Punt 17 Voorstel naar een versterkt streekbeleid in Limburg (Hendrik Verbrugge, N-VA) Voorzitter, collega s, naar een versterkt streekbeleid in Limburg. Zoals u ongetwijfeld weet heeft de Vlaamse Regering beslist het bestaande streekbeleid te hervormen. We gaan naar een vernieuwd en een versterkt streekbeleid dat als kenmerken heeft: vraaggerichtheid, marktgedrevenheid, vereenvoudigd beleid, lage instapdrempel, voor en vanuit de basis, dus vanuit de lokale besturen gestuurd. Dit is een belangrijke beslissing van de Vlaamse Regering. Het is een beslissing die ook objectief bewijst dat het menens is met een beleid van ontvoogding, gedaan met het paternalistische gedoe van de Vlaamse Regering ten opzichte van de lokale besturen. Het legt ook de nadruk op samenwerking tussen die lokale besturen op sociaaleconomisch terrein, met ook de mogelijkheid tot inbreng van andere publieke of private partners. Ik denk dat het heel belangrijk is dat de provincieraad daar kennis van neemt want het gaat over een streekvisie. Tot op heden is de streekvisie van Limburg vooral Limburgs gestuurd en kaderend in het SALK-plan. Dat is ook logisch. Daar hebben wij geen enkel probleem mee. Het is ook zaak om Limburg voor te bereiden op wat ik zou noemen het post SALKtijdperk. Er komt een tijd dat Limburg verder zal moeten gaan en zonder SALK-middelen, wanneer die uitgeput zijn, verder het stuur in handen moet nemen. De plannen van de Vlaamse Regering zijn gericht op entiteiten die, dat staat uitdrukkelijk in de nota, gericht zijn op streken van grote orde, 150 000 inwoners, plus of min zeven gemeenten. Vlaanderen voorziet in 2,5 miljoen euro voor projecten die dan aangewend worden in een financiering van 50-50, 50% Vlaanderen en 50% de lokale besturen in samenwerking. Toen ik de informatie over de decreten las en ook die richtcijfers zag, dacht ik automatisch aan een tekening die u ongetwijfeld kent. Ik wil hier reclame maken voor wat ik een zeer interessant boek vind, dat regelmatig door POM, ERSF-Limburg te onzer beschikking wordt gesteld: De socio-economische analyse van Limburg en haar vijf streken. Daaruit valt heel veel te leren. Limburg is inderdaad socio-economisch geen homogene provincie; het telt weldegelijk vijf verschillende streken. Er is hier ook al meerdere keren daarop een allusie gemaakt. Ik denk aan de tussenkomsten van collega-fractieleiders over de problematiek van de tewerkstelling of de werkloosheid aan de Maaskant. Ik breng u deze dia omdat ik zelf een aantal samenwerkingsverbanden heb opgezocht in de vijf verschillende streken. Bijvoorbeeld Noord-Limburg, in het blauw gekleurd, ongeveer, met die gemeenten, 150 000 inwoners heeft reeds een samenwerkingsmodel: Welzijnsregio Noord-Limburg. Ze werken ook al intensief samen op het gebied van woonbeleid en huisvesting in een sociaal verhuurkantoor. Er is ook de interlokale vereniging Wonen in Limburg. Voor Oost-Limburg, de Maaskant, is er het gegeven van het intergemeentelijke zwembad, Toerisme Maasland, de Opvoedingswinkel Maasland. Zuid-Limburg of Haspengouw: 193 000 inwoners. Daar bestaat een samenwerking Erfgoed Haspengouw, Overleg Zuid in verband met cultuur, het woonbeleid in Haspengouw is intergemeentelijk, Toerisme Haspengouw, Regionaal Landschap de Bosgroep Zuid-Limburg, de Opvoedingswinkel. Dit om u te tonen dat er weldegelijk al op dit niveau samenwerkingsverbanden zijn. Zo bestaan er ook voor West-Limburg, ongeveer 158 000 inwoners en voor Midden-Limburg. Ik ga u de opsomming besparen. Voor dit nieuwe initiatief is reeds vanuit Vlaanderen een oproep gestuurd vanaf 1 januari van dit jaar voor projecten die moeten worden ingediend tegen 30 april. De