HET VERTROUWEN IN HET WERELDWIJDE ECONOMISCHE KLIMAAT BLIJFT STIJGEN

2017

Met dank aan:

Flanders Investment & Trade presenteert de vijfde editie van de EXPORTbarometer, deze keer in samenwerking met Agoria, essenscia, Fevia, UNIZO en Voka. In juni 2017 hielden we een grootschalige enquête bij Vlaamse exporterende bedrijven, waarvan er 505 de volledige vragenlijst hebben ingevuld. We polsten naar het huidige exportklimaat, het vertrouwen in het wereldwijde economische klimaat en de toekomstverwachtingen. Dankzij de EXPORTbarometer weten we onder meer welke markten Vlaamse exporteurs interessant en veelbelovend vinden. EEN GOED BEELD VAN HET EXPORTGEDRAG VAN DE MICRO- EN KLEINE ONDERNEMINGEN De meerderheid van de deelnemers aan de EXPORTbarometer heeft maximaal tien medewerkers, de zogeheten microondernemingen. Daarna volgt de groep van 11 tot 50 werknemers. Meer dan 80% van de ondervraagde bedrijven telt minder dan 50 medewerkers. Deze enquête geeft bijgevolg een goed beeld van het exportgedrag van de micro- en kleine ondernemingen. HET VERTROUWEN IN HET WERELDWIJDE ECONOMISCHE KLIMAAT BLIJFT STIJGEN Het gemiddelde vertrouwen van de bedrijven in het economische klimaat staat dit jaar op 6,6. Dit is het beste resultaat sinds de start van onze EXPORTbarometer en duidelijk hoger dan de voorbije jaren. 51,3% van de respondenten zag zijn exportcijfer stijgen in vergelijking met de vorige editie. Meer dan 10% van de bedrijven zag zijn exportcijfer met meer dan 50% stijgen tegenover vorig jaar. Tegenover de vorige jaren is het aantal bedrijven dat uitvoert binnen Europa nog verder gestegen. Binnen de EU wordt Nederland veruit als belangrijkste exportbestemming opgegeven. Buiten de EU blijft VS de belangrijkste exportbestemming, gevolgd door Zwitserland. Exporttrends bij Vlaamse kmo s 3

De meeste firma s geven aan dat ze hun goederen of diensten rechtstreeks aan de klant verkopen. Daarnaast werkt bijna 43% in een aantal landen met een distributeur, bijna 27% met een agent en zo n 15% via retail. Iets meer dan de helft van de bedrijven ervaart het vinden van een geschikte lokale partner als belangrijkste knelpunt bij het genereren van meer omzet in het buitenland. TOEKOMSTIGE EXPORTREGIO S VAN DE VLAAMSE EXPORTEURS Vlaamse bedrijven kijken naast de buurlanden vooral naar de andere landen binnen de EU28 als hun nieuwe exportbestemming. Dit in tegenstelling tot het Nabije- en Midden-Oosten dat sterk aan interesse verliest. TOEKOMSTVERWACHTINGEN Net als vorig jaar verwachten de Vlaamse exporteurs eerder een omzetstijging te realiseren door het vinden van nieuwe klanten in bestaande markten. De bedrijven die een terugval in hun export verwachten, wijten dit niet meer aan de gevolgen van de economische crisis maar eerder aan de toename van de concurrentie. Die trend zet zich ook door binnen Europa. 4 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

Huidig economisch klimaat VERTROUWEN IN HET HUIDIG ECONOMISCH KLIMAAT KRIJGT EEN BOOST De deelnemende bedrijven drukten hun vertrouwen in het wereldwijde economische klimaat uit op een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 het minste vertrouwen aangeeft en 10 het meeste. Het gemiddelde vertrouwen van de bedrijven in het economische klimaat staat dit jaar op 6,6. Dit is het beste resultaat sinds de start van de EXPORTbarometer en een stuk hoger dan de voorbije jaren. 2 3 4 5 6 7 8 Figuur 1: vertrouwen in het wereldwijde economische klimaat 1 9 0 10 2017 6,3 6,2 6,6 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 5

