Tuinkrant's Tuindokter - Ziekten en Plagen Gids - Plantenziekten Ziekten en plagen van Morus alba Black Tabor moerbei, rode, witte, zwarte De Zwarte Moerbei is afkomstig uit Iran en Armenië waar men hem nog steeds vindt in heuvelachtige en vlakke streken. Sinds de Middeleeuwen en door de toenmalige handel tussen oord- en Zuid- Europa is hij in onze contreien ingevoerd. De moerbeiboom wordt aangetroffen als alleenstaande boom in oude klooster- en kasteeltuinen. Hij gedijt best in doordringbare en voedzame grond. Bij het planten zal men de grond in de plantput diep bewerken en mengen met compost of potgrond. Hij vreest wel een koude grond. Op een beschutte plaats, beschermd tegen koude wind, aart hij het best. Bij een strenge winter kan de boom gedeeltelijk of geheel verloren gaan. De bloemen zijn eenslachtig en klein. De mannelijke staan in ronde katjes en vallen na de bloei af. De vrouwelijke staan in min of meer verlengde katjes. De bloemen zijn groenachtig, april-mei. Er zijn moerbeibomen die alleen mannelijke bloemen dragen en dus onvruchtbaar zijn. De vruchten zijn verzamelvruchten en gelijken op een grote framboos doch ze zijn 2 à 3 cm langer. Ze zitten vast aan een korte steel en worden gevormd door een bloemdek van schutbladeren dat na de bloei vlezig wordt en rijpt van juli tot september. Ze zijn eerst groen, kleuren dan rood en worden bij volledige rijpheid zwart. De smaak van een n rijpe moerbei is uitzonderlijk zuurzoet en aromatisch. Het is werkelijk een vrucht met een fijne smaak. De vruchten zijn zeer zacht zodat ze bij de minste aanraking hun sap verliezen en op vingers en kleren rode vlekken achterlaten die moeilijk te verwijderen zijn. LEGEDE: bladluizen (algemeen) Ernst van de ziekte of plaag: 3 Bladluizen zuigen aan de onderzijde van de bladeren. Daardoor ontstaat groeiremming. Ook brengen luizen tal van virusziekten over. Vaak ook nog gevolgd door roetdauwschimmel later in het seizoen. De schade is soms vrij beperkt tot problematisch. Eventueel te bestrijden met plantenextracten, middelen op basis van plantaardig pyrethrine, kaliumzouten, brandnetelsappen, zeep, aftreksel van groen dreft edm. Biologisch vloeibaar weke zeep + spiritus Asef Luis Weg Insecticide vloeistof voor toepassin Fisons kaliumzouten van vetzuren 3.5 g/l + oleinezuur 3.5 g/l 8755/B Bayer Pyrethrum Insecticide emulgeerbaar concentr Bayer piperonylbutoxide 255g/l + pyrethrine 20 g/l (*verboden BE) 8870/B (*verboden BE) Bug Scan Vallen Biobest lijm op gele vangplaat Condifor 200 SL imidacloprid 200 g/l Insecticide 8686/B en 243/P met water mengbaar c Pagina 1 van 8
Orthene Insecticide wateroplosbaar poeder Tomen France acefaat 50 % (verboden BE) 6554/B (verboden* 25/09/2003) Orthene 97 SG Insecticide wateroplosbaar granula Tomen France acefaat 97 % (verboden BE) 9254/B (verboden* 25/09/2003) Pokon Bio-Insecticide Insecticide vloeistof voor toepassin Pokon & Chrysal kaliumzouten van vetzuren 3,5 g/l + oleinezuur 3,5 g/l (onder de vorm dan K-zout) 8457/B Pyrethro Pur Spruzit RTU pyrethrinen 0.045 g/l + koolzaadolie (AC) 8.25 g/l Insecticide 9391/B vloeibaar Urtica brandnetelextract Biologisch vloeibaar Adalia bipunctata Biologisch larven biobest lieveheersbeestjes Bio-Pyretrex pyrethrinen 20 g/l + piperonylbutoxide 225 g/l Insecticide 9267/B Dursban 480 Insecticide emulgeerbaar concentr Dow Agroscience chloorpyrifos 480 g/l B 8195/B Funginex Plus Geen opgave opg emulgeerbaar concentr Gardiflor tetradifon 25 g/l + triforine 25 g/l B 7158/B Hostaquick 50 EC Insecticide emulgeerbaar concentr Aventis Cropscie heptenofos 550 g/l A 7056/B Lannate 20 SL Insecticide met water mengbaar c Basf methomyl 200g/l A 7806/B Phosdrin Insecticide emulsie, olie in water Cynanmid Benel mevinfos 145 g/l A 6924 Pirimor Insecticide water dispergeerbaar g Zeneca Agro pirimicarb 50 % B 6640/B en 476/P (Verboden) Pyrethro Bio Spurzut pyrethrinen 36 g/l + piperonylbutoxide 144g/l Insecticide 8837/B Pagina 2 van 8
