Bijlagen bij hoofdstuk 5 Minderheden in het onderwijs Mérove Gijsberts (SCP) en Marijke Hartgers (CBS)

Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Bijlagen bij hoofdstuk 5 Minderheden in het onderwijs Mérove Gijsberts (SCP) en Marijke Hartgers (CBS) B5.1a Begrips- en ordeningsvaardigheden in groep 2 naar etnische groep en schooljaar, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelden) c... 2 B5.1b Verschil in scores op de Begrippen- en Ordeningstoets tussen autochtone nietachterstandsleerlingen en leerlingen uit overige categorieën, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde verschillen en procentuele reductie van het verschil in 2002/ 03 ten opzichte van 1994/ 95)... 2 B5.2 Prestatieverschillen in leerjaren tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit de overige categorieën, schooljaar 2002/ 03 (gemiddeld aantal leerjaren niveauverschil tussen de desbetreffende etnische groep en de categorie autochtone niet-achterstandsleerlingen)... 3 B5.3 Taal- en rekenprestaties in groep 4, 6 en 8 naar etnische groep en schooljaar, 1988/ 89-2002/ 03 (gemiddelden) c... 4 B5.4 Achterstand ten opzichte van autochtone niet-achterstandsleerlingen in taal- en rekenvaardigheden in groep 4 en 6, 1988/ 89-2002/ 03 (gemiddelden) a... 5 B5.5a Scores op de Cito Eindtoets Basisonderwijs naar etnische groep en schooljaar, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde totaalscores)... 6 B5.5b Verschil in Cito-eindtoetsscores tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit de overige categorieën, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde verschillen en procentuele reductie van het verschil in 2002 ten opzichte van 1994)... 6 B5.6 Havo-plus adviezen naar etnische groep c en schooljaar, 1988/ 89-2002/ 03 (in procenten).7 B5.7 Deelname aan (voltijds) voortgezet onderwijs in leerjaar 3 naar etnische groep en jaar, 2003/ 04 en 2004/ 05 (in procenten) a... 8 B5.8 Deelname aan (voltijds) voortgezet onderwijs in leerjaar 3 naar etnische groep en generatie, 2004/'05 (in procenten) a... 9 B5.9 Aandeel geslaagden voor het eindexamen van het voortgezet onderwijs naar etnische groep, 1999-2003 (in procenten)... 10 B5.10 Uitstroom zonder diploma uit het regulier voltijds voortgezet onderwijs (exclusief BBL) naar etnische groep en geslacht, 2003/ 04 (in procenten)... 11 B5.11 Doorstroom a van geslaagden in het voortgezet onderwijs naar vervolgonderwijs naar etnische groep, 1999-2003 (in procenten)... 15 B5.12. Eerstejaars ingeschrevenen a in het voltijds hoger onderwijs naar etnische groep, 1995/ 96-2002/ 03 (in procenten)... 16 B5.13. Geslaagden a voor een afsluitend examen in het voltijds hoger onderwijs naar etnische groep, 1995/ 96-2002/ 03 (in procenten)... 17 B5.14a Verdeling van ingeschreven studenten per etnische groep over de sectoren van het voltijds hbo, studiejaar 2002/'03 (in procenten)... 18 B5.14b Verdeling van ingeschreven studenten per etnische groep in voltijds wo naar HOOPgebied, studiejaar 2002/'03 (in procenten)... 18 B5.15 Aandeel zwarte scholen in het basisonderwijs en voorgezet onderwijs, schooljaar 2003/ 04 (in procenten) a... 19 B5.16 Ontwikkeling van het aandeel niet-westers allochtone medeleerlingen op de basisschool naar etnische groep, 1988/ 89-2002/ 03 (in procenten)... 20 B5.17 Aandeel niet-westers allochtone medeleerlingen op de schoolvestiging van het voortgezet onderwijs naar etnische groep, 2003/ 04 (in procenten)... 21 B5.18 Multilevel regressieanalyse van de taalprestaties in groep 8 op etnische groep, schooljaar, geslacht, geboorteland, opleiding ouders, en percentage allochtone leerlingen op school, 1988/ 89-2002/ 03 a... 22 B5.19 Multilevel regressieanalyse van de rekenprestaties in groep 8 op etnische groep, schooljaar, geslacht, geboorteland, opleiding ouders, en percentage allochtone leerlingen op school, 1988/ 89-2002/ 03 a... 23 Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 1

