Lings in ging nne zwarte pad die ùitkwam bij t spoor en dan as lèste wònde daor de femilie Jansen meej nnen twilling, Betsie en Maria en dan nog Annie, Rang, Gerrit en Janes. Deze leste hèt in d n orlog in Dötsland gewerkt mèr is gelukkig hilhùids trug gekomme. En nouw zèn we wir àn de splitsing van de Hèi-jstraot en de Reisvenne. Zôas we gezien hebbe wònde r veul vollek in iin van de ouwdste straote van Valkeswird. En ope grond is r gin mir te vèine, alles hebbe ze al vol gebaawe. Onze opa s moeze nog is kanne komme kèèke, ze viele stèil aachterover. Mèr in deez schòn opgepimpte straot is t moi-j wone. De Hofnarfebriek en verschèi-je huize zèn hillemol verdwene en daor vur in de plats ston nouw allemol flats, waorvan we d r in de jaore virtig in hiil Valkeswird gin iin hadde. Valkeswird is aorig gegroeid, zelfs in de hogte. Joke Peels-Mollen Informatie van: Thea van der Palen- van Daal +; Corrie de Kinderen-Smulders; Mien Driesen-Dielis; Jose Brugel-Mensch; Zus Maes-De Wit; Jan van Delft; (In hun Lagere Schooltijd allemaal wonende in de Peperstraat.) Joop van Appeldorn Tot slot, dank aan de vele partikulieren die voor dit boekje foto s ter beschikking stelden. DE PÈÈPERSTRAOT IN VALKENSWIRD, ROND 1940 Auteur: Joke Peels-Mollen Lay-out: Joop van Appeldorn Uitgave van: 24 maart 2010
We zalle is dur n stukske Valkeswird gòn wandele. n Heel aaw stukske van Valkeswird, toen Valkeswird nog WEERDE hiette en de Pèèperstraot nog wier geschreve as Peperstraet. In 1607 war r al n herberg Het Ploechsken gehete in die straot volges Hennie Mélotte. Veul latter wier ie umschreve as nne zandweg van 620 mèèter. Mèr dè war in 1870 en dieje weg liep van de Mèrt nar de spoorweg. Ge kant bèèter zegge dè t n karspoor war meej mar àn inne kant n enkel hùis en hil veul pikkerhegge. Volges de overlevering war t n donkere behekste straot, wor ge hil hard dur moest lôôpe. Pas in 1927 is t nne kèi-jweg geworre meej àn wirskante zand. Sins kort is ie meej n nuuw woord hillemol opgepimpt. Dè woord slì trouwes nerges op. Mèr ge magt de straot nouw zien!! Veul, hil veul is r verdwene, mèr we gòn efkes trug in d n tèèd, trug nar de jaore virtig van de twintigste euw. We starte bij de Sint Niklaaskerk op de mèrt. As ge van daoruit de Pèèperstraot inlopt hedde an oew rechterhand urst t kefee t Zwaantje daor wònt de femilie van Jasper Baoke (Baken). Ieder dörrep wà wà dörrep war ha n herbèrreg of kefee De Zwaon. Daor konde vur oew natje en oew droogje en meschien ok nog wel vur ie-t anders terèècht. Ze han r trouwes ok n hil bèrzie, Adje, Nellie, Maria, Franske, Jan en Leo, ik hoop dè k r gin vergèète ben. Hunne Pap werkte in de mijn, mèr hè ok bij de Willem II gewerkt. Aachter hun lage verschillende stukke grond. Daor tussenin liep èrges n smal pèèi-jke dè bij Jöbke Paole ( van der Palen, de bakker) ùitkwam, in wà nouw Klappermanstraot hiet. Nao nog n eindje kuiere komme we bij Van den Oetelaar, d n tamboer zôgezeed. Ok wir nne sigaremaoker meej twii kèinder. Harrie en Maria. Harrie is in Nederlands-Indië geweest en vrij kort r nao gestörreve. Neffe hun zat Nilliske Verhoeven meej nnen hillen andere stiel. Die war lôôdgieter. Dan alwir n stuk grond, deez stuk van de Pèèperstraot war lang nie zô volgebaawe. 2 23
