RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK NTC-PO STICHTING NEDERLANDSE TAAL EN CULTUUR BARCELONA School : ntc-po Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona Plaats : BARCELONA - SPANJE BRIN-nummer : 28FC Onderzoeksnummer : 120496 Datum schoolbezoek : 6, 8 en 10 november 2010 Datum vaststelling : 24 januari 2011
Inhoud 1 Inleiding 5 2 Kwaliteitsprofiel 7 3 Beschouwing 11 4 Vervolg van het toezicht 15 pagina 3 van 15
1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs bezocht ntc-po Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de indicatoren van kwaliteitsaspecten op grond van het door de inspectie gehanteerde Waarderingskader PO/VO 2009. Bij dit PKO doet de inspectie onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs door zich te richten op de kern van goed onderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op de kwaliteitszorg, het aanbod, de onderwijstijd, het pedagogisch handelen van leraren, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, het schoolklimaat, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alle indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij uw school niet aan de orde geweest. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betrof de uitkomsten van een ouderenquête en de resultaten van het Zelfevaluatie-instrument van de Stichting NOB. Op grond van de gegevens uit dat document heeft de inspectie besloten om toch alle kernindicatoren te onderzoeken omdat de zelfevaluatie nog vooral het karakter van een tevredenheidspeiling heeft. De zelfevaluatie van de onderwijspraktijk aan de hand van concrete doelen en voor diverse groepen (leraren, ouders, leerlingen en bestuur) moet nog verder vorm krijgen, alvorens de inspectie daarop haar oordelen kan baseren. De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in alle groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal. Gesprekken over de kwaliteit van de indicatoren met de directeur, de leraren en het bestuur. Gesprekken met leerlingen en ouders. pagina 5 van 15
Gesprek met de consul van het consulaat te Barcelona. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met het merendeel van de leraren en een vertegenwoordiging van het bestuur. De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. pagina 6 van 15
2 Kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van ntc-po Stichting Nederlandse taal en cultuur Barcelona Kwaliteitsaspect 1: De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden. 5 1.1 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. Kwaliteitsaspect 2: De aangeboden leerinhouden bereiden de leerlingen voor op het vervolgonderwijs en de samenleving. 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal betrekt de school de kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal worden aangeboden tot en met het niveau van leerjaar 8. 2.3 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. Kwaliteitsaspect 3: De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken. 3B De school heeft voldoende onderwijstijd voor Nederlandse taal gepland (120 uur). 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. 3.3 De uitval van geplande onderwijsactiviteiten blijft beperkt. 3.4 Het ongeoorloofd verzuim van leerlingen blijft beperkt. pagina 7 van 15
Kwaliteitsaspect 4: Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen. 4.1 Ouders zijn betrokken bij de school door de activiteiten die de school daartoe onderneemt. 4.2 De leerlingen voelen zich aantoonbaar veilig op school. 4.3 Het personeel voelt zich aantoonbaar veilig op school. 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5: De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken 5.1 De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6: De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking en leertijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen 6.1 De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7: De leraren volgen systematisch de vorderingen van de leerlingen. 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.5 De school gebruikt de informatie van scholen en instellingen waar de leerlingen vandaan komen voor de begeleiding van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8: De leerlingen die dat nodig blijken te hebben, krijgen extra zorg. 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 8 van 15