B5.1a Begrips- en ordeningsvaardigheden in groep 2 naar etnische groep en schooljaar, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelden) c a aut-hoog b aut-laag begrippen a aut-hoog b aut-laag ordenen 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 1994 1996 1998 2000 2002 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 1994 1996 1998 2000 2002 a Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). b Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). c Toetsscores zijn per jaar gestandaardiseerd (gemiddelde = 50, sd = 10). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 94, 96, 98, 00, 02) B5.1b Verschil in scores op de Begrippen- en Ordeningstoets tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit overige categorieën, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde verschillen en procentuele reductie van het verschil in 2002/ 03 ten opzichte van 1994/ 95) aut-hoog a - Turks aut-hoog- Marokkaans aut-hoog- Surinaams aut-hoog- Antilliaans aut-hoogaut-laag begrippen 1994 15,8 13,3 10,5 7,8 3,6 1996 15,8 12,3 11,8 8,0 3,9 1998 15,0 13,2 12,1 7,9 3,9 2000 13,7 11,9 12,1 5,4 3,5 2002 15,6 11,2 11,7 9,8 4,3 mutatie in 2002 t.o.v. 1994 (%) 1,8 16,2 11,3 26,2 18,4 ordenen 1994 11,4 10,6 7,8 7,5 4,3 1996 11,0 9,7 9,0 7,1 4,5 1998 10,0 10,7 9,8 6,6 4,4 2000 9,8 9,7 9,0 4,2 4,7 2002 9,8 8,4 9,6 7,8 4,7 mutatie in 2002 t.o.v. 1994 (%) 14,2 21,0 23,0 4,4 7,4 a Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). b Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 2

B5.2 Prestatieverschillen in leerjaren tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit de overige categorieën, schooljaar 2002/ 03 (gemiddeld aantal leerjaren niveauverschil tussen de desbetreffende etnische groep en de categorie autochtone nietachterstandsleerlingen) taal rekenen groep 8 groep 6 aut-laag a groep 4-3 -2,5-2 -1,5-1 -0,5 0 0-0,5-1 -1,5-2 -2,5-3 a Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 3

B5.3 Taal- en rekenprestaties in groep 4, 6 en 8 naar etnische groep en schooljaar, 1988/ 89-2002/ 03 (gemiddelden) c taal groep 4 rekenen a aut-hoog b aut-laag '02 '00 '98 '96 '94 '88 a aut-hoog b aut-laag 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 taal groep 6 rekenen a aut-hoog b aut-laag 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 '02 '00 '98 '96 '94 '88 aut-hoog a aut-laagb 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 taal groep 8 a aut-hoog b aut-laag 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 '02 '00 '98 '96 '94 '88 a aut-hoog b aut-laag rekenen 34 36 38 40 42 44 46 48 50 52 54 a Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). b Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). c Toetsscores zijn per jaar gestandaardiseerd (gemiddelde = 50, sd = 10). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 4

B5.4 Achterstand ten opzichte van autochtone niet-achterstandsleerlingen in taal- en rekenvaardigheden in groep 4 en 6, 1988/ 89-2002/ 03 (gemiddelden) a taal rekenen 20 20 18 18 16 16 14 14 groep 4 12 10 8 12 10 8 6 6 4 4 2 2 0 b aut-laag 0 b aut-laag '88 '94 '96 '98 '00 '02 '88 '94 '96 '98 '00 '02 taal rekenen groep 6 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 b aut-laag 20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 b aut-laag '88 '94 '96 '98 '00 '02 '88 '94 '96 '98 '00 '02 a Verschil in gestandaardiseerde scores op de taal- en rekentoets tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit de overige categorieën; toetscores zijn per jaar gestandaardiseerd (gemiddelde=50, sd=10). b Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 5

B5.5a Scores op de Cito Eindtoets Basisonderwijs naar etnische groep en schooljaar, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde totaalscores) 540 535 530 525 520 aut-laag a aut-hoog b 1994 1996 1998 2000 2002 a Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). b Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 94, 96, 98, 00, '02) B5.5b Verschil in Cito-eindtoetsscores tussen autochtone niet-achterstandsleerlingen en leerlingen uit de overige categorieën, 1994/ 95-2002/ 03 (gemiddelde verschillen en procentuele reductie van het verschil in 2002 ten opzichte van 1994) aut-hoog a - Turks aut-hoog- Marokkaans aut-hoog- Surinaams aut-hoog- Antilliaans aut-hoogaut-laag 1994 14,0 12,9 10,9 11,2 6,1 1996 12,2 11,1 10,0 11,8 6,2 1998 10,0 10,0 7,7 11,4 6,3 2000 10,0 9,9 7,5 12,5 6,8 2002 10,0 8,9 9,0 12,6 6,7 mutatie in 2002 t.o.v. 1994 (%) 28,2 30,8 17,1 12,9 9,0 a Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). b Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 6

B5.6 Havo-plus adviezen naar etnische groep c en schooljaar, 1988/ 89-2002/ 03 (in procenten) 50 40 30 20 10 0 / aut-laag a aut-hoog b 1988 1994 1996 1998 2000 2002 a Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). b Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). c Vanwege de kleine aantallen Antilliaanse leerlingen zijn deze hier samengevoegd met de Surinaamse leerlingen. Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, '02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 7