bedoeling is die projecten te evalueren, goedkeuring te geven tegen 1 juli en dan een realisatie van die projecten mogelijk te maken binnen de 36 maanden. U weet dat ik in januari hetzelfde analoge thema voor de wandelwegen en de fietspaden heb gebracht. Toen heb ik moeten vaststellen dat wij als Limburg te laat kwamen voor projecten. Daarom wil ik nu een beetje vanuit dezelfde bekommernis aan de nieuwe bevoegde gedeputeerde een aantal vragen stellen. Gedeputeerde, sinds u aan het werk bent, hoe hebt u voor uzelf een evaluatie kunnen maken van de streekwerking sinds 2013? Kan u mij zeggen welke projecten ERSV, RESOC de voorbije jaren ondersteund heeft, maar dan projecten buiten het SALK-kader? Over SALK worden wij regelmatig geüpdatet. Ik heb vernomen in het bureau dat we dat ten laatste juni van dit jaar opnieuw zullen mogen horen. Dan ben ik zeer benieuwd naar uw visie en deze van de deputatie over dit vernieuwd streekbeleid zoals Vlaanderen dit voorstelt. Hebt u ondertussen initiatieven genomen? Bent u van plan initiatieven te nemen of zijn er al concreet projecten in dit verband ingediend? Welke initiatieven zijn er de voorbije jaren genomen vanuit de vijf streektafels? U ziet de vijf regio s, maar er bestaat nog zoiets als de vijf streektafels. Ik ben geïnteresseerd om te weten wat de voorbije jaren op dit niveau verricht is. We mogen geen kans onverlet laten om projecten in te dienen.
Ik kijk uit naar uw antwoorden. Ik zou na uw antwoorden eventueel een voorstel ter stemming of iets in die aard willen doen. Ik heb u hier een tekst gegeven die zeker niet te nemen of te laten is, maar die vooral de bekommernis uit dat als we plannen indienen bij Vlaanderen, we aandacht hebben voor de grote orde zoals Vlaanderen dat wil en dat we misschien vanuit die insteek de vijf streektafels kunnen reanimeren om voldoende in aanmerking te komen voor subsidies van Vlaanderen. Limburg mag hier zeker de boot niet missen. Dank u. Ik kijk uit naar uw antwoorden. De heer Erik Gerits: Dank u wel, mijnheer Verbrugge. Graag wil ik u eerst bedanken voor uw belangstelling voor het versterkte streekbeleid. Als nieuwe gedeputeerde beschouwde ik het streekbeleid als een uitdaging waar ik graag de volgende jaren absoluut mijn schouders onder wil zetten. Vandaar dat ik reeds met mijn kabinet en de diensten vanaf begin januari ben beginnen te werken aan een voorstel hieromtrent. Ik beschouw het zelfs als een prioriteit. Ik besef ook dat het geen eenvoudige problematiek is waar eenvoudige antwoorden voor bestaan. De antwoorden liggen immers niet in de structuren of de modellen waarvoor we moeten kiezen, maar wel in de aanpak die we ontwikkelen voor het keren van een aantal problematieken waarmee Limburg en de deelregio s van Limburg geconfronteerd worden. Sta me toe dat ik een aantal vragen uit uw interpellatie bundel, namelijk de vragen Hoe schat u de streekwerking sinds 2013 of het begin van deze legislatuur in? ; Welke projecten heeft ERSV-RESOC-SER de voorbije jaren ondersteund buiten het SALK-kader? ; Welke initiatieven zijn er de voorbije jaren genomen vanuit de vijf streektafels in Limburg? en Zijn er al concreet nieuwe projecten ingediend?, om vervolgens in te gaan op de visie van de deputatie, waar u ook naar vraagt, op de toekomstige organisatie van het streekbeleid. Het overzicht van de realisaties van de streekwerking van de voorbije jaren is niet iets waarmee Limburg een nominatie in de wacht zal slepen. Dit geldt niet enkel voor Limburg, want anders was er wellicht geen herziening gekomen van het streekbeleid. Ik geef u graag een overzicht van de realisaties, om vervolgens een analyse voor de toekomst te maken want