Energie in de glastuinbouw

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Energie in de glastuinbouw Eenheden Voelbaar / niet voelbaar Brandstof Benutte deel Prijs energiekost Alternatieve energie BBT Serre verliezen Energieproductie Vermogen Watt = Energie per tijdeenheid (Joule/sec) Ketelvermogen van 3.000 kw Kcal/h = Energie per tijdeenheid (Kilocalorieën per uur) 1 kw = 860 kcal/h 1 kcal/h = 1,163 W Ketelvermogen van 3.000 kw = 3.000 * 860 = 2.580.000 Kcal/h 2 000 000 kcal/h = 2 330 000 W of 2.330 kw Thermisch / elektrisch Vermogen kwth: energie die per tijdseenheid kan overgebracht worden op het watercircuit kwe: energie die per tijdseenheid op het elektriciteitsnet kan worden gezet. H. Marien voor de KBC 1

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Joule (W * sec) Energie Warmte nodig om 1 g droge lucht + 1 C GigaJ = 1000 MegaJ= 1000 000 KJ = 1 000 000 000 J 1 ha + 2 C = 60.000 kg * 1 kj * 2 C = 120 Megajoule (MJ) Op 15 min. 120.000 / (15*60) = 133 kw Calorie Warmte nodig om 1 g water + 1 C 1 calorie = 4,19 J 1 J = 0,24 cal Buffertank van 400 m³ 90 C 45 C = 400.000 l * 1 kcal * 45 C = 18.000.000 kcal = 75.420 MJ Op 10 u 75.420.000 / (10 *3600) = 2.095 kw Kilowattuur Energieverbruik teruggerekend naar 1 uur 1 kwh = 1 kw gedurende 1u =1000 J/s x 3600 s = 3,6 MJ = 0,0036 GJ Gasverbruik van 4.166.666 kwh op 1 ha = 4.166.666 * 3.6 / 10.000 = 1.500 MJ /m² of 1,5 GJ/m² Warmte-inhoud van serrelucht 1 kg droge lucht 1 C stijgen 1 KJ 1 kg waterdamp 1 C stijgen 1,89 KJ 1 kg water laten verdampen 2500 KJ Warmte-inhoud lucht 10 C - 20 C en 80% 60 kj/m³ 50 kj/m³ 23,6 kj/m³ 40 kj/m³ 30 kj/m³ 20 kj/m³ 10 kj/m³ 12,4 kj/m³ 0,1 kj/m³ 18,7 kj/m³ 59,0 kj/m³ 31,2 kj/m³ 27,8 kj/m³ 0,5 kj/m³ 34,9 kj/m³ 0 kj/m³ 10 C 20 C water waterdamp lucht H. Marien voor de KBC 1

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Voelbare niet voelbare energie. Serre / buiten T 10 C K = 9 W/m²*K 9 * 10 = 90 W/m² Op 24 u = 7.776 KJ Plant (tomaat) April: 2.45 mm (zon) + 1.18 mm (verwarming) = 3.63 mm /dag = 6.125 kj + 2.950 kj = 9.075 kj/dag/m² Op 12 u = 141.8 W/m² + 68.3 W/m² Plant als energie omzetter!! Brandstoffen vergelijken Vermogen out tov OW voelbare warmte rookgassen 155 C 229,37 kw 229 kw 7,17% waterdamp 144,99 kw Massa en Vermogen in tov OW 20,0 C 250,0 kg/u of 2.798,61 kw 2.827 kw 92,83 % lucht 20,0 C 4.683 kg/u 26,01 kw Vermogen in water 2.598,04 kw H. Marien voor de KBC 3