B5.7 Deelname aan (voltijds) voortgezet onderwijs in leerjaar 3 naar etnische groep en jaar, 2003/ 04 en 2004/ 05 (in procenten) a totaal (abs.) algemeen leerjaar (%) lwoo vmbo-bb vmbo-kb vmbogemengd vmbotheoretisch havo vwo 2003/'04 6430 1 24 18 14 5 19 13 7 2004/'05 6640 1 22 17 15 5 20 13 7 2003/'04 5760 2 24 18 16 3 20 11 6 2004/'05 5760 2 23 17 15 4 21 12 7 2003/'04 5530 3 15 15 14 5 21 16 12 2004/'05 5700 3 15 15 15 6 20 15 12 2003/'04 2110 3 20 19 14 3 16 13 12 2004/'05 2130 3 19 15 14 5 17 14 13 (vrm.) Joegoslaven 2003/'04 1120 2 14 14 11 5 20 14 21 2004/'05 1140 3 15 11 12 5 19 17 18 Irakezen 2003/'04 780 2 28 11 12 4 17 14 12 2004/'05 840 3 23 10 11 5 21 13 14 Afghanen 2003/'04 910 4 20 10 9 4 21 17 14 2004/'05 900 3 22 8 10 3 20 17 17 Iraniërs 2003/'04 520 3 15 9 13 3 19 18 20 2004/'05 520 4 8 9 8 4 22 23 22 Somaliërs 2003/'04 380. 27 18 11 5 23 11 5 2004/'05 300. 24 19 14 4 21 9 7 overige niet-westerse allochtonen 2003/'04 6330 3 16 11 11 4 18 18 19 2004/'05 6220 4 15 10 11 4 18 18 20 totaal niet-westerse allochtonen 2003/'04 28750 2 20 15 13 4 19 14 11 2004/'05 29010 3 19 14 13 5 19 14 12 autochtonen 2003/'04 145920 3 8 9 12 6 19 21 21 2004/'05 149720 4 8 8 12 7 19 21 22. = onvoldoende gegevens a Aantallen exclusief praktijkonderwijs en vmbo-afdelingen van de agrarische opleidingscentra. Bron: CBS/IB-groep (Bron-vo 03/ 04 en 04/ 05) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 8

B5.8 Deelname aan (voltijds) voortgezet onderwijs in leerjaar 3 naar etnische groep en generatie, 2004/'05 (in procenten) a totaal (abs.) algemeen leerjaar (%) lwoo vmbo-bb vmbo-kb vmbogemengd vmbotheoretisch havo vwo eerste generatie 810 2 32 16 13 4 16 11 7 tweede generatie 5840 1 21 17 15 6 20 13 7 eerste generatie 860 3 37 17 12 3 14 9 5 tweede generatie 4900 2 21 17 15 4 22 12 7 eerste generatie 930 2 20 15 17 7 18 13 8 tweede generatie 4770 3 14 15 15 6 20 15 13 eerste generatie 750 2 28 23 15 5 14 8 5 tweede generatie 1380 4 14 11 14 5 18 17 17 (vrm.) Joegoslaven eerste generatie 850 3 17 11 12 5 19 16 18 tweede generatie 290 4 9 13 10 7 18 20 20 Irakezen eerste generatie 800 2 23 10 11 5 21 13 13 tweede generatie 40....... 31 Afghanen eerste generatie 880 3 22 8 10 3 20 17 17 tweede generatie 20........ Iraniërs eerste generatie 420 4 9 9 8 4 23 22 20 tweede generatie 110..... 15 26 30 Somaliërs eerste generatie 280. 25 18 14 4 21 9 8 tweede generatie 20........ overig niet-westerse allochtonen eerste generatie 2150 4 26 14 11 4 16 15 12 tweede generatie 4070 4 10 9 11 5 19 19 24 totaal niet-westerse allochtonen eerste generatie 7860 3 25 14 12 4 17 13 10 tweede generatie 21150 3 17 14 14 5 20 15 13 autochtonen totaal 149720 4 8 8 12 7 19 21 22. = onvoldoende gegevens a Aantallen exclusief praktijkonderwijs en vmbo-afdelingen van de agrarische opleidingscentra. Bron: CBS/IB-groep (Bron-vo 04/ 05) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 9