heldere analyses vormen immers de basis van goede oplossingen. Zoals u weet werd in 2013 het Streekpact 2014-2019 opgemaakt op basis van, onder andere, gesprekken met 15 burgemeesters uit de 5 Limburgse streken. Het nieuwe streekpact werd in maart 2014 unaniem goedgekeurd door de RESOC-vergadering en vervolgens voor goedkeuring overgemaakt aan het provinciebestuur, de sociale partners en de 44 Limburgse steden en gemeenten. Maar, sinds maart 2014 heeft RESOC geen vergadering meer gehouden. Op het gebied van streekwerking wijst de praktijk van de afgelopen jaren uit, zoals u zelf zegt, dat in Noord- Limburg een actieve streekwerking operationeel is met een negental burgemeesters die periodiek samenkomen en gezamenlijke initiatieven ontwikkelen rond thema s zoals u zelf hebt aangehaald: welzijn, oprichting crematorium, het sociaal verhuurkantoor en nog andere. In de vier overige regio s, zijnde Maasland, Zuid-Limburg, West-Limburg en Midden-Limburg, is er sinds deze legislatuur geen werking meer geweest in samenwerking met RESOC. Ik zeg wel in samenwerking met RESOC. Er zijn onder de gemeenten en steden zelf werkingen geweest. Door de RESOC-medewerkers werd een voorstel uitgewerkt om thematisch overleg te organiseren op streekniveau, waarbij dan de RESOCmedewerkers zouden fungeren als een soort externe ambtenaren ter ondersteuning van de streekwerking. Maar dit voorstel werd niet behouden door de Raad van Bestuur van ERSV van september 2014. Ook voor nog andere voorstellen, zoals het organiseren van studiedagen, opleidingen, werden niet gekozen. Dit betekent echter niet dat het ERSV afgelopen jaren buiten de werking in Limburg geen actie meer heeft ondernomen. Voorbeelden hiervan zijn de uitwerking van de Subsidiewijzer Lokale Besturen, met als doel de lokale besturen wegwijs te maken in de overvloed aan subsidiemaatregelen, een zeer interessant instrument. Ook wat betreft studiewerk en publicaties, u hebt er ook eentje getoond, ERSV verzamelt en analyseert permanent een uitgebreid aantal socio-economische indicatoren en stelt deze dan ook ter beschikking via de website en publicaties. Andere initiatieven zijn de ondersteuning van specifieke vragen van gemeenten en het organiseren van overleg waaronder de SER. Wat betreft uw vraag of er al concrete nieuwe initiatieven zijn ingediend, kan ik u het volgende antwoorden. Momenteel zijn er vanuit de Limburgse regio s geen initiatieven in voorbereiding met het indienen van voorstellen in het kader van de call Versterkt streekbeleid met uitzondering van de regio Noord-Limburg, die aangegeven heeft hier wel op te willen inspelen.
Op basis van dit overzicht kunnen we niet anders dan concluderen dat Limburg en meer in het bijzonder de Limburgse gemeenten, met uitzondering van Noord-Limburg, niet warm lopen voor het streekbeleid. Betekent dit dan echter dan Limburg geen nood heeft aan een versterkt streekbeleid? Ik denk dat analyses van de kenmerken van Limburg tonen dat Limburg en de Limburgse deelregio s terdege behoefte hebben aan een sterke aanpak van de socio-economische problematiek. Vooreerst wordt dit bewezen door het SALKbeleidsprogramma dat voor Limburg de behoefte aantoont voor een slagkrachtig socio-economisch beleid. Zoals u weet moet Limburg een gerichte strategie inzetten op het wegwerken van de achterstand op het gebied van, onder andere, jobaanbod, ondernemerschap, productiviteit, export. Ook wanneer we het economische rapport omtrent de Limburgse deelregio s lezen, kunnen we niet anders dan vaststellen dat de problematiek van Limburg een optelsom is van de problematiek van meerdere Limburgse regio s, waarbij elk van de regio s, zoals u ook