t Huis van Nilleke en Mieke Loos hè moete verdwijne vur de uitbreiding van de Hofnar. Nost de gebaawe van de Hofnar stonne vier alliinstònde huize. De femilie Bazelmans meej Corrie en Jan bewònde t urste huis. Vadder kon host dur d n hof nar z n wèrrek. t Twidde huis wier gebaawe op de grond die Jan Baptist de Vocht in 1916 hà gekocht van Theodorus de Natris. In 1928 verkopt ie huis, pakhuis en d n hof àn Lucas Compen, nne sigaremaoker. In de jaore virtig han ze in ieder geval nne Wout en nne Luc, mèr die ware al wà ouwer. D n buurman war Driek Pellemans, die in hiil Valkeswird bekend war as de Zwies, Suisse offisjeel, van de Niklaaskerk. Meej staf en sjèèrep, meej op de sjèèrep Eerbied in Gods Huis. Ik denk dè deez alliin mèr n erebàntje war, want normaol werkte ie bij de Willem II nèt as latter zoon Theo en dochter Geert. Toch ware r ok mense die nie van de sigare moeze lèève. André Baoke (Baken) war bakker, ze han behalve nnen twilling, Harrie en Theo, ok nog nne Jan en n Maria. In deez huishaawe wier veul meziek gemakt, r wier onderandere volop akkordiejon of mònnika gespeuld. Langs hun ston de graas van Luijendijke, die op de kop van de straot wònde meej de vurdeur nar t pleintje. Hij ha zunne zaodhandel um d n hoek in de Bakkerstraot. Van hierùit wandele t pleintje over en op de splitsing van de Bakkerstraot en de Pèèperstraot wònde lings Harrie Dams (Daems), die hurde bij de Bakkerstraot en rechs de Adrianskes (Adriaans), die wiere zôô genoemd umdè ze allemol zô klèin van stuk warre. Eigelijk stò di kefee op de mèrt, toch begint vur mèèn gevuul hier de Pèèperstraot. Mèr we ginge kuiere. Dur langs konde dan dur n breej poort aachterum bij n braawerèèi-jke. Dè war van Hein Baoke, drie zeuns hebbe daor in gewerkt, Cas, Wim en Harrie. Tot n eindje nao d n orlog hebbe ze daor nog gebraawe. Latter is dè verbaawe tot woonhuis meej onder n hoei-jewinkeltje en nouw is t al jaorelang n kefee. De leste jaore gì Valkeswird op de mederne toer, t is hil efkes n geej-kefee geweest. Nouw hiit t Sisters. Wor vruger de flesse gespuuld wiere zit nouw n breui-jkesbar. Ge hoeft in Valkeswird echt ginnen dorst of honger te lij-je. Dan volgt n alliinstond huis, hierin wònde van Os, Arie van Os en Merie Baoke (Baken) man en vrouw zonder kèinder. Hij droeg altij de grôôte paraplu bove Onsheer as de Sacrementsprecessie dur t törp trok. Dieje plu war in de plats van n baldekijn. 22 3
Bij navraog zeeje ze dè dieje plu alliin mèr in de kerk gedraoge wier, mèr wir volges aander overlevering zeeje de mense van t siercomité, kèk d n Dèèke wurdt nie nat, mèr ochèrrem ons schòn bloeme, die stòn gelijk te verslakkere. Nao n stuk grond (latter is r op gebaawe) kriigde nne blok van twii. In t urste konde de femilie Franken veine. Franken-Veraa. Hij war architect en ze han vier kèinder. Annie, Rikie, Henk en Gerrie. Hun bure hitte Willem en Pietje Kolen. Dè ware bruur en zus. Dan kwam t smèdje, Frans Bergmans war dè en z n beroep hoefde niemir te raoje. Ze han d r ok nne winkel bij, meej haarde en kachels, kolekitte en koleschuppe, bovendien verkochte ze d r fietse. D n aawen Bergmans ston dik in de deur, hij prùmde altij en hij haj t grapje um z n natte prùim klèèn mènnekes in de haand te gèève en dan zeej ie altij : hier hedde wà. Bij de