2016 JAARVERSLAG Je thuis delen, verrijkt je leven.
JAARVERSLAG 2016 1 2 3 4 Werking En er is meer Public relations en andere acties Contact De werking van Pleegzorg Oost-Vlaanderen is gespreid over drie regio s: Gent-Eeklo, Waas & Dender en Zuidoost-Vlaanderen. Om zo bereikbaar mogelijk te zijn voor onze cliënten, zijn we per regio op verschillende locaties gevestigd (zie p.23). De hoofdzetel is gevestigd te Gent en staat in voor overkoepelende opdrachten en administratie. 3
WAT IS PLEEGZORG? Bij pleegzorg neemt een gezin gedurende een korte of langere periode de opvoeding en de zorg over iemand uit een ander gezin. Dit verloopt onder begeleiding en in samenwerking met de ouders en andere betrokken hulpverleners. Een gezin kan een minderjarige (pleegkind/pleegjongere) opvangen, maar evengoed een volwassene (pleeggast) met een beperking of met een psychisch probleem. VISIE Pleegzorg Oost-Vlaanderen is een professionele organisatie die streeft naar optimale levenskwaliteit voor kinderen, jongeren en volwassenen in pleegzorg. Het is een pluralistische organisatie met respect voor ieders eigenheid, waarden, cultuur en levensbeschouwing. De persoonlijke ontwikkeling van het kind, de jongere of de volwassene staat centraal. Voor pleegkinderen staan continuïteit, stabiliteit en een veilig leefklimaat centraal. Zij krijgen kans op duurzame hechtings- en opvoedingsrelaties. Bij de volwassenen ligt de focus op het streven naar onafhankelijkheid, sociale participatie en hun algemeen welbevinden. Zowel pleegkinderen als volwassenen hebben inspraak in hun pleegzorgtraject. Bedankt pleeggezinnen, Ook dit jaar houden wij er aan al onze pleeggezinnen te danken. Zonder hun inzet kan pleegzorg eenvoudigweg niet bestaan. En ook de vele particuliere schenkers, verenigingen en instanties verdienen een welgemeend dank u. We hopen dat dit jaarverslag u een goed beeld geeft van onze werking in 2016. Veel leesplezier! Giften zijn welkom De toegekende subsidies volstaan niet om voor onze pleegkinderen iets extra te doen, zoals een uitstap of bijkomende ondersteuning. Uw gift is dus van harte welkom. dit kan door te storten op rekeningnr. BE 97 0017 1438 2949 van Pleegzorg Oost-Vlaanderen, met vermelding van het woord gift. Johan Van der Sypt, directeur Pleegzorg werkt vanuit de krachten en mogelijkheden van pleegkinderen/volwassenen, ouders, pleegzorgers en hun respectievelijk netwerk. We werken samen met pleegzorgers die met een groot inlevingsvermogen kunnen opvoeden en die bereid zijn om in te zetten op verbondenheid met de familie van herkomst. 4 5
Werking De opdracht van een dienst voor pleegzorg. De belangrijkste opdrachten van een dienst voor pleegzorg zijn: het werven, selecteren van gezinnen, zorgen voor een gepaste plaatsing voor elke jongere/ volwassene en het begeleiden van alle betrokken partijen. Waarom een plaatsing? Omdat een kind of jongere omwille van moeilijkheden thuis beter een tijdje in een ander gezin woont. Ook volwassenen met een handicap verblijven soms in een ander gezin. Dat andere gezin noemen we een pleeggezin. De leden van het pleeggezin noemen we pleegzorgers. Soms is het pleeggezin familie, of iemand uit de vrienden- of kennissenkring. Er zijn ook mensen die een minderjarige of een volwassene opvangen waarmee zij vooraf geen enkele band hadden. Welke soort opvang? Dat hangt af van de situatie. We werken met korte of langdurende plaatsingen, crisisopvang, onderbroken plaatsingen, weekend- en vakantieplaatsingen. In het vakjargon spreekt men over verschillende modules: ondersteunende pleegzorg, perspectiefzoekende pleegzorg, perspectiefbiedende pleegzorg en crisispleegzorg. Over wie gaat het? 1 Pleegzorg Oost-Vlaanderen vzw begeleidt plaatsingen van baby s, kleuters, lagere schoolkinderen en jongeren, maar ook van volwassenen met een beperking of psychisch probleem. Soms worden meerdere kinderen in hetzelfde pleeggezin geplaatst, bijvoorbeeld broers en zussen. Bij minderjarigen spreken we over een pleegkind, bij volwassenen spreken we over pleeggasten. 7