B5.9 Aandeel geslaagden voor het eindexamen van het voortgezet onderwijs naar etnische groep, 1999-2003 (in procenten) 1998/'99 1999/ 00 2000/'01 2001/'02 2002/'03 vmbo basis- en kaderberoeps 84 84 87 88 84 vmbo gemengd en theoretisch 76 77 74 78 80 havo 64 68 72 75 73 vwo 73 58 73 77 74 vmbo basis- en kaderberoeps 87 88 90 92 88 vmbo gemengd en theoretisch 84 82 88 87 88 havo 76 81 80 85 82 vwo 73 80 81 79 83 vmbo basis- en kaderberoeps 90 89 92 93 91 vmbo gemengd en theoretisch 85 87 88 88 87 havo 71 74 77 77 75 vwo 72 70 73 78 81 vmbo basis- en kaderberoeps 89 89 92 91 89 vmbo gemengd en theoretisch 91 90 91 91 91 havo 75 85 82 84 86 vwo 90 86 86 93 89 overige niet-westerse allochtonen vmbo basis- en kaderberoeps 89 90 92 92 90 vmbo gemengd en theoretisch 87 91 87 88 89 havo 77 78 82 82 81 vwo 81 81 85 86 86 autochtonen vmbo basis- en kaderberoeps 95 95 96 97 96 vmbo gemengd en theoretisch 96 96 96 97 96 havo 87 90 91 91 92 vwo 90 90 92 94 95 Bron: Inspectie van het Onderwijs/CBS/IB-groep (ERR 99-03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 10

B5.10 Uitstroom zonder diploma uit het regulier voltijds voortgezet onderwijs (exclusief BBL) naar etnische groep en geslacht, 2003/ 04 (in procenten) leerjaar 1 jongens meisjes totaal ondergrens bovengrens ondergrens bovengrens ondergrens bovengrens 1 3 0 3 1 3 0 3 0 2 0 3 2 2 0 1 1 2 0 5 0 4 0 4 overige niet-westerse allochtonen 5 9 3 8 4 9 totaal niet-westerse allochtonen 2 5 1 4 2 5 autochtonen 1 1 0 1 1 1 w.o. leerjaar 1 vmbo 2 5 0 3 1 4 1 4 1 4 1 4 3 4 1 2 2 3 0 7 0 5 0 6 overige niet-westerse allochtonen 10 15 9 14 9 15 totaal niet-westerse allochtonen 5 8 3 6 4 7 autochtonen 2 2 1 2 1 2 leerjaar 2 3 4 1 2 2 3 3 4 2 2 2 3 3 3 2 2 2 3 3 6 1 4 2 5 overige niet-westerse allochtonen 5 8 2 5 4 7 totaal niet-westerse allochtonen 4 5 2 3 3 4 autochtonen 2 2 1 1 1 2 w.o. leerjaar 2 vmbo 4 5 1 3 3 4 4 4 2 3 3 4 5 6 2 3 4 4 4 8 3 7 4 7 overige niet-westerse allochtonen 9 12 6 9 7 11 totaal niet-westerse allochtonen 6 7 3 5 4 6 autochtonen 3 4 3 3 3 3 vmbo 3 basis- en kaderberoeps 8 8 5 6 7 7 9 10 5 5 7 8 9 9 6 6 7 8 11 14 6 8 8 11 overige niet-westerse allochtonen 9 12 7 10 8 11 totaal niet-westerse allochtonen 9 10 5 7 7 9 autochtonen 5 6 4 4 5 5 Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 11

vmbo 3 gemengd en theoretisch 3 4 2 3 3 3 4 4 4 4 4 4 3 4 3 3 3 4 4 7 2 5 3 6 overige niet-westerse allochtonen 4 7 3 6 4 6 totaal niet-westerse allochtonen 4 5 3 4 3 5 autochtonen 2 3 2 2 2 2 havo 3/4 en vwo 3/4/5 2 2 1 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 1 2 0 3 2 4 1 4 overige niet-westerse allochtonen 1 4 1 4 1 4 totaal niet-westerse allochtonen 2 3 1 3 2 3 autochtonen 2 2 2 2 2 2 vmbo 4 basisberoepsgericht 13 13 10 10 11 12 11 12 6 6 9 9 13 13 8 8 10 11 13 14 9 9 11 12 overige niet-westerse allochtonen 13 14 9 10 11 12 totaal niet-westerse allochtonen 13 13 8 9 10 11 autochtonen 10 10 6 6 8 8 vmbo 4 kaderberoepsgericht 7 7 8 8 7 8 8 8 6 6 7 7 7 7 6 6 6 6 3 3 7 7 5 5 overige niet-westerse allochtonen 8 9 7 8 8 8 totaal niet-westerse allochtonen 7 7 7 7 7 7 autochtonen 5 5 4 4 4 4 vmbo 4 gemengd en theoretisch 6 6 8 8 7 7 5 5 3 3 4 4 4 4 5 5 4 5 4 5 2 3 3 4 overige niet-westerse allochtonen 6 7 5 6 6 6 totaal niet-westerse allochtonen 5 5 5 5 5 5 autochtonen 4 4 4 4 4 4 havo 5 en vwo 6 9 10 13 13 11 12 9 9 8 9 8 9 Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 12