aanhaalt, eigen kenmerken heeft. Het is duidelijk: om van Limburg een sterke regio te maken, is een bundeling van krachten nodig en moeten de problemen van alle Limburgse regio s aangepakt worden. Om onze visie voor de toekomst te bepalen, zijn we dan ook vertrokken van deze analyse van de situatie en de conclusies die we hieruit moeten trekken. Wat leert ons de analyse? Limburg ligt buiten de Vlaamse ruit. Limburg wordt in de visie op de ruimtelijke ontwikkeling van Vlaanderen beschouwd als een soort buitengebied. Limburg moet dan ook een eigen positionering ontwikkelen. De opbouw van een dergelijke positionering vergt kritische massa die opgebouwd moet worden door volume in economisch weefsel, door volume in kennisinstellingen en in gezondheidszorg. Om die kritische massa te kunnen borgen, hebben we de schaal van heel Limburg nodig. We mogen onze kritische massa niet versnipperen. Om die positionering te kunnen opbouwen, hebben we slagkrachtige ontwikkelingsstructuren nodig die het potentieel van alle regio s van Limburg benutten. Dit betekent dat we moeten kiezen voor een ontwikkelingsstructuur op het niveau van Limburg, maar die ruimte biedt voor een sterke ontwikkelingsdynamiek van de Limburgse regio s. Deze dynamiek is er momenteel nog niet op regioniveau, met uitzondering van Noord-Limburg. Waarbij Noord-Limburg zich nog eerder op het bestuurlijke organisatieniveau focust dan op het strategische ontwikkelingsniveau. Noord-Limburg heeft ons aangegeven de ambitie te hebben om deze opstap te maken. Het gegeven dat er enkel in Noord-Limburg een sterke belangstelling is voor het streekbeleid neemt niet weg dat er ook dynamiek is op het niveau van een aantal steden. Om deze regiodynamiek op gang te trekken volstaat de streekwerking zoals in het verleden vorm gegeven door RESOC en ERSV niet. RESOC en SER functioneerden als overlegtafels, maar hadden te weinig strategische ontwikkelingscapaciteit. Overleg heeft maar zin wanneer er gemeenschappelijke strategische focussen kunnen geformuleerd worden en wanneer deze focussen omgezet kunnen worden in beleid en implementatie. We zijn dan ook van mening dat het versterkte streekbeleid van Vlaanderen hiertoe een aanzet kan zijn, maar de budgetten die aangeboden worden zijn beperkt. Er zal meer nodig zijn om tot een slagkrachtige werking te komen. We geloven niet enkel in overlegtafels maar wel in actiegerichte ontwikkelingsstructuren. De transitie van overlegtafel naar actiestructuur moet de Limburgse regio s overtuigen van de meerwaarde van de regionale aanpak van problematieken en opportuniteiten. Het is dan ook de ambitie van mij als gedeputeerde bevoegd voor Economie, maar ook van de hele deputatie, om te opteren voor een nieuw model van versterkt streekbeleid. We gaan voor een ontwikkelingsmodel dat groeit op basis van inzichten die we gaandeweg willen opbouwen, op basis van vertrouwen dat gaandeweg moet gewonnen worden, op basis van expertise die moet opgebouwd worden en ook op basis van successen die moeten gewonnen worden en vanwaaruit we verder kunnen bouwen. We willen dan ook gaan voor een model dat uitgaat van een Limburgse regiowerking die een Limburgse positionering in Vlaanderen en de interregio borgt. We opteren dus voor een regiowerking op niveau van Limburg, maar met binnen die Limburgse regiowerking een ontwikkelingsappel op de deelregio s. De deelregio s die beslissen tot een actieve strategische samenwerking en ook die ruimte krijgen om een regioraad of een districtraad, dat moeten we nog bekijken, op te richten om met een grote autonomie terzake de prioriteiten te bepalen. Deze werkingen moeten dan met voldoende capaciteit ondersteund worden om regionale hefboomprojecten op gang te trekken. Die capaciteit betekent een inzet van expertise en middelen die omvangrijker zijn dan momenteel door Vlaanderen worden gesteld. We hebben berekend dat Vlaanderen voor Limburg op jaarbasis circa 350 000 euro ter beschikking zal stellen indien de besturen participeren. Dit geeft dan een budget van circa 700 000 euro op jaarbasis voor de vijf regio s. Willen we de regio s de capaciteit geven om de problematieken aan te pakken, moeten we bereid zijn tot een hogere inzet.
