VR 2016 0403 DOC.0141/1BIS DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN BISNOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerp van decreet houdende de Vlaamse sociale bescherming Definitieve goedkeuring Bijlagen: - het definitief goed te keuren ontwerp van decreet; - de memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet; - het advies nr. 58.697/1 van de Raad van State; - het verslag van het overleg armoede. 1. SITUERING Het voorontwerp van decreet houdende de Vlaamse sociale bescherming werd een eerste keer principieel goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 16 oktober 2015 (VR 2015 1610 DOC 1065) en een tweede keer na advies van de SERV en de SAR op 11 december 2015 (VR 2015 1112 DOC 1329). 2. BESPREKING VAN HET ADVIES VAN DE RAAD VAN STATE Op 5 februari 2016 bezorgde de Raad van State, afdeling Wetgeving, eerste kamer, het advies 58.697/1 over het voorontwerp van decreet houdende de Vlaamse sociale bescherming. Hierna volgt een bespreking van het advies en het gevolg dat aan de opmerkingen is gegeven. A. Vormvereisten JoKER De Raad van State wijst erop dat er over het ontwerp van decreet geen kind en jongereneffectrapport (JoKER) werd opgemaakt. We verwijzen hiervoor naar het JoKER dat werd opgemaakt naar aanleiding van de bespreking van het ontwerp van decreet houdende de persoonsvolgende financiering voor personen met een handicap en tot hervorming van de wijze van financieren van de zorg en de ondersteuning voor personen met een handicap, zie parlementair stuk 2429 (2013 2014), ingediend op 31 januari 2014. In genoemd JoKER werd de impact van een basisondersteuningsbudget op jongeren uitvoerig onderzocht. Pagina 1 van 5
B. Algemene opmerkingen Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden (THAB) Brussel In het ontwerp van decreet dat voorgelegd werd aan de Raad van State wordt ervan uitgegaan dat Vlaanderen niet bevoegd is voor THAB in Brussel. Deze bevoegdheid zou enkel toekomen aan de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. De Raad van State meent echter dat Vlaanderen door THAB te integreren in VSB wel bevoegd is voor de invoering van THAB in Brussel. Het niet toekennen van de THAB aan personen die wonen of werken in het tweetalige gebied, waarbij zij vrijwillig bij een zorgkas kunnen aansluiten zou daarom een schending van het gelijkheidsbeginsel zijn. Om tegemoet te komen aan de opmerking van de Raad van State werd in het decreet ingeschreven, dat Vlaanderen bevoegd is voor de THAB in Brussel. Maar in het decreet is ook de decretale basis opgenomen die toelaat om een cummulverbod op te leggen. Daardoor wordt gewaarborgd dat in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad de betrokken personen geen aanspraak kan maken op twee vormen van THAB. EU Walen EU - Walen zijn personen die in Wallonië wonen, maar in Vlaanderen werken én gebruik gemaakt hebben van hun recht op vrij verkeer van werknemers en vrije vestiging. In het ontwerp van decreet dat voorgelegd was aan de Raad van State werd geen THAB toegekend aan deze categorie personen. Het Vlaams Zorgfonds baseerde zich hiervoor op het principe dat de Europeesrechtelijke regels inzake het vrij verkeer van werknemers en vrije vestiging geen verplichting inhouden om de THAB toe te kennen aan EU Walen, omdat er voor het taalgebied waarin ze wonen een equivalent systeem bestaat (geregeld door het Waalse Gewest, de Duitstalige Gemeenschap of de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie). Het feit dat andere deelstaten, in afwachting van een eigen regeling, de bestaande (tot 2014 federale) regeling zouden blijven toepassen of het feit dat onder de vigerende regeling een THAB onder dezelfde voorwaarden wordt toegekend door de Vlaamse Gemeenschap, de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, het Waalse Gewest en de Duitstalige Gemeenschap, vormen voor de Raad van State onvoldoende verantwoording voor de belemmering van het vrij verkeer die voortvloeit uit het beperkte toepassingsgebied van de ontworpen regeling inzake de THAB. Om tegemoet te komen aan de opmerking van de Raad van State heeft het Zorgfonds in het decreet