Wie zijn onze pleeggezinnen? Pleeggezinnen zijn geen supermensen. Het zijn wél mensen die een ernstig engagement aangaan, want een pleegkind of een pleeggast in je gezin opnemen is niet vrijblijvend. Er zijn ook een aantal wettelijke voorwaarden. Hierover leest u verder meer. Vaak heeft het pleeggezin geen enkele band met het kind of de jongere. In dat geval spreken wij over een bestandsgezin. In 2016 werd 40% van de plaatsingen van minderjarigen gerealiseerd in een bestandsgezin. Het gezin geeft te kennen welk aanbod (vb. leeftijd van het kind, soort opvang, aantal kinderen, ) zij wil doen. Dat aanbod wordt dan verder besproken tijdens de selectieprocedure. De nood aan mensen die bereid zijn om een pleegkind tijdelijk in hun gezin op te nemen is zeer groot. Die nood is nog groter wanneer het gaat om een volwassene met een beperking of psychisch probleem: slechts 31% wordt opgevangen in een bestandsgezin. In heel wat situaties heeft het pleeggezin wél al een relatie met het kind. Het zijn bijvoorbeeld familieleden, vrienden of buren. Dit noemen we een familie- of netwerkgezin. In 2016 werd 46% van de plaatsingen van minderjarigen gerealiseerd binnen de eigen familie en 14% binnen het ruimer netwerk van het pleegkind. De volwassenen worden in bijna de helft van de situaties opgevangen binnen de familie en zowat 1/5 binnen het eigen sociaal netwerk (kennissen, vrienden, ). Criteria voor pleegzorg In principe kan iedereen zich kandidaat stellen om pleegzorger te worden, maar enkele voorwaarden liggen wettelijk vast: je bent meerderjarig alle meerderjarige gezinsleden beschikken over een Uittreksel uit het Strafregister Model 2 het pleeggezin heeft voldoende draagkracht het gehele gezin staat achter de beslissing om een pleegkind/pleeggast op te vangen Volgende vaardigheden vinden we bij pleegzorgers heel belangrijk: Willen samenwerken met de ouders, de dienst voor pleegzorg en met andere betrokkenen open en duidelijk zijn in contacten; pleegkinderen/pleeggasten helpen om een positieve kijk op zichzelf te ontwikkelen hen helpen om hun gedrag te veranderen zonder hen pijn te doen; de effecten van pleegzorg inschatten op de eigen situatie kunnen omgaan met onvoorspelbaarheid, tijdelijkheid en verlies; respect opbrengen voor de keuzes van anderen. PLEEGGEZIN - Minderjarigen PLEEGGEZIN - Volwassenen netwerk 14 % bestandsgezin netwerk 20 % bestandsgezin 31 % 40% familie 46 % familie 49 % 8 9
Hoe verloopt de selectie van een bestands(pleeg)gezin? Om een kind veilig en verantwoord te plaatsen, moeten we het pleeggezin goed kennen. Maar het is ook belangrijk dat het gezin goed geïnformeerd is over wat pleegzorg allemaal inhoudt. Daar hebben wij een procedure voor: Op verschillende locaties in de provincie worden geregeld info-momenten over pleegzorg georganiseerd. Daar krijgen geïnteresseerden een eerste uitleg over de verschillende aspecten van pleegzorg: wat is pleegzorg, welke vormen van pleegzorg zijn er, welke administratieve veranderingen brengt dit met zich mee, welke thema s zullen tijdens de selectieprocedure besproken worden, In 2016 werden 18 info-avonden georganiseerd. Twee daarvan waren specifiek gericht op het opvangen van vluchtelingen. Er waren 197 gezinnen aanwezig. 