MEER DAN DE HELFT VAN DE VLAAMSE EXPORTERENDE KMO S ZAG ZIJN EXPORT STIJGEN IN Ongeveer 1 op 6 bedrijven geeft aan dat zijn export met meer dan 30% is gestegen ten opzichte van. In zag 18,4% hun export met meer dan 50% stijgen. In zijn dat slechts 10,2% van de bedrijven. Figuur 2: evolutie exportcijfer ten opzichte van en 2014 Daling Gelijk Stijging 14,3% 15,5% 13,9% 27,0% 32,3% 34,4% 0 10 20 30 40 50 60 2014 51,3% 52,2% 51,6% Figuur 3: stijging exportcijfer ten opzichte van en 2014 0% - 1,99% 2% - 4,99% 5% - 9,99% 10% - 14,99% 15% - 19,99% 20% - 29,99% 30% - 49,99% Meer dan 50% 5,3% 2,2% 4,3% 5,9% 7,6% 7,1% 10,2% 10,5% 12,4% 13,2% 11,9% 5,7% 10,2% 18,4% 12,8% 2014 18,1% 14,1% 12,1% 18,4% 15,9% 22,7% 18,8% 19,5% 23,1% 0 5 10 15 20 25 6 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

Meer dan 60% van de ondernemingen die een lager exportcijfer hebben opgetekend, zag een daling tussen 1 en 20%. Daarentegen is het aantal bedrijven dat zijn exportcijfer met meer dan 50% zag dalen ten opzichte van het jaar voordien meer dan verdrievoudigd. Figuur 4: daling exportcijfer ten opzichte van en 2014 2014 0% - 1,99% 1,2% 12,1% 6,6% 2% - 4,99% 16,5% 12,1% 14,5% 5% - 9,99% 27,1% 22,9% 13,2% 10% - 14,99% 15% - 19,99% 20% - 29,99% 30% - 49,99% Meer dan 50% 11,8% 15,7% 18,4% 7,1% 7,2% 15,8% 12,9% 12,1% 11,8% 8,2% 13,3% 10,5% 15,3% 4,8% 9,2% 0 5 10 15 20 25 30 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 7

EXPORTSTIJGING NEEMT IN VRIJWEL ALLE REGIO S OPNIEUW TOE Tegenover de EXPORTbarometer van vorig jaar is het aantal bedrijven dat uitvoert binnen Europa nog verder gestegen. 46,5% van de bedrijven zag hun export stijgen binnen de EU28 (excl. buurlanden) en 45,2% binnen de EU (excl. EU28). Buurlanden (Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk) 45,0 44,1 40,8 41,1 14,2 14,8 Binnen EU28, exclusief de buurlanden 46,5 40,3 13,2 47,6 38,6 13,8 Van de bedrijven die naar de regio Azië Binnen Europa, exclusief EU28 45,2 40,4 14,4 42,3 41,8 15,9 en de regio Verenigde Staten en Canada Noord-Afrika 41,6 33,8 24,7 37,2 41,5 21,3 exporteren, tekenen respectievelijk 52,8% Afrika 37,8 40,0 22,2 45,7 37,2 17,0 en 49,0% een stijging op. Bijna 1 op 4 bedrijven noteren een daling in Afrika. Nabije- en Midden-Oosten Azië VS en Canada Zuid- en Centraal-Amerika 43,8 42,0 52,8 44,7 49,0 44,9 41,0 37,8 34,3 38,9 28,2 31,9 35,0 37,1 37,2 42,2 21,9 19,1 19,0 23,4 16,1 18,0 21,8 20,0 Figuur 5: Exportevolutie per regio ten opzichte van 39,3 41,1 19,6 Oceanië 43,5 40,6 15,9 0 20 40 60 80 100 120 Stijgen Gelijk blijven Dalen 8 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

DE BELANGRIJKSTE EXPORTBESTEMMINGEN: NEDERLAND WORDT AFGETEKEND HET BELANGRIJKSTE EXPORTLAND BINNEN DE EU Exportbestemmingen Nederland 36,0% Frankrijk 26,0% Duitsland 15,9% VK 7,4% BUITEN DE EU STIJGT ZWITSERLAND VERDER IN BELANG EN BEVESTIGT DE VS ALS BELANGRIJKSTE EXPORTBESTEMMING Italië 3,1% Zweden 1,8% Spanje 1,5% Polen 1,3% VS 20,4% Zwitserland 13,2% China 6,3% VAE 4,4% Noorwegen 4,1% Canada 3,5% Rusland 3,5% Japan 3,5% Exporttrends bij Vlaamse kmo s 9

