Watermanagementcentrum Nederland Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) Droogtebericht 30 mei 2011 Nummer 2011-08 Droogtemaatregelen blijven nodig De afgelopen dagen heeft de opgetreden neerslag plaatselijk voor enige verlichting in de droogtesituatie gezorgd. Van een substantiële verbetering is echter geen sprake. Ook blijven de rivierafvoeren laag. De maatregelen tegen de droogte blijven daarom nodig. Het KNMI verwacht de komende weken relatief droog en warm weer. Herstel naar een normale situatie is daarom op korte termijn niet te verwachten. De huidige droogtesituatie is voor het Managementteam Watertekorten aanleiding geweest om bijeen te komen. Dit is voor eerst sinds 2003. In verband met de aanhoudende droogte blijven in IJsselmeer en Markermeer de verhoogde streefpeilen gehandhaafd. Beperkt spuien richting Waddenzee vindt plaats om verzilting van het IJsselmeer en het inlaatpunt voor drinkwater bij Andijk tegen te gaan. De genomen maatregelen op het Haringvliet om verdere verzilting van de inlaatpunten voor (drink-)water te voorkomen, blijven gehandhaafd. Op het Volkerak-Zoommeer wordt nu iets meer water aangevoerd. Dit heeft geleid tot een betere peilhandhaving en een stabilisering van het chloridegehalte. Op meerdere plaatsen wordt zoveel mogelijk met volle kolken geschut om het waterverlies te beperken. Om dezelfde reden zijn hiervoor op de sluis van Roermond balken aangebracht. Naast de aandacht die uitgaat naar de peilgereguleerde systemen (laag Nederland) wordt ook de situatie op de hooggelegen gronden door de waterbeheerders nauwlettend gevolgd. Droogval van sloten en waterlopen neemt daar steeds verder toe. Inmiddels droogtebericht Pagina 1 van 10
hebben 5 van de 8 hierbij betrokken waterschappen een verbod afgekondigd om water voor beregening te onttrekken aan het oppervlaktewater. In deze gebieden is dus niet langer sprake van een normaal functioneren van de watersystemen. Overzicht afvoeren, peilen en zoutgehalten Den Oever Kornwerderzand binnen 275 mg Cl/l binnen 380 mg Cl/l Oude Zeug 123 mg Cl/l spuisluizen Afsluitdijk15 m³/s (vislokstroom + verziltingsbestrijding) Peil IJsselmeer -0,09 m NAP IJmuiden ca 49 m³/s Brienenoord min. 159, max. 1150 mg Cl/l op -2,50 m NAP min. 161, max. 1537 mg Cl/l op -6,50 m NAP Diemen 150 mg Cl/l Peil Markermeer -0,17 m NAP Schellingwoude 3 m³/s Peil Randmeren -0,06 m NAP Olst 177 m³/s Middelharnis min. 189 mg Cl/l max. 238 mg Cl/l op -2,00 m NAP Bernisse min. 154 mg Cl/l max. 172 mg Cl/l op -3,00 m NAP Haringvlietsluizen schuiven gesloten Volkerak - Noord Vossemeer 570 mg Cl/l peil -0,03 m NAP Gouda 250 mg Cl/l 127 mg Cl/l en 16 m³/s Bathse brug 530 mg Cl/l peil -0,05 m NAP KWA 10 m³/s Volkerak Galathea 370 mg Cl/l peil -0,02 m NAP Tiel 771 m³/s Megen 40 m³/s Driel 16 m³/s Eefde 6 m³/s Lobith 900 m³/s Lozen 7 m³/s Panheel 3 m³/s Smeermaas 12 m³/s Luik 51 m³/s St. Pieter 33 m³/s gemaakt op 30 mei 2011 droogtebericht Pagina 2 van 10
Huidige situatie en verwachtingen voor rivierafvoeren, (water)temperaturen en grondwater Na een kortstondige opleving is de afvoer bij Lobith afgelopen week met 150 m3/s gedaald en bedraagt op dit moment 900 m3/s. Dit is laag voor de tijd van het jaar. De verwachting is dat de afvoer van de Rijn bij Lobith in de komende week tot ca. 1.000 m3/s zal oplopen. Voor de periode na 6 juni wordt een stabilisatie van deze afvoer verwacht. Alles overziend geeft het Rijngebied een droger dan gemiddeld beeld. De kans op droogteproblemen blijven in de komende maanden hoger dan normaal. Het IJsselmeer is momenteel goed gevuld. De afvoer van de Maas bij Luik bedraagt momenteel 51 m3/s, ca. 90 m3/s lager dan normaal niveau voor de tijd van het jaar. Op basis van de weersverwachting voor deze week wordt geen wezenlijke verandering in de afvoer van de Maas verwacht. De gevallen neerslag in de afgelopen week was te weinig om de droogtesituatie significant te veranderen. De grondwaterstanden zijn in het overgrote deel van Nederland laag tot extreem laag voor deze tijd van het jaar. De watertemperatuur van de Rijn bij Lobith en de Maas bij Eijsden bedraagt 20 graden. Problemen voor de waterkwaliteit in verband met de temperatuur worden niet verwacht. Nadere