nationale parken een kwart meer jeugd bereiken FOTO IVN Verder met de recreatiesector De zeer succesvolle gastheercursussen die het IVN ontwikkelde voor recreatieondernemers, behoren nu tot het Basispakket. Het nieuwe Pluspakket mikt op uitbreiding van de samenwerking met de lokale recreatiesector. Dat dient drie doelen, licht Ans Vos toe: het versterken van de lokale economie en het lokale draagvlak, het aanboren van nieuwe financieringsbronnen, en het versterken van het merk Nationaal Park. Projecten zijn gericht op duurzame recreatie en duurzame interne bedrijfsvoering, met bijvoorbeeld het Green Key-certificaat of het Charter Sustainable Tourism van Europarc als zichtbaar uithangbordje. Er liggen bijvoorbeeld initiatieven rond streekvoedsel (kookboeken en kookworkshops) op de plank om verder uit te werken. Rol als intermediair Het IVN heeft bij de start van de nationale parken de taak gekregen om de voorlichting en educatie inhoudelijk te ondersteunen en te coördineren. Het IVN levert binnen elk park een coördinator voorlichting & educatie. Deze werkt intensief samen met de secretaris en de voorzitter van het park en luistert goed naar de behoeften van de verschillende partners. In een aantal parken heeft de coördinator ondersteuning van een educatief medewerker. De rol van het IVN is daarmee die van intermediair: (kennis)regisseur, verbinder, initiator en fondsenwerver. Die intermediaire rol vinden partners belangrijk, zo blijkt ook uit een recent gehouden klanttevredenheidsonderzoek (gemiddeld rapportcijfer 7,3). In die rol wil het IVN samen met de partners verder werken aan draagvlak voor natuur, versterking van het merk Nationaal Park en verwerving van extra financiering. Gericht op een duurzame toekomst: parks, people, profit! Verschil basis- en pluspakket In het basispakket communicatie en educatie zijn de activiteiten opgenomen die in elk nationaal park worden aangeboden. Dit zijn bijvoorbeeld cursussen en excursies voor omwonenden van de parken, scholing van vrijwilligers en informatiezuilen in de parken. Per december 2010 behoren ook de gastheercursussen en voorstellen voor het inzetten van nieuwe media tot het basispakket. Uit het pluspakket kiezen de parken de innovatieve thema s die het beste bij hun ambities aansluiten en die ze zelf praktisch uitwerken. Activiteiten kunnen liggen op het vlak van netwerkactiviteiten en nieuwe samenwerkingen met lokale ondernemers, streekeigen producten of aandacht voor plaatselijke cultuur- en landschaphistorie. Versterking van het merk Nationaal Park en extra cofinanciering hebben prioriteit. np magazine 17

NIEUWS UIT DE NATIONALE PARKEN Foto Klaas henstra Foto NP VELUWEZOOM De Sallandse Heuvelrug Cultuurhistorie beleven Aan de noordrand van Nationaal Park De Sallandse Heuvelrug heeft het gebied Twilhaar een metamorfose ondergaan. Het naaldbos heeft plaats gemaakt voor oude bouwlandkampjes met eikenwallen. Ook boswallen zijn gerestaureerd of opnieuw aangelegd. Bovendien zijn de fundamenten van voormalige boerderijen gemarkeerd. De nieuwe situatie grijpt terug op de kleine agrarische gemeenschappen die tot het begin van de vorige eeuw Twilhaar bevolkten. Daarna moesten de boerenlandjes plaats maken voor grootschaliger bosbouw. Met financiële steun van Staatsbosbeheer, de provincie Overijssel en het nationaal park is het agrarische verleden met zijn afwisseling van bouwland, wallen, erven en paden weer zichtbaar in het heden. De Maasduinen en De Groote Peel Petitie recht op natuur Op de websites van de nationale parken De Maasduinen en De Groote Peel staat sinds eind vorig jaar de petitie Ieder kind heeft recht op natuur! ter ondertekening. Met de petitie roepen de ondertekenaars de Nederlandse overheid op om zich binnen de Verenigde Naties sterk te maken voor opname van