Exportmotieven OMZETSTIJGING BLIJFT BELANGRIJKSTE REDEN OM TE EXPORTEREN Figuur 6: exportmotieven Realisatie van extra volume/omzet/marge die binnen de Belgische markt niet of moeilijk haalbaar is Het grootste groeipotentieel voor de toekomst ligt in het buitenland Minder afhankelijk worden van de economische situatie in één land Geld verdienen Internationale ervaring maakt het bedrijf sterker Aanvraag ontvangen uit het buitenland Minder afhankelijk worden van verkoopresultaten in één land of één sector Het internationale karakter vergroot het imago van ons bedrijf Door het internationale karakter stijgt het vertrouwen in ons bedrijf Verzadiging van de binnenlandse markt 65,5% 67,2% 51,2% 52,9% 40,6% 41,2% 37,9% 41,8% 34,5% 33,5% 34,0% 28,4% 31,9% 34,5% 27,3% 26,8% 25,6% 26,1% 22,6% 22,8% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 10 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

Distributiekanalen DE VLAAMSE KMO VERKOOPT RECHTSTREEKS AAN ZIJN BUITENLANDSE KLANT Figuur 7: distributiekanalen Rechtstreekse verkoop aan de eindklant 70,7% 64,7% Via een distributeur 42,5% 43,1% Via een agent 27,6% 27,4% Via retail 15,2% 17,1% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 11

NET ZOALS IN DIENT DE WEBSITE VOORNAMELIJK VOOR MARKETINGDOELEINDEN Bij ruim de helft van de Vlaamse exporterende bedrijven wordt de website enkel voor marketingdoeleinden gebruikt. 7,7% van de bedrijven verkoopt zijn producten of diensten via zijn webshop. Figuur 8: belang website onze website dient enkel voor marketingdoeleinden 50,6% 54,2% e-commerce speelt geen rol in onze exportactiviteiten 45,0% 42,7% buitenlandse klanten of partner kunnen orders plaatsen via een portaal 10,9% 10,8% internationale verkoop van producten en diensten 7,7% 7,0% via onze webshop 0 10 20 30 40 50 60 12 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

Knelpunten bij het exporteren HET VINDEN VAN EEN GOEDE LOKALE PARTNER EN BETALINGSRISICO S BLIJVEN DE BELANGRIJKSTE KNELPUNTEN OM TE EXPORTEREN Figuur 9: top 10 knelpunten bij het exporteren Vinden van een goede lokale partner Betalingsrisico s Wet- en regelgeving die de overheid oplegt Afstand, logistieke problemen Gebrek aan marktkennis Oneerlijke concurrentie vanuit andere landen Moeilijk om geschikte eindklanten te vinden Aansturing en opvolging van lokale partner Loonkost Invoerbelemmeringen 50,1% 56,4% 32,3% 30,2% 26,4% 24,5% 22,2% 18,1% 22,0% 19,7% 17,1% 16,9% 15,0% 14,4% 14,0% 14,8% 13,5% 14,4% 13,1% 15,2% 0 10 20 30 40 50 60 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 13

Toekomstverwachtingen BIJNA DRIE KWART VERWACHT EEN STIJGING VAN HUN OMZET IN DE NABIJE TOEKOMST MEER DAN 70% VAN DE VLAAMSE BEDRIJVEN DENKT DAT HET BELANG VAN DE EXPORT IN HUN OMZET ZAL TOENEMEN Figuur 10: evolutie omzet in nabije toekomst Figuur 11: toekomstverwachting aandeel van de export in de omzet 4,2% 4,8% 21,3% 24,7% 74,5% 70,5% Stijging Gelijk Daling Stijging Gelijk Daling 14 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

