woord vooraf Jaarverslag 2011
inhoud Verslag van het jaar 2011, zoals dit op hoofdlijnen is vastgesteld door het Algemeen Bestuur van Stichting STABU in haar vergadering op 12 april 2012. 2 Woord vooraf: voorzitter J.A.M. Altenburg 3 I organisatie 4 II Producten 9 iii diensten 20 iv Projecten nationaal 24 Projecten internationaal 28 v financieel verslag 2011 32 Bijlagen: 1. Overzicht project- en werkgroepleden per 31-12-2011. 45 2. Overzicht van de aan STABU gelieerde systeemhuizen met besteksverwerkende programmatuur per 31-12-2011. 51 3. Overzicht STABU-licentiehouders per 31-12-2011. 53 4. Overzicht fabrikanten met productspecificaties in STABU-systematiek per 31-12-2011. 85 5. Overzicht gecontroleerde bestekservices per 31-12-2011. 102 6. Overzicht gediplomeerde bestekschrijvers, opleidingsjaar 2010/2011. 106 7. STABU-publicaties in 2011. 108 8. Verantwoording uitgave 2011-1 en uitgave 2011-2. 110
woord vooraf 3 Op 13 oktober 1976 werd Stichting STABU officieel opgericht onder auspiciën van de toenmalige Vereniging UGCB, met vele partners, veel verschillende subsidies en een klein werkapparaat. De aanbevelingen in het rapport Naar een ordening van de bouwmarkt van het ministerie van Economische Zaken hebben geleid tot het opstellen van het Standaardbestek voor de Burger- en Utiliteitsbouw dat in mei 1986 aan de markt werd gepresenteerd. Vanaf dat moment heeft STABU een eigen plaats bevochten en gekregen en heeft vanaf dat moment - zonder verdere subsidies - zelfstandig gefunctioneerd. Het bestendigen van de relatie tussen haar gebruikers en STABU is altijd het uitgangspunt voor nieuwe ontwikkelingen. Zo is het toenmalige Standaard Referentiebestek voor de Woningbouw (SRW) inclusief het onderhoudsdeel (SROW) in 1991 geïntegreerd met STABU, inclusief de omzetting naar een elektronische toepassing aansluitend op de toenmalige opkomst van Personal Computers. Ongeveer vijfentwintig softwarehuizen investeerden toen in de STABU-systematiek voor allerlei softwareprogramma s met verschillende besturingsystemen. De wensen uit de markt om meer bouwinformatie met elkaar te kunnen verbinden heeft geleid tot investeringen in standaarden zoals STABU- Element, de internationale ontwikkeling van de buildingsmart Data Dictionary en de komende tabel die de buitenruimten, gebouwtypen en binnenruimten standaardiseert. Snellere en betere informatie voor haar gebruikers leidt nu tot de ontwikkeling van het Bouwbreed Informatiesysteem op internet dat naast de genoemde standaarden ook de bijbehorende specificaties op juridisch/administratief en technisch gebied bevat. Dit wordt ondersteund door de levering van de beroepsopleiding bestekschrijver en vele cursussen gericht op nieuwe en specifieke onderwerpen. Vijfendertig jaar STABU laat een organisatie zien in de kracht van haar leven met een dienstverlening die gericht is op de optimale ondersteuning van haar gebruikers. We gaan met opgeheven hoofd op naar het volgende jubileum! J.A.M. Altenburg voorzitter STABU Om efficiënter bepaalde producten te kunnen voorschrijven zijn in samenwerking met de toeleveranciers de zogenaamde fabrikantgebonden productspecificaties ontwikkeld die momenteel in de STABU-database een half miljoen producten specificeren.
I Organisatie 2008 4
Algemeen bestuur woord vooraf Kring van Ondersteuners Organisatie 5 Algemeen Bestuur Het Algemeen Bestuur van Stichting STABU bestaat uit leden, afgevaardigd namens de complete bouwbranche. De samenstelling per 31-12-2011 is als volgt: voorzitter vicevoorzitter penningmeester leden Mutatie : J.A.M. Altenburg/ ministerie van BZK, Rijksgebouwendienst : mr. G.Th. Colenbrander/NLingenieurs : ir. L.J. Rienks/BNA : mr. P.J.M.W. Clerx/Bouwend Nederland : D. Duffels (NVTB) : J.H.M.A. Erven/Ministerie van Defensie DVD : ir. C.P.C. Flipse/Bouwend Nederland : ir. ing. R. de Reus/UNETO-VNI : ing. P.J.M. Slangen/VNG : ing. C. Smit/UNETO-VNI : drs. ing. P.A. de Vrije/Aedes : In het verslagjaar hebben zich geen bestuurswijzigingen voorgedaan. De leden van het Algemeen Bestuur zijn tijdens de drie vergaderingen op 25 maart, 8 september en 8 december 2011 geïnformeerd over het personeelsbeleid, stand van zaken financiën en hebben de begroting vastgesteld. Daarnaast zijn de diverse ontwikkelingen op het gebied van het Bouwbreed Informatiesysteem online aan bod gekomen en is het ondernemingsplan 2012-2017 vastgesteld. Kring van Ondersteuners Diverse organisaties die niet direct in aanmerking komen voor een positie in het Algemeen Bestuur, zijn vertegenwoordigd in de Kring van Ondersteuners. Via participatie in de Kring van Ondersteuners worden deze organisaties in de gelegenheid gesteld sturing te geven aan het beleid van Stichting STABU. De samenstelling van de Kring van Ondersteuners per 31-12-2011 is: ABT bv; VKG, Vereniging van Kunststof Gevelelementenindustrie; Witteveen en Bos Raadgevend Ingenieurs. Zowel een zetel in het bestuur en lid van de Kring van Ondersteuners is UNETO-VNI. De Kring van Ondersteuners is in het verslagjaar schriftelijk op de hoogte gesteld van de diverse nieuwe ontwikkelingen bij STABU.
klankbordgroep gebruikers Organisatie 6 Klankbordgroep gebruikers De Klankbordgroep gebruikers is voortgekomen uit de STABU-gebruikersbijeenkomsten. De leden van de Klankbordgroep zijn vanwege hun kennis en ervaring gevraagd mee te denken met betrekking tot de inhoud van de STABU-systematiek. Samenstelling Klankbordgroep gebruikers per 31-12-2011: ing. S.J.J. Everaers/Ze-bra-plan Bouwkostenadviesbureau; G.C.M. van de Goot/Stichting STABU; J.H.M. Heijne/ABT bv; ir. M.L.A.M. van Hezik/Stichting STABU; S. Katier/KABU; H. Kocken/Brabant Wonen; ir. E. Meter/Meter Bouwconsult; ing. H.H.M. Miltenburg/STABU; D.J. Mudde/EGM Bouwadviseurs; L.J. Versloot/Versloot Bouwbestek; ir. S. Zonneveld/BAM Utiliteitsbouw. Mutaties De heer B. den Hartog (ABT), F.H. Katier (KABU), ing. J.G.G. Swagers (STABU) hebben in het verslagjaar afscheid genomen. Nieuw toegetreden zijn J.H.M. Heijne (ABT), S. Katier (KABU), en ing. H.H.M. Miltenburg (STABU). De Klankbordgroep gebruikers is in het verslagjaar bijeengekomen op 29 juni. Tijdens deze vergadering is uitvoerig gesproken over de wensen vanuit de gebruikersgroep over uitbreidingen van de STABU-systematiek en de plannen van STABU voor toekomstige ontwikkelingen.