Bergmanse wònde n ongetrùiwde tante bij-jin, n hil klèin vrouwke, ik geleuf dè ze Anneke hiette. In de buurt wier ze wel is hil oniirbie-jig takske genoemd vanwege heur korte krom binkes. Ze han r ok nog nnen Huub, n Stiena, volges de dörpsroddel war die nie erreg in tel en n Merie. Vadder war directeur bij de post. Het leste huis wier bewònd dur Willem van Nunen en Nella van Rooij. Hij war drukker bij Van Leeuwen-Baken. In d n orlog wiere daor wellis blaaikes vur de ondergrondse gedrukt. Dè hebbe ze verraoi-je en daor hè d n Döts Willem vur opgevat en nar n concentratiekamp gestuurd in Dötsland en hij is helaas niemir truggekomme. Hunnen buurman war de Spin die han hil veul kèinder, dertien mèr liefst, en in t echt hiette de aawers Geboers-Hoeks. In de buurt wier in t vurjaor welles gezeed t wordt zommer, want de spinne lôôpe uit. Dan ging vadder, moeder en de kèinder an de wandel. Die vadder reej de lijkwaoge, zònne schònne meej zwarte gerdijne en lantèères op de hoeke worover zwarte tuul en meej iin of twii pèèrd rvur. 4 21
Nog meer speulkameraodjes Maria, Jan en Addie. Nao wir nnen aachterum kwaamde op de stoep ùit bij Lena Bergmans-Panken. n Gezegend gezin, of de volgorde krèk is weet ik nie, mèr hier zèn ze, Maria, Jacqueline, Ans, Thieu, Pierre, Alex, Margriet en Johnny. As ge dè zô is bekèkt kande snappe dètter op de lagere school klasse ware van dertig, virtig en meer kèinder. Zèllefs meej de jonges en de mèskes apart. De nonne en de broeders zalle r hun haand àn vol hebbe gehad. Mèr d r komme r nog meer. Hij zaat dan hog bove op d n bok. Op de foto is dè Jan Hezemans die dè latter van hum ha overgenomme. In de lèste blok van twii wònde de femilie De Graaf meej Fons, José en Jo. t War toen de gewònte dè de femilie, uurst t maansvollek, dan t vraawvollek en dan pas de rèèst van t vollek r te voe-t aachteràn kwam en dan liepe ze dwars dur t törp nar de kerkhof àn d n Holleweg. Thuis war dan al uitgemakt wie de vurrùiw hà. (die t nòstebij war hurde veurop te lôôpe) Dè gaf nog alles n gesteggel as d n dójje nog bove èèrd ston. As we verder wandele lope we Miet Gèvers vurbij en komme we bij Moeke Dielis-Vries. Hurre mens kwam vruug te stèrreve en ze bliif meej aacht kèinder zitte meej n grôôte boerderèèi-j. 20 5
Wim, Truus, Jan, Nellie, Trees, Mien, Anna en de klènste Nolda, die wier nar hunne pap genoemd die kort vur heur geborte overleje war. Ze wònde in n langgèèvelboerderèèi-j die meej de kopse kant op de weg ston. Toen die d r wònde wier r nnen zoon broeder, van de Broeders van Dongen, die op d n Dommelseweg de jongesschool hadde. t Huis van de femilie Kappé kreeg op d n dag van de Bevrijding nne voltreffer, doffe ellende mèr gelukkig gin slachtoffers. Volges de overlevering hebbe ze daor oi-jt snaachs n koei-j op d opkammer gehad. As ge r rèècht vur stond konde lings meej pèrd en kaar aachterum rèèi-je. Ze han zònne grôôten hof dèt die nog verder durliep as bij Jèppe (de houtzagerèèi-j en molderèèi-j van Jaspers) in de Maastrichterstraot. In d n orlog wiere r bij Moekes oi-jt zakke korre gebrocht, die ze dan meej de kreuge dur d n hof hillemol nar achtere kroje. Daor moeze ze over n plank over nne slôôt en dan zô nar Jèppe um dè te laote maole. n Kunstzinnige femilie trouwes. Nao alwir n gènkske d n volgende blok van twii. Hier huisde Wim van Beek. Hij war boekhaawer bij Piet Bots, schoenfebriek in de Hofstraat. Volges mèèn vurzeggers han ze vier kiendjes, Theo, Philemena, Luc en Adrie. Hunnen buurman war Piet Raaijmakers, nnen technische man bij de Willem II. 6 19