126 van die gezinnen lieten weten dat ze aan de selectieprocedure wilden deelnemen. De selectieprocedure begint met een verkennend gesprek aan huis. Tijdens dit gesprek willen we ook kennismaken met de kinderen of andere inwonende personen. Daarna volgen vijf bijeenkomsten in groep. Meerdere kandidaat-pleegzorgers komen samen met een medewerker en ervaringsdeskundigen (pleegzorger, eigen kind, pleegkind ). Daarnaast zijn er ook nog twee individuele gesprekken op de dienst voor pleegzorg. Tijdens de selectieprocedure worden een aantal thema s besproken die cruciaal zijn binnen pleegzorg: hechting, verlies en rouw, familiegeschiedenis (geschiedenis van de pleegouders), loyaliteit en identiteit, opvoeding en moeilijk gedrag, en stopzetting van de plaatsing. Zo leren wij de gezinsleden kennen en kunnen zij beter inschatten of de opvang van een pleegkind aan hun verwachtingen tegemoetkomt. Het gebeurt regelmatig dat zij hun oorspronkelijk aanbod duidelijker afbakenen of wijzigen. 35 gezinnen beslisten om hun aanbod (voorlopig of definitief) in te trekken. De selectieprocedure wordt afgerond met een laatste individueel gesprek, waarin de afspraken en het aanbod (leeftijd, geslacht, aantal pleegkinderen dat kan opgevangen worden, wenselijke duur van de pleegzorgsituatie ) van het pleeggezin vastgelegd worden. Voor minderjarigen werden in 2016 67 nieuwe pleeggezinnen geselecteerd en voor 10 gezinnen liep het voorbereidingsprogramma nog verder in 2017. Bijna alle nieuwe pleeggezinnen willen max. 1 pleegkind opvangen. Het merendeel van de gezinnen wil het liefst starten met een heel jong kind. Bijna de helft van de nieuwe bestandsgezinnen verkiest een langdurige plaatsing. Voor volwassenen werden geen nieuwe pleeggezinnen geselecteerd. De volwassenen die in een bestandsgezin opgevangen worden, werden reeds als kind in dit gezin geplaatst. Hoe wordt een plaatsing bij ons aangemeld? Een vraag tot plaatsing kan op verschillende manieren bij Pleegzorg Oost-Vlaanderen binnenkomen: hetzij rechtstreeks, hetzij niet-rechtstreeks. Soms nemen ouders, of hun vertrouwenspersoon, of een andere hulpverlener contact op met ons. Ze hebben tijdelijke problemen, waarvoor een oplossing in het vooruitzicht is. Vaak biedt een korte of gedeeltelijke opvang al soelaas. De meeste vormen van pleegzorg zijn meer ingrijpend en zijn niet rechtstreeks toegankelijk. In dat geval worden wij gecontacteerd door de Integrale Toegangspoort of door de jeugdrechtbank. Het gaat dan om situaties waarbij een combinatie van problemen de ontplooiingskansen van de minderjarige of de volwassene ernstig in het gedrang brengen. In 2016 namen wij 343 nieuwe begeleidingen op: 330 begeleidingen voor minderjarigen en 13 voor volwassenen. 10 11
Hoe komt een plaatsing tot stand? Bij een vraag tot plaatsing wordt eerst besproken of pleegzorg wel het juiste antwoord is. Daarna onderzoeken wij onder welke voorwaarden het kind in een gezin kan geplaatst worden. We noemen dit de intake. Pas dan kijken wij of er een geschikt gezin voorhanden is. Als een pleeggezin voor de plaatsing in aanmerking komt, dan worden concrete afspraken gemaakt en wordt de plaatsing voorbereid met alle betrokkenen: het kind, de ouders (familie), het pleeggezin, de verwijzende instantie, de medewerker van de dienst, In heel wat situaties is de familie of iemand uit het eigen netwerk bereid om een pleegkind of pleeggast op te nemen in hun gezin. Dan gaan de medewerkers van Pleegzorg Oost-Vlaanderen na of dit een goede oplossing is en op welke manier wij kunnen samenwerken. In 2016 heeft Pleegzorg Oost-Vlaanderen in het totaal 1198 pleegkinderen (572 jongens en 626 