Het inzetten van drang en dwang in het primair proces Regio FoodValley Deel I
Deze brochure is tot stand gekomen in opdracht van: Jeugd FoodValley 'Versterken Basisstructuur' in samenwerking met de Raad voor de Kinderbescherming regio Gelderland en Jeugdbescherming Gelderland Op basis van de stand van zaken juni 2015 Wijzigingen voorbehouden 2
Inhoudsopgave I. Drang en dwang gaat over de veiligheid van jeugdigen 5 II. Primair proces 6 ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID 6 VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS EEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID 7 VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS GEEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD EN MEN KENT DE OPVOEDERS/JEUDIGE (NOG) NIET ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID 8 VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS GEEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD EN MEN KENT DE OPVOEDERS/JEUDIGE ER IS BEHOEFTE AAN ADVIES/ CONSULT 10 HET ONDERZOEK NAAR SIGNALEN DOOR DE (JEUGD)PROFESSIONAL 11 HEEFT PLAATS GEVONDEN EN ER ZIJN GEEN REDENEN VOOR VERDERE ZORGEN HET ONDERZOEK NAAR SIGNALEN DOOR DE (JEUGD)PROFESSIONAL 12 HEEFT PLAATS GEVONDEN EN ER ZIJN WEL REDENEN VOOR VERDERE ZORGEN 3
In deze brochure Het inzetten van drang en dwang in het primair proces is het primair proces beschreven en de keuzeopties daarbinnen als er sprake is van drang en dwang hulp bij jeugdigen. In dit primair proces moeten acties, taken en verantwoordelijkheden helder en eenduidig zijn belegd en worden uitgevoerd. Na een algemene begripsbepaling worden de stappen in het primair proces opvolgend en summier beschreven en waar nodig voorzien van een toelichting. Deze brochure bestaat uit twee delen u leest nu deel I. U vindt in deze brochure een schematische beschrijving van het primair proces in beslisbomen (paragraaf II). In deel II vindt u het volgende: Paragraaf I definieert het verschil tussen drang en dwang, paragraaf II staat in deze brochure beschreven, paragraaf III bevat een toelichting op het Casus Overleg Bescherming (COB), paragraaf IV geeft een toelichting op de werkwijze van het Verzoek Tot Onderzoek (VTO) en inbreng in het COB. 4
I. Drang en dwang gaat over veiligheid van jeugdigen Omdat drang en dwang in de praktijk als begrippen door elkaar gehaald worden is het belangrijk om het verschil goed aan te geven. Het sleutelwoord is veiligheid van jeugdige(n). Zodra de veiligheid van jeugdigen in het geding is komt drang of dwang om de hoek kijken als de ouders/opvoeders onvoldoende in staat zijn om deze veiligheid te garanderen. Het is dus niet vraaggericht, maar probleemgericht werken. Het uitvoeren van jeugdhulp waarin de veiligheid van jeugdigen in het geding is, is niet alleen het uitvoeren van (kinderbescherming) maatregelen (dwang), maar ook het stadium daarvóór (drang). Drang gaat feitelijk over alle vormen van ongevraagde hulp voordat de kinderrechter eraan te pas komt. Het is het geheel van interventies om ouders te overtuigen hulp te accepteren en het is van toepassing totdat een kinderrechter een gedwongen maatregel oplegt. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij een lokale professional. Voorbeelden waarbij veiligheidsaspecten van jeugdigen nadrukkelijk een rol spelen zijn: het (h)erkennen van signalen in en vanuit de lokale teams/cjg s, het handelen naar aanleiding van zorgmeldingen en het onderzoek (laten) doen naar mogelijke kindermishandeling. Het verschil tussen drang en dwang ligt in de mate van keuzevrijheid van de opvoeders/jeugdige welke er is om mee te werken aan de hulpverlening. Bij drang is er nog sprake van vrijwilligheid (echter geen vrijblijvendheid), bij dwang wordt de hulpverlening door de kinderrechter opgelegd. 5
II. Het primair proces ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS EEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM De meldcode 1 is van toepassing, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex 2. SIGNAAL BIJ POLITIE SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING De meldcode is van toepassing, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. Zorgmelding gaat naar Veilig Thuis. Veilig Thuis voert een triage uit waarbij er sprake is van 3 stappen: 1. Informatie verzameling; SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS De KNMG 3 meldcode is van toepassing, het is wenselijk dat een signaal wordt afgegeven in de verwijsindex. 2. Beoordeling; 3. Besluitvorming. SIGNAAL BIJ SCHOOL De meldcode is van toepassing, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. 1 De meldcode bestaat uit 5 stappen: 1. Signaleren 2. Intercollegiaal overleg en/of advies Veilig Thuis, letseldeskundige 3. Gesprek met de ouder/opvoeder/jeugdige 4. Wegen van de informatie 5. Sluiten/hulp inzetten of melden. Bij eer gerelateerd geweld in stap 2 altijd contact opnemen met deskundigen 2 Als een signaal wordt afgegeven dan bij voorkeur en indien mogelijk na het gesprek met ouders/opvoeders 3 Deze meldcode verplicht een arts om contact op te nemen met Veilig Thuis 6
ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS GEEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD EN MEN KENT DE OPVOEDERS/JEUDIGE (NOG) NIET SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS NVT: Daar kent men alle jeugdigen, de arts maakt eigenstandig een afweging maar zal doorverwijzen naar de eigen arts (voor zover bekend), het is wenselijk dat een signaal wordt afgegeven in de verwijsindex. SIGNAAL BIJ POLITIE Of via de wijkagent contact opnemen met een lokaal team/cjg of als zorgmelding bij Veilig Thuis 4. Veilig Thuis voert een triage uit waarbij er sprake is van 3 stappen: 1. Informatie verzameling 2. Beoordeling 3. Besluitvorming SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM Signalen worden besproken en een (jeugd)professional wordt toegewezen, bespreekt en onderzoekt de signalen bij ouders/opvoeders en schakelt indien gewenst en/of noodzakelijk aanvullende hulp in bij een lokale instelling (interventieniveau 1 t/m 3) of bovenlokale zorgaanbieders (interventieniveau 4 t/m 7), er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. NB: Belangrijk punt van aandacht is dat bij de bovengenoemde stappen, zodra er sprake is van verdere zorgtoeleiding en/of inzetten van hulp of drang, een geregistreerde jeugdhulpverlener met deze uitvoering wordt belast opdat er sprake is van een verantwoorde uitvoering, conform art. 4.1.1. eerste lid van de Jeugdwet. SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING SIGNAAL BIJ SCHOOL NVT: Daar kent men alle jeugdigen, bespreking in de zorgstructuur van de school ligt voor de hand en/of consult van het lokaal team/cjg 5, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. 4 In de praktijk zal er dan niet altijd sprake zijn van een vermoeden HG/KM 5 Al naar gelang de (lokale) afspraken hierover Afhankelijk van de (on)mogelijkheden van de lokale instelling gaat men zelf de signalen onderzoeken/bespreken met ouders/opvoeders en/of neemt contact op met een lokaal/team CJG of arts, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. 7
ER IS SPRAKE VAN SIGNALEN WAARBIJ DE VEILIGHEID VAN JEUDGIGDE(N) IN HET GEDING IS EN ER IS GEEN VERMOEDEN VAN KINDERMISHANDELING/HUISELIJK GEWELD EN MEN KENT DE OPVOEDERS/JEUDIGE SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS Daar kent men alle jeugdigen, de arts maakt eigenstandig een afweging, het is wenselijk dat een signaal wordt afgegeven in de verwijsindex. SIGNAAL BIJ SCHOOL SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM Signalen worden besproken en de betrokken (jeugd)professional onderzoekt en bespreekt de signalen met ouders/opvoeders en brengt de uitkomsten daarvan (multidisciplinair) terug, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. NVT: Daar kent men alle jeugdigen, bespreking in de zorgstructuur van de school ligt voor de hand en/of consult van het lokaal team/cjg 6, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. SIGNAAL BIJ POLITIE SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING Afhankelijk van de (on)mogelijkheden van de lokale instelling gaat men zelf de signalen onderzoeken/bespreken met ouders/opvoeders en/of neemt contact op met een lokaal/team CJG of arts, er wordt een signaal afgegeven in de verwijsindex. Contact opnemen (via de wijkagent) met een 1. Een lokale instelling (zie dan verder bij lokale instelling) 2. Lokaal team 3. CJG 4. Veilig Thuis Veilig Thuis voert een triage uit waarbij er sprake is van 3 stappen: 1. Informatie verzameling 2. Beoordeling 3. Besluitvorming 6 Al naar gelang de (lokale) afspraken hierover 8
TOELICHTING TRIAGE AMHK/ VEILIG THUIS Veilig Thuis voert triage uit over alle meldingen die bij Veilig Thuis binnenkomen. Triage door Veilig Thuis wil zeggen dat op basis van een aantal criteria wordt bepaald wie de vervolgstappen gaat zetten. In principe neemt het lokale veld de vervolgstappen. Wanneer sprake is van een jeugdbeschermingsmaatregel neemt de desbetreffende gecertificeerde instelling de vervolgstappen. In geval van (een van) de volgende drie situaties neemt Veilig Thuis de vervolgstappen: o o o Er is een hoog of acuut veiligheidsrisico. Er zijn lokaal geen mogelijkheden (meer) om (verder) te werken met het gezin of huishouden waarover de melding is gedaan. De expertise of bevoegdheden van Veilig Thuis zijn noodzakelijk. 9