het recht voor kinderen op contact met de natuur in het wereldwijde kinderrechtenverdrag. Ook roepen zij de politiek op om zorg te dragen voor de verwezenlijking van het kinderrecht op natuur. Bijvoorbeeld door in steden natuurlijke omgevingen te realiseren waarin kinderen veilig kunnen spelen. De petitie wordt in de loop van dit jaar aan de tweede kamer aangeboden, aldus initiatiefnemer IVN Nederland. Ook op de websites van andere parken is de petitie te vinden. www.iederkindheeftrechtopnatuur.nl Drents-Friese Wold Veluwezoom Vrijwilligerswerk voor vakantie Kamperen op een bijzondere plek, s ochtends samen met de boswachters van Natuurmonumenten werken aan het herstel van paden en poelen in Nationaal Park Veluwezoom en s middags vakantie vieren. Elke zomer kamperen natuurliefhebbers in de ommuurde tuin van landgoed Heuven in Rheden. Loskomen van de dagelijkse bezigheden en de heilzame werking ervaren van werken in de buitenlucht, is wat zij daar beleven. Het initiatief van Nationaal Park Veluwezoom en ANWB VrijBuitens zorgde er afgelopen zomer voor dat de wandelpaden in de omgeving van de Posbank er weer netjes bijliggen en de drinkpoelen voor Schotse Hooglanders en IJslandse paarden beter bestand zijn tegen periodes van lange droogte. www.anwb.nl/vrijbuitens Aanwijzing Natura 2000 Staatssecretaris Bleker van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) heeft op de valreep van 2010 over 23 Natura 2000-gebieden de definitieve aanwijzingsbesluiten genomen. Het Drents-Friese Wold is, met het Leggelderveld dat aan de oostkant grenst, een van die 23 gebieden. De aanwijzing betekent een forse wijziging voor de begrenzing van het gebied. Een aan de oostkant gelegen deel is uit de begrenzing gehaald ten behoeve van recreatieve ontwikkeling, terwijl elders een deel van een oude landbouwenclave werd toegevoegd. De aanpassing van de Natura 2000-grens kwam tot stand dankzij een initiatief van gemeente, provincie, het ministerie van EL&I, het nationaal park en Staatsbosbeheer, vastgelegd in de bestuursovereenkomst Appelscha. De overeenkomst telt elf maatregelen om natuur en recreatie in het gebied te stimuleren. 18 np magazine www.rijksoverheid.nl/natura2000

NIEUWS VAN HET SAMENWERKINGSVERBAND NATIONALE PARKEN Strategisch Meerjarenplan 2011-2014 Samenwerkingsverband Nationale Parken www.nationaalpark.nl Waardevolle natuur verdient eigen geld In januari 2011 heeft het SNP de brochure Waardevolle natuur verdient eigen geld gepubliceerd. Deze brochure is bedoeld als een eerste aanzet voor het werven van private inkomsten voor de nationale parken. Verschillende parken hebben inmiddels ervaring opgedaan met sponsoring en andere manieren van inkomstenwerving. In deze brochure zijn een aantal suggesties hiervoor verzameld. De nationale parken Weerribben-Wieden, De Hoge Veluwe en Lauwersmeer, Het Goois Natuurreservaat, Het Landschap Noord-Holland en Nationaal Park De Hoge Kempen in België vertellen over hun ervaringen met het werven van inkomsten van bedrijven en particulieren. SNP-flyer Om de bekendheid van de Nederlandse nationale parken bij het publiek te vergroten, is er een flyer uitgebracht. Ontdek de Nationale Parken van Nederland Ambities en plannen voor de komende vier jaar Wat hebben de nationale parken in de afgelopen vier jaar bereikt en wat zijn hun ambities voor de komende vier jaar? Het Strategisch Meerjarenplan 2011-2014 van het Samenwerkingsverband Nationale Parken (SNP) geeft antwoord op vragen naar het beleid, de positie en de ontwikkelingsfase waarin de nationale parken en het SNP zich op dit moment bevinden. Ook schetst het Strategisch Meerjarenplan de kerntaken en speerpunten voor de periode 2011-2014. Per speerpunt is uiteengezet welke activiteiten en projecten nodig zijn om de doelen van het SNP in deze periode