Cultuureducatie VO onderwijs 2013 Stedelijk Museum Amsterdam
Kunstvakken per niveau VMBO Kunstvakken 1 Kunstvakken 1 bestaat uit twee verplichte onderdelen: het leergebied Kunst en cultuur (kerndoelen, zie pag. 3) in de onderbouw en het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) in de bovenbouw. Bij CKV ondernemen leerlingen vier culturele activiteiten en houden zij een kunstdossier bij. Kunstvakken 2 In de bovenbouw van het vmbo kunnen leerlingen in het vrije deel van de theoretische en gemengde leerweg één van de Kunstvakken 2 kiezen: dans, drama, muziek of beeldende vakken (tekenen, handenarbeid, textiele werkvormen, audiovisuele vormgeving, film of fotografie). Kunstvakken 2 wordt afgesloten met een centraal schriftelijk examen en een praktijkexamen. Als leerlingen in een van de andere leerwegen een van de kunstvakken kiezen telt het niet mee als examenvak. Cultuurcoördinator De overgrote meerderheid van de scholen heeft een cultuurcoördinator in dienst. De taken van de cultuurcoördinator lopen uiteen van het selecteren en organiseren van culturele activiteiten voor de school, het inbedden van cultuureducatie in het onderwijsprogramma tot het vergroten van het draagvlak voor cultuureducatie binnen de school en het ontwikkelen van schoolbeleid voor cultuureducatie. HAVO/VWO CKV Het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) is een verplicht vak in de bovenbouw van het havo en vwo. De algemene doelstelling van CKV luidt: De kandidaat kan een gemotiveerde keuze maken uit voor hem betekenisvolle activiteiten op het gebied van kunst en cultuur. De leerlingen gaan op bezoek bij culturele instellingen en nemen deel aan culturele activiteiten. Zij leggen hiervan verslag in een kunstdossier. KCV Leerlingen op het vwo kunnen in plaats van CKV kiezen voor Klassieke Culturele Vorming (KCV). Scholen bieden KCV ook aan als keuzevak in het vrije deel voor havoleerlingen. Bij KCV staat de antieke cultuur centraal. Kunstvakken In het profiel Cultuur & Maatschappij en/of in het vrije deel kunnen leerlingen kiezen voor het vak Kunst. Dit vak bestaat uit Kunst Algemeen (voorheen CKV2) en Kunst Beeldend/Dans/Drama of Muziek (voorheen CKV3). Kunst Algemeen Kunst Algemeen behandelt de algemene theorie (cultuurgeschiedenis) van beeldende kunst en vormgeving, muziek, dans en theater. Aan de hand van zes invalshoeken worden zes onderwerpen bestudeerd. Kunst Algemeen wordt afgesloten met een centraal examen. Invalshoeken: - Kunst en religie, levensbeschouwing - Kunst en esthetica - Kunstenaar en opdrachtgever; politieke en economische Macht - Kunst en vermaak 2
- Kunst, wetenschap en techniek - Kunst intercultureel Kunst Beeldend/Dans/Drama/Muziek Kunst Beeldend/Dans/Drama of Muziek bestaat uit twee vakonderdelen: praktijk en vaktheorie. Leerlingen kiezen voor één discipline. De praktische en vaktheoretische delen worden afgesloten met een schoolexamen. Kunstvakken oude stijl De kunstvakken oude stijl zijn tekenen, handvaardigheid, textiele vormgeving en muziek. Deze vakken worden afgesloten met een schoolexamen en een centraal examen. Cultuurcoördinator De overgrote meerderheid van de scholen heeft een cultuurcoördinator in dienst. De taken van de cultuurcoördinator lopen uiteen van het selecteren en organiseren van culturele activiteiten voor de school, het inbedden van cultuureducatie in het onderwijsprogramma tot het vergroten van het draagvlak voor cultuureducatie binnen de school en het ontwikkelen van schoolbeleid voor cultuureducatie. Bijzonderheden Scholen met veel cultuur Cultuurprofielschool Scholen die extra aandacht willen geven aan cultuureducatie, kunnen zich ontwikkelen tot cultuurprofielschool. Op cultuurprofielscholen staat kunst en cultuur prominent op het programma en sluiten de kunstvakken zoveel mogelijk aan bij de andere vakken. Daarbij werken deze scholen nauw samen met culturele instellingen. Cultuuurprofielscholen kunnen ervoor kiezen zich op alle leerlingen te richten of specifiek op talent. Meer informatie: http://www.cultuurprofielscholen.nl/ Brede school Brede scholen combineren onderwijs met opvang, zorg, welzijn, sport en cultuur. Het doel van de brede scholen is om de leerlingen meer ontwikkelingskansen te bieden, onder meer op het gebied van kunst en cultuur. 3
