H.40053.1117 Plotselinge Bloeddrukdaling (Orthostatische hypotensie)
Inleiding De arts heeft vastgesteld dat u last hebt van orthostatische hypotensie (orthostase). In deze folder leest u meer over deze vorm van bloeddrukdaling, wat u zelf kunt doen en wat de arts kan doen om het te verminderen. Wat is orthostase? Orthostase of orthostatische hypotensie is een plotselinge bloeddrukdaling die optreedt bij (snel) opstaan (bloed stroomt dan vooral naar de benen). Symptomen zijn: duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd, zweverigheid, evenwichtsverlies, instabiliteit bij het lopen, vallen, klachten met zien (zwart voor ogen, wazig zien), vermoeidheid, pijn in schouders/nek, klachten van andere spieren, flauwvallen en bewustzijnsverlies. Deze klachten kunnen ook voorkomen: Na een (warme) maaltijd (het bloed stroomt dan vooral naar de darmen); Na een warm bad/in een warme omgeving (de bloedvaten van de huid verwijden zich); Bij lichamelijke inspanning (de bloedvaten van de spieren verwijden zich); Bij te weinig vochtinname, diarree of bij gebruik van vochtafdrijvende medicijnen. Wat is de oorzaak van orthostase? De plotselinge bloeddrukdaling wordt veroorzaakt doordat het systeem dat de bloeddruk reguleert minder goed werkt. Dit komt doordat de vaten niet of onvoldoende vernauwen en/of doordat de hartslag niet voldoende versnelt om de plotselinge vraag van bloed naar de hersenen (en andere lichaamsdelen) te compenseren. Orthostase kan voorkomen als gevolg van diverse ziekten, zoals Parkinson, suikerziekte (Diabetes Mellitus) en hartfalen. Daarnaast is er bij ouderen een verhoogd risico op deze aandoening. Ook kan het veroorzaakt worden als bijwerking van medicatie.
Hoe wordt orthostase vastgesteld? De arts luistert naar uw verhaal. Daarbij wordt al duidelijk dat er waarschijnlijk sprake is van orthostase. Vervolgens wordt uw bloeddruk gemeten nadat u minstens 10 minuten plat hebt gelegen. De bloeddruk wordt gemeten terwijl u ligt. Vervolgens komt u staan en zal de bloeddruk na 1 minuut en na 3 minuten nog eens worden gemeten. Als de bloeddruk teveel zakt zal er worden doorgemeten tot de bloeddruk stabiel is. Bij sommige mensen zakt de bloeddruk niet direct maar na een poos staan. Hier wordt rekening mee gehouden bij de metingen. Er is sprake van orthostase als de systolische druk (bovendruk) meer dan 20 mmhg zakt en/of de diastolische druk (onderdruk) meer dan 10 mmhg (mmhg=millimeter kwikdruk) Wat kunt u zelf doen: 1. Bloeddrukverhogende manoeuvres. Voordat u opstaat uit bed of van een bank/stoel: kuitspieren aanspannen. Voordat u opstaat uit bed: rustig op de rand van het bed gaan zitten en bungelen met uw benen.
Als u voelt dat u licht in uw hoofd wordt, zijn er een aantal dingen die u kunt doen om te voorkomen dat u flauwvalt: Zitten of hurken. Thuis kunt u op plaatsen waar u vaak last hebt van duizeligheid een stoel of kruk neerzetten (bijv. in de slaapkamer, in de douche en in de keuken). Een rollator of draagbaar krukje kan handig zijn bij het wandelen, omdat u daar ook op kunt gaan zitten bij duizeligheid. Uw benen kruisen en tegen elkaar duwen. Dit verhoogd de bloeddruk en kan zowel staand als zittend gedaan worden. Als u evenwichtsproblemen heeft, doe dit dan zittend. Stevige vuisten maken of uw billen aanspannen; dit verhoogt de bloeddruk. Niet al deze trucjes werken bij iedereen even goed. Het is een kwestie van uitproberen. 2. Voldoende vocht drinken en zout eten (let op: extra zoutinname wel in overleg met uw arts!). Uw zenuwstelsel kan de bloeddruk beter op peil houden als er voldoende vocht in het lichaam is. De kleur van de urine is een simpele methode om te zien of het lichaam genoeg water bevat: hoe donkerder, des te minder water. Drink cafeïnehoudende dranken zoals koffie en thee (cafeïne vernauwt de bloedvaten van de buikorganen waardoor de bloeddruk stijgt). Vermijd alcohol (alcohol verwijdt de bloedvaten). Drink niet meer dan 2 eenheden. 3. Voor mannen: zittend plassen, vooral s nachts. 4. Ga in halfzittende houding slapen. Dit is goed voor de bloeddrukregulatie, zodat u overdag minder klachten heeft. 5. Vermijd lang staan (zorg dat u kunt gaan zitten als dit nodig is, op bijv. een draagbaar krukje of rollator).
6. Niet plotseling stoppen met inspanning, maar afbouwen van de beweging. Als u aan sport doet is een duursport zoals wandelen en zwemmen waarschijnlijk beter dan een sport met piekbelasting (zoals sprinten). Wat kan uw behandelend arts doen? 1. Medicijnen: Soms is een aanpassing van medicatie nodig als die de oorzaak van uw klachten zijn, bijvoorbeeld verandering van de dosering of de keuze voor een ander medicijn. Belangrijk is dat u nooit zonder overleg met uw behandelend arts uw medicijnen verandert. Als het veranderen van de dosering of het overgaan op een ander medicijn niet gewenst is, en alle eerder genoemde trucs onvoldoende helpen uw klachten te verminderen, dan kan er een medicijn bijgegeven worden om de bloeddruk te verhogen. Er moet dan geregeld een controle van de bloeddruk en bloedonderzoek plaatsvinden. Een bloeddrukverhogend medicijn is geen wondermiddel; bij de meeste mensen zijn de bloeddrukverhogende manoeuvres en de algemene maatregelen belangrijker en voldoende! 2. Steunkousen voorschrijven: Dit zijn lange kousen tot in de lies. Deze voorkomen dat het bloed snel wegzakt. Deze steunkousen worden aangemeten door de orthopedische instrumentenmaker (OIM).
Samenvatting Orthostatische hypotensie/orthostase is een veelvoorkomend probleem met verschillende oorzaken. Vaak kunt u dit probleem hanteerbaar maken door zelf een aantal aanpassingen te doen en oefeningen om de bloeddruk minder snel te laten zakken. In sommige gevallen kan de arts medicatie aanpassen of hulpmiddelen aanvragen. Dit moet per patient worden beoordeeld door de arts. Het is belangrijk dat u uw leven niet te veel laat beinvloeden door de orthostase. Probeer actief te blijven en blijf niet thuis zitten. Vragen Voor vragen over dit onderwerp kunt u terecht bij uw behandelend arts of uw huisarts.