VLAAMSE BEDRIJVEN VERWACHTEN EXPORTSTIJGING DOOR NIEUWE KLANTEN IN BESTAANDE MARKTEN Figuur 12: top 10 redenen exportstijging in nabije toekomst Omzet van nieuwe klanten in bestaande exportmarkten Meer omzet van bestaande klanten Omzet vanuit nieuwe exportmarkten Verhoogde verkoopinspanningen Verbreding van het productassortiment Samenwerking met een lokale partner Verbeterde producten of diensten Positieve PR rond uw bedrijf Gunstige economische situatie op exportmarkten Oprichting eigen verkoopvestigingen in exportland 65,0% 63,6% 63,9% 51,4% 51,5% 51,3% 47,8% 55,2% 56,3% 47,3% 52,9% 48,7% 34,2% 39,6% 34,9% 27,7% 35,0% 32,0% 23,6% 24,3% 25,5% 17,1% 18,8% 19,4% 14,1% 10,1% 15,3% 8,4% 15,3% 15,0% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 2014 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 15

TOENAME VAN CONCURRENTIE WORDT DE BELANGRIJKSTE REDEN VAN EXPORTDALING VOOR VLAAMSE BEDRIJVEN. DE GEVOLGEN VAN DE ECONOMISCHE CRISIS NEMEN AF IN BELANG Figuur 13: top 10 redenen exportdaling Toename concurrentie 40,0% 29,0% 24,0% 2014 Daling van de orders van bestaande klanten in bestaande markten Gevolgen van de economische crisis Minder verkoop door toegenomen prijs te wijten aan andere factoren Zwakke verkoopresultaten te wijten aan eigen zwakke marketing/verkoopprestaties Politieke instabiele situatie Minder verkoop door toegenomen prijs te wijten aan stijgende loonkosten Achteruitgang van het aantal nieuwe klanten in bestaande markten Protectionistische maatregelen in exportland Minder verkoop door toegenomen prijs te wijten aan stijgende grondstofprijzen 28,0% 35,5% 20,0% 24,0% 45,2% 32,0% 20,0% 3,2% 8,0% 16,0% 6,5% 12,0% 16,0% 9,7% 12,0% 12,0% 9,7% 24,0% 12,0% 12,9% 16,0% 12,0% 16,1% 0,0% 8,0% 9,7% 24,0% 0 10 20 30 40 50 16 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

VLAAMSE EXPORTEURS BLIJVEN OPTIMISTISCH VOOR DE BUURLANDEN Figuur 14: toekomstverwachting export per regio (in procent) De bedrijven blijven vooral aanwezig binnen Europa. In de buurlanden verwacht 60,2% van de Vlaamse exporteurs een omzetstijging in de nabije toekomst. Binnen de EU28 bedraagt dit 49,5%. In vrijwel alle andere regio s valt het optimisme wat terug tegenover vorig jaar. Buurlanden Binnen EU28 Binnen Europa 35,7 49,5 60,2 28,2 27,6 8,2 4,1 27,6 20,2 2,7 32,6 3,5 2017 Slechts 22,3% van de Vlaamse exporteurs zien hun omzet stijgen in het Nabije- en Midden-Oosten, tegenover 26,3% vorig jaar. 26,8% van de Vlaamse exporteurs verwacht een omzetstijging in Azië, ten opzichte van 30,4% in onze vorige editie. *Noord-Afrika Rest van Afrika **Nabije- en Midden-Oosten 10,5 15 22,3 19 16,5 16,7 67,2 66 58,8 3,3 2,5 2,1 Rest van Azië 26,8 16,3 54,8 2,1 VS en Canada 25,6 15 56,1 3,3 * Maghreblanden: Marokko, Algerije, Tunesië, Mauritanië, Libië ** Bahrein, Egypte, Irak, Iran, Israël, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Oman, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkije, VAE Exclusief EU28 (o.a. Zwitserland, Noorwegen, Rusland) Exclusief de buurlanden Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk Zuid- en Centraal-Amerika 14,8 16,3 67 1,9 Oceanië 8,7 17,5 71,7 2,1 Stijgen Gelijk blijven Geen export voorzien Dalen Exporttrends bij Vlaamse kmo s 17