9 10 10 10 10 10 5 6 6 7 6 7 overige niet-westerse allochtonen 9 11 7 9 8 10 totaal niet-westerse allochtonen 9 10 9 10 9 10 autochtonen 3 3 3 3 3 3 Bron: CBS, IB-groep (Bron-VO2003/ 04 en 2004/ 05; ERR2004; Lesgeldenbestand2004; CRIHO2004/ 05) Gevolgde schattingsprocedure Op basis van registratiegegevens van alle leerlingen in het voorgezet onderwijs (bron-vo), die teruggevonden zijn in de Gemeentelijke Basisadministratie (ongeveer 99% van het totale bestand) is gekeken hoeveel leerlingen tussen schooljaar 2003/ 04 en 2004/ 05 het reguliere voltijdse onderwijs verlaten zonder een diploma te hebben behaald (inclusief eenderde van de leerlingen in het praktijonderwijs). Leerlingen van de vmbo-opleidingen aan de Agrarische Opleidingscentra zijn niet opgenomen in Bron-VO. Van de leerlingen in het uitgangsbestand is nagegaan of zij het direct daaropvolgende schooljaar nog in het voltijd onderwijs te vinden waren. Doorstroom naar het hoger onderwijs is bepaald met behulp van het CRIHO2004/'05, terwijl met het lesgeldenbestand 2004/'05 informatie is toegevoegd over het volgen van voltijd beroeps (bol) dan wel voortgezet onderwijs in het volgende schooljaar van leerlingen die inmiddels de leeftijd van 16 hebben bereikt. Mogelijk worden een aantal 'vroege' leerlingen, die doorstromen naar het bol voordat ze 16 jaar zijn, ten onrechte tot de uitstroom gerekend. Tenslotte is het gekoppelde bestand met behulp van het ERR2004 verrijkt met gegevens over de examens in 2003/'04. Elke leerling uit het uitgangsbestand die niet is terug te vinden in één van de bestanden Bron-VO2004/'05, CRIHO2004/'05 en lesgeldenbestand2004/'05 wordt als uitstroom uit het voltijd onderwijs vanuit het voortgezet onderwijs aangemerkt. De leerlingen die volgens de ERR in 2004 geen diploma hebben behaald in het voortgezet onderwijs, blijven over als uitstroom zonder diploma. Overigens is het door administratieve onvolkomenheden in de bestanden altijd mogelijk dat bij het koppelen een enkele leerling ten onrechte niet wordt teruggevonden in één van de gebruikte bestanden en dus ten onrechte als uitstromer wordt aangemerkt. De indicator is bepaald voor verschillende combinaties van schoolelement en leerjaar in het voortgezet onderwijs en aggregaties daarvan, per herkomstgroepering en voor jongens en meisjes apart èn hun totaal. Daarnaast hebben correcties plaatsgevonden voor tussentijdse emigratie en eventuele doorstroom naar het praktijkonderwijs, die voornamelijk vanuit het eerste leerjaar in het vmbo plaatsvindt. Voor de correctie van de doorstroom naar het praktijkonderwijs is per combinatie van schoolelement/leerjaar en geslacht nagegaan hoe groot het gevonden percentage doorstroom naar het praktijkonderwijs is. Aangezien een derde van de leerlingen in het praktijkonderwijs in het Bron-VO is opgenomen, zijn de uitstroompercentages (per geslacht en schoolelement/leerjaarcombinatie) gecorrigeerd met twee keer dit percentage. Hierbij is dus aangenomen dat het geen selectieve groep betreft. Dit kan niet worden gegarandeerd, maar aangezien het om kleine aantallen gaat (bijna alleen uit leerjaar 1 en 2) wordt dit niet verder uitgezocht. Correctie voor emigratie is vooral van belang voor enkele herkomstgroeperingen. /Arubanen en Somaliërs hebben bijvoorbeeld hoge emigratiecijfers. De correctie is gedaan op basis van de totale emigratiecijfers per etnische groep, relevante leeftijdsselectie en geslacht. Aangezien er een aantal vertekeningen kunnen optreden, is een onder- en bovengrens geschat. De geschatte ondergrens van de uitval is gecorrigeerd voor doorstroom naar praktijkonderwijs en Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 13

emigratie. Omdat dit laatste gegeven niet op individueel niveau beschikbaar is, vindt een zekere overschatting van de emigratie plaats. De bovengrens is derhalve niet gecorrigeerd voor emigratie. De uiteindelijke uitval zal ergens tussen de onder- en bovengrens in liggen. Er moeten een aantal voorbehouden bij deze schatting worden gemaakt. Allereerst betreft zij degenen die niet direct doorstromen. Het kan natuurlijk zijn dat mensen na een tussenpose hun opleiding een of meerdere jaren later alsnog vervolgen. Ook kunnen leerlingen die in havo of vwo uitvallen, al wel eerder het vmbo met een diploma hebben afgesloten. En ten slotte is het nog niet mogelijk de doorstroom naar het BBL (combinatie leren en werken) in de schatting te verdisconteren. Leerlingen van 16 jaar en ouder kunnen ook ongediplomeerd doorstromen naar het BBL. Uit recente gegevens blijkt echter dat deze directe doorstroom onder niet-westers allochtone leerlingen relatief weinig voorkomt (ITS/OCW, te verschijnen). Uit dit onderzoek blijkt dat van de BBL-deelnemers die in 2004/ 05 in leerjaar 1 zijn ingestroomd, 38% rechtstreeks uit het voorgezet onderwijs is gekomen. Van deze instroom is slechts circa 6% niet-westerse allochtoon. Dit betreft overigens zowel de gediplomeerde als ongediplomeerde instroom. Wel is het zo dat deze gegevens zijn gebaseerd op enquêteonderzoek met een lage respons van ongeveer 35%. Het is onduidelijk in hoeverre deze nonrespons selectief is. Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 14