De deputatie heeft dan ook niet voor niets de principiële beslissing al genomen tot het ondersteunen van de Limburgse regiowerking, door onder andere de continuering van de bijdrage die in het verleden aan de werking van ERSV werd toegekend, 115 000 euro, maar ook de creatie van een hefboomfonds voor de realisatie van strategische hefboomprojecten in de regio s. We hopen een fonds van om en bij de 5 miljoen te kunnen samenstellen waarmee we in de regio s hefboomprojecten op gang kunnen trekken. Om deze streekwerking te organiseren hebben we natuurlijk een structuur nodig, een Limburgs regionaal economisch samenwerkingsorgaan dat we voorlopig de naam LIRES hebben gegeven. We geven er de voorkeur aan om geen nieuw orgaan op te zetten maar een bestaande structuur om te vormen tot LIRES. Dit vergt nog wat verkennend werk, maar er wordt bijvoorbeeld gedacht aan de hervorming van de LER. Als gedeputeerde bevoegd voor Economie en voorzitter van de POM-Limburg is het eveneens mijn ambitie om de werking van de POM te versterken en de POM in synergie met LIRES te laten functioneren. Dit zal ook de slagkracht verhogen. Dit voorstel met betrekking tot de organisatie van het streekbeleid, voorlopig genaamd LIRES, is in eerste instantie al besproken met de burgemeesters van Noord-Limburg omdat dit de enige regio is, zoals ik heb aangehaald, die aangeeft te willen inspelen op de gelanceerde call voor een versterkt streekbeleid. Noord-Limburg heeft aangegeven zich principieel te kunnen vinden in onze voorgestelde werkwijze op voorwaarde dat ze via een eigen regioraad over voldoende autonomie kunnen beschikken. We leggen ons voorstel spoedig voor aan de Limburgse gemeentebesturen en ook aan de sociale partners. Aan de gemeentebesturen gaan we opnieuw een bijdrage vragen van 0,29 euro per inwoner, vergelijkbaar met het verleden. Op dit ogenblik zijn er 26 gemeenten die die bijdrage nog betalen. Op basis van de besprekingen willen we het voorstel dat we op tafel hebben liggen verfijnen en verder uitwerken. Wanneer de Limburgse gemeenten het belang van deze regionale samenwerking erkennen en willen instappen in LIRES, is het onze ambitie om een voorstel in te dienen tegen eind april, zoals gevraagd in de call. Hopelijk lopen we hierdoor dat belangrijke Vlaamse geld niet mis. Ik moet u feliciteren met uw antwoord. U bent zo eerlijk en correct om te zeggen dat Limburg op dat vlak de laatste jaren een beetje gefaald heeft. We moeten dat erkennen. We hebben ons ook gefocust op SALK. Maar er is meer dan SALK alleen in Limburg. U erkent dat. Ik heb dat ook vastgesteld. De informatie die u hier geeft is correct. Het is spijtig dat de streektafels de rol gelost hebben. Het is tijd om dat terug te activeren. Ik heb begrepen, en ik heb daar zelf geen enkel probleem mee, dat u dat centraal wil organiseren op Limburgs niveau. Geen enkel probleem. Het komt erop neer dat er geld is in Brussel en dat wij Limburgers er zelf moeten voor zorgen om dat geld hier te krijgen. Is het nu voor fietspaden, voor wandelwegen, voor streekontwikkeling, we moeten het zelf doen. Dat is heel belangrijk. We moeten niet altijd gaan klagen en