Kwaliteitsaspect 9: De school heeft een systeem voor kwaliteitszorg. 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving N1B De door of namens het bestuur vastgestelde schoolgids bevat de verplichte onderdelen. N2B Het door of namens het bestuur vastgestelde schoolplan bevat de verplichte onderdelen ja nee pagina 9 van 15
3 Beschouwing In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen verschillende indicatoren onderling en voor zover relevant, tussen de indicatoren en de context van de school en eerdere inspectiebezoeken. Uitgangssituatie van de school De Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Barcelona is in 1992 opgericht. De school is dit schooljaar met 134 leerlingen gestart. Daarvan volgen veertien leerlingen voortgezet onderwijs. De lessen worden verzorgd op drie locaties. Twee daarvan liggen in Castelldefels. Op de hoofdlocatie in Castelldefels verzorgt de school op zaterdagochtend Nederlandse les voor leerlingen die Nederlands als tweede taal hebben. Hier wordt ook voortgezet onderwijs gegeven. Daarnaast krijgen dertien leerlingen, die Nederlands als eerste taal hebben, op woensdag na schooltijd les in twee groepen, in enkele lokalen van de British school of Barcelona. In Sant Cugat krijgen vijfendertig leerlingen met Nederlands als tweede taal, les. De school maakt gebruik van ruimtes die zij met anderen moet delen. Dat betekent in deze situatie dat er weinig tot geen bergruimte is, materialen niet kunnen blijven hangen en dat er geen computers beschikbaar zijn. De huisvestingssituatie is dan ook niet optimaal te noemen hoewel er sinds het vorige bezoek, voor leerlingen die Nederlands als eerste taal hebben, sprake is van een duidelijke verbetering. In de afgelopen periode heeft de school het aantal richting-3 leerlingen teruggebracht. Alle leerlingen die worden aangemeld doen een instaptoets om het niveau te bepalen en om te bepalen of er enige basale kennis van de Nederlandse taal aanwezig is. Wanneer deze basis ontbreekt krijgen ouders het advies daar eerst aan te werken, voordat de leerling voor toelating in aanmerking komt. De verschillende locaties kennen een eigen geschiedenis en uit de gesprekken met het bestuur en ouders komt naar voren dat de verwachtingen die de ouders van het Nederlandse onderwijs hebben, per locatie verschillen. Dit maakt het voor het bestuur lastig om een consistent beleid te voeren, dat zich richt op de kwaliteitseisen van de onderwijsinspectie. De school werkt aan verdere professionalisering, maar niet alle ouders onderschrijven het daaruit voortvloeiende beleid. Een deel van de ouders vindt dat de school (te) hoge eisen stelt, bijvoorbeeld wat betreft de aanwezigheid bij de lessen. Een aantal ouders is ook minder tevreden over het aannamebeleid van de school. De school heeft vaak te maken met personele wisselingen. Dit schooljaar is de school voor het eerst gestart met hetzelfde team als waarmee ze het vorige schooljaar is geëindigd. Hopelijk luidt dit een periode van personele stabiliteit in. De school onderhoudt goede contacten met het Nederlandse consulaat in Barcelona. De consul maakt deel uit van het bestuur en hij is tevens vertrouwenspersoon. pagina 11 van 15
Algemeen beeld In het onderzoek van de inspectie stond de vraag centraal of het primair onderwijs van de Stichting Nederlandse Taal en Cultuur Barcelona van voldoende kwaliteit is. De inspectie constateert dat de kwaliteit van het onderwijs in vergelijking met het bezoek van 2008 aanmerkelijk is verbeterd. Op enkele essentiële onderdelen laat de kwaliteit echter nog te wensen over. Deze tekortkomingen gelden met name een onderdeel van het leerstofaanbod, de onderwijstijd en de zorg en begeleiding. Op het gebied van het didactisch handelen zijn eigentijdse inzichten en didactische werkvormen meer dan voorheen zichtbaar, vooral in de onderbouw. Er is echter nog geen sprake van een doorgaande lijn naar de midden- en bovenbouw. De inspectie constateert dat de leraren veel tijd en energie hebben gestoken in bijvoorbeeld de inrichting van een uitleensysteem voor boeken en dvd's en de opzet van een leerlingendossier. Op zichzelf zijn dit goede initiatieven, maar deze zijn niet doorslaggevend