opgenomen, dat EU Walen wel degelijk in aanmerking komen voor een THAB. C. Legaliteitsbeginsel Bedragen tegemoetkomingen De Raad van State wijst erop, dat de wetgever zich bij het bepalen van het onderwerp van een te waarborgen sociaal, economisch of cultureel grondrecht niet toe kan beperken het zonder meer aan de regering over te laten om de draagwijdte, de toekenningsvoorwaarden en het personele toepassingsgebied van deze rechten te bepalen. Om tegemoet te komen aan de opmerking van de Raad van State zijn de bedragen van de tegemoetkomingen van de verschillende pijlers VSB nu opgenomen in het ontwerp Pagina 2 van 5
van decreet (zie artikel 44, 2, voor de zorgverzekering, artikel 50 voor de tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden en artikel 56, 2, voor het basisondersteuningsbudget). De Vlaamse Regering heeft niet langer een delegatie om de bedragen van deze tegemoetkomingen vast te leggen. Opschorting met verlies van rechten In het voorgelegde ontwerp was een bepaling opgenomen die de Vlaamse Regering delegatie gaf om de opschorting met verlies van rechten buiten werking te stellen, zonder dat daarbij criteria werden bepaald waardoor de Vlaamse Regering zich moet laten leiden. Dit is in strijd met het legaliteitsbeginsel Om tegemoet te komen aan de opmerking van de Raad van State is nu in het ontwerp opgenomen dat de opschorting met verlies van rechten wordt opgeheven (zie artikel 88). De Vlaamse Regering bepaalt enkel nog de datum van inwerkingtreding. D. Gelijkheidsbeginsel Administratief beroep Tegen een beslissing in het kader van de zorgverzekering of het basisondersteuningsbudget (BOB) kan een administratief beroep ingediend worden bij de bezwaarcommissie, waarvan het doorlopen een ontvankelijkheidsvoorwaarde is om een beroep in te stellen bij de arbeidsrechtbank. Dit leidt tot een verschillende behandeling tussen de personen die aanspraak maken enerzijds op een zorgverzekeringstegemoetkoming of een BOB en anderzijds op een THAB. Deze bepaling in het ontwerp van decreet wordt behouden. De eerste groep personen die een recht op een basisondersteuningsbudget gaan openen, bestaat uit personen die bij het VAPH geregistreerd staan op de centrale registratie van zorgvragen. Bezwaren tegen de ingeschaalde zorgzwaarte dienen via de geëigende VAPH procedures te verlopen. Hetzelfde geldt voor de tweede groep die in aanmerking zal komen voor een BOB en die door de Integrale Toegangspoort voor jongerenwelzijn ingeschaald werden. Ook voor THAB wordt de bepaling in het ontwerpdecreet behouden in afwachting dat de indicatiestellingen niet langer uitgevoerd worden door de FOD Sociale Zekerheid en dat de BelRAI screener in een aantal VSB-pijlers wordt uitgerold. E. Bijzondere opmerkingen De Raad van State maakt ook nog enkele punctuele opmerkingen, waaraan in de redactie van het voorliggende ontwerp wordt tegemoetgekomen. Het gaat hier om de volgende bepalingen: - Artikel 15, eerste zin; - Artikel 40; - De wijzigingsbepalingen van de wet van 27 februari 1987 betreffende de tegemoetkomingen aan personen met een handicap (zie nu de aangepaste artikelen 61 tot en met 63). 3. TECHNISCH-JURIDISCHE AANPASSINGEN Er werden nog technisch-juridische aanpassingen aangebracht ter verbetering van de tekst in artikel 48 en artikel 51, 5, en door de invoeging van artikel 77. 4. ARMOEDETOETS Pagina 3 van 5
Op 3 februari 2016 had over het voorontwerp van decreet Vlaamse sociale bescherming een overleg plaats met Netwerk tegen Armoede (VLAS was verontschuldigd). Aan het Netwerk tegen Armoede was gevraagd hun vragen, opmerkingen en suggesties over de tekst op voorhand te bezorgen. Deze vragen en opmerkingen werden tijdens het overleg besproken en in een verslag vastgelegd (zie bijlage). Daarna heeft het Netwerk tegen Armoede het verslag aangevuld met hun opmerkingen (cursief in de tekst). Heel wat opmerkingen van het Netwerk gaan echter voorbij aan de keuzes die de Vlaamse Regering in het regeerakkoord heeft gemaakt (volksverzekering, de één-loketfunctie, ) ofwel hebben ze betrekking op mogelijke intenties van de Vlaamse Regering in de toekomst (verhoging jaarlijkse