Muurplanten en hun wettelijke bescherming: wat betekent dit in de praktijk? Cornel van der Kooij, 27 oktober 2016, Amersfoort
Waarom groeien planten op muren? Vocht afstromend regenwater grondkerende muur stenen, dikke muur capillaire werking grachtwater naar noorden gerichte muur schaduw door bomen of stootbalken Voldoende houvast (baksteen, basalt) ruwe voeg Zuurgraad (vooral kalkhoudende specie) Ouderdom: verwering Karakteristiek muurplanten: pioniers successie veel varens (sporen) trend van meeste muurplanten is negatief
Flora- en faunawet 13 soorten muurplanten zijn beschermd (vanaf 1991 Natuurbeschermingswet, vanaf 2002 Flora- en faunawet) 7 varensoorten:zwartsteel, steenbreekvaren, tongvaren, groensteel, schubvaren, blaasvaren, rechte driehoeksvaren 6 soorten bloemplanten: pijlscheefkelk, muurbloem, gele helmbloem, stijf hardgras, stengelomvattend havikskruid en klein glaskruid Steenbreekvaren Tongvaren Gele helmbloem
Flora- en faunawet Artikel 8 van de Flora- en faunawet: Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen. Ontheffing Flora- en faunawet (ca. 4 maanden) Tabel 2 soorten van de Flora- en faunawet: gebruikmaking van een door de minister goedgekeurde gedragscode Nodig: inventarisatie en maatregelen tot behoud of mitigatie Inventarisatie voorkeur juli/augustus (sept/okt meeste varens, mei/juni voor bloemplanten)
Behoud muurplanten bij renovaties Om planten heen mortelen Bij opknapwerk bestaande planten behouden (wortelen op oude mortel) Voor nieuwe voegen juiste mortel en ruwe voeg gebruiken, waardoor op termijn nieuwe vestigingsplekken ontstaan. Koningshaven Rotterdam, begeleid door Bureau Stadsnatuur Rotterdam
Behoud muurplanten bij renovaties Wolkenmethode Bij ingrijpende herstelmaatregelen de nog goede muurdelen met begroeiing behouden. Deze delen tijdelijk stutten tijdens aanleg nieuwe muur Plompetorengracht Utrecht
Verplaatsen van muurplanten Verplaatsen in brok steen muurplanten inclusief steen uithakken voordeel: juiste speciemilieu blijft gehandhaafd bij voorkeur zo snel mogelijk terugplaatsen, anders goed verzorgen en uitdroging voorkomen Baksteenpakket met tongvarens na transplantatie (Bert Maes)
Verplaatsen van muurplanten Verplaatsen losse planten let op voorkomen uitdroging en beschadiging van planten gebruik juiste mortel, en behoud zoveel mogelijk oude specie bij voorkeur buiten bloeiperiode/groeiseizoen verplaatsen, voorkeur voor november-april. bij hete zomer en bij vorst kans op uitdrogen. Roosendaal te slopen seinhuis: tongvarens door Movares geïnventariseerd en verplaatst naar nieuw bakstenen muurtje langs slootkant binnen de gemeente
Wet natuurbescherming Per 1 januari 2017 Vervangt Flora- en faunawet, Natuurbeschermingswet en Boswet Provincies bevoegd gezag Proceduretijd: 13 + 7 weken Bestaande gedragscodes nog geldig Beschermde soorten: wijzigingen vooral bij planten, insecten en vissen
Wet natuurbescherming Welke muurplanten zijn nog beschermd? 8 soorten verliezen hun beschermde status, waaronder karakteristieke soorten als tongvaren, steenbreekvaren en gele helmbloem 5 soorten blijven beschermd: groensteel, schubvaren, blaasvaren, pijlscheefkelk, muurbloem Inventarisatie blijft nodig
Muurplanten blijven beschermen Provinciale Natuurvisie (beleidsdocument): stedelijk groen waardevol Zorgplicht (artikel 1.11 Wet natuurbescherming) Natuurbeleid gemeenten: groen in de stad is gezond en geeft beter leefklimaat, publieksbeleving Planologische bescherming: het stenen hoofd in Amsterdam (onderdeel van de hoofdgroenstructuur van Amsterdam en vastgelegd in bestemmingsplan)
Ook al niet meer wettelijk beschermd, toch koesteren! Niet alleen specifiek vanuit soorten redeneren, maar vanuit het bijzondere biotoop, botanische rijkdom en natuurbeleving!