meisjes) en 120 pleeggasten begeleid (68 mannen en 52 vrouwen). Welke soort plaatsingen bestaan er? Crisispleegzorg: er is onmiddellijk een uithuisplaatsing nodig. Er is weinig tijd voor overleg, en nauwelijks kans tot voorbereiding. De opvang duurt in principe heel kort. Ondersteunende pleegzorg: kortstondig verblijf in een pleeggezin om vb. een weekend, een vakantie of een acute nood op te vangen. Het gaat om een tijdelijke ondersteuning van het gezin van oorsprong of het is een aanvulling op een verblijf in een voorziening. Perspectiefzoekende pleegzorg: binnen een periode van minder dan zes maanden wordt gezocht naar een passende en meer definitieve oplossing. Dit kan zijn: terugkeer naar huis, naar een voorziening, zelfstandig wonen of een langdurig verblijf in een pleeggezin. Perspectiefbiedende pleegzorg: hier gaat het om een langdurig (meer dan zes maanden) verblijf in een pleeggezin. Men kiest hiervoor wanneer een terugkeer naar huis niet in het belang is van het pleegkind of pleeggast. Voor de minderjarigen werkten we samen met 1047 gezinnen, voor de volwassenen konden we rekenen op 95 gezinnen. LEEFTIJD - Minderjarigen Volwassene LEEFTIJD - Volwassenen SOORT PLAATSING - Minderjarigen SOORT PLAATSING - Volwassenen 18-21j 12 % 0-6j 29 % 51-70j 14 % 71j en ouder 3 % crisispleegzorg perspectiefzoekende pleegzorg 4 % 15 % ondersteunende pleegzorg 13 % perspectiefzoekende pleegzorg 1 % ondersteunende pleegzorg 17 % 12-17j 35 % 7-11j 24 % 31-50j 18-30j 19 % 64 % perspectiefbiedende pleegzorg 68 % perspectiefbiedende pleegzorg 82 % 12 13
Hoe begeleiden we de plaatsing? Een plaatsing brengt in een gezin heel wat veranderingen teweeg. Een medewerker van Pleegzorg Oost-Vlaanderen loodst het pleeggezin door het doolhof van administratieve regelingen: kinderbijslag, ziekenkas, domicilie, dagvergoeding, bijzondere kosten, familiale verzekering, Daarnaast voorzien we voor elke plaatsing een vaste begeleider. Hij komt regelmatig aan huis om het verloop van de plaatsing te bespreken en het pleeggezin te ondersteunen. Zijn er moeilijkheden? Dan staat hij het pleeggezin met raad en daad bij. De begeleider tracht ook een vertrouwensrelatie met het pleegkind of de pleeggast op te bouwen, zodat deze zich veilig kan voelen om vrijuit te spreken over de dingen die hem bezighouden. De begeleider bewaakt de band en de samenwerking met de familie of met andere belangrijke betrokkenen niet verwatert. De begeleider pleegt, waar nodig, overleg met de ouders, familie, school, therapeut, andere hulpverleners Het spreekt vanzelf dat er in de begeleiding andere accenten gelegd worden wanneer het gaat om een plaatsing van een minderjarige of om een plaatsing van een volwassene. Bij een kind of jongere zal de begeleider zich sterk toeleggen op de opvoeding en ontwikkeling binnen de driehoek kind-ouders-pleeggezin. Bij een volwassene zal de focus van de begeleiding meer liggen op het maximaal participeren van de pleeggast aan de samenleving. Hoe eindigt een plaatsing? In 2016 werden 457 plaatsingen beëindigd: 436 bij de minderjarigen en 21 bij de volwassenen. Dit betekent echter niet altijd dat de plaatsing werd stopgezet, maar in heel wat situaties ging het om een overgang naar een andere vorm van pleegzorg (vb. overgang van crisispleegzorg naar perspectiefzoekende pleegzorg ). NA DE PLAATSING - Minderjarigen ander gevolg 15 % OOOC of begeleidingstehuis terug naar huis/familie 11 % blijft in pleeggezin 50 % 21 % zelfstandig wonen 21% van de pleegkinderen ging terug naar huis of naar familie. 3% van de pleegkinderen ging na afloop van de plaatsing zelfstandig wonen, al dan niet met begeleiding. 50% van de pleegkinderen bleef in het pleeggezin (vb. nadat het dossier officieel werd afgesloten, overstap naar een andere vorm van pleegzorg, ). 3 % Bij 11% bleek een overplaatsing naar een Begeleidingstehuis of een Onthaal-, Oriëntatie- of Observatiecentrum nodig. 15% van de dossiers kende een ander vervolg (vb. naar een ander pleeggezin, ). 14 15