stabu-bureau Organisatie 7 STABU-bureau De bezetting van het personeel van het STABU-bureau is per 31-12-2011: G.J. Annokkee : projectcoördinator elektrotechniek ir. R.H. Baayen : hoofd technische zaken S.A. Brands LL.B. : projectcoördinator juridische zaken C. Bos : projectcoördinator werktuigbouwkunde/elektrotechniek (60%) ing. C. Cornax : senior projectcoördinator werktuigbouwkunde en procestechniek H. Ekkerman : medewerkster licentiebeheer/telefoniste/receptioniste (90%) H.C. Gidding : account / sales officer G.C.M. van de Goot : uitgever/inkoper/accommodatiebeheerder F. Gouw : projectcoördinator bouwkunde ir. M.L.A.M. van Hezik : algemeen directeur S.S. Hulleman : medewerkster licentiebeheer/telefoniste/receptioniste (65%) D.B. Kervel : public relations officer E. Megens : secretarieel medewerkster (80%) ing. H.H.M. Miltenburg : hoofd opleidingen C.T.M. Molmans : boekhoudkundig medewerkster (45%) ing. R.M.A. van Passel : programmeur (80%) J.J. Plaisier : projectcoördinator bouwkunde J.M. Ruijs : systeem-/bestandsbeheerder J. Schaap : account / sales officer (80%) J. Siegers : gastvrouw (37,5%) M.H. Simonse : hoofd bedrijfsvoering, plaatsvervangend directeur ing. J.G.G. Swagers : coördinator externe kwaliteit E. van der Tuuk : hoofd secretariaat (90%) bc. G.W. Veen : projectcoördinator informatiemanagement (85%) J.T. Veenbaas : projectcoördinator bouwkunde H. Wildekamp : hoofd boekhouding (70%) Het fulltime-equivalent (fte) is 22,83. Mutaties Mevrouw S. van Laar heeft op 5 juli 2011 afscheid genomen van haar collega s van Stichting STABU na een arbeidstermijn van 10 jaar. Eind 2009 is de heer ing. R.M.A. van Passel extern bij STABU ingehuurd om het migratieproject van de STABU database naar een online systeem te realiseren. Sinds 1 februari 2011 is dit overgegaan in een vast dienstverband. Per 1 juni 2011 is de heer H.C. Gidding als sales/account officer het verkoopteam komen versterken. Hij richt zich op relatiebeheer en verkoop van onder meer Fabrikantgebonden Product Specificaties en de licenties STABU-systematiek.
jubilea Project- en werkgroepen Organisatie 8 Jubilea De heer ir. M.L.A.M. van Hezik vierde op 1 juni 2011 zijn 25-jarig dienstverband bij STABU. Tijdens het Gala van de Nederlandse Bouw op 8 februari 2011 is hij bovendien benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij kreeg de onderscheiding voor zijn maatschappelijke werkzaamheden en zijn inzet voor de bouwsector. Project- en werkgroepen De nodige inbreng vanuit de markt wordt geleverd vanuit de brancheorganisaties door middel van het aandragen van kennis via de diverse project- en werkgroepen van Stichting STABU. De coördinatie van de project- en werkgroepen ligt bij de projectcoördinatoren bouwkunde, werktuigbouwkunde, elektrotechniek en juridische zaken van STABU. Een overzicht van alle project- en werkgroepen is opgenomen in bijlage 1.
9 II Producten 2008
Online Bouwbreed Informatiesysteem Producten 10 Online Bouwbreed Informatiesysteem Het voornemen van STABU om compleet de digitale weg in te slaan en dus als STABU online te gaan opereren is in daden omgezet. Alle overwegingen zijn in kaart gebracht om gebruikers voor te bereiden op de op stapel staande veranderingen. Het Bouwbreed Informatiesysteem is het gereedschap voor alle partijen in het bouwproces. Van ontwikkeling tot bouw, van beheer tot (verantwoord) slopen. De taak van STABU is het ontwikkelen van standaarden voor de uitwisseling van kwalitatieve technische informatie voor het gehele bouwproces (BIM). Met de ontwikkeling van STABU Online biedt Stichting STABU een infrastructuur die door de sector kan worden toegepast bij de opbouw en uitwisseling van informatie in het bouwproces. Onderscheid wordt daarbij gemaakt tussen de eindgebruikersoftware (door derden geleverd) en de standaarden, infrastructuur en benodigd gereedschap om deze zo optimaal mogelijk in te kunnen zetten (STABU). De softwarebedrijven en andere partijen die hebben aangegeven te willen investeren in de online-ontwikkelingen zijn in bijlage 2 opgenomen.
STABU Standaard Werksoorten Producten 11 STABU Standaard Werksoorten Met deze STABU Standaard wordt ruim de helft van alle bouwprojecten in Nederland gespecificeerd in bestekken. Dat betekent dat de ruim 1700 STABU-licentiehouders jaarlijks bouwprojecten op de markt brengen met een waarde van 35-40 miljard Euro, zowel nieuwbouw als renovatie. In bijlage 3 is het overzicht van alle licentiehouders per 31-12-2011 opgenomen. Deze specificaties zijn er in alle gewenste mogelijkheden: algemene specificaties met de complete lijst van de kenmerken van bepaalde onderdelen van te bouwen of te renoveren projecten; specificaties gebaseerd op de bestaande Nederlandse of Europese Normen waarmee zeer precies de kwaliteit van de onderdelen wordt vastgelegd; specificaties gebaseerd op de Beoordelingsrichtlijnen van SBK/KOMO waarbij producten met kwaliteitsgarantie kunnen worden voorgeschreven; specificaties van de toeleveranciers die de gevraagde producten kunnen leveren. Deze Fabrikantgebonden Product Specificaties beschrijven ruim 500.000 bouwproducten. In de uitgave 2011-1 van de STABUbestekssystematiek zijn belangrijke wijzigingen toegepast. Nieuwe specificaties voor industriële verfsystemen, luchtkoeling waarbij lucht gekoeld wordt volgens de Statiq-Cooling-methode, veranderingen op het gebied van milieukenmerken, teksten voor restauraties dakpannen en leien. Ook is de update aangevuld met teksten om vast te leggen op welke wijze de bedrijfs- en bedieningsvoorschriften in installaties in woningen moeten zijn uitgevoerd (in samenwerking met Uneto-VNI en het voormalige VROM). Veel aandacht is in de uitgave 2011-2 geschonken aan aanpassingen als gevolg van veranderende regelgeving, nieuwe en aangepaste Normen en Beoordelingsrichtlijnen. In de administratieve bepalingen zijn bovendien nieuwe verzekeringsteksten opgenomen betreffende de CAR-verzekering. De brochure is op de website van STABU geplaatst. De uitgaven 2011-1 en 2011-2 zijn verzonden naar alle geregistreerde licentiehouders van STABU. Een overzicht van de wijzigingen is in bijlage 8 opgenomen.