bladverbranding (zonnebrand) Ernst van de ziekte of plaag: 3 probleem. De planten groeien goed maar tijdens en na de zomer wordt heeft het blad droge, bruine bladranden. Het middengedeelte behoud doorgaans zijn normale kleur. Wanneer dit probleem enkele jaren na elkaar voorkomt lijdt dit tot ernstige groeivertraging en kan de plant afsterven. De meest voor de hand liggende oorzaak is een te felle zon. Vooral rood&purperbladigen (beuk, Japanse esdoorns) en geelbladige planten (heide, gele berk, gele esdoorns) zijn er gevoelig voor. Ook droogte, koude voorjaarswind of te natte standplaats kan aan de basis van het probleem liggen. Indien de oorzaak bij droogte ligt, leg dan een bevloeiingsdarm of breng een mulchlaag aan. watergifte beter afstemmen mangaangebrek Mn Ernst van de ziekte of plaag: 3 De bladeren worden geel, alleen de nervatuur, dit zijn de hoofd- en zijnerven, blijven groen. De koppen groeien niet door. Bij sterk ijzergebrek ontstaan soms ook dode necrotische bladvlekken. Bij erwten ontstaan donkerbruine, iets gezonken plekken. Bij bloemkolen spreekt men van Kwade harten. Komt vooral voor op gronden met een te hoge PH. * er is verschil in rasgevoeligheid * te hoge ph aanhouden * alcalische meststoffen gebruiken * gebruik zure mulch zoals gehakselde varens en coniferenloof * overmatige stalmestgiften vermijden * wateroverlast mijden * grondstructuur verbeteren * ijzermeststof of bladbespuiting uitvoeren * gebruike zure potgrond bij het planten soortgevoeligheid Mn-sulfaat mangaansulfaat 0,2% + 0,1 % spuitkalk korrelvorm Pagina 3 van 8
bloeden (na snoeien) Ernst van de ziekte of plaag: 2 a het snoeien treedt overtollig sapverlies op uit de snoeiwonden door té late snoei. Komt vooral voor bij druiven in de kas door een reeds sterke sapstroming. Komt ook voor bij buitendruiven door strenge vorst na het snoeien waardoor wonden scheuren en bloeden. Ook verschillende bomen kunnen bloeden: berk, moerbei, Juglans. Druiven in de kas -> tijdig snoeien. Bomen: snoeien voor ieuwjaar. snoeitijdstip beter opvolgen echte honingzwam, honingpaddestoel Armillaria mellea en soorten Ernst van de ziekte of plaag: 1 Aan het eind van de zomer en aan de herfst zijn aan de stambasis gele paddestoelen waar te nemen die massa s sporen uitstoten. Verder plant de honingzwam zich verder dmv. zogenaamde rhizomorfen. Dit zijn donkerbruine strengen (vergelijkt het een beetje met de wortels van een plant) die zich onder de zieke schors bevinden en zich ook op zieke wortels vestigen. Via de grond groeien ze gemakklijk verder naar omliggende planten. De infectie heeft vooral plaats op plekken waar gerooide bomen hebben gestaan waar dikke wortelresten zijn achtergebleven. Waterzieke percelen bevorderen de uitbreiding. De aangetaste ziek bomen gaan kwijnen en sterven langzaam af. Dit kan jaren duren. De wortels en de stam verteren. Bij geringe aantasting zieke plantendelen wegsnoeien en wonden behandelen met kankerverf. Te zieke planten bij voorkeur rooien tijdens de zomer (minder verspreiding van sporen). De omliggende grond vernieuwen. Indien dit onmogelijk is in een straal van 2 meter rondom de stam de bodem begieten met een oplossing kopersulfaat en gebluste kalk. zieke plantendelen wegsnoeien tot op het gezonde hout soortgevoeligheid Bouillie Bordelaise Duclos / Bordeause Pap Duclos Fungicide kopersulfaat 20 % 7459/B spuitpoeder Gardiflor Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) Pagina 4 van 8
KB Bordeauxe Pap Fungicide spuitpoeder Scotts kopersulfaat 20 % 7216/B rode puistjesziekte - vuur - vuurmeniezwam ectria cinnabarina Ernst van de ziekte of plaag: 1 De meniezwam, vuur of rode puistjesziekte ontleent zijn naam aan de oranjerode sporehoopjes die op afgestorven houtvoorkomen. De saprofytschimmel komt zowel op dood materiaal als levend materiaal voor (wondparasiet). In het laatste geval wordt vanuit een invalspoort, bijvoorbeeld een snoeiwond, bastweefsel van een tak of de stam gedood. Vooral bij verzwakte bomen komt dit vlugger voor. Op de dode (bruin/lichtbruin) schors kan je grote aantallen van helrode puntjes zien. Dit zijn de sporen van deze meniezwam. De jonge stammen of takken sterven af, ze lijken ook in te drogen? De infectie heeft plaats langs schorswonden. Een beginnende aantasting is herkenbaar aan ingezonken plekken op de stamen dikkere takken. De ingezonken plekken zijn vaak ovaal van vormen in het midden zit vaak een snoeiwond of tak. De kleur van de ingezonken bast is bruin verkleurd en het onderliggende hout vertoont ook een bruine verkleuring. Indien de tak dun is kan de aantasting tot afsnoering leiden. Hierdoor sterft de tak af en verwelkt het blad. Dit blad valt na enige tijd af. Op de reeds afgestorven bast zijn in een later stadium tot 2 millimeter brede sporehoopjes zichtbaar. Dit zijn de conidiëndragers van de schimmel. Bij droog weer zijn deze sporehoopjes zalmkleurig, bij vochtig weer verkleuren deze sporehoopjes weer meer naar oranjerood. Het afsterven van de takken en de stamgevolgd door de vorming van de sporehoopjes, wordt in de praktijk ook wel invuren genoemd. Hoe erg een boom wordt aangetast hangt sterk af van de conditie waarin deze boom zich bevindt. Is deze minder bijvoorbeeld na verplanten, dan kan de aantasting ernstig zijn. 1. zorg voor het planten voor een goede humusrijke bodem structuur. Een actief biologische bodem leven houdt bodem parasieten in bedwang. 2. tijdens de winterperiode de ziekte en dode takken wegzagen/wegsnoeien. Het zieke hout niet composteren, mulchen maar verbranden. 3. snoeiwonden afdekken met kankerverf 4. schorsletsels ontstaan door bijvoorbeeld transport, vooraleer uit te pakken of aan te raken begieten of bespuiten met aangepaste middelen. 5. Bij esdoorn, olmen, linde loopt de ziekte ook verder naar het levendige hout. Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) Topsin M PASTA Fungicide paste op waterbasis Certis Europe thiofanaat-methyl 3% B 7096/B Pagina 5 van 8
meeldauw - echte (witziekte) Phyllactinea (Microshaera) corylea - alni - fraxini Ernst van de ziekte of plaag: 0 De scheuten en bladeren zijn bedekt met een grijs schimmelpluis. Komt voor bij berken, hazelaars, elzen, beuken, haagbeuken, moerbei en eiken. Het schimmelpluis zit over het algemeen aan de bovenkant van het blad. Echter niet alle meeldauwschimmels komen voor op de bovenkant van het blad. Enkele uit zonderingen zijn onder meer Quercus waar het schimmelpluis zich (vooral in het beginstadium) aan de onderzijde van het blad bevindt. De schimmeldraden groeien op het blad, niet erin. Hierdoor kunnen ze makkelijk van het blad worden gewreven. Onder plastic is het schimmelpluis vaak donkerder van kleur. Meeldauw overwintert als schimmeldraden in de knoppen en op de jonge twijgen. De schimmeldraden vormen in het voorjaar sporen die worden verspreid door water en wind. De sporen ontwikkelen zich op de pas uitgelopen bladeren en bloemen en vormen schimmeldraden. De schimmel neemt zijn voeding op via zuigorganen aan de schimmeldraden, die ondiep het blad binnendringen. De draden groeien verder boven op het blad. Dit is duidelijk een verschil met valse meeldauw, waarbij de schimmeldraden in het blad groeien. De cyclus vindt tijdens het seizoen meerdere malen plaats. Soms komt men de geslachtelijke vormvan meeldauw tegen. Dit is zichtbaar als kleine bruin tot zwarte bolletjes tussen het schimmelpluis, meestal in de nazomer. bestrijding nodig Baycor SC 500 Fungicide suspensie concentraat Bayer biteranol 500g/liter 8633/B (Verboden Biofa Fungicide stuifpoeder Biofar-Agrar spuitzwavel Karathane Fungicide spuitpoeder Rohm and Haas dinocarp 22% 2904/B Afugan Fungicide AGRO-PLUS.V. B 149/P Rubigan 120 EC Fungicide Dow Agroscience fenarimol 120 g/l 9434/B Rubigan 4 Fungicide emulgeerbaar concentr Dow Agroscience fenarimol 40 g/l (verboden BE) B 7428/B (verboden) Pagina 6 van 8
