VR 2016 1612 MED.0493/7 Milieubeleidsovereenkomst afgedankte autobatterijen en accu s Evaluatierapport 2014-2015 OVAM: Dienst/cel: Dossierbeheerder: Afdeling Afval- en Materialenbeheer (AMB) Ketenbeheer en Bedrijven (KBB), Team EEA & metallurgie Marleen Dirckx (015 284 534, mdirckx@ovam.be) Situatieschets Criterium Situatie Inschattin g Toelichting Looptijd MBO 31.12.2010-30.12.2015 Onderhandelingen over een nieuwe MBO zijn in de eindfase. - Brussel - Wallonië Inzameling geen MBO MBO tot 9.07.2019 Ingezamelde hoeveelheid overstijgt de op de markt gebrachte hoeveelheid. Geen intergewestelijke afstemming in timing, maar weinig inhoudelijke verschillen tussen de MBO s. Alle afgedankte autobatterijen en -accu s die beschikbaar zijn voor inzameling, worden ingezameld. Verwerking Recyclagedoelstelling van 65% voor loodbatterijen wordt ruimschoots gehaald Lood wordt maximaal gerecycleerd Financiën Balanstotaal: 387.535 Totale kosten: 191.477 De recyclage efficiëntie werd berekend overeenkomstig de Europese Verordening 493/2012 (van kracht vanaf 1 januari 2014) Gezonde financiële situatie en beleid gericht op de afbouw van de reserves. Samenwerki ng gemeenten Geen samenwerking met de gemeenten. Gezien de hoge waarde van de afgedankte loodstartbatterijen en accu s is samenwerking met de gemeenten niet verplicht. Pagina 1 van 10
1 Achtergrondinformatie 1.1 Afkortingen Li: lithium MBO: milieubeleidsovereenkomst NiCd: nikkelcadmium VLAREMA: Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen 1.2 Europese regelgeving Voor batterijen en accu s geldt de Europese Richtlijn 2006/66/EG. Hieronder worden de belangrijkste krachtlijnen beschreven: Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie types batterijen en accu s: draagbare, industriële en autobatterijen en accu s. Voor elk type worden specifieke maatregelen voorzien. Zo is er een stort- en verbrandingsverbod voor industriële en autobatterijen en accu s. Daarnaast moeten 25% en 45% van de jaarlijks verkochte hoeveelheid draagbare batterijen worden ingezameld tegen respectievelijk uiterlijk 26 september 2012 en 26 september 2016. Lidstaten worden verplicht een uitgebreid netwerk van inzamelpunten uit te bouwen voor draagbare en autobatterijen en accu s, waar de eindgebruiker gratis afgedankte batterijen en accu s kan inleveren. Voor industriële batterijen en accu s geldt een aanvaardingsplicht. Voor loodzuurbatterijen en accu s en NiCd batterijen en accu s bedragen de recyclagedoelstellingen respectievelijk 65 en 75% van het gemiddelde gewicht van de ingezamelde batterijen en accu s met een zo groot mogelijke recyclage van lood en cadmium voor zover technisch en economisch haalbaar. Voor andere batterijen en accu s werd het recyclagepercentage op 50% van het gemiddelde gewicht van de ingezamelde batterijen en accu s vastgelegd. De richtlijn legt de verantwoordelijkheid voor de financiering van de inzameling, verwerking en recyclage volledig bij de producenten. De Europese Richtlijn 2006/66 werd in Vlaamse wetgeving (VLAREMA) omgezet sinds 1 mei 2009. In 2013 is de batterijenrichtlijn gewijzigd (Europese Richtlijn 2013/56/EG). Deze wijziging heeft voornamelijk betrekking op draagbare batterijen, maar omvat ook een uitbreiding van de registratieverplichting voor producenten. De wijziging werd omgezet in het VLAREMA en is vanaf 1 juli 2015 in werking getreden. In de MBO is voorzien dat Recybat, voor zijn deelnemers van het collectieve systeem, de noodzakelijke gegevens registreert conform de Europese richtlijn. De methode voor de berekening van de recyclagedoelstellingen is vastgelegd in de Europese Verordening 493/2012 van 11 juni 2012. De berekeningsmethode is van toepassing vanaf 1 januari 2014, en voorziet een eerste rapportering volgens de berekeningsmethode op uiterlijk 30 april 2015. In mei 2014 werden guidelines verspreid die de berekeningsmethode voor de recyclagedoelstellingen (Verordening 493/2012) verder verduidelijkt. De lidstaten moeten jaarlijks aan de Europese Commissie rapporteren over de behaalde inzamel- en recyclageresultaten, en moeten 3-jaarlijks verslag uitbrengen over de uitvoering van de batterijenrichtlijn (volgens de vragenlijst opgenomen in beschikking 2009/851/EC van 25 november 2009). Pagina 2 van 10