ER IS BEHOEFTE AAN ADVIES/CONSULT SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING Dit wordt (bij voorkeur) multidisciplinair besproken, de consultvraag wordt in kaart gebracht en dan zijn er de volgende mogelijkheden (in overleg/samenspraak of aanwezigheid van de ouders > de JB tafel i.o.): 1. Er vindt (eventueel anoniem) telefonisch overleg plaats met de Raad voor de Kinderbescherming; ZIE NB 2. Er vindt consult plaats met een jeugdbeschermer van een gecertificeerde instelling; ZIE NB Er vindt telefonisch (eventueel anoniem) overleg plaats met de Raad voor de Kinderbescherming, of/en Er vindt consult plaats met een jeugdbeschermer van een gecertificeerde instelling, of/en De casus wordt voor consultatie ingebracht door de betrokken (jeugd)hulpverlener die daartoe gemachtigd is door zijn/haar leidinggevende- in het COB, middels een standardformat dat kan worden opgevraagd bij het secretariaat van het COB. SIGNAAL BIJ SCHOOL Geadviseerd wordt om de casus in het CJG/lokaal team in te brengen voor vervolgoverleg/consultatie. 3. De casus is/wordt onder regie van het lokale team/cjg uitgevoerd. NB: Dit is geen wenselijke situatie, geadviseerd moet worden om eerst contact op te nemen met een lokaal team/cjg. NB: Belangrijk punt van aandacht is dat een geregistreerde jeugdhulpverlener met deze uitvoering wordt belast opdat er sprake is van een verantwoorde uitvoering, conform art. 4.1.1. eerste lid van de Jeugdwet. SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS Geadviseerd wordt om de casus in het CJG/lokaal team in te brengen voor vervolgoverleg/consultatie. SIGNAAL BIJ POLITIE De politie zal een casus altijd overdragen c.q. als zorgmelding inbrengen bij Veilig Thuis en heeft daarna geen directe verantwoordelijkheid meer. In voorkomende gevallen kan een wijkagent deelnemen aan het overleg in een sociaal team als hierover afspraken zijn gemaakt. 10
HET ONDERZOEK NAAR SIGNALEN DOOR DE (JEUGD)PROFESSIONAL HEEFT PLAATS GEVONDEN EN ER ZIJN GEEN REDENEN VOOR VERDERE ZORGEN SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING De hulp wordt gecontinueerd conform ondersteuningsplan (indien van toepassing). SIGNAAL BIJ POLITIE NVT SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM De hulp wordt gecontinueerd conform ondersteuningsplan (indien van toepassing). SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS SIGNAAL BIJ SCHOOL De hulp wordt (buiten de school) gecontinueerd conform ondersteuningsplan (indien van toepassing). De hulp wordt gecontinueerd conform ondersteuningsplan (indien van toepassing). 11
HET ONDERZOEK NAAR SIGNALEN DOOR DE (JEUGD)PROFESSIONAL HEEFT PLAATS GEVONDEN EN ER ZIJN WEL REDENEN VOOR VERDERE ZORGEN SIGNAAL BIJ HUIS-/JEUGD-/KINDERARTS NVT, tenzij afstemming gewenst is (onderdeel ondersteuningsplan). SIGNAAL BIJ SCHOOL NVT, tenzij afstemming gewenst is (onderdeel ondersteuningsplan). SIGNAAL BIJ POLITIE NVT SIGNAAL BIJ LOKALE INSTELLING In principe kan een lokale instelling zelf de nodige stappen zetten, dit is afhankelijk van wat in stap 4 heeft plaats gevonden. SIGNAAL BIJ CJG/LOKAAL TEAM De zorgen worden (multidisciplinair) besproken en: 1. De betrokken (jeugd)hulpverlener maakt een veiligheidsplan conform Signs Of Safety (dit is nog in ontwikkeling); 2. De betrokken (jeugd)hulpverlener schakelt een jeugdbeschermer in van een GI en verzoekt deze om de inzet van een drangtraject, op basis van een ondersteuningsplan dat de basis is voor de inzet van het drangtraject; ZIE NB 3. De casus wordt ingebracht in het COB (PM dit is ook van toepassing als de opvoeders zich niet houden aan de afspraken welke gemaakt zijn in het kader van het veiligheidsplan). NB: Het moet duidelijk zijn voor de lokale professional wat een dergelijk drangtraject concreet inhoudt. De uitvoerende jeugdbeschermer heeft vanuit de jeugdwet de mogelijkheid om als stok achter de deur toe te leiden naar de Raad voor de Kinderbescherming en een Verzoek tot Onderzoek in te stellen. Belangrijk punt van aandacht is dat de GI op grond van de jeugdwet geen jeugdhulp mag uitvoeren, er is sprake van casemanagement en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering blijft bij de lokale professional waarbij de professional van de GI de regie heeft over de veiligheid, in opdracht van de lokale professional en i.s.m. met de betrokken teamleider van het lokale team/cjg. 12
Aantekeningen
Jeugd FoodValley Mede mogelijk gemaakt door: