Gebouw van de Reichstag Architect: Foster and Partners, Londen Lichtplanner: Claude Engle, Chevy Chase (CL) Fotograaf: Rudi Meisel, Berlijn; Anett Stuth, Berlijn Projectlocatie: Berlijn De verlichte koepel van de Reichstag is sinds 1999 het nieuwe, nachtelijke symbool van de Duitse hoofdstad: de van 1884 tot 1894 volgens ontwerpen van Paul Wallot opgerichte Reichstag werd door Lord Norman Foster verbouwd tot de hoofdzetel van de Duitse Bondsdag. Vanaf de heropening behoort het bezoek aan de Reichstag en omhoog klimmen naar de koepel tot het vaste programma van alle toeristen in Berlijn. Voor ERCO als hoofdleverancier van de verlichting vormde de verbouwing van de
Reichstag de uitdaging om in de meest nauwe samenwerking met architecten, lichtplanners en gespecialiseerde ingenieurs een op maat gemaakt, lichttechnisch concept te ontwikkelen. De nieuwe plenaire zaal onder de glaskoepel vormt het hart van het gebouw. Foster volgde met zijn ontwerp het concept om de complexe functies van het werken in een modern parlement als hedendaagse laag aan de zorgvuldig vrijgemaakte, historische materie toe te voegen. Hij opende nieuwe kijkcombinaties. Het royale gebruik van glas geeft het gebouw een eerder nietbeschikbare kwaliteit van transparantie en doorlatendheid. De Reichstag is met de hedendaagse kunst uitgerust, waarvoor een speciale parlementscommissie voor de aankoop werd ingezet. De opdracht kregen onder andere Sigmar Polke (boven), Markus Lüpertz (onder links), Georg Baselitz (onder midden) en Jenny Holzer (onder rechts, in gesprek met Lord Foster). De godsdienstruimte neemt onder de kunstzinnige bijdragen in de Reichstag een bijzondere plaats in: deze werd volledig door Günther Uecker ontworpen en vormgegeven. Downlight-wallwashers voor halogeenlampen zorgen voor gelijkmatige verlichting. Een sleuf in de muur laat een glimp van het daglicht vanaf de zijkant naar binnen vallen.
Het resultaat: een zachte en gelijkmatige verlichting van de 'politieke arena', die zonder harde schaduwen een hoge lichtkwaliteit voor de mediademocratie levert. Het licht van laagspannings-halogeenlampen kan door zijn compacte model uitmuntend worden gebundeld en is daardoor voorbestemd voor de accentverlichting. Anderzijds hebben andere voordelen van deze lichtbronnen, zoals het sprankelende, witte licht en de uitmuntende kleurweergave in de afgelopen jaren ertoe geleid dat deze in steeds grotere mate worden gebruikt voor de algemene verlichting. Voor het gebouw van de Reichstag heeft ERCO aanvankelijk downlights en wallwashers met 150 W/24 V ontworpen, zodat ook hoge ruimtes van 4 m en meer zonder problemen met het hoogwaardige licht van de halogeenlampen kunnen worden verlicht. De verlichting van de plenaire zaal is een evenwichtsoefening tussen de technische vereisten van de televisie en de vereisten aan comfort van de afgevaardigden. Claude Engle liet daarom op één van de rondom lopende galerijen talloze spots installeren om door de verdeling van de lichtstroom de verblinding af te bakenen. Iedere spot werd individueel gericht en gefixeerd, zodat deze bij een latere vervanging van de lamp niet kan worden versteld.
In tegenstelling tot de representatieve gedeelten van het gebouw, waar de kwaliteit van halogeenlicht reeds voorrang had, werden in de trappenhuizen naar de nooduitgang de prioriteiten anders gesteld, toen voor de lampen werd gekozen. Het continubedrijf van de armaturen maakte een zo laag mogelijk energieverbruik wenselijk. Tegelijkertijd moest echter bij een stroomuitval een probleemloze werking in gelijkstroombedrijf zijn gewaarborgd. Lightcast downlights voor compacte fluorescentielampen, uitgevoerd met elektronische voorschakelapparaten voldoen volledig aan deze specificaties. De Avalon lichtstructuren in de gangen op de begane grond lossen complexe taken op: de verlichtingsinstallatie diende onopvallend te integreren in de historische gewelvenarchitectuur. Tegelijkertijd echter ook luidsprekers, noodverlichting, vluchtwegpictogrammen, alsmede sensoren voor de daglichtafhankelijke aansturing te bevatten. In de Reichstag werden éénlampige Avalon armaturen met 60% indirect en 40% direct licht gebruikt. Duitse Bondsdag Platz der Republik 1 11011 Berlijn Telefoon 030/227-0
Fax: 030/227-36 878 of 227-36 979 www.bundestag.de E-mail: mail(at)bundestag.de Deelnemer: Opdrachtgever: Bondsrepubliek Duitsland Architecten: Foster en Partners (Sir Norman Foster, David Nelson, Mark Braun, Christian Hallmann, Ulrich Hamann, Dieter Müller, Ingo Pott) www.fosterandpartners.com Planning draagconstructie: Leonhardt Andrä & Partner Lichtplanning: Amstein & Walthert / Karnasch Ingenieurges. mbh, Zürich/Berlijn Architectuurbelichting: Claude R. Engle, Chevy Chase/Maryland Technische verlichting: Ingenieursbureau Holk & Kaletta, Berlijn Elektrische installatie: Elektro-Anlagenbau Wismar GmbH Bezoekersinformatie onder: www.bundestag.de/interakt/besuch/index.htm l Meer informatie over het gebouw treft u aan onder: www.bundestag.de/bau_kunst/index.html