Exportevolutie binnen de EU TOP 3 VAN DE LANDEN MET GROOTSTE EXPORTGROEI BLIJFT ONGEWIJZIGD EN DIT VOOR ZOWEL GOEDEREN ALS DIENSTEN Exporteurs uit de goederen- en dienstensector geven dezelfde 3 exportmarkten op als belangrijkste voor hun exportgroei waarbij Nederland opnieuw aan belang wint tegenover vorig jaar. De evolutie van de top 3: Nederland stijgt met maar liefst 7%, Duitsland daalt lichtjes en Frankrijk blijft het meest belovende land. Heel wat minder bedrijven voorzien een grote exportgroei in het VK dit jaar: van 11,2% naar 7,5% Frankrijk Duitsland Nederland Verenigd Koninkrijk Spanje Polen Denemarken Roemenië Zweden Italië Figuur 15: top 10 landen met grootste exportgroei binnen EU 4,7% 4,7% 2,3% 3,4% 2,3% 2,2% 1,5%1,6% 1,5% 1,6% 1,1% 2,2% 7,5% 11,2% 25,7% 25,8% 24,0% 24,4% 22,6% 15,5% 0 5 10 15 20 25 30 18 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

GOEDERENEXPORTEURS: FRANKRIJK EN DUITSLAND BLIJVEN OP KOP. NEDERLAND WINT AAN BELANG DIENSTENEXPORTEURS: BIJ DE DIENSTENBEDRIJVEN KOMT NEDERLAND OPNIEUW OP KOP, SAMEN MET FRANKRIJK Figuur 16: top 10 landen met grootste exportgroei (goederen) binnen EU Figuur 17: top 10 landen met grootste exportgroei (diensten) binnen EU Frankrijk Duitsland Nederland Verenigd Koninkrijk Spanje Denemarken Polen Zweden Bulgarije Ierland 27,5% 27,2% Frankrijk 23,0% 23,3% 25,4% 23,5% Nederland 23,0% 19,2% 21,4% 14,9% Duitsland 18,9% 21,5% 8,2% 10,9% Spanje 7,3% 3,5% 3,7% 5,4% Verenigd Koninkrijk 5,8% 12,2% 2,9% 2,6% Polen 3,7% 3,5% 2,4% 4,0% Roemenië 2,6% 2,3% 1,9% 2,0% Ierland 2,1% 1,1% 1,1% 0,0% Denemarken 1,6% 2,3% 1,1% 0,9% Zweden 1,6% 0,0% 0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 19

Exportevolutie buiten de EU DE VS BLIJFT VERUIT HET MEEST POPULAIRE LAND. AL KENT HET WEL EEN DALING IN DE EXPORTGROEI. ZWITSERLAND BLIJFT AAN BELANG TOENEMEN Figuur 18: top 10 landen met grootste exportgroei buiten EU VS Zwitserland China VAE Noorwegen Japan India Rusland Canada Australië 22,3% 27,3% 13,6% 11,0% 7,4% 7,3% 5,2% 3,3% 5,2% 4,0% 3,5% 2,5% 3,2% 2,0% 3,2% 3,5% 2,5% 3,0% 2,2% 3,0% 0 5 10 15 20 25 30 20 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

GOEDERENEXPORTEURS: ZWITSERLAND KENT EEN OPMERKELIJKE STIJGING DIENSTENEXPORTEURS: ZWITSERLAND VERDRINGT CHINA VAN DE TWEEDE PLAATS Figuur 19: top 10 landen met grootste exportgroei (goederen) buiten EU Figuur 20: top 10 landen met grootste exportgroei (diensten) buiten EU VS 21,0% 25,2% VS 25,6% 29,3% Zwitserland 14,3% 11,8% Zwitserland 10,1% 9,8% China Noorwegen VAE Japan Rusland Canada India Australië 8,5% 5,9% 6,1% 4,3% 5,2% 2,0% 4,3% 2,6% 3,3% 4,3% 3,0% 3,3% 2,7% 2,0% 2,1% 2,9% China VAE Rusland India Noorwegen Zuid-Afrika Japan Singapore 7,1% 9,8% 5,4% 5,5% 3,6% 1,2% 3,0% 2,4% 3,0% 2,4% 2,4% 0,6% 2,4% 3,7% 2,4% 1,8% 0 5 10 15 20 25 30 0 5 10 15 20 25 30 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 21