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Brandstof: verbrandingswaarde Verbrandingswaarde = Calorische bovenwaarde Energie-inhoud: alle rookgassen naar 25 C Energie-inhoud = verbrandingswaarde 50 MJ/kg 45 MJ/kg 40 MJ/kg 35 MJ/kg 30 MJ/kg 25 MJ/kg 20 MJ/kg 15 MJ/kg 10 MJ/kg 5 MJ/kg 0 MJ/kg 45,13 MJ/kg 45,98 MJ/kg 42,60 MJ/kg 42,60 MJ/kg 42,16 MJ/kg 38,81 MJ/l 37,01 MJ/l 35,20 MJ/Nm³ 32,90 MJ/kg 20,00 MJ/kg gasolie Lamppetroleum Aardgas Kolen (vlam) hout gasolie Lamppetroleum Aardgas Kolen (vlam) hout Brandstof : stookwaarde Stookwaarde = Calorische onderwaarde Energie-inhoud: Alle rookgassen naar 25 C Gevormde waterdamp blijft in gasvormige toestand Energie-inhoud = stookwaarde + waterdampwarmte 50 MJ/kg 45 MJ/kg 40 MJ/kg 35 MJ/kg 30 MJ/kg 25 MJ/kg 20 MJ/kg 15 MJ/kg 10 MJ/kg 05 MJ/kg 00 MJ/kg 40,06 MJ/kg 42,41 MJ/kg gasolie 43,08 MJ/kg Lamppetroleum 37,94 MJ/kg Aardgas 31,10 MJ/kg Kolen (vlam) 15,80 MJ/kg 6,0% 6,0% 6,3% 10,0% 5,5% 21,0% hout H. Marien voor de KBC 4

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Brandstof: stookrendement % Welk deel van de stookwaarde brengen we in het water. Stookrendement = gebruikt % van stookwaarde 50 MJ/kg 42,41 MJ/kg 43,08 MJ/kg 45 MJ/kg 40 MJ/kg 40,06 MJ/kg 90,0% 93,0% 95,0% 37,94 MJ/kg 97,0% 35 MJ/kg 31,10 MJ/kg 30 MJ/kg 80,0% 25 MJ/kg 20 MJ/kg 15 MJ/kg 10 MJ/kg 15,80 MJ/kg 83,0% 05 MJ/kg 00 MJ/kg gasolie Lamppetroleum Aardgas Kolen (vlam) hout Bovenwaarde verbrandings waarde Onderwaarde stook waarde prijs/eenheid tov BW prijs/gj prijs/mwh rendement ketel tov OW in serre prijs/gj prijs/mwh 42,60 MJ/kg 40,06 MJ/kg 6,34 7,33 270,0 /TM 92% 11,83 kwh/kg 11,13 kwh/kg 22,82 26,37 Brandstof en Kostprijs gasolie Lamppetroleum Aardgas (Slochteren) Aardgas(rijk) Propaan Kolen (vlam) Hout Elekticiteit 38,81 MJ/l 36,47 MJ/l 11,85 13,28 460,0 /1000 l 95% 10,78 kwh/l 10,13 kwh/l 42,67 47,80 37,01 MJ/l 34,68 MJ/l 12,70 14,27 470,0 /1000 l 95% 10,28 kwh/l 09,63 kwh/l 45,72 51,36 35,20 MJ/Nm³ 31,68 MJ/Nm³ 6,94 7,56 0,24 /Nm³ 102% 9,78 kwh/nm³ 8,80 kwh/nm³ 25,00 27,23 42,40 MJ/Nm³ 38,16 MJ/Nm³ 6,94 7,56 0,29 /Nm³ 102% 11,78 kwh/nm³ 10,60 kwh/nm³ 25,00 27,23 26,20 MJ/l 26,20 MJ/l 15,27 15,27 400,0 /1000 l 100% 7,28 kwh/l 7,28 kwh/l 54,96 54,96 32,90 MJ/kg 31,10 MJ/kg 4,10 5,43 0,135 /kg 80% 9,14 kwh/kg 8,64 kwh/kg 14,77 19,53 20,00 MJ/kg 15,28 MJ/kg 1,75 2,76 35,0 /TM 83% 5,56 kwh/kg 4,24 kwh/kg 6,30 9,94 3,60 MJ/kWh 03,60 MJ/kWh 27,78 6,94 0,100 /kwh COP 4 100,00 25,00 H. Marien voor de KBC 5

