Lijst van Ambachts- en neringslieden van Veenendaal 1615 Archief van het Veenraadschap der Gelderse en Rhenense veenen Inventarisnummer 195 Gemeentearchief Veenendaal Transcriptie door: Elleke van Engelenburg Oktober 2005
Voorwoord In 1615 richtte secretaris Steven Pelt namens de veenraden der Gelderse en Rhenense van Utrecht. De reden hiervoor was dat de kosten van het onderhoud aan de Rhenense Grebbedijk, die viel onder de verantwoording van het veenraadschap, vierhondert gulden meer is dan begroot en ook de Wageningse dijk moet gerepareerd worden. Dit geld kan niet alleen opgebracht worden door de jaarlijkse contributie van drie gulden per morgen van de veengenoten. Er zijn in Veenendaal 63 ambachts- en neringslieden gevestigd, die geen bezit in het veen hebben en dus niet contribueren aan het veenraadschap. De veenraden verzoeken de gedeputeerden om hen eenmalig een bijdrage te laten betalen. Het totaalbedrag is ongeveerlick I c LXX (170) gulden, volgens de veenraden ongeveer de helft van wat de veengenoten alleen al tot de Rhenense dijk hebben gecontribueerd. Bij het verzoek wordt een zogenaamde cedulle (lijst) gevoegd met namen en bedragen en aan de gedeputeerden wordt verzocht de voorseid gedane settinge te approberen. Of dit dezelfde lijst is als die, welke zich in inventarisnummer 195 bevindt, is niet duidelijk. Uit het verzoek blijkt, dat het niet gaat om een vrijwillige bijdrage, maar dat de bijdrage is gequotiseert elck nae haerluyden faculteyt. Ook blijkt hieruit, dat de lijst niet alle ambachts- en neringluiden omvat. Er zullen er ongetwijfeld ook zijn geweest, die wel bezit in het veen hadden en daarover hun jaarlijkse contributie aan morgengeld betaalden. Het aantal ambachtslieden en neringdoenden in Veenendaal is dus hoger dan op deze lijst staat. Een kopie van het verzoek aan Gedeputeerde Staten van Utrecht bevindt zich ook in inventarisnummer 195, maar is helaas niet gedateerd. Een eventueel antwoord van de gedeputeerden is niet in het archief gevonden. Ochten, oktober 2005 Elleke van Engelenburg Noot: Als in de originele tekst een afkorting staat, is deze in de getranscribeerde tekst in cursief geschreven. Gemeentearchief Veenendaal - Veenraadschapsarchief - Inventarisnr 195 - pagina 2
Anno 1615 Settinge bij veenraden van de Gelderse ende Rhenense veenen gedaen onder die neringsluijden tot solaisement van den groete costen aen de Wagenenschen dijck als aen den Renensche dijck door de ordinantie van de mogende heeren Staten van Utrecht gevallen. De wedue van Crijn Evertse, brouwer en haeren man Bernt Philipsz, tapper ende veenmeijer Goijert de mandemaecker Boudewijn Petersz, brouwer Henrick Henricxsz Moff, brouwer Meester Adriaen, timmerman Johannes de Vries, tapper Evert Bosch, tapper ende veenmeijer Joest Jacobsz, houtcoper Goert de breijer Claes Gerritsz, veenmeijer Peter Willems, backer ende cremer Dirck Petersz, cleermaecker Evert Willemsz Gerrit de metselaer Huijbert de snijder Willem Eelgisz, backer Jan Lambertsz, smit Marcelis Cristiaensz, cremer Geertge, brouwers Jan Corsz, smit Jan Cornelisz Boon, hoijmaecker Gerrit Tonisz, timmerman Willem Gerritsz, timmerman Matijs Matheusz, hoijmaecker Dirck Adriaensz, schoenmaecker Jan Gerritsz, cremer II I V V V gulden II I III II I V V gulden V I II I I Gemeentearchief Veenendaal - Veenraadschapsarchief - Inventarisnr 195 - pagina 3