B5.11 Doorstroom a van geslaagden in het voortgezet onderwijs naar vervolgonderwijs naar etnische groep, 1999-2003 (in procenten) schooljaar overige nietwesterse allochtonen totaal nietwesterse allochtonen autochtonen vmbo-b/k-bol 1999 73 78 71 64 69 72 47 2000 68 78 65 60 66 69 45 2001 74 81 71 65 68 73 47 2002 76 82 70 63 71 74 49 2003 65 62 65 63 64 64 51 vmbo-g/t-havo 1999 11 11 7 8 13 11 9 2000 9 10 6 7 12 9 7 2001 9 8 6 10 11 9 7 2002 9 9 7 7 13 9 7 2003 15 13 9 9 16 13 9 vmbo-g/t-bol 1999 76 78 75 74 70 75 67 2000 77 78 73 70 69 74 66 2001 81 85 81 75 74 80 71 2002 78 80 74 69 71 75 66 2003 54 51 63 62 54 56 60 havo-hbo 1999 83 79 74 67 73 76 68 2000 86 86 81 69 77 80 71 2001 86 87 83 66 78 81 75 2002 90 89 85 74 79 83 76 2003 88 92 86 77 78 84 77 vwo-hbo 1999 10 14 16 12 14 14 24 2000 10 9 14 10 10 11 22 2001 4 10 13 18 10 11 20 2002 5 4 9 5 7 7 18 2003 1 6 6 13 6 6 18 vwo-wo 1999 83 76 73 67 74 74 61 2000 85 84 75 71 74 76 62 2001 91 83 78 63 72 76 63 2002 87 88 81 75 75 79 67 2003 91 80 80 68 80 80 66 a Het betreft de directe doorstroom van gediplomeerden naar een voltijds vervolgopleiding. Leerlingen die na het eindexamen een jaar iets anders doen en daarna doorstromen naar vervolgonderwijs zijn dus niet waargenomen. Bron: Inspectie van het Onderwijs/CBS/IB-groep/ (ERR 99-03/lesgeldenbestand 99-03/CRIHO 99/ 00-03/ 04) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 15

B5.12. Eerstejaars ingeschrevenen a in het voltijds hoger onderwijs naar etnische groep, 1995/ 96-2002/ 03 (in procenten) 1995/'96 1996/'97 1997/'98 1998/'99 1999/'00 2000/'01 2001/'02 2002/'03 hoger beroepsonderwijs 10,5 12,1 11,9 14,7 16,6 16,1 17,1 18,7 10,2 13,8 14,4 16,1 18,0 18,5 18,2 20,3 18,9 24,4 23,9 24,2 23,9 23,5 23,0 22,1 23,3 25,2 22,8 22,1 20,8 20,3 18,3 21,9 overige niet-westerse allochtonen 19,8 21,0 19,9 19,5 20,2 19,6 17,4 17,3 totaal niet-westerse allochtonen 15,3 18,3 17,9 18,8 19,7 19,5 18,6 19,4 autochtonen 30,6 32,4 32,8 32,6 34,3 34,0 32,8 32,4 wetenschappelijk onderwijs 3,9 4,4 4,9 4,7 5,0 4,7 6,6 6,2 3,4 3,1 3,9 3,4 4,0 5,6 5,7 6,1 8,8 8,4 9,1 8,6 8,7 9,0 10,3 10,5 9,4 11,2 11,7 9,8 10,6 9,4 10,6 10,8 overige niet-westerse allochtonen 12,7 12,0 11,6 11,9 11,7 10,6 10,9 10,0 totaal niet-westerse allochtonen 7,3 7,3 7,7 7,6 7,9 8,0 8,9 8,7 autochtonen 14,3 13,7 14,3 14,5 15,4 15,5 16,9 17,5 a De eerstejaars ingeschrevenen zijn per groep gerelateerd aan het gemiddelde aantal van de 18-20-jarigen in de bevolking van die groep. Bron: CBS/IB-groep (CRIHO 95/ 96-02/ 03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 16

B5.13. Geslaagden a voor een afsluitend examen in het voltijds hoger onderwijs naar etnische groep, 1995/ 96-2002/ 03 (in procenten) 1995/'96 1996/'97 1997/'98 1998/'99 1999/'00 2000/'01 2001/'02 hoger beroepsonderwijs 2 3 4 4 4 5 6 2 3 3 5 6 7 7 7 7 8 9 10 11 11 8 9 10 11 10 9 9 overige niet-westerse allochtonen 5 5 6 7 8 8 8 totaal niet-westerse allochtonen 4 5 6 6 7 8 8 autochtonen 20 21 21 23 24 24 24 wetenschappelijk onderwijs 1 1 2 2 2 2 2 1 1 1 1 2 2 2 5 6 5 5 5 5 5 7 8 6 6 5 5 5 overig niet-westerse allochtonen 5 5 5 5 5 5 5 totaal niet-westerse allochtonen 4 4 3 3 3 4 4 autochtonen 12 11 10 10 10 11 11 a Alle geslaagden van het hbo zijn per groep gerelateerd aan het gemiddelde aantal van de 21 tot en met 26-jarigen in de bevolking van die groep; het grootste gedeelte van de geslaagde hbo-studenten heeft deze leeftijd. Alle geslaagden van het wo zijn per groep gerelateerd aan het gemiddelde aantal van de 22 tot en met 27-jarigen in de bevolking van die groep; het grootste gedeelte van de geslaagde wo-studenten heeft deze leeftijd. Bron: CBS/IB-groep (CRIHO 95/ 96-01/ 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 17

B5.14a Verdeling van ingeschreven studenten per etnische groep over de sectoren van het voltijds hbo, studiejaar 2002/'03 (in procenten) agrarisch technisch economisch gezondheid sociaal-agogisch kunst pedagogisch 0,0 17,8 48,5 2,3 14,4 1,8 15,5 0,0 15,0 47,7 2,8 18,8 0,8 15,0 0,4 17,6 48,4 3,9 17,3 2,7 9,8 1,0 19,0 41,0 5,7 15,7 5,2 12,9 overige niet-westerse allochtonen 0,9 23,8 49,6 5,2 8,6 5,5 6,4 totaal niet-westerse allochtonen 0,5 19,2 48,0 3,9 14,1 3,3 11,0 autochtonen 3,3 19,4 34,6 8,4 11,1 5,7 17,5 B5.14b Verdeling van ingeschreven studenten per etnische groep in voltijds wo naar HOOP-gebied, studiejaar 2002/'03 (in procenten) gedrag en landbouw natuur techniek gezondheid economie recht maatschappij taal en cultuur 0,5 6,5 9,1 14,0 21,0 28,5 15,1 5,9. 8,4 9,7 11,0 19,5 28,6 14,9 8,4 0,7 8,0 8,6 12,6 20,9 23,9 18,6 7,0 1,4 8,5 13,5 13,5 14,9 16,3 22,0 9,9 overige niet-westerse allochtonen 0,7 8,9 14,7 16,7 22,3 14,1 12,7 9,6 totaal niet-westerse allochtonen 0,7 8,2 11,9 14,3 20,7 20,2 15,5 8,3 autochtonen 2,6 7,4 15,3 12,9 16,2 11,9 20,4 13,2. = onvoldoende gegevens Bron: CBS/IB-groep (CRIHO 02/ 03) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 18

B5.15 Aandeel zwarte scholen in het basisonderwijs en voorgezet onderwijs, schooljaar 2003/ 04 (in procenten) a totaal aantal schoolvestigingen aandeel zwarte scholen b > 50% > 80% totaal basisonderwijs 7162 8 4 havo-vwo 154 3 2 vmbo-g/t-havo-vwo 317 5 2 vmbo-havo-vwo 148 4 2 vmbo-t/g 109 7 4 vmbo-t/g/k/b 157 10 4 vmbo-b/k 176 16 7 algemeen leerjaar 84 23 14 totaal voortgezet onderwijs 1145 9 4 a In het voortgezet onderwijs gaat het om de schoolsoortencombinatie van een schoolvestiging. b Schoolvestigingen met meer dan 50%, respectievelijk 80% allochtone leerlingen. Bron: CBS/CFI (CBS1_5, 1_6, 1_15 03); CBS/IB-groep (Bron-vo 03/ 04) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 19

B5.16 Ontwikkeling van het aandeel niet-westers allochtone medeleerlingen op de basisschool naar etnische groep, 1988/ 89-2002/ 03 (in procenten) 100 80 60 40 20 0 aut-laag a aut-hoog b 1988 1994 1996 1998 2000 2002 a Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). b Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 20

B5.17 Aandeel niet-westers allochtone medeleerlingen op de schoolvestiging van het voortgezet onderwijs naar etnische groep, 2003/ 04 (in procenten) 100 80 60 40 20 0 overig nietwesterse allochtonen totaal nietwesterse allochtonen autochtonen havo-vwo vmbo-g/t-havo-vwo vmbo-havo-vwo vmbo-t/g vmbo-t/g/k/b vmbo-b/k algemeen leerjaar Bron: CBS/IB-groep (Bron-vo 03/ 04) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 21