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Energie uit biomassa Biomassa Stookwaarde Verbrandingswaarde Vochtgehalte Prijs (MJ/kg, nat) (MJ/kg, droog) (%) ( /ton) hout 12 20 34 17 gras en stro 12 20 23 140 koolzaad 15,8 27,6 10 673 koolzaadolie 36 38 760 mest 0 16 69-12 slib (RWZI) 1,5 13,7 75-50 reststromen uit VGI (vetten) 2,7 19,6 75 5 GFT 3,4 16,3 52-32 Co-vergisting Anaërobe digestie of vergisting Zonder O 2 biomassa afbreken Verbrandingswaarde : 18 22 MJ/Nm³ 60-80% methaan 20-40% Natte: 15% DS Droge: 20-40% DS Mesofiel (30-40 C) Thermofiel (50-60 C) H. Marien voor de KBC 6

Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Best Beschikbare Technieken vormgeving en oriëntatie van de serre Vroege teelt NO ZW Late teelt NW ZO Optimaal gebruik van de teeltruimte Gebruik van klimaatscomputer Goed geïsoleerde zijwanden (niet licht-gevoelige teelten) Vermijden van ongewenste ventilatie Optimalisatie van warmteproductie en verdeling Gebruik maken van WKK ( grote elektriciteit vraag) Gebruik maken van warmteopslagbuffer Rookgascondensor op aardgasverwarmingsketels Gebruik maken van beweegbare energieschermen (niet licht-gevoelige teelten) Vaste schermen Optimale verbranding Optimaliseren van vuurhaard uit rookgassen aanwenden voor bemesting Low NO x -branders GlasReg: moto Uw rekening daar steken we energie in. Contact: Kilto vzw Kleinhoefstraat 4, 2440 Geel Tel: 014 56 23 47 Fax: 014 56 23 31 glasreg@khk.be H. Marien voor de KBC 7

iwt-technologische advies: GlasReg Energieverliezen buiten C - 8 C 2 Ventilatievoud ON OFF Ventilatievoud binnen C 18 C totaal totaal A 205 kw 20025,6 3.636 kw 4.462 kw B 614 kw 20025,6 3.636 kw 4.871 kw 0,3 0 4,6% 81,5% 223 W/m² 0,8 0 12,6% 74,6% 243 W/m² 0 100,0 % 0 109,2 % 270 kw 270 kw 6,1% 5,5% 350 kw 350 kw 7,9% 7,2% C 1.229 kw 20025,6 3.636 kw 5.486 kw D 2.048 kw 20025,6 3.636 kw 6.305 kw 1,5 0 22,4% 66,3% 274 W/m² 2,5 0 32,5% 57,7% 315 W/m² 0 122,9 % 0 141,3 % 270 kw 270 kw 4,9% 4,3% 350 kw 350 kw 6,4% 5,6% 14/11/2005 H. Marien voor KBC