In t urste huis wònde opa en oma Boesschooten, meej toen nog drie ongetrùiwde dochters, konde altij op de koffie. Opa werkte op de schoenfebriek van Van den Besselaar op d n Luikerweg. Dè ware nouw die dames Boeschoten, die hunne naom ammal anders schreve. Zôas irder vermeld bij de femilie Smulders-Boesschoten, verderop in de straot. Daor tegenàn wir n kroostrijk gezin op nummer 13. Moederke Heuvelmans ha t nie hèndig in diejen tèèd. Um in d n orlog zeuve opgroeiende jong te èète te gèève zal nie meejgevalle zèn. Jac, Toos, Piet, Broer oftewel Gerard, Jan, Frans en Annie. As r al weduwepesjoen zou geweest zèn, zal t noi-jt veul zèn geweest. Ok zij han bure, Geu van Hooff, getrùiwd meej Jaon van der Heijden. Behalve Hilda en Jac han ze nne broeder in de femilie. Broeder Lucianus, t grapje du de ronde dè z n moeder Lucie heette en z nne vadder Janus. Vandaar! n Deur verder kwam Leo Kappé-Buddemeier wone toen de femilie Jan Dijkstra- Panken d r ùit war getrokke. Zô hielpe de mense mekaore, want dè mog d n Döts nie wete. Dè noemde ze klandestien. De twii volgende femilies hiette Aarts-Vries en Neel Plompen en dan kwam Van den Brandt. nne Pliessie van Valkeswird. Dè war nne goei-je. Die zeej altij tege de jong as ze iet-t an t doen ware was ze nie mogge, pas op hurre dalek kumt de pliessie! Jacques, Cis, Lies, Jan, Bert en Corrie ware hun kèinder. Efkes trug ston, vur mèèn gevuul, t huiske van Aarts, ik haj ze al irder genoemd, n bietje schif op de weg. Op de aaw foto s kande dè nog goe-d zien. n Hil aaw Valkeswirdse femilie zat op n boerderèèj-j langs van den Brandt. Hezemans hitte die, Sjiraar en Trùi-j en latter zoon Jan meej zèèn Jo. n Bruur van Sjirare, Sjaak geheete en nne vrijgezel wònde bij hun in. Jaorelang ginge ze meej pèrd en kaar en meej t rijtuig nar Handel, ter beevert nar t Lieve Vrouwke. Hallef Valkeswird liep dan meej, de virtig kilomèter te voe-t. Sotterdegs hene en sonnegs wir trug. Dieje stoet van zingende en biddende mense wier gevolgd dur n aantal huifkarre. 18 7
Vur veul van die karre ston dan zònne dikke Belse knol. Schòn opgetùigd meej al de gepoetste kopere belle en de rooi-j plosse. De Hofliedere-Toffel hèt r nog is n schòn liedje over gemakt, over t Pèrd van Hezemans. Jan Heezemans hì latter de lijkwaoge overgenomme. Volges mense die t kanne wete wònde r dan Rooijers, bij naovraog waar dè pas latter, mèr in d n orlog wònde r Wielhelm, zou dè nne Rijksdötser hebbe kanne zèn? Daor hadde ze nnen Jan en nnen Willie, die ginge gewôôn bij de Broeders op d n Dommelseweg nar school. De femilies Veraa en Dielis, dieje lèste wier nog welles Jan Pedorie genoemd en Veekens ware allemol buurlùi-j. Of daor ok kèinder bij hurde weet ik niks van. Ik zal nog is op buurt moete. Jawel, minstens aacht. Vier gezusters Veekes lèève nouw nog. Anna en Ketóó Biks (Beeks) ware bij iederiin bekend. Anna is latter meej nne weduwman getrùwd meej drie kèinder en hebbe r zèllef nog twii bijgekrege. In t huis van de femilie Toon