Nieuwe exportbestemmingen BIJNA TWEEDE DERDE VAN DE VLAAMSE EXPORTEURS VERWACHT NAAR NIEUWE LANDEN TE EXPORTEREN 65,6% van de Vlaamse ondernemingen hoopt in de nabije toekomst naar landen te exporteren die ze op dit ogenblik nog niet bewerken. Dat is een terugval tegenover vorig jaar. Van deze bedrijven geeft 76,6% aan in de komende 3 jaar naar 2 tot 5 nieuwe landen te exporteren. 11,4% ziet 6 tot 10 nieuwe exportbestemmingen zitten en 4,5% hoopt zelfs in meer dan 10 nieuwe landen aanwezig te zijn. Figuur 21: export naar nieuwe exportbestemmingen 34,4% 28,6% 25,91% 2017 65,6% 71,4% 74,09% Ja Neen Ja Neen 22 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

VLAAMSE BEDRIJVEN KIJKEN IN EERSTE INSTANTIE VOORAL NAAR DE ANDERE LANDEN BINNEN DE EU28 ALS NIEUWE EXPORTBESTEMMING, NABIJE- EN MIDDEN-OOSTEN VERLIEST STERK AAN INTERESSE ZOWEL BIJ DE GOEDERENSECTOR ALS DE DIENSTENSECTOR Figuur 22: markten waar men verwacht actief te worden 2017 * Maghreblanden: Marokko, Algerije, Tunesië, Mauritanië, Libië ** Bahrein, Egypte, Irak, Iran, Israël, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Oman, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkije, VAE Exclusief EU28 (o.a. Zwitserland, Noorwegen, Rusland) Exclusief de buurlanden Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk Binnen EU28 Buurlanden Azië Binnen Europa **Nabije- en Midden-Oosten VS en Canada Afrika Zuid- en Centraal-Amerika Noord-Afrika Oceanië 27,7% 28,1% 23,8% 31,4% 22,6% 23,3% 17,5% 16,9% 16,3% 21,1% 9,9% 9,2% 8,1% 9,4% 45,2% 42,8% 29,8% 29,4% 29,8% 32,2% 0 10 20 30 40 50 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 23

BINNEN DE GOEDERENSECTOR BLIJFT DE EU28 HET MEEST POPULAIR ALS TOEKOMSTIGE EXPORTREGIO Figuur 23: nieuwe exportbestemmingen (goederensector) 2017 * Maghreblanden: Marokko, Algerije, Tunesië, Mauritanië, Libië ** Bahrein, Egypte, Irak, Iran, Israël, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Oman, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkije, VAE Exclusief EU28 (o.a. Zwitserland, Noorwegen, Rusland) Exclusief de buurlanden Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk Binnen EU28 Binnen Europa Azië Buurlanden **Nabije- en Midden-Oosten VS en Canada Afrika Zuid- en Centraal-Amerika *Noord-Afrika Oceanië 44,8% 42,4% 29,6% 27,2% 27,8% 31,8% 27,0% 26,2% 24,4% 32,5% 23,0% 23,0% 18,2% 16,6% 15,9% 21,6% 9,6% 8,8% 8,5% 10,3% 0 10 20 30 40 50 24 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

BINNEN DE DIENSTENSECTOR BLIJFT DE BELANGSTELLING VOOR HET NABIJE- EN MIDDEN-OOSTEN VERDER DALEN Figuur 24: nieuwe exportbestemmingen (dienstensector) 2017 * Maghreblanden: Marokko, Algerije, Tunesië, Mauritanië, Libië ** Bahrein, Egypte, Irak, Iran, Israël, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Oman, Palestina, Qatar, Saoedi-Arabië, Syrië, Turkije, VAE Exclusief EU28 (o.a. Zwitserland, Noorwegen, Rusland) Exclusief de buurlanden Nederland, Duitsland, Luxemburg, Frankrijk binnen EU28 Azië Buurlanden **Nabije- en Midden-Oosten Afrika VS en Canada Binnen Europa Zuid- en Centraal-Amerika *Noord-Afrika Oceanië 44,5% 43,5% 29,9% 32,6% 28,5% 37,0% 24,1% 31,2% 21,2% 18,1% 20,4% 25,4% 18,3% 26,1% 16,1% 19,6% 15,3% 10,9% 8,0% 7,3% 0 10 20 30 40 50 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 25

