De patiënt als partner
De patiënt als partner De zoektocht van het UMC St Radboud Onder redactie van Lucien Engelen Houten 2012
Ó 2012 UMC St Radboud Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet j o het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 9835 5 NUR 870 Ontwerp omslag: Studio Bassa, Culemborg Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa, Culemborg Automatische opmaak: Pre Press Media Groep, Zeist Tekst: Piet-Hein Peeters en Cindy Cloïn Illustratie pagina 46: Gartner hype cycle Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl
Inhoud Woord vooraf 7 Partnerschap in het UMC St Radboud 9 Langzaam maar onstuitbaar - Andrea Evers 1 1 Pittige dilemma s - Marcel Olde Rikkert 1 7 Hotspot - Jan Engelen 2 1 Klassiek - Roland Laan 25 Vertrouwen geven - Erik de Laat 29 Koffie halen - Marcel Wortel 33 Verder dan we denken - Cathy van Beek 35 De drie musketiers van participatory healthcare 39 Nabeschouwing 5 1 TEDx 53 Fenomeen 53 Participeren 54
Woord vooraf Treffender kon het niet verwoord worden en ook nog eens door een patiënt: Kijk niet alleen naar mij, maar ZIE mij; luister niet alleen naar mij, maar HOOR mij. Met die woorden sloot René Tabak zijn TEDxRadboudU-talk in een muisstil en tot de nok toe gevuld auditorium in Nijmegen af. De afgelopen jaren proberen we binnen het UMC St Radboud antwoorden te vinden voor de grote uitdagingen die voor ons liggen, zoals financiering, arbeidsmarkt en toename van de zorg. Minstens zo voornaam is onze zoektocht naar het vergroten van de rol van de patiënt, de familie en mantelzorg. Ze gaan voor ons hand in hand. We maken op dit vlak mooie vooruitgang, die ook meer en meer erkend en herkend wordt, zowel intern als buitenshuis, maar nog steeds hebben we meer vragen dan antwoorden. Sterker nog, er komen dagelijks nieuwe vragen bij. Je hebt dan de keuze: wachten totdat alle vragen zijn beantwoord, of alvast aan de slag gaan. Wij kozen voor het laatste. We kunnen nog maanden, zo niet jaren wachten totdat we vanuit een theoretisch model onze aannames en veronderstellingen uit en te na hebben uitgediept, maar we denken in Nijmegen dat we daar gewoon de tijd niet voor hebben. Met de raad van bestuur vóórop als animator zijn de afgelopen jaren de voorwaarden gecreëerd om ons een weg naar de patiënt toe te innoveren, onze zorg te REshapen. Tot nog toe spraken we daarbij veelal over participatory health(care), zoekend naar een goede Nederlandse vertaling van dat begrip. Gaandeweg kwamen we als Radboud steeds vaker uit bij patiënt als partner, wat voor ons álles zegt. Dit uitgangspunt zal de komende
8 De patiënt als partner jaren zijn neerslag krijgen in onze drie kerntaken: patiëntenzorg, opleiding en onderzoek. Het raakt namelijk alle processen in ons huis. Waarbij wij de komende jaren dat huis steeds minder letterlijk zullen gaan nemen als een fysiek iets. We gaan van een zorginstelling naar een zorgnetwerk dat start bij de patiënt in zijn of haar eigen omgeving. Ik zeg wel eens dat we van de zorg een ego-systeem hebben gemaakt in die zin dat de patiënt naar ons (de zorginstelling of professional) moet komen. En we de zorg om de professionals in plaats van om de patiû nt hebben georganiseerd. Steeds meer hebben we de zorg weggehaald van thuis. Wij willen dat veranderen naar een eco-systeem, een netwerk rond de patiënt, de familie en de mantelzorg, waarbij thuis gedaan moet worden wat kán en centraal gedaan wordt wat moet. Klinkt mooi allemaal, maar is dat dan overal binnen het UMC St Radboud al gemeengoed? Nee, natuurlijk niet! Als vervolg op Een heel klein boekje over Zorg 2.0 en Zorg 2.1, de update wilden we daarom graag een tussenstand geven. In gesprek met Piet-Hein Peeters en Cindy Cloïn kwam daarbij uit de bus het format dat u nu in handen of op uw scherm hebt. Een dialoog met mensen die twijfelen, overhellen naar de ene of de andere kant, naar voor of tegen, maar dan in de zin van: wát is het en hoe doe ik dat dan? Een weergave van het proces bij ons in huis, met kansen en uitdagingen, puur en oprecht. U treft een bloemlezing van interviews met mensen uit ons huis, geflankeerd met weblogs van TEDxMaastricht, onze inspiratieconferentie. Dit vulden we aan met relevante blogs van Skipr, onderdeel van BSL die aanbood dit boekje te sponsoren. Samen met collega s Jan Kremer en Bas Bloem bied ik u dan ook dit nieuwe, kleine boekje aan als een verslag van een voortdurende reis met nog geen vaste bestemming, wel een vaste koers: de patiënt als partner. Lucien Engelen, directeur Radboud REshape & Innovation Center