moerbei bacteriebladvlekkenziekte Pseudomonas mori Ernst van de ziekte of plaag: Op het blad onstaan kleine, zwarte vlekken veroorzaakt door een bacterie. Rondom de vlekken zit een gele kring. aarmate de infectie toeneemt wordt het hele blad geler en geler. Door het aangetaste blad gaat de groei van de plant stagneren. Op de schors en de scheuten kunnen ook nog ruwe plekken ontstaan waardoor scheuten gaan afsterven. De bacterie verspreid zich verder via waterdruppels. De bacterie overwintert in beschadigde delen van takken. Er zijn afdoende bestrijdingsmiddelen voor handen. Om een uitbreiding van deze aantasting tegen te gaan, is het aan geraden alle aangetaste takdelen zorgvuldig weg te snoeien en de aangetaste bladeren te verwijderen. Dit doe je in de HERFST. De gemaakte wonden in smeren met een daarvoor geschikt wondafdekmiddel. Eventuele plekken op de stam moeten uitgesneden worden tot op het gezonde weefsel. snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) moerbei kanker Gibberella baccata Ernst van de ziekte of plaag: De scheuten sterven af door de aanwezigheid van kleine kankers, veroorzaakt door bacteriën, die de aangetaste takken doet insnoeren. Rond die plekken ontstaan kleine, roodbruine sporenhoopjes. De symptomen worden meestal in de zomerperiode het best zichtbaar. Zwakkere bomen leiden sneller aan de ziekte. Er zijn afdoende bestrijdingsmiddelen voor handen. Om een uitbreiding van deze aantasting tegen te gaan, is het aan geraden alle aangetaste takdelen zorgvuldig weg te snoeien. De gemaakte wonden insmeren met een daarvoor geschikt wondafdekmiddel. Eventuele kankerplekken op de stam moeten uitgesneden worden tot op het gezonde weefsel. Zorg ook voor een goed groeikracht, een voldoende rijke bodem. snoei, pluk of knip ziek plantendelen weg Cupravit Forte Fungicide spuitpoeder Bayer koperoxychloride 50% 4091/B Pagina 7 van 8
Kankersept Fungicide pasta op waterbasis Asepta koperoxychloride 2 % (verboden BE) 5730/B (*verboden BE) rosellinia wortelrot Rosellinia nectrix Ernst van de ziekte of plaag: Komt vooral voor bij druiven onder glas maar ook bij bijvoorbeeld de moerbei. Het weefsel van de wortels verkleurt geelbruin. Het wordt in eerste instatie rot en wordt daarna overgroeid met witgrijze schimmels die lijken op witte vlokken. Zieke planten bij voorkeur rooien tijdens de zomer (minder verspreiding van sporen). Achtergebleven wortels en stronken zijn een bestendige infectiehaard. Ze steeds zorgvuldig verwijderen. De omliggende grond vernieuwen. Indien dit onmogelijk is in een straal van 2 meter rondom de stam de bodem begieten met een oplossing van kopersulfaat en gebluste kalk. rooien en opruimen van de aangetaste planten KB Bordeauxe Pap Fungicide spuitpoeder Scotts kopersulfaat 20 % 7216/B Giftigheidsklassen: : A of B: Middelen die vaak vrij kunnen gebruikt en verkocht worden voor particulier gebruik. Verkrijgbaar in tuincentra edm. Middelen die enkel kunnen gebruikt worden door erkende gebruikers of vakmensen uit de beroepssector en enkel kunnen verkocht worden door erkende verkopers. In deze lijst zijn middelen opgenomen met toelating in BE tot: donderdag 23 november 2006 Deze tuindokter lijst is exclusief voorbehouden voor TK-Plus abonnees, download regelmatig de bijgewerkte ziekten en plagen brochures met courante lijst van toegelaten middelen iks van deze lijst kan gereproduceerd of gepubliceerd worden zonder de uitdrukkelijke toestemming van de eigenaar, Rudi Van Overloop, ruda@skynet.be, http://www.tuinkrant.com, alle rechten voorbehouden. Bronnen, literatuur. Zie op http://www.tuinkrant.com/tuindokter/bronnen.htm http://www.tuindokter.com/ Vanaf eind 2005 - Tuindokter verkrijgbaar op CD-ROM!!! Pagina 8 van 8