Kerndoelen/eindtermen per niveau Onderbouw Er zijn in totaal 58 kerndoelen aanwezig in de onderbouw (op alle niveau s: VMBO/HAVO/VWO). De kerndoelen 48 t/m 52 hebben betrekking op het leergebied Kunst en Cultuur. In de onderbouw moeten leerlingen ten minste 2 vakken volgen die bij de cultuureducatie horen. Ze kunnen kiezen uit beeldende vorming (tekenen, handvaardigheid, fotografie, film, audiovisuele vorming), muziek, drama en dans. Onderbouwleerlingen mogen niet kiezen voor uitsluitend beeldende vakken of voor een combinatie die alleen bestaat uit drama en dans. In het eerste leerjaar kan de school besluiten om een oriëntatie op de vakken muziek, dans, drama en vakken uit de beeldende vorming te geven. In de onderbouw kiezen scholen zelf hoe zij de leerinhouden ordenen en aanbieden. 48. De leerling leert door het gebruik van elementaire vaardigheden de zeggingskracht van verschillende kunstzinnige disciplines te onderzoeken en toe te passen om eigen gevoelens uit te drukken, ervaringen vast te leggen, verbeelding vorm te geven en communicatie te bewerkstelligen.. 49. De leerling leert eigen kunstzinnig werk, alleen of als deelnemer in een groep, aan derden te presenteren. 50. De leerling leert, op grond van enige achtergrondkennis te kijken naar beeldende kunst, te luisteren naar muziek en te kijken en luisteren naar theater-, dans- en filmvoorstellingen. 51. De leerling leert met behulp van visuele of auditieve middelen verslag te doen van deelname aan kunstzinnige activiteiten, als toeschouwer en als deelnemer. 52. De leerling leert mondeling of schriftelijk te reflecteren op eigen werk en werk van anderen, waaronder dat van kunstenaars Eindtermen voor vmbo Kunstvakken 1 Bij het centrale examen voor kunstvakken 2, beeldende vorming, vmbo staat per jaar een ander thema centraal. Hieronder een overzicht van relevante informatie over het thema, de subthema s en lesmateriaal dat daarbij aansluit. Kunstvakken 2, beeldende vorming, vmbo Thema: Onderweg 4
Subthema s: de levenstrap het fenomeen Wereldtentoonstelling Reizen van kunstenaars naar Noord-Afrika en naar Het Nabije Oosten in de negentiende en twintigste eeuw Eindtermen voor havo/vwo Tehatex, havo, 2013 Thema: Rijkdom en weelde Het centraal examen heeft betrekking op de periode van het romaans tot heden, met nadruk op de periode vanaf 1800. Kunst, architectuur en vormgeving vanaf het neoclassicisme in de 19de eeuw tot heden komen derhalve in het examen aan de orde. In het examen 2013 zal uit de periode van vóór 1800 aandacht worden besteed aan de middeleeuwen. Het centraal examen 2013 gaat over rijkdom en over de verschillende manieren waarop en redenen waarom kunstenaars, architecten en vormgevers weelde en waarde(n) in hun werk tot uitdrukking brengen. Tehatex, vwo, 2013 Thema: Engagement Dit thema wordt uitgesplitst in vier samenhangende subthema s Emancipatie, Utopie Politiek en Sociaal, ook wel contexten genoemd. Het thema heeft met name betrekking op de drie volgende periodes: 1750-1900, 1900-1945 en 1945-heden. Daarnaast kunnen er relaties gelegd worden met de periodes 1000-1400 en 1400-1600. Het thema kan worden benaderd vanuit deze probleemstellingen: 1. Op welke wijze speelt engagement vanaf 1750 een rol in de beeldende kunst, vormgeving en architectuur in verschillende tijdperken? 2. Hoe krijgt engagement vorm in de beeldende kunst, vormgeving en architectuur? 3. Welke maatschappelijke ontwikkelingen zijn van invloed op het engagement van beeldend kunstenaars, vormgevers en architecten? 4. In hoeverre en op welke wijze slagen kunstenaars, vormgevers en architecten in hun intenties? Meer info: http://www.examenblad.nl/ of http://havovwo.nl/ 5
Huidige ontwikkelingen CJP Cultuurkaart in schooljaar 2012-2013 Wat is er anders ten opzichte van vorig jaar? De infrastructuur, de betaal- en de samenwerkingsmogelijkheden zijn zo goed als gelijk met die van afgelopen jaren. Het grote verschil zit hem vooral in de herkomst van het geld. Tot en met schooljaar 2011-2012 werd de CJP Cultuurkaart en de 15,- die eraan gekoppeld was, volledig gefinancierd door het ministerie van OCW. Dit jaar (2013-2014) draagt de school zelf een deel van de lasten. Er wordt 5,- per leerling beschikbaar gesteld door het Fonds Cultuur & School. De school kan meedoen met de CJP Cultuurkaart door voor alle leerlingen CJP Cultuurkaarten aan te vragen. Voor