Ontwikkelingsgerichte Zorg (OGZ) Neonatologie
Te vroeg geboren of ziek Uw baby is op onze couveuseafdeling opgenomen, omdat hij te vroeg geboren is, te licht van gewicht of misschien wel ziek. De periode na de geboorte van uw kind verloopt heel anders dan u zich had voorgesteld. Maar ook voor uw kind is er een enorme verandering opgetreden: lag het eerst nog geborgen in uw buik, nu komt het in een omgeving waarin het mogelijk veel stress ondervindt en onderworpen wordt aan onaangename prikkels. Om uw baby zo comfortabel mogelijk te laten wennen in deze nieuwe omgeving bieden wij ontwikkelingsgerichte zorg aan. Zorg die aangepast is aan de behoefte en ontwikkeling van het kind en die uiteindelijk het herstel en de conditie van uw kind positief zal beïnvloeden. De baarmoeder De baarmoeder is de ideale omgeving voor de ontwikkeling van de baby. De baby bevindt zich in een ruimte waar het donker, warm en vochtig is, waar geluiden gedempt en dof zijn (het kind hoort de stem van de ouders en omgevingsgeluiden). De behoefte aan voeding, zuurstof en een slaap-/ waakritme wordt hier door de moeder verzorgd. De baby ligt in een ontspannen gebogen houding (de foetushouding), met een veilige begrenzing door de baarmoeder. Hij heeft geen last van de zwaartekracht en kan bewegen zoals hij wil. Te vroeg geboren Als het kind te vroeg geboren wordt, komt het in een onnatuurlijke situatie terecht met veel licht, geluid, activiteit en vaak vervelende prikkels zoals onderzoeken, bloedafnames en behandelingen. Bij al deze onaangename prikkels komt ook nog dat het gescheiden van de moeder in een couveuse of bedje ligt. Hoewel ze nog zo klein zijn, hebben pasgeborenen ook al een eigen specifiek gedrag, dat vraagt om een eigen specifieke benadering. Door dit gedrag te leren zien en te interpreteren kunnen we de zorghandelingen dusdanig aanpassen, dat deze voor het kind minder vervelend zijn en hij of zij minder stress ondervindt. Aanpassingen Aanpassingen op de afdeling kunnen het verblijf zo rustig en comfortabel mogelijk maken. Deze aanpassingen kunnen betrekking hebben op: de omgeving: minder geluid, licht en onnodige prikkels, door bijvoorbeeld een doek over de couveuse en zo veel mogelijk de rusttijden van het kind in acht te nemen. de materialen: p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 2
speciale korrelringen, doeken, of snuggle ups om het kind in een ontspannen gebogen houding (zoals in de baarmoeder) te laten liggen en een veilige begrenzing te bieden. technieken ter ondersteuning van het kind tijdens zorghandelingen en onderzoeken: ondersteunend vasthouden en het geven van een kleine hoeveelheid suikeroplossing in het mondje voor (pijnlijke) bloedafnames. Als de baby bijna naar huis kan, worden de materialen die gedurende de opname gebruikt worden geleidelijk aan weggenomen om alvast te wennen aan de thuissituatie, volgens het veilig slapen advies. De ouders Het uiteindelijke doel is stress bij het kind te verminderen, de ontwikkeling te stimuleren en de ouder-kindrelatie te bevorderen. U als ouders speelt een belangrijke rol in de ontwikkelingsgerichte zorg, u bent dé constante factor in het leven van uw baby. U leert de gedragingen van uw kind herkennen, en komt hierdoor het kind tegemoet in zijn behoeften. U zult leren welke signalen uw kind afgeeft om te laten zien, wanneer het pijn ervaart of iets niet prettig vindt. Er zal tijdens de opname samen worden gekeken naar de manier, waarop u het best uw kind kunt troosten (wat het kind prettig vindt), wanneer het kind een rustpauze moet worden gegund, wat de beste tijd is