informatie Weersverwachting Neerslagverwachting geldig van 30-05-2011 tot en met 07-06-2011: In de gehele periode valt niet veel neerslag. Voor ons land ligt het totaal tussen 4 en 10 mm. Het grootse deel hiervan moet dinsdagnacht en dinsdagochtend (31 mei) vallen. Dit geldt ruwweg ook voor het stroomgebied van de Maas. In het stroomgebied van de Rijn is tot en met vandaag geen neerslag van betekenis gevallen. Deze week wordt weliswaar veel neerslag in Zwitserland berekend, maar het is de vraag of dat in de Rijn komt. Het lijkt waarschijnlijker dat deze neerslag in het Loiregebied terechtkomt. Alleen in het zuiden van Duitsland zou deze week nog 20-30 mm kunnen vallen, die in de Rijn terecht kan komen. Deze ontwikkeling is nog onzeker. Voor het gehele gebied geldt dat de neerslaghoeveelheden ruwweg 5 tot 30 mm onder het klimatologisch gemiddelde liggen. Temperatuurverwachting geldig van 29-05-2011 tot en met 07-06-2011: Vooral in de tweede helft van volgende week komt de temperatuur op veel plaatsen boven de 25 graden. Verdere vooruitzichten geldig van 08-06-2011 tot en met 26-06-2011: In deze periode ligt de neerslaghoeveelheid in de stroomgebieden waarschijnlijk 0-10 mm onder het klimatologisch gemiddelde. Daarentegen ligt de temperatuur nog steeds boven het klimatologisch gemiddelde. droogtebericht Pagina 3 van 10
Neerslag Het neerslagtekort (neerslag minus verdamping) wordt gemeten vanaf 1 april, het begin van het groeiseizoen. De afgelopen twee weken is het neerslagtekort verder gestegen. Landelijk gezien zitten we momenteel op een neerslagtekort van 136 mm. Binnen het landelijk beeld laten - een strook langs de westkust- en - midden/noord- Limburg- het grootste neerslagtekort zien. De verwachting is dat het neerslagtekort de komende 15 dagen met circa 20 mm zal toenemen. Grondwater De droogtesituatie in het grondwater, relatief ten opzichte van de langjarige waarden voor deze periode, is min of meer gelijk aan de situatie in het droogtebericht van 23 mei. De gevallen neerslag in de afgelopen week was te weinig om de droogtesituatie significant te veranderen. De grondwaterstanden zijn in het overgrote deel van Nederland laag tot extreem laag voor deze tijd van het jaar. droogtebericht Pagina 4 van 10
Landelijk beeld van de hoogte van de grondwaterstand in vergelijking tot de statistische waarden op ditzelfde moment in het jaar (modelresultaat NHI - www.nhi.nu) In het landelijke beeld lijken de hogere zandgebieden in Brabant, de kustduinen en de stuwwalgebieden (ondermeer de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug) positief af te steken tegenover de rest van Nederland. Deze gebieden kennen diepe grondwaterstanden. Het duurt daardoor lang voordat veranderingen in neerslag tot uiting komen in de grondwaterstanden. Dit betekent niet dat de bodem en de vegetatie in deze gebieden niet droog zijn. Bodem en vegetatie zijn in deze gebieden afhankelijk van hangwater, niet van de grondwaterstand. Het berekende landelijke beeld wordt ondersteund door de beperkt beschikbare actueel gemeten grondwaterstanden. Wel is er in deze gemeten standen meer lokale variatie zichtbaar dan in het landelijke beeld. Rijn Over het algemeen is de winter droger dan normaal verlopen. Hierdoor is de sneeuwvoorraad in de Alpen op dit moment beduidend lager dan normaal. In het Zwitserse deel van het Rijngebied ligt momenteel alleen op de hoge toppen nog sneeuw. Zwitserse meren Het peil van vrijwel alle Zwitserse stuwmeren ligt onder het langjarig gemiddelde. Een maat hiervoor is de z.g. Füllungsgrad die normaal rond deze tijd ongeveer 30% is en op dit moment 17% bedraagt. Maatgevend voor de Rijnafvoer is de afvoer vanuit de Bodensee. In de afgelopen week zijn er in het Alpengebied enkele buien gevallen. Hierdoor is het peil van de Bodensee in de afgelopen week weliswaar licht opgelopen, maar ligt nog steeds bijna 90 cm onder het langjarig gemiddelde, waarmee het maar iets boven de laagste waterstand ooit in deze tijd van het jaar gemeten, blijft. Verwacht wordt dat het peil van de Bodensee in de komende week langzaam verder zal oplopen, maar ruim onder het langjarig gemiddelde zal blijven. Afvoer droogtebericht Pagina 5 van 10