voor de toekenning van het toezichtarrangement. De oordelen van de inspectie geven aanleiding tot een aangepast arrangement. De inspectie zal in 2011 op de school een onderzoek uitvoeren dat zich specifiek richt op die aspecten die onvoldoende zijn beoordeeld. Toelichting op het kwaliteitsprofiel Opbrengsten De inspectie kan niet beoordelen of de resultaten van de leerlingen op het niveau liggen dat verwacht mag worden. Voor de richting-1 leerlingen is het onderwijs gericht op directe aansluiting bij het onderwijs in Nederland. Voor richting-2 stelt de school zich ten doel de kern- en tussendoelen met een maximale afstand van twee jaar ten opzichte van het onderwijs in Nederland te volgen. De resultaten van de leerlingen worden echter niet gerelateerd aan deze doelen. Daarom is niet vast te stellen of de vooruitgang van de leerlingen overeenkomt met de verwachtingen. Onlangs heeft de school een aantal actuele leerlingvolgsysteemtoetsen ingevoerd. De uitkomsten daarvan blijven achter bij de verwachtingen die de school had. Het team zal nader analyseren waaraan dit is toe te schrijven. Onderwijspraktijk De meeste indicatoren die betrekking hebben op de onderwijspraktijk zijn als voldoende gewaardeerd. Kenmerkend voor de lessen is de taakgerichtheid en de betrokkenheid van de leerlingen. Uit de schoolgids blijkt dat de school volgens het model van de directe instructie wil werken. Elementen van dit model zijn zichtbaar, maar deze komen niet consequent in alle lessen terug. In de onderbouw zijn de lessen gevarieerd en gericht op interactie. In de midden- en bovenbouw is hier nog weinig aandacht voor. In vergelijking met het vorige inspectiebezoek is het leerstofaanbod sterk verbeterd, met name voor de jongste leerlingen. Het aanbod voor aanvankelijk technisch lezen is bovendien geactualiseerd. Voor de midden- en bovenbouw beschikt de school nu over een systematisch aanbod voor begrijpend lezen. Dit aanbod bestaat uit de beperkte versie van een digitale methode en voldoet niet aan de kerndoelen. pagina 12 van 15
Het onderwijs in de Nederlandse cultuur krijgt in de zaterdaggroepen geregeld aandacht. Hiervoor schakelt de school onder meer een gastdocent in. Op de andere locaties krijgt het cultuuronderwijs minder aandacht vanwege de geringe hoeveelheid onderwijstijd die gepland is. De leerlingen van deze locaties mogen echter deelnemen aan de cultuurlessen op de hoofdlocatie. Omdat de leerlingen zeer enthousiast zijn over deze lessen, neemt het aantal deelnemers toe. De zaterdaggroep heeft bijna drie contacturen per week. Op de andere locaties zijn slechts twee contacturen gepland. Daarnaast krijgen alle leerlingen structureel opdrachten mee naar huis. Voor de maandag- en woensdaggroepen realiseert de school echter ternauwernood honderd uur onderwijstijd. De school is zich ervan bewust dat ze onvoldoende onderwijstijd programmeert en onderzoekt hoe alsnog voldoende onderwijstijd kan worden gerealiseerd. De leraren gaan respectvol met de leerlingen om en de omgang tussen de leerlingen onderling is eveneens respectvol te noemen. De leerlingen vinden het over het algemeen leuk om naar de Nederlandse les te gaan. De ouders zijn zeer te spreken over de school. Uit de gesprekken met de inspectie is zoals gezegd, naar voren gekomen dat de verwachtingen van de ouders verschillen. Voor sommige ouders zijn de resultaten niet zo belangrijk, terwijl andere ouders hier juist veel belang aan hechten. Deze ouders hebben ook meer behoefte aan informatie over het niveau waarop hun kinderen presteren in vergelijking met leeftijdgenootjes in Nederland. In alle groepen is sprake van grote onderlinge verschillen tussen de leerlingen. Meer dan tijdens het vorige bezoek slagen de leraren erin rekening te houden met deze verschillen, zowel bij de instructie als bij de verwerking. Wat de organisatie van het onderwijsleerproces betreft is het echter opvallend dat de leerlingen met name in de midden- en de bovenbouw, overwegend individueel aan het werk zijn. De werkwijze van de leraren in de onderbouw en de overige bouwen kan derhalve verder op elkaar afgestemd worden. Het is de moeite waard kennis te nemen van elkaars werkwijze om een doorgaande lijn te bewerkstelligen. Daarnaast verdient het aanbeveling de werkwijze van