PVupSCALE project Grootschalige PV projecten in Nederland Nieuw Sloten, Amsterdam en Nieuwland, Amersfoort Ir. Jadranka Cace, RenCom Drs. Emil ter Horst, Horisun Workshop Grootschalige implementatie van zonnestroom in onze steden ECN, 29 mei 2008
250 kwp project, Nieuw Sloten, Amsterdam De eerste grootschalige zonnestroom project in de woningbouw Schaal: 100 woningen Opgeleverd in 1996 Volledig geïntegreerd systeem: fysiek, elektrisch en organisatorisch Initiatiefnemer: Energiebedrijf Amsterdam (nu NUON) Gebaseerd op goodwill NUON is de eigenaar, geen financiële voordelen voor bewoners Oriëntatie PV areas : Z, W, O Hellingshoeken: 20, 25, 35 en 80 Investeringskosten: 2,5 miljoen Subsidies door Novem en EC BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 2
BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 3
Penthouse Penthouse hoogbouw, grote dak 4 x 1800 W 4 x 1800 W Gevel 60 V DC Oost laagbouw, Zuid West SMA 150 kw SMA 3 x 5 kw 300 V DC kwh meting inverterruimte Naar de traforuimte BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 4
Ontwikkelingsfase Betrokken partijen en uitkomsten Optimale moment voor de implementatie van PV initiatief vooronderzoek B&W, GrB Opdracht tot vooronderzoek DRO, GrB, BW, MD Report: vooronderzoek Start betrokkenheid in N. Sloten Nota van uitgangspunten Ruimtelijk en stedenbouwkundig Programma van eisen DRO, GrB, DOW, BW, MD, Commissie van bijstand Nota uitgangspunten DRO, GrB, DOW, BW, MD Ruimtelijk en stedenbouwkundige programma van eisen Start betrokkenheid energiebedrijf voor N. Sloten Stedenbouwkundig plan Bouwkundig ontwerp verkoop bouw exploitatie DRO, GrB, DOW, BW, MD Stedenbouwkundig plan DRO, GrB, projectontwikkelaar, architect, energiebedrijf, PV leverancier Bouwkundig ontwerp Makelaar, notaris, BW, projectontwikkelaar, bank Verkoopakte, notariële akte BW, projectontwikkelaar, bouwbedrijf, PV leverancier, Gebouw, PV installatie Eigenaar / bewoner wooncomfort BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 5
Lessen uit N. Sloten Bouwkundige integratie: de gebruikte combinatie niet waterdicht Veel van de betrokken partijen hebben geen kennis van PV De verzekeraar weet niet in welke categorie PV thuis hoort Om zonnepanelen als dakbedekking of gevelbekleding toe te passen is vakkennis nodig van de PV en van de elektrische installaties Goodwill is goed, commitment is beter Continuïteit in projectbegeleiding is erg belangrijk BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 6
Projectbeschrijving Opgeleverd in 1997 1999 Waterkwartier in Nieuwland Zeven bouwlocaties: 501 PV woningen, scholen, sporthal Totale capaciteit: 1 1,3 MWp Doelstellingen: kostenreductie, acceptatie grootschalige zonnestroom projecten, techniekontwikkeling CO 2 besparing BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 7
Projectbeschrijving (2) Initiatiefnemer: energiebedrijf REMU (nu ENECO) Subsidies: Novem en EC Eis gemeente: duurzaamheid Eigendomsconcepten zonnestroom systemen: bewonereigenaar, ENECO eigenaar, woningcorporatie eigenaar Bewoner eigenaars hebben 25% van de investeringskosten betaald Huurders krijgen 20% van de (gecalculeerde) opgewekte elektriciteit ENECO is verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van zonnestroom systemen gedurende 10 jaar In 2008 zullen de nieuwe afspraken worden gemaakt met de bewoners BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 8
Projectbeschrijving (3) Zonnepanelen als dakbedekking, gevelbekleding en/of zonnescherm Multi- en mono kristallijne panelen, standaard en semitransparant Individuele systemen 0,8-4,4 kwp Oriëntatie ZO, Z, ZW Hellingshoeken: 20-90 BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 9
Deelprojecten en architecten Deelprojecten en architecten Sportcentrum (Weerstra Architecten, Drachten) Kinderdagverblijf Plons (C. Moller, Cita Architecten, Utrecht) Schoolwoningen (Van den Berg Architecten, Utrecht) Jersey (Loof& van Stigt Architecten, Amsterdam) Panta Rhei (Architectenbureau van Straalen, Zeist) Pergola (Architectenbureau van Straalen, Zeist) Watergentiaan (Galis Architectenbureau BNA, Delft) Cascade (Duinker, Van der Torre, Amsterdam) Pitrus, Mattenbies, Rietgors (Klaus en Kaan Architecten, Rotterdam) Kroosbuurt (De Jong, Hoogveld de Kat, Utrecht) Oppervlakte solar modules (m 2 ) 3.480 2.462 2.832 Waterwoningen Gele Lis (Atelier Z, Rotterdam) 370 totaal m 2 12.299 506 82 280 766 94 755 672 BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 10
Deelprojecten Jersey Panta Rhei Watergentiaan Cascade BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 11
Deelprojecten Schoolwoningen Energiebalanswoningen Kroosbuurt Pitrus, Mattenbies, Rietgors BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 12
Conclusies (1): technische monitoring (Ecofys en Universiteit Utrecht, 2007) Heel succesvol project: grote diversiteit aan mooie PV architectuur, goede promotie, meer dan 35.000 bezoekers Het grootste deel van zonnestroom systemen functioneert goed Een aantal systemen vertoont gebreken als gevolg van van: string stoornissen en/of beschaduwing Monitoring units soms buiten functie Een softwarematige fout in alle monitorings units missing data string errors BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 13
Conclusies (2): bewoners interviews door J. Cace and E. ter Horst, mart 2008 Sterktes Lagere elektriciteitskosten Hogere waarde huis Bijdrage aan energie- en milieubesparing Zwaktes Geen handleiding, geen contactpersoon bij ENECO, geen communicatie door ENECO Veel lekkages in het begin Onzekerheid over de kosten op lange termijn (beheer, onderhoud, evt. vervanging van componenten) Geen mogelijkheden voor dakuitbreidingen Onduidelijke eigendomsgrenzen tussen de huiseigenaar en ENECO en tussen de woningen BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 14
Conclusies (3): architecten interviews door J. Cace, september 2007 Zonnestroom legt eisen op de ruimtelijke ordening en op het bouwkundig ontwerp Het is niet mogelijk de dakpannen simpelweg door zonnepanelen te vervangen: waterdichte laag en aanpassing van de bouwlogistiek nodig Kennisoverdracht nodig om te voorkomen dat nieuwe partijen dezelfde fouten maken Projectontwikkelaars houden vast aan de traditionele bouwstijl die moeilijk combineert met de hightech uitstraling van zonnepanelen Meer keuze in zonnepanelen wenselijk: kleuren, maatvoering en textuur en de bijbehorende passtukken en bevestigingsmaterialen Teveel nadruk op zonne-energie BIPV in Nederland /JC / 29.05.08 15