iedere aangemelde leerling berekent CJP 2,- productie- en distributiekosten. Daarnaast kan de school een keuze maken: De school stelt via de CJP Cultuurkaart voor alle leerlingen van de school minimaal 10,- per leerling beschikbaar voor culturele activiteiten. De 5,- tegoed van alle leerlingen kan dan bij het schooltegoed gevoegd worden. De docent beschikt voor alle leerlingen over het totale tegoed van 15,-. Dit kost de school 12,- per leerling. De school stelt via de CJP Cultuurkaart in een beperkt aantal klassen minimaal 10,- per leerling beschikbaar voor culturele activiteiten. De 5,- tegoed van de leerlingen in een beperkt aantal klassen kan bij het schooltegoed gevoegd worden. De docent beschikt voor een beperkt aantal klassen over het totale tegoed van 15,-. De school schaft alleen de CJP Cultuurkaart aan. Alle leerlingen hebben een individueel tegoed van 5,- op hun CJP Cultuurkaart. Dit kost de school 2,- per leerling. De toekomst is nog onzeker, ook voor CJP zelf. Het is nog afwachten welke vorm de Cultuurkaart in kalenderjaar 2014-2015 krijgt. Wetsvoorstel afschaffing CKV Het wetsvoorstel werd ingediend door oud-ministers Van Bijsterveldt (OCW) en Verhagen (EL&I). Zij pleiten in het wetsvoorstel voor het afschaffen van het verplichte vak culturele kunstzinnige vorming (ckv) per schooljaar 2014-2015. In plaats van ckv moet een 'algemene wettelijke opdracht voor culturele vorming' worden ingevoerd. Daarnaast wordt wiskunde verplicht in het profiel Cultuur en Maatschappij in de havo. Dat betekent dat in het verplichte profieldeel nog slechts gekozen kan worden tussen een cultuur- en een maatschappijvak. Het wetsvoorstel is bedoeld om scholen meer ruimte te geven voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde. Daarnaast beoogt het voorstel 'een kwaliteitsimpuls ten aanzien van de culturele en vormende taak van het onderwijs'. Er zijn veel protesten en reacties geweest met betrekking tot dit onderwerp. Het is op dit moment nog onduidelijk hoe het afloopt. 6
Cultuurnetwerk Nederland/Kunstfactor LKCA Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst is op 1 januari 2013 ontstaan uit een samenvoeging van Cultuurnetwerk Nederland (landelijk expertisecentrum cultuureducatie) en Kunstfactor (sectorinstituut amateurkunst). Cultuurnetwerk en Kunstfactor zijn opgeheven. Belangrijke actoren binnen cultuureducatie Piet Hagenaars Voormalig directeur van Cultuurnetwerk en huidig interim-directeur bij het LKCA. Melvin Crone Voorzitter vaststellingscommissie tehatex bij College voor Examens VWO Voorzitter syllabuscommissie tehatex bij College van Examens VWO Docent AHK Wim Majoor Voorzitter VONKC (Vereniging Onderwijs Kunst en Cultuur) 7
Peggy Brandon Directeur Mocca (expertisenetwerk cultuureducatie) Olivia Glebbeek Accountmanager voortgezet onderwijs Mocca Clare McGrath Accountmanager voortgezet onderwijs Mocca Jan Brands Directeur Kunstconnectie 8
Marcel de Groen Directeur Kunstkeur Harry Baggen Community manager Digitale school Cijfers Museumbezoeken 59% van de bevolking bezoekt nooit het museum, 41% bezoekt een museum minstens 1x per jaar, 34% minder dan 1x per kwartaal en 8% 1x per kwartaal of vaker. 7% van de bevolking is in het bezit van een Museumjaarkaart. Docenten Op dit moment zijn er 77.000 docenten in het VO binnen Nederland, waarvan 15.000 CKV-docent zijn. Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek ICCers Er zijn circa 2000 personen in Nederland opgeleid tot ICCer (interne cultuurcoördinator). Bron: De interne cultuurcoördinator in beeld, Cultuurnetwerk.nl 9
CJP Het Nederlandse Cultureel Jongeren Paspoort is de pas waarmee Nederlandse jongeren (tot de leeftijd van 30 jaar) korting krijgen op toegangskaartjes voor bepaalde culturele activiteiten zoals films, concerten, theater en musea of korting op abonnementen voor tijdschriften, kunstuitleen en dergelijke. Feiten: - 75.000 jongeren in Nederland hebben een CJP-pas. - Ruim 940.000 leerlingen ontvingen een Cultuurkaart - Bijna 28.000 docenten beschikken over een Cultuurkaart. - Rond 1.600 educatief medewerkers van culturele instellingen hebben een Cultuurkaart. CJP heeft daarnaast een onderzoek gedaan naar de verschillende soorten van cultuurbeleving onder jongeren. 10
Toelichting typen (Jaarverslag CJP, 2011 / publicatie Cultureel Jongeren Profiel, 2012) 11