Volwassenen NA DE PLAATSING - Volwassenen Blijft in pleeggezin 62 % terug naar huis/familie 28 % zelfstandig wonen 5 % 5 % residentiële setting Het perspectief van volwassenen die in een pleeggezin verblijven is wezenlijk verschillend van dat van een minderjarige. Het gaat immers altijd om mensen met een handicap en/of psychische problematiek en de meeste plaatsingen zijn langdurend. Bij 2 pleeggasten werd de begeleiding stopgezet en bij 8 pleeggasten werd hun verblijf in het pleeggezin effectief beëindigd: 1 gast verhuisde naar een residentiële setting, 1 gast ging zelfstandig wonen met ambulante woonondersteuning, 3 gasten trokken terug in bij (één van) hun ouders, 3 pleeggasten gingen samenwonen met hun partner. Op 31/12/2016 liep de begeleiding nog verder voor 1198 plaatsingen voor minderjarigen en voor 110 plaatsingen bij de volwassenen. 2 16 17
En er is meer Het aanbieden van een kwaliteitsvolle hulpverlening blijft onze eerste zorg. Dit betekent dat we ons niet beperken tot onze kernopdracht, maar met een open blik kijken naar de evoluerende maatschappelijke noden. Met diverse projecten en vernieuwende werkvormen spelen we hier op in. Enkele voorbeelden: Project Geef de wereld een thuis In 2015 kwam een grote vluchtelingenstroom naar Europa op gang. Heel wat gezinnen boden zich aan om vluchtelingen op te vangen. Pleegzorg werkte het project Geef de wereld een thuis uit. We werkten hiervoor samen met de overheid, met de andere provincies, met voogden, met de categoriale voorziening Minor Ndako, met Fedasil, met OKAN-scholen, Taskforce Vluchtelingen, In de eerste maanden van 2016 werden kandidaat-pleeggezinnen gescreend en we kregen heel wat aanmeldingen tot plaatsing van minderjarige vluchtelingen (NBMV) te verwerken. In de loop van dit jaar begeleidden wij 54 pleegzorgsituaties voor niet begeleide minderjarige vluchtelingen: 42 minderjarigen konden verblijven bij gezinnen uit het eigen netwerk, 12 minderjarigen werden opgevangen in bestandsgezinnen. De giften die onze organisatie kreeg ter ondersteuning van het project werden ingezet als startbudget van 250 euro voor elk nieuw startende pleegzorgsituatie voor NBMV. Participatie We vinden het belangrijk dat alle betrokkenen binnen pleegzorg kunnen meepraten over thema s die zij waardevol vinden. Om die reden organiseerden we met de verschillende groepen in 2016 een aantal ontmoetingen. Met geïnteresseerde ouders kwamen we 7 maal samen, met de pleeggasten werden 3 activiteiten georganiseerd, de ontmoetingsgroep pleegzorgers kwam 6 maal samen, het praatcafé voor grootouders ging op geregelde tijdstippen door en met een hechte groep jongeren vonden 7 activiteiten plaats. Ook voor kinderen werden enkele groepsactiviteiten georganiseerd. In 2017 organiseren we een dag waarop alle deelnemers van de verschillende ontmoetingsgroepen met elkaar kunnen kennismaken. Bezoekersruimte Ook al woont een kind in een pleeggezin, toch blijven ouders een belangrijke rol spelen in het leven van een kind. Bij elke plaatsing van een minderjarige zoeken we op welke manier het contact tussen het kind en zijn ouders kan geregeld worden. Soms gaan bezoeken door in het pleeggezin, soms gaat het kind tijdens het weekend naar huis, maar soms is het nodig dat ouders en kinderen mekaar zien op een neutrale