BUURLANDEN FRANKRIJK WORDT POPULAIRSTE NIEUWE EXPORTLAND BIJ DE BUURLANDEN BINNEN EU28 DENEMARKEN NEEMT KOPPOSITIE BINNEN EU28, HET VK VERLIEST STERK AAN BELANG Figuur 25: nieuwe exportbestemmingen (buurlanden) 2017 Figuur 26: nieuwe exportbestemmingen binnen de EU28, behalve de buurlanden, waarnaar in de nabije toekomst (0-3 jaar) wellicht wordt uitgevoerd 2017 Frankrijk 63,6% 60,4% 62,5% Denemarken 35,3% 27,9% 27,2% Duitsland 60,6% 69,8% 67,1% VK 34,7%40,3% 42,7% Nederland 51,5% 49,1% 51,1% Zweden 32,7% 30,5% 27,2% Luxemburg 36,4% 27,4% 39,8% Spanje 31,3% 32,5% 24,3% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 0 10 20 30 40 50 26 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

NIEUWE LANDEN BINNEN EUROPA, MAAR BUITEN DE EU28 ZWITSERLAND BLIJFT AAN BELANG WINNEN Figuur 27: nieuwe exportbestemmingen binnen Europa, maar buiten de EU28, waarnaar in de nabije toekomst (0-3 jaar) wellicht wordt uitgevoerd 2017 Zwitserland Noorwegen Rusland Oekraïne Servië 61,5% 59,0% 50,0% 57,1% 46,0% 58,3% 37,4% 34,0% 33,3% 16,5% 25,0% 16,7% 12,1% 17,0% 11,5% 0 10 20 30 40 50 60 70 80 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 27

AFRIKA NOORD-AFRIKA: MAROKKO BLIJFT ENORM POPULAIR NIEUWE AFRIKAANSE EXPORTLANDEN: GHANA EN KENIA VERDRINGEN ANGOLA EN CONGO UIT DE TOP 5 Figuur 28: nieuwe exportbestemmingen (Noord-Afrika) Figuur 29: nieuwe exportbestemmingen (Afrika zonder Maghreblanden) 2017 2017 Marokko 72,7% 84,9% 66,7% Zuid-Afrika 36,2% 36,1% 40,9% Tunesië 48,5% 51,5% 50,9% Nigeria 31,0% 34,4% 27,3% Algerije 39,4% 48,5% 52,6% Kenia 29,3% 21,3% 16,7% Libië 12,1% 12,1% 15,8% Ivoorkust 29,3% 31,2% 27,3% Mauritanië 9,1% 18,2% 7,0% Ghana 20,7% 19,7% 24,2% 0 20 40 60 80 100 0 10 20 30 40 50 28 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

AZIË NABIJE- EN MIDDEN-OOSTEN: IRAN DUIKT TOP 3 BINNEN. EGYPTE VERDRINGT TURKIJE OP DE VIJFDE PLAATS AZIË (EXCLUSIEF NABIJE- EN MIDDEN-OOSTEN) VIETNAM VERLIEST KOPPOSITIE AAN CHINA EN VALT UIT DE TOP 5 Figuur 30: nieuwe exportbestemmingen (Nabije- en Midden-Oosten) Figuur 31: nieuwe exportbestemmingen (Azië) 2017 2017 VAE 55,7% 54,0% 53,0% China 39,4% 33,6% 47,3% Saudi-Arabië 40,5% 46,0% 46,2% India 31,3% 33,6% 31,8% Qatar 29,1% 34,5% 41,7% Japan 27,3% 28,5% 27,1% Iran 29,1% 29,2% 19,7% Singapore 25,3% 25,9% 17,8% Egypte 27,9% 17,7% 20,5% Zuid-Korea 25,3% 35,3% 27,1% 0 10 20 30 40 50 60 0 10 20 30 40 50 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 29

NOORD-AMERIKA CANADA BLIJFT AAN BELANG WINNEN Figuur 32: nieuwe exportbestemmingen (VS & Canada) 2017 VS 81,3% 77,4% 87,7% Canada 62,7% 61,9% 51,9% 0 20 40 60 80 100 30 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