B5.18 Multilevel regressieanalyse van de taalprestaties in groep 8 op etnische groep, schooljaar, geslacht, geboorteland, opleiding ouders, en percentage allochtone leerlingen op school, 1988/ 89-2002/ 03 a model 0 model 1 model 2 model 3 model 4 constante 47,6 51,9 41,7 42,3 42,7 etnische categorie (autochtonen-hoog b = ref. cat.) Turkije 15,9 11,3 10,5 9,0 Marokko 13,5 9,0 8,2 6,7 Suriname 9,8 7,0 6,1 4,7 Antillen 12,6 9,1 8,6 7,2 autochtonen-laag c 3,9 0,6 0,7 0,7 schooljaar (1988 = 1, 2002 = 6) 0,1 n.s. n.s. n.s. etnische categorie x schooljaar Turkije x schooljaar 0,7 0,5 0,6 n.s. Marokko x schooljaar 0,7 0,7 0,7 0,3 Suriname x schooljaar 0,7 0,6 0,6 n.s. Antillen x schooljaar n.s. n.s. n.s. n.s. aut-laag x schooljaar 0,2 0,1 0,1 0,2 geslacht (jongens = ref. cat.) meisjes 0,6 0,6 0,6 geboorteland (herkomstland = ref.cat) in Nederland geboren 2,2 2,1 2,2 opleiding ouders 2,4 2,3 2,3 aandeel allochtone leerlingen op school (0-10% = ref. cat.) 10-25% n.s. n.s. 25-50% 1,2 2,8 50-75% 2,2 5,0 75-100% 2,7 4,9 schooljaar x % allochtone leerlingen schooljaar x 10-25% n.s. schooljaar x 25-50% 0,4 schooljaar x 50-75% 0,7 schooljaar x 75-100% 0,6 variantiecomponenten tussen scholen 39,8 7,2 6,1 5,5 5,5 (% verklaard t.o.v. vorig model) 82 15 10 0 tussen leerlingen 85,6 79,7 77,7 77,7 77,6 a Toetsscores zijn gestandaardiseerd (gemiddelde = 50, sd = 10); significant als p < 0,05; n.s. = niet significant; groep 8: N = 47.940; overige allochtone leerlingen niet weergegeven in de tabel. b Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). c Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 22

B5.19 Multilevel regressieanalyse van de rekenprestaties in groep 8 op etnische groep, schooljaar, geslacht, geboorteland, opleiding ouders, en percentage allochtone leerlingen op school, 1988/ 89-2002/ 03 a model 0 model 1 model 2 model 3 model 4 constante 48,2 51,7 44,3 44,8 44,8 etnische categorie (autochtonen-hoog b = ref. cat.) Turkije 8,6 4,4 3,8 3,0 Marokko 8,7 4,3 3,8 3,0 Suriname 8,3 5,7 5,1 4,4 Antillen 9,5 6,7 6,2 5,6 autochtonen-laag c 4,0 0,9 1,0 1,0 schooljaar (1988 = 1, 2002 = 6) n.s. n.s. n.s. n.s. etnische categorie x schooljaar Turkije x schooljaar 0,6 0,4 0,4 n.s. Marokko x schooljaar 0,4 0,3 0,3 n.s. Suriname x schooljaar 0,5 0,4 0,3 n.s. Antillen x schooljaar n.s. n.s. n.s. n.s. aut-laag x schooljaar 0,2 0,2 0,2 0,2 geslacht (jongens = ref. cat.) meisjes 2,9 2,9 2,9 geboorteland (herkomstland = ref. cat) in Nederland geboren 1,6 1,5 1,6 opleiding ouders 2,2 2,1 2,1 aandeel allochtone leerlingen op school (0-10% = ref. cat.) 10-25% n.s. n.s. 25-50% 1,1 0,9 50-75% 2,0 3,5 75-100% 1,5 3,0 schooljaar x % allochtone leerlingen schooljaar x 10-25% n.s. schooljaar x 25-50% n.s. schooljaar x 50-75% 0,4 schooljaar x 75-100% 0,4 variantiecomponenten tussen scholen 19,9 11,8 11,1 10,7 10,6 (% verklaard t.o.v. vorig model) 41 6 4 1 tussen leerlingen 89,4 85,7 82,0 81,9 81,9 a Toetsscores zijn gestandaardiseerd (gemiddelde = 50, sd = 10); significant als p < 0,05; n.s. = niet significant; groep 8: N=47.940; overige allochtone leerlingen niet weergegeven in de tabel. b Een van beide ouders heeft ten minste een mavo-opleiding voltooid (de 1,0 leerlingen). c Beide ouders hebben ten hoogste een lbo-opleiding voltooid (de 1,25 leerlingen). Bron: ITS/SCO/NWO (PRIMA 88, 94, 96, 98, 00, 02) Jaarrapport Integratie Bijlagen hoofdstuk 5 23