Smeijers is Piet Pils (Peels) zoon van Andréje nog oi-jt geborre, mèr die is as klèin mènneke al verhuisd nar de Bakkerstraot. Zôas zôveul mense in Valkeswird verdiende Toon Smeijers zunne kost as sigaremaoker bij de Hofnar. Drie kèinder han ze, Paula, Jan en Maria. Dur n smal gänkske, daor konde aachterum, kwaamde bij Jac van Daal aachter op de plats ùit. Jac werkte as misterknèècht bij de Willem II. Daor han ze ok verschèi-je kèinder. Piet, Annie, Mia, Thea, André en Zus. Goris en Leentje Hamers kan ik me niemir vur de geest haole mèr ze wònde d r wel. Zij war toen n wuw meej enkele kèinder. Woerdemènneke, zôas ie oniirbiedig genoemd wier, hij war mèr klèèn van stuk, volgde dokter Dagevos op toen die meej pesjoen ging en ging dus in villa Robijnenhof wone op d n hoek van toen nog de Stesjonstraot. Daor had ie z n praktijk en apotheek àn huis. As noste buur hadde ze de femilie van Piet van Delft meej n hil kinderschaar, Truus, Paul, Nico, Theo, Jan, Miel en Pieter. Pa van Delft ha n goei-j baon bij de Gijrath- Sigarenfabrieke. Latter toen de boel verkocht wier en t Haka wier, wier hij r directeur. Dan kwam er nne breje gang, iederiin ging vruger immers aachterum binne. De vurdeur ging zelde of noi-jt ope. In dieje gang wier d r dur de jonges ok dik gevoebold. Nao dieje gang kwam r vier kirre nne blok van twii huize. Denkelek in de jaore twintig gebaawd dur Piet Bots. Huurhuize meej nne erker en n tùintje vur de deur. Dè tùintje wier netuurlek iedere zotterdaggemèrrege schòn gegrieseld, t stuupke geschrobd en t koper gepoetst, zô hurde dè. 8 17
Dus nao in t Zwaontje op de Mèrt efkes ùitgerust te hebbe kanne we r wir tege. As ge op de Mèrt bij t winkeltje van de dames van Son d n hoek umdrèèi-jt dan miste t urste huiske. Dè huiske leunde tege t winkeltje àn mèr had d n ingang op de mèrt, oi-jt zat r n bloemewinkeltje in. Dè is dus afgebroke. Tege hun àn konde op de koffie bij Toon en Ketóó Smulders-van Boesschooten. Ketóó ha nog drie zusters en die schrivve hunne naom alledrie anders. Meej iin o, meej twii oo s, meej iin es en meej twii esse. Zuuk t mèr ùit. Die wònde trouwes àn d n andere kant van de Pèèperstraot, dus die komme nog àn de beurt. Piet, Wout en Corrie hurde daor thuis. Hunne vadder, Toon dus, werkte bij de Willem II. Tot slot hadde nog t winkeltje van Jan de Wit- Raaijmakers. Ik geleuf dè ze altij-j snuupkes ginge kôôpe bij Merie Raaij-j, zôô wier dè gezeed, mèr ze hai nog veul meer in d r winkeltje en volges de dörpsroddel konde Jan bij de bure hurre snörreke as ie zat war thuis gekomme. Waor nouw Box wònt zaat Pauw Vennix in n gewôôn huis. Unne nuwe weg (de Prins Bernhardstraot) is gekomme op de plats waor toen n wèi-j war. Unnen hillen tèèd war in die wèi-j n fietsestalling vur de mense van de Hofnar. De Pèèperstraot wier hier wa brejer en hadde n klèin pleintje. Daor tegenàn ston t klèèn hùiske van Hanneke Put, ok afgebroke. Dè Hanneke wier hil veul dur de kèinder vur de gek gehaawe. t Moet nogal n kwezelke geweest zèn en ze protte altij in der èige. Volges de overlevering wònde daorlangs n nogal n aparte femilie. Ok dè is afgebroke. In t urste huis van nnen blok van twii starte dokter Woerdeman meej z n jong gezin. Drie kèinder ware d r, Trudie, Albert en Helmi. 16 9