leraren die in parallelgroepen lesgeven in overeenstemming met elkaar te brengen. De wijze waarop de school de vorderingen en de ontwikkeling van de leerlingen volgt is verbeterd, maar nog niet voldoende. Allereerst is het opmerkelijk dat de school de methodegebonden toetsen van aanvankelijk technisch lezen en taal niet afneemt. Voor de jongste leerlingen maakt de school nu weliswaar gebruik van een genormeerde toets, die ontwikkeld is voor richting-3 leerlingen. Voor richting-1 en - 2 leerlingen dient de school nog een adequate toets in te voeren. Voor de overige domeinen gebruikt de school, of zal de school dit jaar voor het eerst gaan gebruiken, actuele toetsen. De resultaten op de nieuwe toetsen vallen tegen. Er zijn relatief veel leerlingen die laag scoren. Hiervoor heeft de school geen verklaring. Omdat de school geen methodegebonden toetsen afneemt hebben de leraren wellicht onvoldoende zicht op de vorderingen, waardoor zij niet tijdig kunnen bijsturen. Daarnaast blijkt dat, in ieder geval voor aanvankelijk technisch lezen, het moment van de toetsafname niet is afgestemd op de behandelde lesstof. Dat verklaart misschien dat de leerlingen een lage score behalen. pagina 13 van 15
Volgens schooldocumenten krijgen de eerder genoemde leerlingen met lage scores tijdens de les extra zorg en worden voor hen handelingsplannen opgesteld. In de praktijk gebeurt dit echter lang niet altijd. De aanwezige handelingsplannen die de inspectie heeft gezien, kunnen worden aangescherpt, bijvoorbeeld wat betreft de looptijd, de na te streven doelen en de wijze waarop de school vaststelt of de doelen zijn gerealiseerd. Het gehele systeem van zorg en begeleiding vraagt de nodige doordenking en afstemming. Het is van belang dat de school vervolgens een samenhangend zorgbeleid vastlegt en dienovereenkomstig handelt. Kwaliteitszorg Tijdens het vorige bezoek heeft de inspectie geconstateerd dat het bestuur zich heeft gericht op professionalisering van het bestuurlijk functioneren. Daarbij ziet het bestuur haar rol vooral als voorwaardenscheppend. Deze lijn heeft het bestuur doorgezet. Daarnaast heeft de school gewerkt aan inhoudelijke verbetering van de kwaliteit van het onderwijs. Daartoe heeft de school op locatie advies gekregen van de Stichting NOB. Het is de bedoeling dat dit ieder jaar een vervolg krijgt. Bovendien biedt het bestuur de leraren de mogelijkheid om deel te nemen aan de bijscholing van de NOB. Enkele leraren zijn van plan zich hiervoor aan te melden. De school heeft goed zicht op de leerlingenpopulatie. Zij brengt bovendien jaarlijks de eigen sterke en zwakke punten in beeld met behulp van een zelfevaluatieinstrument. Ook wordt jaarlijks naar het oordeel van de ouders gevraagd. Naar de mening van de leerlingen vraagt de school niet systematisch. Op basis van de uitkomsten van de zelfevaluatie en het vorige inspectierapport heeft de school maatregelen genomen om de kwaliteit te verbeteren. Voor een zinvolle evaluatie is het ook van belang op schoolniveau doelen te stellen en te bepalen of deze gerealiseerd zijn, om vervolgens na een analyse maatregelen te treffen. Dit doet de school nog niet. In de schoolgids verantwoordt de school zich niet over de activiteiten die zij onderneemt om de kwaliteit te verbeteren en evenmin over de resultaten van de leerlingen in het primair onderwijs. Dit is eveneens een punt van aandacht. pagina 14 van 15
4 Vervolg van het toezicht Bij dit PKO heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften, zoals die voor scholen in Nederland gelden. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de door het bestuur vastgestelde schoolgids en het schoolplan. Op basis van dit onderzoek concludeert de inspectie dat de school aan deze wettelijke bepalingen voldoet. De bevindingen van dit PKO leiden tot het volgende arrangement voor het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): De aangetroffen kwaliteit van het onderwijs op de school leidt ondanks de sinds 2008 geconstateerde verbeteringen tot een aangepast arrangement. Dat wil zeggen dat de inspectie nog steeds tekortkomingen constateert. Daarom voert de inspectie in 2011 een specifiek onderzoek uit naar die onderdelen van het onderwijs die door de inspectie onvoldoende zijn beoordeeld. pagina 15 van 15