zagen in Brussel en met ons handje staan bedelen. We moeten het zelf doen. Dat de bedragen gering zijn. Ik ben het met u eens, gedeputeerde. Maar wie het kleine niet eert is het grote niet weerd. Het zal the proof of the pudding is in the eating zijn. Als wij erin slagen, als Noord-Limburg erin slaagt als pionier, als streek actie te ondernemen en projecten kan realiseren, dan zal het misschien de lokale besturen wakker schudden want dat moet ook gebeuren. En ik hoop, gedeputeerde, en ik ben ervan overtuigd na het antwoord dat u gegeven hebt, dat u dat ook zal doen. Er zijn een aantal burgemeesters en schepencolleges van kleinere gemeenten die dringend wakker geschud moeten worden. Er is veel werk aan de winkel. Men moet eens durven boven de gemeentegrenzen kijken. Ik kijk echt uit naar de resultaten van uw initiatief. Ik hoop dan ook dat ik eind april van u de rapportering krijg van de projecten die ingestuurd zijn. Ik blijf er toch de aandacht op vestigen: de orde van grootte zoals die door de Vlaamse Regering verwacht wordt, verlies die niet uit het oog. Het is een belangrijk criterium om projecten goedgekeurd te krijgen. Hou er aub rekening mee. Limburg mag hier de boot niet missen. Ik ben tevreden met uw antwoord. We gaan hier geen partijpolitieke spelletjes spelen om stemmingen uit te lokken. Dat interesseert me niet. Wat me interesseert is dat er hier werk gemaakt wordt van het post SALK-tijdperk in Limburg. Mag ik u nog een raad geven? Neem contact op met uw collega in West-Vlaanderen. In West-Vlaanderen heeft men ook het West-Vlaamsgevoel, niet zo erg als het Limburggevoel. Men heeft daar ook een aantal streektafels die heel dynamisch werken en die door interne competitie allemaal vooruitgaan. Het is jammer dat de interne competitie in Limburg soms een negatief effect heeft. Kijk eens naar West-Vlaanderen. Interne competitie geeft daar een positief dynamisch effect. Neem contact op met mid-west-vlaanderen waar Roeselaere de trekker is. Daar is men ermee bezig om projecten in samenwerkingsverband te lanceren. Ik ben er zeker van, binnen een paar maanden zal je zien dat West-Vlaanderen met de centen van Brussel weg is. Ik hoop dat Limburg er ook krijgt. Dank u voor uw aandacht. De heer Wim De Meester: Voorzitter, collega s, ik wil de twee collega s hier bedanken, vooral de vraagsteller voor zijn bekommernis. Ik ga straks op hetzelfde voort, maar vanuit een andere benadering. Ik feliciteer de nieuwe gedeputeerde met zijn
maidenantwoord. Dat hij dat zo uitgewerkt heeft, is iets dat wij als raadsleden nodig hebben. We kijken ook uit naar de resultaten van uw initiatieven. De voorzitter: Mijnheer Verbrugge, u trekt uw voorstel terug. De gedeputeerde zegt eigenlijk iets anders dan hetgeen u voorstelt. U zegt dat u het ermee eens bent, dat u die initiatieven ondersteunt. Voor alle duidelijkheid. Ik heb dit voorstel gedaan omdat ik de aandacht wou vestigen op de orde van grootte van de projecten die Vlaanderen verwacht en omdat ik bang ben dat voor Limburg in zijn totaliteit, voor 850 000 inwoners, projecten indienen misschien een nadeel is. Ik heb hier de suggestie gegeven. Ik heb gehoord dat de gedeputeerde het centraal wil aansturen. Ik heb daar geen probleem mee. Ik meen begrepen te hebben, maar hij moet mij corrigeren, dat hij aandacht zal hebben voor de verschillende streken en dat accenten toegelaten zijn. Als ik niet correct ben, gedeputeerde, heb ik liever dat u mij corrigeert, anders zou ik toch de stemming vragen. Heb ik u goed begrepen? De heer Erik Gerits: Ik denk dat ik heel duidelijk geweest ben in mijn betoog. Ik beschouw dit als zijnde een verworvenheid. Ik kijk uit naar de resultaten.