om contact te zoeken en wat het kind doet om zichzelf te kalmeren. Wat kunt u doen Als u naast de couveuse of het bedje zit, kijk dan rustig naar uw baby. Zo leert u herkennen wat uw kind te vertellen heeft en hoe het zich voelt. U leert zijn lichaamstaal kennen. Als de toestand van uw baby het toelaat kunt u beginnen met kangoeroeën: genieten met uw baby tegen uw blote borst aan. Hierdoor wordt de ouder-kindrelatie verstevigd. Als u borstvoeding gaat geven, kan de baby tijdens het kangoeroeën aan de borst snuffelen: ruiken, likken, proeven. Tijdens het geven van sondevoeding kan uw baby, als hij wakker is, een fopspeentje krijgen waarop wat moedermelk is gedruppeld. Zo kan hij de voeding vast ruiken, proeven en voelen. Strijk met het speentje zachtjes over de lipjes, uw baby zal dan het mondje openen als hij daaraan toe is. Verzorg uw baby het liefst als hij zelf wakker wordt. De voedingstijd hoeft niet bepalend te zijn voor het moment van verzorgen. Als uw kind toch verzorgd moet worden maak het dan rustig wakker. Haal voorzichtig de doek of deken weg en leg uw hand op uw kind. Na de verzorging kunt u uw kind tot rust laten komen door het p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 3
vast te houden met uw handen op zijn hoofd en billen. De rust heeft hij nodig om te groeien en te herstellen. Het is belangrijk om de oogjes en oortjes te beschermen tegen te veel licht en geluid. Vermijd direct licht, leg geen spullen op de couveuse, praat zachtjes en sluit de deurtjes van de couveuse zachtjes. Bij gedimd licht kan de baby zijn oogjes ook beter openen. Uw baby kan leren om zich weer op zijn gemak te voelen door zijn handjes naar zijn mondje te brengen. Probeer uw baby zo veel mogelijk in de foetushouding te verzorgen, dat wil zeggen op zijn zijde met gebogen armen en benen. Zo kunt u hem ook temperaturen of uit de couveuse halen. Uw baby raakt minder snel uit balans als u tijdens de verzorging een begrenzing met uw handen of een doek biedt. Raakt uw baby toch overstuur, las dan even een pauze in, steun hem met 2 handen en praat zachtjes tegen hem. Na de verzorging kunt u uw baby steeds een andere houding geven. Ook kunt u elke dag een schoon geurdoekje meebrengen, een doekje dat u op uw huid gedragen hebt, zodat uw baby uw geur steeds kan ruiken. Een zacht knuffeltje met dunne armpjes en beentjes kan als troost door uw baby vast gehouden worden. Voorbeelden van poppetjes om vast te houden. De OGZ-methodes zijn speciaal ontwikkeld voor te vroeg geboren baby s, maar kunnen ook toegepast worden bij alle baby s die daar behoefte aan hebben, zoals baby s die te licht van gewicht zijn (voor de duur van de zwangerschap), of bij baby s die ziek zijn. Familiegerichte zorg De baby is een onlosmakelijk deel van het gezin, de familie en de vriendenkring. Als uw baby langer dan een week opgenomen blijft, de toestand van de baby het toelaat en u kunt uw baby al zelfstandig verzorgen, dan is het mogelijk dat u 1 x daags iemand anders meeneemt om de baby te helpen verzorgen. Hierdoor leert een ander ook uw baby kennen en staat u er thuis niet helemaal alleen voor. U bepaalt zelf welke naaste voor u van belang is in deze fase. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 4
Omdat dit een laatste ontwikkeling is en er wellicht nog zaken veranderen of versoepelen is het raadzaam om even met de dienstdoende verpleegkundige te overleggen. p a t i ë n t e n i n f o r m a t i e 5
08-2017 724 Neonatologie Meldpunt Balie gastvrouw, Zuyderland Geboortecentrum Telefoon: 088-459 6322, afdeling Neonatologie Internet www.zuyderland.nl