STABU Standaard Elementen Producten 12 STABU Standaard Elementen Deze nieuwe standaard is op het internet beschikbaar voor alle relevante partijen die hun eigen informatie aan deze standaard willen koppelen. Er zijn al koppelingen met CAD (Revit) op de markt, er zijn uitbreidingen van bestekkenprogramma s in de maak en er wordt geïnvesteerd in koppelingen met kostenbibliotheken. Stichting STABU gaat uit van het beheren en uitgeven van open standaarden en sluit voor het correcte gebruik zogenaamde exploitatieovereenkomsten af met geïnteresseerde partijen. De standaard zelf is de verdere uitwerking van de bestaande Elementenmethode (NL/ SfB, tabel 1) waarbij STABU het braakliggende terrein tussen de elementen en de ontbrekende kleine onderdelen heeft ingevuld. Met name voor de installaties zijn er veel meer mogelijkheden geschapen om deze op verschillende niveaus te beschrijven en zijn alle typen installaties nu beschikbaar.
STABU Standaard Ruimtelijke Objectenmodel STABU-Standaard - boekuitgave Producten 13 STABU Standaard Gebouwen en ruimten In het streven naar een betere aansluiting op de basis van de opdrachtgever, het ontwerp maar ook de budgetbewaking komt de nieuwe Ruimtetabel van STABU om de hoek kijken. Op 10 mei 2011 is de eerste versie van deze nieuwe standaard gepresenteerd aan alle betrokkenen die hun kennis en ervaring beschikbaar hebben gesteld om deze standaard te kunnen ontwikkelen. Het vertrekpunt voor de opstelling van deze standaard is dat de rijksoverheid op basis van een projectmatige aanpak structurele inspecties van haar onroerend goed wil doen op basis van prestatie-eisen die worden gesteld aan de betreffende ruimten en gebouwen. Naast het Bouwbesluit als wettelijk uitgangspunt is tevens rekening gehouden met de eis dat er een goede koppeling mogelijk moet zijn met de financiële gegevens van het vastgoed en met de BREEAM (duurzaamheidskeurmerk voor gebouwen) structuur. Hoewel de classificatie van deze tabel pas wordt toegevoegd als de inhoud is goedgekeurd en afgerond zijn er al partijen die - vooruitlopend op deze ontwikkeling - nu al koppelingen willen leggen met hun eigen software. STABU-Standaard - boekuitgave De STABU-Standaard is de uitgave waarin de basis kwaliteitseisen staan omschreven waaraan een werk moet voldoen op zowel technisch als administratief gebied. Dit boekwerk wordt ongeveer iedere vijf jaar aangepast aan de meest recente ontwikkelingen in de bouw- en installatiewereld. De STABU-Standaard wordt integraal onderdeel verklaard van projectbestekken. Iedere opdrachtgever, architect, adviseur, aannemer, installateur, onderaannemer en toeleverancier dient daarom over dit boekwerk te beschikken. De vaststelling van de nieuwe Uniforme Administratieve Voorwaarden heeft in het verslagjaar niet plaatsgevonden, daardoor is publicatie van de nieuwe STABU-Standaard (ter vervanging van de STABU-Standaard 2007) ook uitgesteld tot 2012.
Fabrikantendiensten Producten 14 Fabrikantendiensten Fabrikantgebonden Product Specificaties (FPS en) zijn beschrijvingen van producten van fabrikanten die de Nederlandse bestekschrijvers gebruiken om hun project mee te specificeren. Deze FPS en zijn in goed overleg tussen de betrokken fabrikant en Stichting STABU opgesteld en worden door STABU rechtstreeks opgenomen in de STABU²-database die twee maal per jaar aan alle aangesloten bestekschrijvers wordt uitgeleverd. De STABU²-database en alle specificaties die als FPS opgenomen zijn, worden op de PC van de gebruikers geïnstalleerd. Daarmee zijn de FPS en altijd benaderbaar vanuit de PC van de gebruiker. Met de STABU²database worden jaarlijks projectbestekken op de markt gebracht die een waarde tussen de 35 en 40 miljard euro vertegenwoordigen. STABU rekent als not-for-profit organisatie uitsluitend de kosten die het opstellen, onderhouden en distribueren van de Fabrikantgebonden Product Specificaties met zich meebrengen. De FPS wordt twee jaar in het systeem opgenomen inclusief de koppeling met alle relevante productinformatie van dezelfde fabrikant die er op het internet te vinden is zoals CAD-tekeningen, brochures, instructie of demofilm, commerciële productinformatie etc. In bijlage 4 is het overzicht opgenomen van alle fabrikanten met productspecificaties in de STABU-systematiek. Bestekservices zijn zoeksystemen per fabrikant waarmee, door een aantal selectievragen af te lopen, een STABU-bestektekst wordt geproduceerd. Deze tekst moet daarna overgeheveld worden naar het projectbestek (via het klembord of anderszins). Vaak wordt in deze bestekservices ook productinformatie opgenomen. Deze bestekservices worden momenteel door vier commerciële partijen aangeboden, dit zijn in alfabetische volgorde: 1. ipi Services 2. NBD-online / Nederlandse Bouw Documentatie als onderdeel van Sdu Uitgevers. 3. Twee Snoeken Automatisering BV 4. ZeeBoer b.v. Uiteraard is een fabrikant vrij om zonder tussenkomst van commerciële partijen zelf een bestekservice te ontwikkelen. STABU controleert of deze aanbieders wel de laatste versie van de STABU²-database gebruiken en geeft aan met een goedkeuringsstempel of dat ook het geval is. Het overzicht van gecontroleerde bestekservices is in bijlage 5 opgenomen. Bestekservices worden uitsluitend op het internet aangeboden via twee ingangen, t.w. http://www.bestekservices.nl en www.nationalebesteksite.nl.
STABU-website Producten 15 STABU-website Naast alle informatie over bouwregelgeving die op de STABU-website is te vinden, leent het medium zich ook voor het informeren van de bezoekers van de website over nieuwe ontwikkelingen, beleidswijzigingen, maar ook over gebruikers- en voorlichtingsbijeenkomsten. Van de mogelijkheid om informatie aan te vragen en bestellingen te doen wordt veelvuldig gebruik gemaakt. Op de startpagina staan de laatste nieuwsberichten van STABU, informatie over de producten en diensten, opleidingen, internationale ontwikkelingen e.d. Bovendien zijn met het beschikbaar gestelde wachtwoord voor alle licentiehouders de updates van STABU van de website te downloaden. Deze versie is enkele weken voorafgaand aan de postzending verkrijgbaar. Op de website zijn ook de volgende voorbeeldbestekken opgenomen: - Voorbeeldbestek eengezinswoning; - DVD Sjabloonbestek van Dienst Vastgoed Defensie; - RGD RS referentieteksten van Rijksgebouwendienst; - BNA Aanbevelingen; - Referentiebestek TNO Dutch Centre for Health Assets; - Bliksembeveiliging voorbeeldbestek. De bestaande web-brochure Ketenaansprakelijkheid is in het verslagjaar aangepast op nieuwe wet- en regelgeving. In het verslagjaar is het overzicht van geregistreerde licentiehouders verbeterd. Het is mogelijk om zowel op naam, licentienummer, postcode en plaats te zoeken. Met behulp van zoeken op regio kan bovendien binnen een specifiek gebied naar licentiehouders worden gezocht.
Opleidingen en cursussen Producten 16 Opleidingen en cursussen Stichting STABU verzorgt een breed pakket aan cursussen, gericht op de dagelijkse praktijk van bouwcontracten. Eind augustus is vanwege de nieuwe UAV een cursus op touw gezet. Cursus UAV 2011 Vanwege het uitbrengen van de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken heeft STABU daarvoor een dagcursus geïnitieerd. De consequenties voor o.a. bestekken en de verschillen ten opzichte van de U.A.V. 1989 komen tijdens de cursus uitgebreid aan bod. De cursus is vijf keer gehouden en er hebben 104 cursisten aan deelgenomen. Beroepsopleiding Bestekschrijver Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds grotere kennis en deskundigheid van de bestekschrijver. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. De docenten die aan de opleiding verbonden zijn, hebben brede kennis van hun specifieke vakgebied. Dagelijks worden zij geconfronteerd met het in de cursus behandelde. De Opleiding Bestekschrijver heeft in het verslagjaar in totaal 37 gediplomeerde bestekschrijvers opgeleverd. De Opleiding Bestekschrijver staat onder toezicht van het Algemeen Bestuur van Stichting STABU en voor de beoordeling van het niveau van het examen staat een examencommissie garant, waarin afgevaardigden namens BNA en NLingenieurs zitting hebben genomen. In bijlage 6 is een overzicht opgenomen van gediplomeerde bestekschrijvers van het opleidingsjaar 2010/2011. Opfriscursus Bestekschrijver De Opfriscursus Bestekschrijver is speciaal bedoeld voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen. Door middel van de tweedaagse opfriscursus is het mogelijk om kennis te nemen van o.a. wijzigingen in wet- en regelgeving en de gevolgen daarvan. In het verslagjaar is de Opfriscursus Bestekschrijver een keer gehouden en hebben vijf cursisten hieraan deelgenomen. Cursus STABU-bestekssystematiek Om de invoering van de STABUbestekssystematiek binnen een organisatie snel en effectief te laten verlopen wordt door Stichting STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt men volledig vertrouwd met de STABU-bestekssystematiek. In het verslagjaar is de cursus STABU-bestekssystematiek vijf keer met succes georganiseerd, in totaal hebben 44 cursisten deze cursus bijgewoond. Cursus STABU Bestekken Lezen Deze cursus behandelt het onderscheiden van risico s en onduidelijkheden bij het lezen en analyseren van projectbestekken. Er is uitgebreid aandacht besteed aan de uitleg van díe administratieve en technische zaken die grote invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de uitvoerende en toeleverende bedrijven in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico s beter ingeschat worden. De cursus STABU Bestekken lezen is in het verslagjaar twee keer gehouden en door 15 cursisten gevolgd.
Opleidingen en cursussen Producten 17 Cursus Garanties in de bouw Om wegwijs te geraken in de complexe wereld van garanties heeft STABU deze cursus opgezet. Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het geen éénduidig begrip. Door middel van deze cursus raakt men vertrouwd met het fenomeen garanties in de bouw. De cursus Garanties in de bouw is in het verslagjaar een keer georganiseerd en is door vier cursisten gevolgd. Cursus Nieuwe samenwerkingsverbanden in de bouw Geïntegreerde contractvormen in de B&U sector zijn niet langer exclusief het domein van rijksopdrachtgevers. Om partijen wegwijs te maken in geïntegreerde contracten in de B&U-sector, wordt door Stichting STABU deze ééndaagse cursus georganiseerd. In het verslagjaar is deze cursus een keer gehouden en hieraan is door vijf personen deelgenomen. Cursus Verzekeringen in de bouw Het nieuwe verzekeringsrecht beïnvloedt de relatie verzekeraar en verzekerde in sterke mate. De cursus Verzekeringen in de bouw is in het verslagjaar twee keer gehouden en door negen cursisten gevolgd. Cursus Dé (rol) van standaardvoorwaarden (UAV/UAVTI etc) bij aanneming van werk in de B&U-sector Deze cursus is nieuw toegevoegd aan het cursussenpakket. Standaardvoorwaarden spelen in de bouw een belangrijke rol. Om wegwijs te geraken in de complexe wereld van standaardvoorwaarden in bouwcontracten heeft STABU deze driedaagse cursus opgezet. Tijdens deze dagen raakt de cursist inhoudelijk geheel vertrouwd met de standaardvoorwaarden in het geheel en dé (rol van) standaardvoorwaarden (UAV/UAVTI etc.) bij aanneming van werk in de B&U-sector specifiek. In het verslagjaar is de cursus eenmaal georganiseerd en door zeven personen bijgewoond. Cursus Effectieve communicatie Uit diverse publicaties van ondermeer de Regieraad Bouw en SBR blijkt dat de faalkosten binnen de bouwbranche worden geschat op ongeveer 10% van de jaaromzet. Uit alle beschikbare documentatie blijkt, dat de factor mens en communicatie de meest kritische succesfactor is. Deze aanleiding is aangepakt om de cursus Effectieve communicatie aan het cursusaanbod toe te voegen. De cursus is in het verslagjaar een keer georganiseerd. Bedrijfsgerichte cursus De volgende organisaties hebben gebruik gemaakt van de mogelijkheid van een bedrijfsgerichte cursus: KOB; NRC; ROC Ter Aa; Kjenning b.v.; Heijmans Beton- en Waterbouw BV, Noord Nederland; Bureau Inkoop en Aanbestedingen Zuidoost-Braban; Ons architecten bv; Woningstichting Den Helder; Bouwend Nederland Afdeling Regio Groningen; Universiteit Utrecht, Directie Vastgoed & Campus, afdeling Technisch Beheer & Advies; Lefier StadGroningen; Universiteit van Amsterdam Facility Services - Huisvesting.
GB-CAS Producten 18 GB-CAS Het afsprakenstelsel is in juni 2007 voor beheer en exploitatie aan STABU overgedragen. STABU neemt op zich dit verder uit te dragen en te beheren. Stichting Geïntegreerd Bouwen is opgeheven, maar de naam leeft voort in het GB CadAfsprakenStelsel, het GB-CAS. Het GB CADAfsprakenStelsel 4.0 bevat afspraken over de volgende CAD onderwerpen: naamgeving van Layers; dit onderwerp bevat alle informatie over de opbouw van de Layer naam, inclusief de toegepaste coderingen per discipline; naamgeving van bibliotheek elementen; hieronder vallen de afspraken voor alle bibliotheek elementen zoals Blocks, Dynamische Blocks, MultiView Blocks, Styles en Families; units gebruik; afspraken over het units gebruik per discipline; koppeling tussen CAD kleuren en plot pennen; afspraken over het gebruik van CAD kleuren in combinatie met plot pennen; gebruik van GB CADAfsprakenStelsel in applicaties; applicatie afhankelijke afspraken.
Objectenbibliotheek PIM/Vondle Producten 19 Objectenbibliotheek In Nederland heeft Stichting STABU de afgelopen jaren veel energie gestoken in de ontwikkeling van haar objectenbibliotheek, die het mogelijk maakt dat computers probleemloos informatie kunnen uitwisselen zoals getekende informatie (CAD), kwaliteitsbepalende informatie (o.a. bestekken) en kosteninformatie. Dit project (LexiCon) is ondergebracht in de internationale organisatie buildingsmart. Onder de vlag IFD Library for buildingsmart wordt verder gewerkt aan de internationale Standaard. Project Informatie Managementsysteem (PIM)/Vondle De gebruikersgroep van PIM/Vondle groeit langzaam maar zeker. De afwikkeling van nieuwe contracten wordt overgelaten aan de Vondle-vertegenwoordiger in Nederland, maar STABU blijft de markt wijzen op het bestaan van dit instrument om efficiënt projectinformatie op het internet te beheren en uit te wisselen.
III Diensten 20
Besteksbeoordeling Bulletin Diensten 21 Besteksbeoordeling Met name bij organisaties die recent licentiehouder van de STABU-bestekssystematiek zijn geworden, bestaat de behoefte aan een beoordeling van hun eerste projectbestek. In het kader van kwaliteitszorg beoordeelt STABU ook ongevraagd en steekproefsgewijs projectbestekken, opgesteld met de STABU-systematiek. In het verslagjaar zijn op verzoek 17 bestekken beoordeeld, voorzien van commentaar en in maximaal een halve dag besproken met de opsteller. Daarnaast zijn 13 projectbestekken steekproefsgewijs opgevraagd en beoordeeld. Bulletin De 26ste jaargang van STABU-bulletin is in de maanden maart, juni, september en december verschenen. Een overzicht van alle publicaties in 2011 is in bijlage 7 opgenomen. In papieren vorm wordt STABU-bulletin verspreid met een oplage van 8500 exemplaren onder de licentiehouders van Stichting STABU (bestekschrijvers), leden van de Bond van Nederlandse Architecten (BNA), leden van NLingenieurs, leden van Aedes (woningcorporaties), gemeenten, projectontwikkelingsmaatschappijen, alle fabrikanten met FPS-bladen in de STABUsystematiek en verdere relaties. Bovendien krijgt het vervolgens een permanente plaats op de website van STABU. Met ingang van de maart editie heeft gastdocent mr. W.J.M. (Pim) Herber een rubriek gekregen recht van spreken genaamd. Daarin gaat hij in op de dagelijkse - met name juridisch getinte - bouwpraktijk. De vertrouwde rubrieken als Uit de praktijk van SMI door M. van Deurzen en P. van den Eijnden, In kort bestek van ir. S.W. Wierda van BNB, Risico van het Vak van wereldwijde financiële dienstverlener AON en Lodewijk Niemöller van KOMO zijn doorgezet. Ook de uitgebreide antwoorden in de vragenrubriek zijn gebleven. Afscheid is genomen van de rubriek Onder Ede van ir. O. Sluizer. Verder is in de bulletins uitgebreid informatie verstrekt over de STABU Standaarden voor BIM, online Bouwbreed Informatiesysteem en diverse nieuwe onderdelen van de STABU²-systematiek.
Bouwbeurs 2011 Bouw & ICT 2011 Diensten 22 Bouwbeurs 2011 STABU was op de Bouwbeurs present in een gezamenlijke stand met Stichting Bouwresearch SBR en met BouwRegelgeving InformatieSystemen BRIS. De gezamenlijke presentatie is gericht op de koppelmogelijkheden die ontstaan nu STABU met haar Bouwbreed Informatiesysteem op internet komt. Koppelingen rechtstreeks (de zogenaamde deeplinks) met onderdelen van het Bouwbesluit (BRIS) en met bijvoorbeeld de Standaardreferentiedetails van SBR en de elementenstructuur van STABU. Getracht is om uit te vinden wat de toekomstige gebruikers het liefste aan informatie gekoppeld willen hebben voor hun dagelijkse beroepspraktijk. Bouw & ICT 2011 Ook was STABU op de bovenverdieping van de Jaarbeurshallen met een stand aanwezig op de beurs Bouw & ICT. De onderwerpen die in deze stand aan de orde kwamen waren de BIMstandaarden die STABU nu beschikbaar heeft en de eerste elementgerichte besteksoftware zoals die momenteel door Duncan Automatisering wordt ontwikkeld. Het was vooral BIM wat de klok sloeg op deze beurs. Niet alleen de BIM-Caseweek was een trekker vanwege de zeer snelle planvorming met verschillende partijen maar ook de vele aangeboden softwarepakketten die met BIM kunnen werken kregen veel aandacht. De verwachting is dat op korte termijn veel architectenbureaus, ingenieursbureaus en grote aannemers gaan investeren in de BIMtechnologie om snel op de BIM-wensen van opdrachtgevers te kunnen inspelen.
Digitale nieuwsbrief STABU-mail Gastcolleges/onderwijslicentie Gebruikersdag Helpdesk STABU-gebruikersgroep op LinkedIn Diensten 23 Digitale nieuwsbrief STABU-mail Negen keer is in het verslagjaar de digitale nieuwsbrief STABU-mail verzonden. Bij het verspreiden van de digitale nieuwsbrief STABU-mail is het uitgangspunt om regelmatig informatie te verschaffen over zogenaamde STABU-evenementen zoals gebruikersdagen, nieuwe uitgaven, voorlichting en beurzen. Tevens worden actuele zaken in een kort artikel weergegeven. Bij uitgebreidere artikelen wordt een korte inleiding opgenomen, waaruit een koppeling naar het uitgebreide artikel op de website is gelegd. STABU-mail wordt gericht verzonden aan ruim 1300 geïnteresseerden. Gastcolleges/onderwijslicentie Regelmatig ontvangt STABU verzoeken van docenten om aanvullende informatie bij het voorbereiden van de lessen. Het aanbod van STABU om voor onderwijsinstellingen gratis gastcolleges te verzorgen tijdens (of naast) de lessen heeft afgelopen schooljaar weer aftrek gevonden bij zowel MBO, HBO als Technische universiteiten. Gebruikersdag Op gezette tijden organiseert Stichting STABU zogeheten gebruikersbijeenkomsten. Deze zijn primair bedoeld voor de gebruikers van de STABU-bestekssystematiek om als bestekschrijver op de hoogte te blijven van ontwikkelingen op administratief en technisch gebied, om met collega-bestekschrijvers van gedachten te wisselen over zaken waar men tegenaan loopt in de dagelijkse praktijk en om direct vragen te kunnen stellen aan STABU over de uitgaven. Op 19 mei en 7 juni zijn de eerste gebruikersdagen van het verslagjaar georganiseerd. De tweede ronde is op 24 november en 7 december gehouden. In totaal hebben bijna 140 bestekschrijvers de gebruikersdagen bijgewoond. Diverse presentaties zijn gehouden uiteenlopend van nieuwe ontwikkelingen en producten van STABU, brochure CAR-verzekering, Afbouwkeur - kwaliteit en zekerheid - samenwerking SBR/STABU, impressie werken met BIM, STABU en weten WAV/WION, schade aan natuursteen voorkomen en weerbewust bouwen. Uiteraard was er ook weer ruime aandacht voor vragen. Helpdesk Stichting STABU biedt de helpende hand bij het vinden van een antwoord op mogelijke vragen via de STABU-helpdesk. De helpdesk levert de grootste bijdrage aan intensiever contact met de gebruikers van de STABU-systematiek op. Naast de mogelijkheden van de STABU-systematiek in algemene zin, worden dagelijks vele vragen beantwoord over inhoudelijke, technische onderwerpen. Het aantal vragen over wet- en regelgeving, administratieve bepalingen, normering en certificering is significant toegenomen. De beantwoording van de vragen vindt zo mogelijk dezelfde dag plaats. Bovendien worden de meest gestelde vragen gepubliceerd in de vragenrubriek van STABU-bulletin en de website. STABU-gebruikersgroep op LinkedIn In het verslagjaar is de STABU-gebruikersgroep op LinkedIn tot ruim 450 leden uitgebreid. STABU bestaat voor en door de bouw en wil zich graag met haar licentiehouders, klanten en geïnteresseerden verbinden en heeft via LinkedIn een extra platform gecreëerd om mee te praten, nieuws en aankondigingen te lezen, vragen te stellen, aan discussies deel te nemen, maar ook de respectievelijk eigen netwerken te vergroten. In het verslagjaar is gedebatteerd over de consequenties BIM op STABU, maar bijvoorbeeld ook over de combinatie van RAW- (GWW-sector) met STABU-bestekken (B&U-sector).
24 IV Projecten Nationaal
Herziening UAV Kennissysteem Bouwrecht (KSBR) Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed Projecten Nationaal 25 Herziening UAV In 1989 zijn de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken 1968 herzien. Het Ministerie van VROM heeft het Instituut voor Bouwrecht opdracht verleend om deze herziening tezamen met een Werkgroep Herziening U.A.V. 1989 vorm te gaan geven. De Werkgroep staat onder leiding van prof. mr. M.A.M.C. van den Berg van de Universiteit van Tilburg. Leden van de werkgroep zijn voorts: mr. D.E. van Werven (Bouwend Nederland, namens de aannemers), mr. M.C.A van Deurzen (UNETO/VNI namens de - installatietechnische - aannemers), ir. M.L.A.M. van Hezik (STABU, namens de Rijksoverheid), mr. R.B. Schnepper (Gemeentewerken Rotterdam, namens de lagere overheid) en prof. mr. dr. M.A.B. Chao- Duivis (rapporteur van de Werkgroep, directeur Instituut voor Bouwrecht). De herziening van de U.A.V. 1989 is een lichte herziening en begin 2011 gereed gekomen en aangeboden aan de vier betrokken (bouw)ministeries. Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed Recente contacten met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hebben ertoe geleid dat het onderdeel restauratie van de STABU-systematiek is uitgebreid. Het STABUuitgangspunt is dat alle nieuw toe te passen materialen, die gebruikt worden bij een restauratie, vallen onder de voor dat materiaal en/of product geldende (Europese) norm. Materialen die afkomstig zijn uit sloop en die worden hergebruikt vallen daar niet onder. Immers als een oud kozijn in zijn geheel wordt vervangen is het een nieuw kozijn. Of als een muur vanaf de oude fundering met een nieuwe steen opnieuw wordt opgemetseld is het gewoon een nieuwe muur. Verder zijn en worden de bestaande STABU-specificaties uitgebreid. Kennissysteem Bouwrecht (juridische hulpinformatie) Het in ontwikkeling zijnde Kennissysteem Bouwrecht wordt direct gekoppeld met STABU Bouwbreed Informatiesysteem. Het is noodzakelijk om juridische hulpinformatie te leveren om in de (pre)contractuele fase de kwaliteit van de projectinformatie te verbeteren. De koppeling zal per contractuele bepaling (onderwerp) worden gerealiseerd door het aanbrengen van een hyperlink, waarna vervolgens de achterliggende juridische hulpinformatie kan worden geraadpleegd. De juridische hulpinformatie wordt in een Media Wiki-omgeving geplaatst waarbij alle artikelen (onderwerpen) volgens een standaardindeling worden weergegeven. De keuze voor een Wiki-omgeving en de hantering van een standaardindeling zorgen ervoor dat de gebruiker eenvoudig, efficiënt en doelgericht de benodigde informatie tot zich kan nemen. Vanuit de Wiki-omgeving kunnen hyperlinks worden gelegd naar wet- en regelgeving en overige juridisch relevante informatie. Indien alle contractuele bepalingen aansluitend op de UAV voorzien zijn van juridische hulpinformatie zal het Kennissysteem Bouwrecht worden uitgebreid met ondermeer hulpinformatie voor andere contractvormen. Daarnaast bestaat de wens om een FAQ-rubriek te creëren. De vragen die in deze FAQ rubriek zullen worden geplaatst zijn afkomstig van diverse partijen uit de bouw die de STABUhelpdesk hebben benaderd. Naar behoefte kan er ook voorzien worden in een forum waarin de gebruiker kan aangeven welke onderwerpen (nog) niet voldoende van informatie/kennis worden voorzien en/of eventuele suggesties aandragen voor andere toevoegingen (nader te bepalen).