De afvoer van de Rijn bij de uitstroming uit de Bodensee bedraagt 261 m3/s, circa 240 m3/s lager dan gemiddeld voor eind mei. In de afgelopen week is er in het zuidelijke gedeelte van het stroomgebied enige neerslag gevallen, waardoor de afvoer van de Rijn bij Bazel licht is opgelopen van 570 m3/s tot 630 m3/s op dit moment. Na een kortstondige opleving is de afvoer bij Lobith in de afgelopen week 150 m3/s gedaald en bedraagt op dit moment 900 m3/s. Ten gevolge van de voor de komende dagen verwachte neerslag, die met name in het zuidelijke deel van het stroomgebied zal vallen, wordt verwacht dat de afvoer van de Rijn te Lobith in de komende week van 30 mei tot 6 juni tot ca. 1.000 m3/s zal oplopen. Voor de periode na 6 juni wordt een stabilisatie van deze afvoer verwacht. Het langjarige gemiddelde voor eind mei bedraagt ca. 2.230 m3/s. Afvoerverloop Lobith/Rijn Conclusie Op basis van de huidige situatie en de weersvoorspellingen wordt verwacht dat de afvoer van de Rijn in de komende week van 30 mei tot 6 juni licht zal oplopen richting een niveau van ca. 1.000 m3/s (ruim 1200 m3/s onder het langjarig gemiddelde). De basisafvoer is laag en zal vanwege de geringe hoeveelheid sneeuw in het Alpengebied en met de huidige standen van de Zwitserse meren naar verwachting laag blijven. Alles overziend geeft het Rijngebied een droger dan gemiddeld beeld. De kans op droogteproblemen blijven in de komende maanden hoger dan normaal. Maas De Maas is een snel reagerende regenrivier. Het stroomgebied kent geen grote watervoorraden in de vorm van gletsjers en stuwmeren. Omdat het water in een groot deel van het stroomgebied snel wordt afgevoerd, kan de basisafvoer relatief klein worden in een periode zonder neerslag. droogtebericht Pagina 6 van 10
Het jaar 2011 verloopt voor de Maas met uitzondering van het hoogwater van januari wat lager dan gemiddeld qua afvoer. Aan het begin van de afgelopen winter is er wat meer sneeuw gevallen dan normaal en dit heeft half januari tot een hoogwater met een herhalingstijd van ca. 15 jaar geleid. Inmiddels is de afvoer te Luik gedaald tot 51 m3/s, ca. 90 m3/s lager dan normaal niveau voor de tijd van het jaar. Op basis van de weersverwachting voor de aankomende week wordt geen wezenlijke verandering van de afvoer verwacht. Afvoerverloop Luik/Maas Droogteproblemen zijn de komende tijd voor de Maas niet waarschijnlijk. Waakzaamheid is echter wel geboden. Watertemperatuur bij Lobith en Eijsden De watertemperatuur van de Rijn bij Lobith en de Maas bij Eijsden bedraagt circa 20 graden. Hierin zal naar verwachting in de komende periode weinig verandering optreden. Problemen voor de waterkwaliteit worden niet verwacht. droogtebericht Pagina 7 van 10
Bijlage 1: EPS-Pluim De Bilt Bijlage 2: Cumulatieve Neerslag De Bilt droogtebericht Pagina 8 van 10
Bijlage 2: EPS-Pluim Verdun en Pluim Basel Verdun Basel Bijlage 3: Toelichting op de EPS-Pluimen De 15-daagse Ensembleverwachting Het ECMWF is sinds eind november 2006 begonnen met de tweemaaldaagse levering van een ensemble weersverwachting die rekent tot 15 dagen vooruit. Dit EPS (VarEPS geheten) draait tot +240 (10 dagen vooruit) op een horizontale resolutie van ca. 50 km (T399) en vervolgens t/m +360 (dag 11 t/m 15) op ca. 80 km (T255). In vertikale richting rekent EPS op 62 nivo's. uitleg: De groene lijnen : de 50 verstoorde verwachtingen (T399/T255) De rode lijn : de operationele T799 ECMWF verwachting De blauwe stippellijn : de onverstoorde T399/T255 verwachting De bruine stippellijn : het ensemble gemiddelde Afnemende cumulatieve neerslag?? Negatieve neerslag kennen we natuurlijk niet; toch zien we op dag 10 van de 15-daagse pluim soms de lijntjes een klein stukje dalen. Het is ook geen verdamping wat wel eens wordt geopperd. Nee, wat daar gebeurt is het koppelen (dus op dag 10 van de reeks) van 2 berekeningen die verschillen qua representativiteit in gebiedsgrootte (van ca. 50 x 50 km naar ca. 80 x 80 km). De accumulaties van neerslag kunnen in de 80x80 representatie soms iets lager uitpakken (omdat ze het gemiddelde voor een groter gebied moeten representeren). Soms zijn ze iets hoger, maar dat valt niet op! droogtebericht Pagina 9 van 10
droogtebericht Pagina 10 van 10