In 1938 hèt dè efkes kònnegin Wilhelminaplein gehete, dè zal in d n orlog wel verbojje zèn geweest. Latter hebbe we t Wilhelminapark ervur in de plats gekrege. Mèr de kiendjes zeeje altij, we gòn speule op t pleintje. In de urste klèin hùiskes wònde volges mij Wèijnne (Wijnen), war dè Jan d n Döts zôgezeed en Bierings. Um t ingewikkeld te maoke waar t zôô : de weduwe Bierings is vur d n twidde kiir meej dieje Wijnen getrùiwd. Zô zat dè. Van die leste femielie zate r bij ons ok mèskes op school, ik geleuf Toos en Stiena. De twii volgende huize wiere euwe geleje beschreve as de Grôôte en Klèijn Leijenhuijzinge. Dè ware valkenierswonninge en ware met lèije gedekt, durrum dieje naom. Dè schilde ok nogal wa van de rèèst, waorvan toen hil lang geleje, veulal t dak van stroj war. Deftige mense hebbe daor ingewónd meej veul cente. Orspronkelek gebaawe door dokter Bijnen rond 1675. (Denkelek t aawste huis van Valkeswird) Ok hij war sigaremaoker. De kèinder Toos, Harrie, Jan, Nellie, Ria, Sjef, Fien en Wim, de volgorde is meschien nie hillemol tegoei-j, zalle nao school ok dik op straot te vèine zèn geweest. En in t leste huis wònde Doortje Meurkens-Wijnants, is die wir femilie van de buurvrouw? Ja dus, twii zusse. Zij han Doortje en Sjonnie. Hier splitste de Pèèperstraot zich in de Hèi-jstraot en de Reisvenne. Nouw wor t hôôg tèèd um trug te wandele nar t törp. We moete d n andere kant van de straot ok nog bekèèke. Net as in de Bakkerstraot wònde hier veul vollek, hil veul verschillend vollek, let mèr op. Alliin zèn we hier gin iin kefeeke tege gekomme en dorst hebbe we ondertusse, dè kumt van al dè praote. 10 15
Mèr langs diejen hof wònde Gorris Dielis meej vrouw en drie kèinder, Marie, Walter en Jac. Vadder handelde in van alles en nog wà. Ge moet wel wèèd trugdenke um ze ammel vur de geest te haole. Dan kwam Bertje Verhoeven-van de Wildenberg en hun Betsieke, nog inne die bij de Hofnar werkte. In t volgende alliinstond huis zat Willem Pils (Peels) en Trùi-j Paole (van der Palen). Die han in de vurkammer n kruidenierswinkeltje. De winkelbel is nog in de femilie beward. Willem verdiende meej sigarmaoke zunne kost en Trùi-j haj de zörreg vur t winkeltje en de drie kèinder, Annie, Janes en Stiena. Nao n stuk grond kwamde bij Govers-Wijnants. Deez femilie, of war t bij hunne opa, han hil vruger, in d n orlog 1914-1918, n mèske ùit Wene bij hun in huis. Die ging welles speule bij de Molles in de Bakkerstraot, daor han ze ok n mèske ùit Wene. Op dees foto sta ze hillemaol links! Mèr d n tèèd van de valkerèèj is allang vurbij en r wone al hil lang gewône mense in die meej hard werke de kost verdiene. D n bakker Nic van Hoof bevorbild, wier die nie Bloks genoemd? Dè war nne zoon van Driekske Bloks, docht ik. Moet ik alwir op buurt! Tusse die twii huize zaat n grôôte poort, daor konne ze vruger meej t rijtuig aachterum. Ze hebbe de Klèin Leienhuizinge n par jaor geleje gewôôn tege de grond gedùiwd en zôgezeed in stijl opnuuw gebaawd. Godgeklaogd, t leste watter nog over is van die goei-j aaw tèèje. Valkeswird lupt nie altij vurrop um z n historie te beware. Zelfs d n ingemetselde gèèvelstiin ging verlorre. Nouw war de Klèijn Leijenhuijzinge allang verronzoord. In de jaore dertig van de vurrige euw wònde daor nog drie