iwt-td: GlasReg Energieanalyse op basis van jaarverbruik per m² glasreg@khk.be oppervlakte serre 10.000 m² Besparing via scherming : 10-25 % op jaarbasis energiebehoefte in de serre 1,70 GJ/m² totaal 17.000 GJ 4.722.225 kwh nieuwserre : 25% door daling ventilatievoud gelijke hor. Temp: 10% door lagere setpoint Referentie... %-herkomst stookrendement /eenheid Aankoop kost kost/m² 1 7 100% 92% 0,27 18.478 GJ 461.265 kg 124.541 12,45 gasolie 2 7 95% 0,42 - liters - - zuivere 30 kg/m² 0,11 300.000 kg 33.466 3,35 verschil referentie % 158.007 15,80 Simulatie 2 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² 1 7 100% 92% 0,27 16.630 GJ 415.138 kg 112.087 11,21 Lamppetroleum 3 7 95% 0,47 - liters - - zuivere 30 kg/m² 0,11 300.000 kg 33.466 3,35 145.553 14,56 12.454-8% Simulatie 3 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² 1 7 75% 92% 0,27 12.473 GJ 311.354 kg 84.065 8,41 gasolie 2 7 25% 95% 0,42 4.026 GJ 110.401 liters 46.368 4,64 zuivere 0,11 - kg - - 130.434 13,04 27.573-17% Simulatie 4 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² 1 7 30% 92% 0,27 4.989 GJ 124.541 kg 33.626 3,36 Kolen (vlam) 7 7 70% 80% 0,14 13.388 GJ 430.466 kg 58.113 5,81 zuivere 30 kg/m² 0,11 300.000 kg 33.466 3,35 125.205 12,52 32.802-21% Simulatie 5 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² Aardgas (standaard 4 7 100% 102% 0,24 15.000 GJ 473.485 Nm³ 115.741 11,57 4.629.630 kwh 85 kg/m² Kolen (vlam) 7 7 80% 0,14 - kg - - zuivere 0,11 - kg - - 115.741 11,57 42.266-27% Simulatie 6 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² Aardgas (standaard 4 7 35% 102% 0,24 5.250 GJ 165.720 Nm³ 40.509 4,05 1.620.370 kwh 30 kg/m² Kolen (vlam) 7 7 65% 80% 0,14 12.431 GJ 399.719 kg 53.962 5,40 zuivere 0,11 - kg - - 94.471 9,45 63.536-40% Simulatie 7 Besparing %-herkomst stookrendement /eenheid 10% behoefte kost kost/m² Aardgas (standaard 4 7 35% 102% 0,24 5.250 GJ 165.720 Nm³ 40.509 4,05 1.620.370 kwh 30 kg/m² hout 8 7 65% 83% 0,04 11.982 GJ 758.350 kg 26.542 2,65 zuivere 0,11 - kg - - 67.052 6,71 90.956-58% Kilto vzw 8/11/2005

IWT-TAD: GlasReg jaarverbruik 72 jaarverbruik KHK - Kilto vzw 20.000 m² Teelt tomaat 1 Scherming 10% ON OFF 1.546 MJ/m² 30.920 GJ 8.589 MWh 30% 70% Kolen (vlam) 37,83 kg/m² energiekost 13,5 /m² 3,4 /m² Kolen (vlam) 5,9 /m² zuivere CO2 4,2 /m² 756.600 kg 84.400 251.688 92 % 80 % 10.083 GJ 27.055 GJ 2.801 MWh 7.515 MWh Kolen (vlam) 869.936 67.956 117.441 Olie-zuiver IWT-TAD: GlasReg jaarverbruik jaarverbruik 72 KHK - Kilto vzw 20.000 m² Teelt tomaat 1 Scherming 10% ON OFF 1.546 MJ/m² 30.920 GJ 8.589 MWh 53.645 75% 25% Lamppetroleum 29 kg/m² energiekost 14,0 /m² 8,5 /m² Lamppetroleum 2,8 /m² CO2-lamppetroleum 2,7 /m² 586.566 kg condensor 629.219 92 % 95 % 25.207 GJ 8.137 GJ 7.002 MWh 2.260 MWh Lamppetrole um 234.626 169.889 110.274 Olie-lamp.