Willem Dircxsz de Beer, snijder ende laeckecoper Jan Jansz Malecontent, tapper Claes Jansz, schoenmaecker Gijsbert Willemsz, cleermaecker Henrick de Galicker, voerman Peter van Brinck, herbergier Cornelis de cuijper Crijn Joppen, schoenmaecker Aert Aertsz Bull Jeronimus Eerstensz, glaesmaecker Gerrit Jacobsz, cremer Ernst Jeronimusz, glaesmaecker ende cremer Roelff Hermensz, cleermaecker ende laeckencoper Aert Reijersz, cuijper Meester Anthonis, timmerman Joest de metselaer Harman Stoffelsz, clompmaecker Jan Wesselsz, vleijshouwer Baltus Jansz, tapper Willem Malecontent, brouwer Jan Jansz, trompet Dirck de Comen, cremer Jan Berntsz Jan van Nimwegen, tapper Lambert Jansz, moelenaer ende de erffgenamen van Marcelis Sandersz tesamen Cornelis Michielsz Willem Adriaensz, brouwer Fijchge, Gerrit Henricxs wedue Henrick Petersz, cuijpers veenmeijer Jan Cornelisz, veenmeijer Jan Willemsz, veenmeijer Peter Harmensz, veenmeijer Dirck Breborst, veenmeijer Gerrit Gerrits, veenmaeijer Aeris Aertsz, veenmeijer X gulden I II II I X gulden VI III II I V gulden II V XIII III II II II I II II I II Ter ordonnantie van de veenraden voernoemt, (handtekening:) Steven Pelt Gemeentearchief Veenendaal - Veenraadschapsarchief - Inventarisnr 195 - pagina 4
Vreemde woorden: Approberen Cedulle Contribueren/contributie Faculteyt Gequoticeert Gevallen Morgengeld Ordinantie Settinge Solaisement Veenraadschap Veengenoten goedkeuren, zijn zegel hechten aan lijst, akte, schriftelijke verklaring jaarlijks verschuldigde bijdrage over de ingebrachte veengronden vermogen opleggen van een aandeel in een hoofdelijke omslag goedgekeurd polder- en waterschapslasten, geheven per morgen bevel, verordening schatting, taxatie, hoofdelijke omslag verlichting bestuur van het waterschap bezitters van veengronden De beroepen: Backer Breijer Brouwer Cleermaecker Clompmaecker Cremer Cuijper Glaesmaecker Herbergier Hoijmaecker Houtcoper Laeckecoper Mandemaecker Metselaer Moelenaer Schoenmaecker Smit Snijder Tapper Timmerman Trompet Veenmeijer Vleijshouwer Voerman 2 bakkers 1 breier (kan ook een lakenbewerker zijn) 6 brouwers 3 kleermakers 1 klompenmaker 4 kramers/kleinhandelaars 3 kuipers 2 glasmakers/glasblazers 1 herbergier 2 hoedenmakers (volgens Van Manen in zijn boek) 1 houtkoper 2 laken(linnen)kopers (als nevenberoep) 1 mandenmaker 2 metselaars 1 molenaar 3 schoenmakers 2 smids 2 kleermakers/snijders 6 tappers/drankenhandelaars 4 timmermannen 1 trompetter 7 opzichters, voorlieden, pachters van het veen 1 vleeshouwer, slager 1 koetsier/vrachtrijder Zeven personen zijn met een dubbel beroep genoemd; daarvan is alleen het eerstgenoemde beroep in bovenstaande lijst opgenomen. Bij zes personen wordt het beroep niet vermeld. Gemeentearchief Veenendaal - Veenraadschapsarchief - Inventarisnr 195 - pagina 5
Bronnen/literatuur: - Minuutrequest van de veenraden aan de Staten van Utrecht om goed te keuren een omslag door hen over de ambachts en neringslieden van Veenendaal ter bekostiging van het herstel van den Grebbedijk gedaan. Veenraadschapsarchief Veenendaal, inventarisnr. 195. - D. van Manen:, Veenendaal/2001 - Jan Luyken: Het menselijk bedrijf 1694, herduk z.j. - J. Verdam: Middelnederlandsch handwoordenboek, Den Haag/1932 - P.J.W. van den Berk: Latijn bij genealogisch onderzoek, CBG Den Haag/1997 Gemeentearchief Veenendaal - Veenraadschapsarchief - Inventarisnr 195 - pagina 6