Kennissysteem Techniek (KST) VISI Projecten Nationaal 26 Let wel: de realisatie van het Kennissysteem Bouwrecht dient in samenhang te worden gezien met het door STABU te ontwikkelen Bouwbreed Informatiesysteem. Kennissysteem Techniek (KST) Het KennisSysteem Techniek (KST) is bedoeld om technische hulpinformatie in het Bouwbreed Informatiesysteem aan te bieden. In een online omgeving wordt relevante informatie van STABU en marktpartijen aangeboden als achtergrondinformatie bij het maken van keuzes. Deze informatie is dan ook alleen relevant in relatie tot andere content binnen het Bouwbreed Informatiesysteem. Deze informatie wordt opgeslagen en beheerd via een Wiki-omgeving. De inhoud van het Kennissysteem Techniek bestaat op termijn uit bibliografische informatie maar ook uit excerpten uit documenten, fulltext documenten en (deep)links naar andere vindplaatsen. Documenten waaruit kan worden gepubliceerd zijn bijvoorbeeld normen, beoordelingsrichtlijnen en andere (technische) kwaliteitsdocumenten die door brancheorganisaties worden opgesteld. Uitgangspunt is dat het bijeenbrengen van deze content meerwaarde heeft voor de gebruiker van het Bouwbreed Informatiesysteem. Informatie van derden die wordt samengebracht op één plaats is daarbij effectiever dan dat informatie alleen bij elke individuele aanbieder wordt aangeboden. VISI De VISI-kerngroepen van de Grond, Weg- & Waterbouw (GWW) en van de Burger- & Utiliteitsbouw (B&U) hebben afgesproken om gezamenlijk een programma uit te werken om VISI als digitale communicatiestandaard bouwbreed te gaan implementeren. VISI wordt al sinds 5 jaar succesvol toegepast in GWW-projecten. Steeds vaker vragen partijen in de B&U-sector ook om het gebruik van VISI. Tussen de beide kerngroepen is nu de afspraak gemaakt om de kennis en ervaring van de GWW-sector met VISI in te zetten in de B&U. Binnen de VISI-kerngroepen worden afspraken gemaakt over digitale communicatie in bouwprojecten. Door toepassing van op VISI-systematiek gebaseerde software wordt alle (digitale) correspondentie op een snelle, efficiënte en eenduidige manier vastgelegd en kan het overzicht van afwijkingen, wijzigingen en documenten in bouwprojecten gemakkelijk worden bewaakt. STABU is deelnemer in de VISI-stuurgroep waar samenwerking met betrekking tot implementatie voor VISI op strategisch niveau wordt besproken. Deelnemers zijn Gemeentewerken Rotterdam, CROW, STABU, VISI-gebruikersgroep en Bouw Informatie Raad BIR.
Wizer Afstemming tekensysteem Projecten Nationaal 27 Wizer Professionals uit de Nederlandse bouwwereld kunnen nu voor het eerst in alle bronnen van verschillende kennisleveranciers tegelijk zoeken. Wizer heeft als doel het toegang kunnen bieden tot alle voor de Nederlandse bouwwereld relevante kennisorganisaties. Deze zoekmachine heeft een unieke infrastructuur en navigatie, die dwars door de databanken van de aangesloten kennisleveranciers antwoorden kan vinden binnen gevalideerde kennis. Wizer gaat dus dieper dan gewone zoekmachines. De tool wordt aangeboden door de bouwbranche, zodat alle bouw- en infraprofessionals snel de juiste kennis kunnen vinden en gebruiken. Tegelijkertijd is het een plaats waarin kennisgebruikers, -leveranciers en het onderwijs samen kennis maken en doorontwikkelen. Op de website wordt onderscheid gemaakt via drie tabbladen: documentatie: doorzoeken met Wizer in de kennisbanken, websites en winkels van ondermeer BRIS, IBR, ISSO, DGBC, Arbouw, EIB, Regieraad Bouw, SBR en STABU. Publicaties en tools om dagelijkse werkzaamheden te vergemakkelijken; community: blogs, wiki s en discussieforums zullen in dit deel voor kennisuitwisseling en -ontwikkeling gaan zorgen; agenda met een actuele lijst met cursussen en evenementen. Met de opgedane kennis is in het verslagjaar Wizer 2.0 geïntroduceerd. Afstemming tekensysteem In de afgelopen jaren zijn er veel ontwikkelingen geweest op het gebied van CAD-tekenen. Niet alleen de ontwikkeling van nieuwe technieken en inzichten, maar ook het 3 dimensionaal tekenen is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Denk daarbij ook aan object georiënteerd tekenen. In de GWW-sector is gewerkt aan een afsprakenstelsel voor 2D tekenwerk: NLCS (De CAD standaard in de GWW-sector). In samenwerking met CROW heeft STABU een onderzoek gestart naar de mogelijkheden hoe deze twee standaarden zo goed mogelijk aansluiting kunnen vinden op de raakpunten. Begin 2010 is met NLCS een kerngroep ingericht waarin de partijen met elkaar de doorontwikkeling van de standaard vorm kunnen geven en actueel te houden met nieuwe werkmethoden voor 2D/3D tekenwerk. STABU neemt ook deel aan deze kerngroep.
28 IV Projecten Internationaal
IFD Library ICIS; International Construction Information Society Projecten Internationaal 29 IFD Library Tijdens het congres was een ochtend ingeruimd voor het geven van presentaties rondom open- BIM, de interesse voor dit onderwerp is ook in Canada er groot, waardoor er onvoldoende zitplaatsen aanwezig waren om alle bezoekers te huisvesten. Momenteel wordt gesproken over de oprichting van een aparte chapter van buildingsmart Canada waarmee de ontwikkelingen van openbim voor de Canadese markt meer focus kunnen gaan krijgen. Binnen de organisatie van buildingsmart is een permanente plek ingeruimd voor gelieerde ontwikkelingen die van grote waarde zijn bij de ontwikkeling van het Bouwwerk Informatie Model (BIM). IFD Library is als belangrijke ontwikkeling erkend en wordt op deze wijze binnen de organisatie van buildingsmart opgenomen. Van 23 tot 26 mei is door IFD Library Group een werkbijeenkomst gehouden in Montreal, Canada. Tijdens deze bijeenkomst zijn verdergaande afspraken gemaakt met buildingsmart international over samenwerking. Met de nieuwe organisatorische opzet zal IFD Library verder gaan onder de naam buildingsmart Data Dictionary. buildingsmart is de gemeenschap die zich richt op de ontwikkeling en implementatie van open standaarden rondom BIM. Binnen buildingsmart zijn partijen uit verschillende landen verenigd en worden vertegenwoordigd door regionale chapters. ICIS; International Construction Information Society ICIS is het samenwerkingsverband van alle nationale besteksystemen over de hele wereld. De leden zijn geen concurrenten van elkaar en geven elkaar in alle openheid informatie over hun nationale ontwikkelingen tijdens de Delegates Assembly. Van 4 t/m 8 juni 2011 is de 18e delegates Assembly van ICIS (International Construction Information Society) gehouden in Kopenhagen (Denemarken). Naast de ledenvergadering is er een deel ingeruimd voor show and tell presentaties waarbij de leden van ICIS hun verhaal vertellen wat ze de afgelopen tijd hebben gedaan en welke nieuwe activiteiten ze aan het ontplooien zijn. Deze opzet biedt alle leden de mogelijkheid van elkaar te leren en te zien hoe wereldwijd besteksystematieken functioneren. De technologie van buildingsmart wordt gevangen onder de volgende noemers: - buildingsmart Data Model (IFC); - buildingsmart Data Dictionary (IFD); - buildingsmart Processes (IDM). De bijeenkomst viel samen met het jaarlijkse congres van de Construction Specifications Canada, de overkoepelende organisatie voor specificaties.