IWT-TAD: GlasReg jaarverbruik 72 jaarverbruik KHK - Kilto vzw 20.000 m² Teelt tomaat 1 Scherming 10% ON OFF 40% 60% Aardgas (standaard) Kolen (vlam) 34 kg/m² energiekost 9,7 /m² Aardgas (standaard) 4,7 /m² Kolen (vlam) 5,0 /m² zuivere CO2-1.546 MJ/m² 30.920 GJ 8.589 MWh gasketel condensor Kolen (vlam) 745.659 80 % 102 % 23.190 GJ 93.561 6.442 MWh 13.473 GJ 100.664 3.742 MWh 382.749 Nm³ Gas IWT-TAD: GlasReg KHK - Kilto vzw jaarverbruik 72 20.000 m² WKK - 93% 45 /MWh 1.000 kwe 40 % e Teelt 1.718 MJ/m² 34.356 GJ 25 /MWh 1.273 kwth 50 % th tomaat 1 draaiuren 4.000 u 9.543 MWh CO Scherming 0% 2 22 /MWh certificaten 79.200 ON jaarverbruik OFF 47% 0% Aardgas (standaard -gas 45 kg/m² 53% WKK -Wkk 100 kg/m² energiekost 12,4 /m² Aardgas (standaard) 6,1 /m² - zuivere CO2 - Wkk 6,4 /m² 127.342 5.094 MWh Rookgas reiniging WKK 1 gasketel condensor 79.200 92 % 3.600 MWh 121.175 102 % - 0 GJ MWh 17.449 GJ - 39.200 GJ 4.847 MWh 10.889 MWh 495.715 Nm³ 272.220 162.000 1.113.627 Nm³ gas-wkk

e in Stookrendement voor EZO; Gasolie en Aardgas ahv O 2 en rookgastemperatuur water zondag 1 januari 2006 laten Vermogen out tov OW tijd 12:00 Rookgasanalyse v O 2 3,0 vol% voelbare warmte rookgassen 14,1 vol% 220 C 1,4 mg/nm3 6 SO 2 1453,9 mg/nm3 274,05 kw Extra zware Olie 274 kw NO x 679,8 mg/nm3 waterdamp max dauwpunt : 49,2 C 12:00 12:01 12:02 12:03 12:04 12:05 12:06 12:07 12:08 12:09 12:10 12:11 12:12 12:13 12:14 12:15 14:15 20,0 C ############ 2,78 kw Tov Ho tov Hb Massa en Vermogen 2.798,61 kw ######### 16,40 vol% n 1,17 T-rookgas 220 C T-brandsto 20 C lucht 20,0 C 3.902 kg/u 21,68 kw T-lucht 20 C in tov OW water 20,0 C 0,00 kg/u 0,00 kw 2.823 kw 20,0 C 2.798,61 kw 250,0 kg/u of m³/u 2.823 kw 91,08 % ######### Qomg + Qwater lucht Vermogen in water ######## 20,0 C en aan omgeving 21,68 kw 3.902 kg/u 2.549,02 kw 8,92% 144,99 kw 91,08 % 8,92% e in Stookrendement voor EZO; Gasolie en Aardgas ahv O 2 en rookgastemperatuur water zondag 1 januari 2006 laten Vermogen out tov OW tijd 12:03 Rookgasanalyse v O 2 3,0 vol% voelbare warmte rookgassen 14,1 vol% 170 C 4 CO 4,0 mg/nm3 6 SO 2 1470,1 mg/nm3 211,76 kw 212 kw NO x 680,3 mg/nm3 waterdamp max dauwpunt : 49,2 C 12:00 12:01 12:02 12:03 12:04 12:05 12:06 12:07 12:08 12:09 12:10 12:11 12:12 12:13 12:14 12:15 14:15 20,0 C ############ 2,78 kw Tov Ho tov Hb Massa en Vermogen 2.798,61 kw ######### 16,40 vol% n 1,17 T-rookgas 170 C T-brandsto 20 C lucht 20,0 C 3.902 kg/u 21,68 kw T-lucht 20 C in tov OW water 20,0 C 0,00 kg/u 0,00 kw 20,0 C 2.798,61 kw 250,0 kg/u of m³/u 2.823 kw 93,31 % 6,69% 144,99 kw lucht 20,0 C 3.902 kg/u 21,68 kw Vermogen in water en aan omgeving 2.611,31 kw