te realiseren. Het document is te downloaden van de website van het www.nationaalpark.nl of op te vragen bij het SNP via 070-3784286. De twintig nationale parken vormen in Nederland de canon van de Nederlandse natuur. Zij vertellen het verhaal van de Nederlandse natuur. Elk nationaal park wordt gekenmerkt door een karakteristiek landschap met bijzondere planten en dieren. De 20 nationale parken vertellen het verhaal van de Nederlandse natuur De nationale parken zijn gebieden met een aantoonbaar hoge natuurkwaliteit, die toegankelijk zijn, waar een aansprekend pakket aan educatieve producten aanwezig is en die een infrastructuur hebben waarbij de mens van rust en ruimte kan genieten, zonder daarbij de natuurdoelstelling van het gebied te schaden. De bijzondere natuur en het publieksvriendelijk karakter maken de nationale parken de parels van de Ecologische Hoofdstructuur. Voor de terreinbeherende organisaties zijn de nationale parken de podia bij uitstek waarop zij zich (kunnen presenteren als organisaties die topnatuur beheren. www.nationaalpark.nl np magazine 19

PARTNER IN BEELD De12Landschappen pleiten voor bundeling van krachten Hank Bartelink, directeur van De12Landschappen: Waar is het Groen Rechts van Mark Rutte gebleven? Tekst en foto Bart Siebelink Groen Rechts! Was het niet Mark Rutte die dat begrip een paar jaar geleden vol overtuiging lanceerde? Een krachtig statement, vond directeur Hank Bartelink van De12Landschappen. Niet omdat natuur links of rechts is, maar omdat het erkent dat economische vooruitgang en ecologie met elkaar verbonden zijn. Zo is het namelijk écht. Je hoeft de zilte zeelucht maar op te snuiven of de frisheid van het bos te ruiken om te beseffen dat natuur meer is dan een groen decor waarin je wandelt. Het is één groot, samenhangend systeem waar we met onze hele beschaving onderdeel van zijn. De natuur zuivert water, legt CO2 vast en levert zonne- en windenergie, om maar wat zaken te noemen. Forceren we dat systeem, bijvoorbeeld door intensieve landbouw te bedrijven ten koste van broedvogels of een rijkdom aan bloemen en insecten, dan zul je ergens anders moeten compenseren om het geheel gezond en vitaal te houden. Want zonder natuur vervreemden we. En het is kortzichtig om te denken dat alleen in het buitenland plaats is voor natuur. Helaas zien we van dat groenrechtse besef in het huidige kabinetsbeleid niets meer terug. Natuurorganisaties worden door de rijksoverheid op dit moment blijkbaar niet gezien als gesprekspartners, wat alleen al uit democratisch oogpunt zeer te betreuren is. Daarom is het nu belangrijker dan ooit om onze krachten te bundelen. Want er is veel meer wat ons bindt dan wat ons scheidt. Het Samenwerkingsverband Nationale Parken is één van die bindende factoren. Laten we in onze informatievoorziening naar het publiek de nadruk leggen op onze kernkwaliteit en niet op de verschillen. Ik bedoel: het is geen sterk signaal als mensen bij de entree van een natuurgebied eerst een informatiebord zien staan van de terreinbeherende organisatie en even verderop een tweede paneel met vrijwel dezelfde informatie, maar deze keer het Nationaal Park als afzender. Wat is dan wél een sterk signaal? Het feit dat de logo s van de nationale parken een duidelijke eenheid vormen. Ook met een actie als Hart voor de Natuur laten natuurorganisaties gelukkig steeds meer één geluid horen. Namelijk dat de voorgestelde bezuinigingen buitenproportioneel zijn en dat natuur en natuurbeheer belangrijk zijn. Maar daar waar een met bezuinigingen bedreigd orkest kan rekenen op de sympathie van het grote publiek, zijn wij nog steeds niet in staat de samenleving de gevolgen van de bezuinigingen voor natuur en natuurbeheer uit te leggen. We hebben met betrekking tot de beeldvorming nog het nodige te leren.