buildingsmart benelux Projecten Internationaal 30 buildingsmart Benelux Onder de naam International Alliance for Interoperability wordt al vele jaren in international verband samengewerkt om te komen tot goede afspraken op gebied van data uitwisseling bij gebruik van verschillende software in de bouwwereld. Vooral nu het toepassen van 3D BIM voor de bouw wereldwijd zo veel in de belangstelling staat, wordt het onderling goed kunnen communiceren tussen bouwteamleden steeds belangrijker. Het overleg van allerlei specialisten binnen de IAI heeft geleid tot de oprichting van een wereldomvattende organisatie, die de naam buildingsmart voert. Binnen de internationale vereniging zijn 14 regio s actief, waarvan de Vereniging buildingsmart Benelux de activiteiten in de drie landen (Nederland, België en Luxemburg) bundelt en coördineert. STABU participeert in het bestuur. De activiteiten richten zich vooral op het verder ontwikkelen en gebruiken van open uitwisselingstandaards die noodzakelijk zijn bij digitale communicatieprocessen rond projecten op gebied van bouw en infrastructuur. Het toepassen van een 3D BIM is het meest duidelijke voorbeeld van toepassing, maar het toont ook aan dat er nog te ontwikkelen en af te stemmen valt. Door de bundeling van de leden met de verschillende signaturen vervult de vereniging een brede platformfunctie waar de leden ervaringen uitwisselen, kennis overdragen en andere activiteiten ontwikkelen, en uiteraard van zich laten horen in internationaal verband. Stichting STABU is daarvan een voorbeeld en spreekt regelmatig mee op het gebied van de ontwikkeling van standaarden voor en de opbouw van bibliotheken met productspecificaties. Binnen buildingsmart zijn meerdere standaarden onderwerp van ontwikkeling en onderzoek, die allen direct te maken hebben met het werken in 3D BIM. In een BIM wordt immers projectdata vastgelegd en gerepresenteerd. In internationaal overleg zijn de volgende standaards omschreven: IFC, Industry Foundation Classes (ISO 16739), een neutraal data formaat, voor het uitwisselen en delen van informatie in de bouwsector. IFD, International Framework for Dictionaries (ISO 12006-3), een taal om meertalige productontologie en bibliotheken te definiëren. IFD Library biedt een flexibele en robuuste methode om bestaande databases met bouwkundige informatie te koppelen aan een IFC BIM model. IDM, Information Delivery Manual (ISO 29481), een beschrijving van de (deel) processen en een specificatie van de informatie die een partij moet aanleveren in een bepaald stadium van het project. Ook in Nederland is er inmiddels ervaring met 3D BIM. Op verschillende fronten zijn bedrijven actief om hun eigen werkzaamheden uit te voeren aan de hand van een BIM. STABU is betrokken bij al deze ontwikkelingen.
coins Projecten Internationaal 31 COINS Het COINS-programma streeft naar procesverbetering en gezamenlijk informatiegebruik in de bouwsector. Om dit doel te bereiken ontwikkelt COINS sectorbrede afsprakenstelsels over informatie van 3D-bouwobjecten en afsprakenstelsels over werkwijze. COINS is aangesloten bij het buildingsmart-programma dat een initiatief is van de International Alliance for Interoperability (IAI). De COINSsystematiek wordt internationaal opgenomen in de IDM Standaard. Het COINS-programma wordt uitgevoerd onder de vlag van CUR in Gouda. Deelnemers zijn bouwondernemingen, ingenieursbureaus en opdrachtgevers. STABU participeert in de Kerngroep van COINS.
woord vooraf 32 Financieel verslag 2011 Met gepaste trots presenteren wij, de medewerkers van de Stichting STABU, het financieel verslag over 2011. Ondanks de gure wind in de bouwnijverheid is er door extra inzet toch een goed resultaat geboekt. Hierdoor blijft de Stichting STABU een gezonde organisatie met een goede financiële buffer voor eventuele toekomstige tegenvallers en met voldoende eigen middelen om te investeren in de doorgroei naar het Bouwbrede Informatiesysteem zoals dat nu voor internettoepassing ontwikkeld wordt. Wel is het verlies van bijna honderd licentiehouders te betreuren omdat deze (vooral architectenbureaus) tot bedrijfsbeëindiging zijn overgegaan. Bijzonder verheugd zijn we over de groei van het aantal fabrikanten dat hun produkten wil laten specificeren in de STABU-database, waardoor de communicatie tussen de voorschrijvers en de fabrikanten wordt geoptimaliseerd. Ook hebben veel werkgevers dit jaar geïnvesteerd in de ontwikkeling van hun medewerkers zodat de opbrengst uit cursussen en opleidingen hoger uitpakt dan begroot was. Met de kosten zijn we door op de kleintjes te letten binnen de begroting gebleven. Ir. M.L.A.M. van Hezik Algemeen directeur Ede, 30 maart 2012
GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING Financieel verslag 2011 33 Grondslagen voor de financiële verslaggeving Algemene waarderingsgrondslag De algemene grondslag voor de waardering van de activa en passiva, alsmede voor de bepaling van de baten en lasten, is de verkrijgingsprijs. Voor zover niet anders vermeld worden de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa De investeringen in materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde, verminderd met lineair berekende afschrijvingen, gebaseerd op de economische levensduur. In het jaar van aanschaf wordt naar tijdsgelang afgeschreven. Voorraden De voorraden worden gewaardeerd tegen inkoopprijs. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde, voor zover noodzakelijk onder aftrek van een voorziening voor het risico van oninbaarheid. De vorderingen hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar. Liquide middelen De liquide middelen staan, voor zover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de Stichting. Voorzieningen De service voorziening is bedoeld voor het onderhouden en actualiseren van de STABUprodukten respectievelijk het ontwikkelen van nieuwe produkten. De voorziening is opgenomen voor de nominale waarde. De voorziening voor backservice verplichtingen pensioenen betreft een voorziening terzake van door medewerkers opgebouwde pensioenrechten op basis van verstreken dienstjaren. De voorziening is actuarieel berekend (rekenrente 4%) en heeft een overwegend langlopend karakter. Deze backservice wordt vanaf het jaar 2001 in jaarlijkse termijnen afgefinancierd en eindigt dit verslagjaar. De Stichting STABU heeft voor haar werknemers per 1-1-2010 een pensioenregeling getroffen op basis van een middelloonregeling. Op de pensioenrechten en pensioenaanspraken worden in beginsel jaarlijkse toeslagen verleend. De hoogte van de toeslagverlening is afhankelijk van de winstdeling die door de verzekeraar wordt vastgesteld. De jubileumvoorziening betreft een schatting van het bedrag met betrekking tot opgebouwde rechten van het personeel voor de in de toekomst door de Stichting STABU uit te keren jubileumvergoedingen. De jubileumvoorziening wordt opgenomen tegen contante waarde. Kortlopende schulden De kortlopende schulden hebben een verwachte looptijd van maximaal één jaar.