e in Stookrendement voor EZO; Gasolie en Aardgas ahv O 2 en rookgastemperatuur water zondag 1 januari 2006 laten Vermogen out tov OW tijd 15:17 Rookgasanalyse v O 2 3,0 vol% voelbare warmte rookgassen 10,0 vol% 180 C 35 CO 13,7 mg/nm3 6 SO 2 1514,2 mg/nm3 234,62 kw Aardgas 235 kw NO x 681,4 mg/nm3 waterdamp max dauwpunt : 55,4 C 14:18 14:19 14:20 14:21 14:22 14:23 14:24 14:25 14:26 14:27 14:28 14:29 14:30 15:15 15:16 15:17 15:18 20,0 C ############ 2,80 kw Tov Ho tov Hb Massa en Vermogen 2.798,61 kw ######### 11,70 vol% n 1,17 T-rookgas 180 C T-brandsto 20 C lucht 20,0 C 4.027 kg/u 22,37 kw T-lucht 20 C in tov OW water 20,0 C 0,00 kg/u 0,00 kw 2.824 kw 20,0 C 2.798,61 kw 318,0 kg/u of m³/u 2.824 kw 92,52 % ######### Qomg + Qwater lucht Vermogen in water ######## 20,0 C en aan omgeving 22,37 kw 4.027 kg/u 2.589,16 kw 7,48% 301,80 kw 92,52 % 7,48% e in Stookrendement voor EZO; Gasolie en Aardgas ahv O 2 en rookgastemperatuur water zondag 1 januari 2006 laten Vermogen out tov OW tijd 15:42 Rookgasanalyse v O 2 3,0 vol% voelbare warmte rookgassen 10,0 vol% 40 C 60 CO 9,5 mg/nm3 6 SO 2 1536,8 mg/nm3 52,14 kw 52 kw NO x 734,5 mg/nm3 waterdamp max dauwpunt : 55,4 C 15:27 15:28 15:29 15:30 15:31 15:32 15:33 15:34 15:35 15:36 15:37 15:38 15:39 15:40 15:41 15:42 15:43 20,0 C ############ 2,80 kw Tov Ho tov Hb Massa en Vermogen 2.798,61 kw ######### 11,70 vol% n 1,17 T-rookgas 40 C T-brandsto 20 C lucht 20,0 C 4.027 kg/u 22,37 kw T-lucht 20 C in tov OW water 20,0 C 0,00 kg/u 0,00 kw 2.824 kw 20,0 C 2.798,61 kw 318,0 kg/u of m³/u 2.824 kw 99,04 % ######### Qomg + Qwater lucht Vermogen in water ######## 20,0 C en aan omgeving 22,37 kw 4.027 kg/u 2.771,64 kw 0,96% 301,80 kw 99,04 % 0,96%

Kempisch Instituut voor Land- en Tuinbouwonderzoek vzw IWT technologiesche adviesdienst: GLASREG Energievergelijking op jaarverbruik naam faxen aan 014 56 23 31 straat Vul uw verbruiken in van afgelopen teeltseizoen en wij bepalen voor u plaats het energieverbruik en kost voor volgende seizoen voor verschillende fen aan huidige prijzen. tel Oppervlakte: m² fax teelt: email gasolie Lamppetroleum Aardgas Kolen (vlam) Elekticiteit DAG (normaal) Elekticiteit NACHT (stille) Zuivere CO2 ton liter liter kwh kg kwh kwh kg november kwh kwh december kwh kwh januari kwh kwh februari kwh kwh maart kwh kwh april kwh kwh mei kwh kwh juni kwh kwh juli kwh kwh augustus kwh kwh september kwh kwh oktober kwh kwh glasreg@khk.be uw informatie blijft vertrouwelijk