plaats, en onder begeleiding. De bezoekersruimte wil in eerste instantie een veilige plek zijn waar het contact tussen ouders en kind kan onderhouden, groeien of hersteld worden. In de bezoekersruimte krijgen ouders de ruimte om hun ouderrol (opnieuw) op te nemen. Ze kunnen elkaar ontmoeten in een huiselijke sfeer, waar zij gestimuleerd worden om op een positieve manier met elkaar om te gaan. Het is een plek waar ouders tijdelijk de zorg en verantwoordelijkheid voor hun kinderen kunnen opnemen, en opnieuw vertrouwen krijgen in die rol. Medewerkers kunnen waar nodig ondersteunen, aanmoedigen of bijsturen. Omwille van de bereikbaarheid zijn er in Oost-Vlaanderen 3 locaties: er is een bezoekersruimte in Drongen, in Oudenaarde en in Sint-Niklaas: gezellig gemeubileerd, met een tuin, met speelgoed en de mogelijkheid om samen iets te eten, In 2016 werden 830 bezoeken geregeld. Zo konden 139 kinderen wekelijks, maandelijks, tweemaandelijks contact hebben met hun ouder(s). De leeftijd van de kinderen varieerde van 0 tot 15 jaar. 18 19
Public relations en andere acties Zonder de inzet van onze talrijke pleeggezinnen om kinderen, jongeren en volwassenen tijdelijk op te vangen, zou pleegzorg niet kunnen bestaan. We maken dan ook graag van elke gelegenheid gebruik om hen en ook hun eigen kinderen - hiervoor te danken. Zij vormen een cruciale factor in het welslagen van een plaatsing. Naar jaarlijkse gewoonte organiseerden we ook in 2016 een pleeggezinnendag. Dit jaar nodigden we al onze pleeggezinnen uit voor een dagje in Bellewaerde. Er was een grote opkomst. Voor moederdag ontvingen alle pleegmama s een bloemenzaadbedankje in de brievenbus: Laat ze groeien, help ze bloeien. Fleurige Moederdag!. We gunnen het hen van harte. Elk pleeggezin kreeg ook een pakketje met twee zonneschermen voor de wagen. Op 3 december kwamen de Sint en zijn Pieten op bezoek bij alle pleegkinderen tussen 3 en 8 jaar. Het werd een prachtig feest en dit in samenwerking met Serviceclub Leo Gent Klokke Roeland. Ikea zorgde voor een mooie en gezellige inrichting van de bezoekersruimte te Drongen. Er blijft echter een nijpend tekort aan pleeggezinnen voor elke leeftijd, maar vooral voor jonge kinderen blijft de nood zeer hoog. De vraag om broertjes en zusjes samen in één gezin onder te brengen is groot, terwijl er zeer weinig gezinnen zijn die meer dan 1 kind willen opvangen. 3 Het tekort aan pleeggezinnen proberen we op te vangen met doeltreffende public relations-acties: we waren aanwezig op de Gentse Feesten en op de Vredesfeesten in Sint-Niklaas, Music for Life deed een duit in het zakje, er was een broodzakkenactie bij de Turkse bakkers, we lanceerden de klassenwedstrijd Sammy krijgt pleegouders, en deden mee aan de aflossingsmarathon Ekiden, en natuurlijk blijven we ook actief in de pers om pleegzorg nog meer bekend te maken. Ook voor 2017 zitten we al boordevol ideeën! 21
HOOFDZETEL Nieuw adres vanaf 17/08/2017 Stapelplein 28, 9000 Gent Tel: 09 223 90 99 Directeur: Johan Van der Sypt Contact hoofdzetel@pleegzorgoostvlaanderen.be www.pleegzorgoostvlaanderen.be Nieuw adres vanaf 17/08/2017: Regio Regio Regio Gent-Eeklo Waas & Dender Zuidoost-Vlaanderen Stapelplein 28 Heidepark 13 Kortrijkse Heerweg 7 9000 Gent 9200 Dendermonde 9700 Oudenaarde Tel: 09 223 90 99 Tel: 052 21 40 62 Tel: 055 20 72 29 Visstraat 14 Hoogkamerstr. 337A Kerkhoflaan 58 9900 Eeklo 9140 Temse 9300 Aalst 4 Voor aanmeldingen van begeleidingen en voor kandidaat-pleeggezinnen: Tel: 0471 91 91 02 of info@pleegzorgoostvlaanderen.be 23
2016 www.pleegzorgoostvlaanderen.be - Tel.: 0800 301 81 V.U. : Dirk Roeland, Blaisantvest 105, 9000 Gent