ZUID- EN CENTRAAL-AMERIKA DE TOP 5 WIJZIGT NIET, MAAR BRAZILIË VERLIEST VERDER TERREIN Figuur 33: nieuwe exportbestemmingen (Zuid- en Centraal-Amerika) 2017 Brazilië 46,3% 52,6% 58,4% Mexico 40,7% 39,5% 37,7% Argentinië Chili 37,0% 32,9% 31,2% 31,5% 31,6% 35,1% Colombië 29,6% 30,3% 22,1% 0 10 20 30 40 50 60 Exporttrends bij Vlaamse kmo s 31

OCEANIË: NIEUW-ZEELAND WINT VERDER AAN BELANG Figuur 34: nieuwe exportbestemmingen (Oceanië) 2017 Australië 88,9% 90,9% 87,5% Nieuw-Zeeland 74,1% 60,6% 66,7% Polynesië 11,1% 15,2% 0% 0 20 40 60 80 100 32 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

Profiel deelnemers EXPORTbarometer Figuur 35: respons naar aantal personeelsleden VOORNAMELIJK MICRO-ONDERNEMINGEN De meerderheid van de deelnemers aan de EXPORTbarometer heeft maximaal tien medewerkers, de zogeheten microondernemingen. Daarna volgt de groep van 11 tot 50 werknemers. Meer dan 80% van de ondervraagde bedrijven telt minder dan 50 medewerkers. Deze enquête geeft bijgevolg een goed beeld van het exportgedrag van de micro- en kleine ondernemingen. 6,2% 6,1% 4,7% 27,8% 55,3% Micro (1-10 personeelsleden) Klein (11-50 personeelsleden) Middelgroot (51-100 personeelsleden) Middelgroot (101-250 personeelsleden) Groot (251 en meer personeelsleden) Exporttrends bij Vlaamse kmo s 33

SECTORVERDELING Van de Vlaamse bedrijven die deelnamen aan de EXPORTbarometer levert 55,7% uitsluitend goederen, 22,4% uitsluitend diensten en 21,9% levert zowel goederen als diensten. Figuur 36a: respons volgens goederensector Figuur 36b: respons volgens dienstensector 1 voeding, drank, tabak 16,6% 2 machinebouw en uitrustingsgoederen 8,7% 3 textiel en confectie 8,3% 4 metaalnijverheid 7,3% 5 landbouw, bosbouw, visserij en dieren 7,1% 6 meubels, design en interieur 6,5% 7 bouw 4,4% 8 computers, elektronische en optische producten 4% 9 chemie en petroleumraffinage 3,6% 10 gezondheid en farmacie 3,4% 1 Consultancy, technische analyse 18,4% 2 Handel en herstelling 13,5% 3 ICT 13,5% 4 Logistiek, transport 9,6% 5 Onderzoek en ontwikkeling 6,4% 6 Kunst, amusement, recreatie 2,8% 7 Gezondheidszorg 2,5% 8 Uitgeverijen, audiovisuele media 2,1% 9 Marktonderzoek, wetenschappelijke en technische activiteiten 2,1% 10 Administratieve en ondersteunende dienstverlening 1,8% 34 EXPORTbarometer Vlaanderen 2017

MEER DAN DE HELFT VAN DE DEELNEMENDE BEDRIJVEN DRAAIT EEN BEDRIJFSOMZET TOT 2,5 MILJOEN EURO Dat resultaat bevestigt opnieuw het profiel van de deelnemers, namelijk de kleinere kmo. Net als de voorbije jaren heeft meer dan de helft van de deelnemers een omzet beneden de 2,5 miljoen euro. Meer dan de helft van de ondernemingen heeft meer dan 10 jaar exportervaring. 36,6% realiseert ruim de helft van zijn omzet in het buitenland, 24,3% van de respondenten haalt zelfs meer dan 75% van zijn omzetcijfer uit export. Figuur 37: respons volgens omzetklasse 4,4% 3,6% 13,0% 10,4% 12,1% 28,8% 27,7% Minder dan 0.5 miljoen 0.5-2.5 miljoen 2.5-5 miljoen 5-10 miljoen 10-50 miljoen 50-250 miljoen Meer dan 250 miljoen Exporttrends bij Vlaamse kmo s 35

twitter.com/flanderstrade