ongetrùiwde dochters van Adrijaon Molle in, Anna, Door en Fien. Adri-jaon war de leste Hofvalkenier op t Lôô. Toen die dochters rùit ginge wier d r urst kopdag gehaawe en toen wier t hil zwikje verkocht. De Senderse kwame r te wone. Ferrie en Albert. D n inne ha n fietsezaak en d n andere n smejerèèi-j. Iin van de twii hi n stuk van t huis afgebroke en n endje trugùit r tegenàn, n nuuw huis gebaawe. Dus van t orspronkeleke 17 e - euwse huis war al nie veul mir over. Sund! Mèr de Pèèperstraot is nog veul langer. Hier gitie stillekes d n bocht um. Langs Ferrie Senders-Peels wònde de femilie Mensch. Siraar war nne tegelzetter. Ze han verschèi-je kèinder. Vèèf minstes. 14 11
Behalve hunne Jan han ze nog de mèskes, Annie, Miet en José, die zate ok op de Tresiaschool bij de brùin nonne in de Maastrichterstraot. Dan kwaam r n stuk grond van wie die war weet ik nie. Volges de leste berichte war dieje grond van Opa Moonen en Willem de Wit. Dus dè is ok wir opgelost. Bij de bure heb ik hillemol gin bild, Jaon Pellemans-Dams (Daems) Liepe daor ok kiendjes rond, bij naovraog ware r drie. Harrie, Diena en Gerrit. Papaa war misterknèècht bij de Hofnar. De Pèèperstraot war toch n laang straot. Zô as gezeed war t mèr goe-d dè tie eind jaore twintig war geplevèèi-jd, want zô as vruger, dur de karspoor nar de kerk en de school, war ginne kattepies. Mèr we ware bij de femilie Piet Mònne, Moonen-Geenen àngekomme, die werkte bij de Willem II en daor wir langs Willem de Wit- Moonen. Is dè soms n dochter van de bure en hebbe ze in hunne hof gebaawe? Zôver ik weet han ze nne Wout, Zus, Harrie en Sjan. Dan kumt r nog n femilie Moonen, ok soms femilie? Ja, dè ware opa en oma en de vurgònde ware nne zoon en n dochter. Dan volge de bure elkaor snel op. Um r n par te noeme, van Helmond, Vogels, Hamers, Bollen, en Dubach. Um meej van Helmond te beginne, die war getrùiwd meej n Anneke en ze han vèèf kèinder, Berta, Jo, Mien, Marietje en Gerrit. D n buurman Vogels war ok al nne misterknèècht bij de Hofnar, die kon te voe-t nar z n wèrrek zôas de miste toentertèèd. Ze han nne Kees en n Annie. 12 In t volgende huis wònde Hamers-van de Putten, ze han n flink hùishaawe, Jan, Sjef, Toos, Annie, Nellie, Jo, Betsie en Marie en vadder werkte bij Van Bèèst (van Best-sigarefebriek). t War n kinderrijke buurt. D r zal veul gespeuld zijn op straot. Dè kon toen nog, d r war bekant gin verkeer. Dus stuupke lètse en piepenbèrge en vange en verlosse, dè kon toen allemol. Net zô goe-d as knikkere of bikkebolle. Knikkere deje de mèskes in n kölleke of hupke zette. Dan hadde nog pinnendolle en hakdolle. Pinnendolle dede meej n zwiepke en hakdolle meej nnen lèère riem, mèr dè war jongeswèrrek. De wà grotter jonges deje ok mudje stèèke, dur kwame cente àn te pas. As de kèinder moeders nie moeze hèllepe in hùis of in d n hof, kon r bùite gespeuld worre. Wor is d n tèèd gebleve! Bij de femilie Bollen konne ze volop meejspeule, Mans, Sjef, Miel, Mia, Wies en Harrie deje gèère meej. Dan wònde r n femilie Dubach, ok zònne echte Valkeswirdse naom. Bij de bure, de femilie Heil, han ze nne douanier in de kost, Bouwe Haagsma genomd. Meschien war dè wel n bruur van die moeder. Dan krigde n ope stuk grond. Nog efkes en dan zèn we àn d n drèèi-j nar de Reisvenne. 13