bijdrage). In deze nota wordt op die aspecten niet verder ingegaan. Verder worden ook elementen aangehaald die geen betrekking hebben op het voorliggende ontwerp van decreet (werking mutualiteiten). Voorts moet nogmaals beklemtoond worden, dat het voorliggende ontwerp van decreet vooral continuïteit beoogt en dat met het oog op het operationaliseren van zorgverzekering, basisondersteuningsbudget en tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden op 1 januari 2017 geen ingrijpende wijzigingen aan bestaande regelgeving kon aangebracht worden. Een belangrijk aandachtspunt voor het Netwerk is dat de uitbetaling van een tegemoetkoming VSB niet in het gedrang mag komen door achterstallige bijdragen. Dit wordt in het ontwerpdecreet opgevangen, doordat achterstallige bijdragen in mindering worden gebracht van de tegemoetkomingen VSB. Het Netwerk vraagt ook een uitbreiding van de categorieën die vrijgesteld worden van het betalen van een bijdrage. Dit zou een wijziging impliceren van de huidige regelgeving zorgverzekering, wat niet het opzet is van dit voorontwerp van decreet. Dergelijke maatregel is immers niet budgetneutraal en op dit moment is evenmin duidelijk over welke categorieën het zou gaan en hoe dit administratief zou kunnen georganiseerd worden tegen 1 januari 2017. Het Netwerk pleit de facto voor het afschaffen van de wachttijd in Brussel voor personen die niet tijdig aansloten bij VSB. Gezien het facultatief karakter van VSB in Brussel blijft die maatregel echter noodzakelijk, als men wil vermijden dat personen in Brussel pas aansluiten als ze zorgbehoevend worden. Een overgangsmaatregel tot 2020 moet volstaan om Brusselaars de tijd te geven om tijdig aan te sluiten voor de nieuwe pijlers VSB. Het Netwerk is van oordeel dat de opgelegde verblijfsvoorwaarden (5 jaar hier wonen) voor THAB een probleem zou vormen. Deze verblijfsvoorwaarden zijn dezelfde als die voor zorgverzekering en voor de rechten toegekend voor personen met een handicap door het VAPH. Het Netwerk vreest, dat minderjarigen die geen contact meer hebben met hun ouders uit de boot zouden vallen voor VSB. In de memorie van toelichting was immers volgende bepaling opgenomen: In het uitvoeringsbesluit zal de extra voorwaarde worden ingeschreven dat personen jonger dan achttien jaar pas bij de Vlaamse sociale bescherming kunnen aansluiten en aanspraak kunnen maken op een tegemoetkoming van de Vlaamse sociale bescherming als minstens een van de ouders zich ook bij een zorgkas heeft aangesloten. Om tegemoet te komen aan de bekommernis van het Netwerk is in de memorie van toelichting nu toegevoegd dat de wettelijke vertegenwoordiger gelijkgesteld wordt aan de ouder. Pagina 4 van 5
Voorts is voor het Netwerk de delegatie die de Vlaamse Regering heeft in het voorontwerp van decreet te verregaand. In de voorliggende tekst is tegemoetgekomen aan dit bezwaar. Ten slotte kan bevestigd worden dat het Netwerk tegen Armoede en VLAS zullen betrokken worden bij de uitwerking van het OBVR VSB. 5. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP DE BEGROTING VAN DE VLAAMSE GEMEENSCHAP De Inspectie van Financiën verleende op 31 augustus 2015 gunstig advies. Het begrotingsakkoord dateert van 12 oktober 2015. 6. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP DE LOKALE BESTUREN Geen weerslag. 7. WEERSLAG VAN HET VOORSTEL OP HET PERSONEELSBESTAND EN DE PERSONEELSBUDGETTEN Geen weerslag. 8. KWALITEIT VAN DE REGELGEVING Het bijgaande voorontwerp van besluit van de Vlaamse Regering werd aangepast aan het wetgevingstechnisch en taalkundig advies nr. 2015/487 van 23 december 2015. Er is geen RIA vereist. 9. VOORSTEL VAN BESLISSING De Vlaamse Regering beslist: 1 haar goedkeuring te hechten aan bovengenoemd ontwerp van decreet houdende de Vlaamse sociale bescherming en aan de bijbehorende memorie van toelichting; 2. de Vlaamse minister, bevoegd voor de bijstand aan personen te gelasten om voornoemd ontwerp van decreet en de bijbehorende memorie van toelichting in naam van de Vlaamse Regering in te dienen bij het Vlaams Parlement. Jo VANDEURZEN Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Pagina 5 van 5