1.3 Historiek De aanvaardingsplicht op afgedankte batterijen en accu s is in het Vlaamse Gewest ingevoerd sinds 1998. De eerste MBO afvalloodstartbatterijen was geldig van 28 november 2003 tot 28 november 2008 en was beperkt tot de vervangingsmarkt (dus exclusief batterijen eerste montage, dit zijn de batterijen die in een nieuw voertuig zijn ingebouwd). Het beheersorganisme Recybat werd opgericht op 14 november 2003. Sinds 1 januari 2010, naar aanleiding van de omzetting van de Europese richtlijn 2006/66, heeft Recybat het takenpakket uitgebreid om de aanvaardingsplicht voor alle autobatterijen en -accu s te vervullen, zowel van de vervangingsmarkt als van de eerste montage. Een autobatterij of accu is elke batterij of accu die gebruikt wordt voor het starten, voor de verlichting of het ontstekingsvermogen van een voertuig, zoals een loodstartbatterij. In de praktijk gaat het om batterijen met de vermelding koudstartstroom en die ontworpen zijn voor het starten van een verbrandingsmotor van een voertuig (vb. ieder gemotoriseerd voertuig, vorkheftruck, boot, schip, land- en tuinbouwtractor, ). Voorliggend document rapporteert over de MBO, geldig van 31 december 2010 tot 31 december 2015. 1.4 Belangrijkste ontwikkelingen in 2014-2015 Lithium-autobatterijen Voor het nieuwe type autobatterij lithium-autobatterij, heeft Recybat beslist om vanaf 1 januari 2015 een samenwerking aan te gaan met Bebat, zodat deze batterijen kunnen opgenomen worden in het operationele inzamel- en recyclagesysteem van Bebat. Het nieuwe type autobatterij is een startbatterij die gebruikt wordt in vb. quads, moto s, sportwagens. De Li-autobatterij heeft een beperkt gewicht (0,57 tot 2,5 kg), en is niet te verwarren met lithium batterijen voor elektrische voertuigen (50 tot 500 kg) die volgens de Europese richtlijn als industriële batterijen worden ingedeeld, en dus niet behoren tot het toepassingsgebied van deze MBO voor autobatterijen. Li-autobatterijen hebben, in tegenstelling tot het gewoonlijke type lood-autobatterijen, een negatieve waarde bij afdanking. Gelet op de negatieve waarde, moest voor de lithium-autobatterijen een operationeel inzamel- en recyclagesysteem voorzien worden. Zoals het systeem momenteel is uitgewerkt, betalen de producenten van lithium-autobatterijen bij het op de markt brengen een milieubijdrage van 9 EUR/batterij. Voor dit bedrag neemt het beheersorganisme vervolgens alle taken zoals preventie, inzameling, verwerking en rapportering op zich. Nauwere samenwerking met Bebat Al sinds 2009 werken Recybat en Bebat (het beheersorganisme voor draagbare en industriële batterijen en accu s) samen voor de registratie van de batterijen die op de markt worden gebracht, door het gezamenlijke gebruik van de door Bebat ontwikkelde MyBatbase toepassing. Ook de rapportering over de inzameling en verwerking van loodbatterijen gebeurt reeds door Recybat en Bebat gezamenlijk. Vanaf 2015 werd de samenwerking nog verder uitgebreid, en neemt Bebat de uitvoering van de aanvaardingsplicht voor afgedankte autobatterijen op zich, alsook de ledenwerving en administratie. Zoals hierboven vermeld staat Bebat ook vanaf 1 januari 2015 in voor het operationele en financieringssysteem voor lithiumautobatterijen. Pagina 3 van 10
1.5 Intergewestelijke afstemming Aangezien Recybat de aanvaardingsplicht voor afgedankte autobatterijen en accu s vervult in de drie gewesten, is een goede intergewestelijke afstemming belangrijk voor de goede werking van Recybat. De MBO die is afgelopen op 31 december 2015 werd met de 3 gewesten gezamenlijk voorbereid en onderhandeld in de periode van 2007-2009. Na het bereiken van een akkoord over een finaal tekstvoorstel, heeft het Vlaamse Gewest zoals voorzien de goedkeuringsprocedure gestart. Dit gebeurde echter niet in de andere gewesten. In het Waalse Gewest werd gewacht op een nieuw wetgevend kader over de terugnameplicht. Deze wetgeving werd in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 9 november 2010. In tegenstelling tot de Vlaamse regelgeving kent dit Besluit een relatief grote bevoegdheid toe aan de gemeenten en intercommunales en een beperkte verantwoordelijkheid aan de producenten en invoerders. De producenten en invoerders zijn niet akkoord met de basisprincipes van het Besluit en hebben klacht ingediend bij de Raad van State. De uitspraak van de Raad van State van 29 januari 2015 vernietigde verschillende bepalingen van het Besluit. Wallonië werkt daarom opnieuw aan een aangepast wettelijk kader. In 2016 resulteerde dit in enkele aanpassingen van het Waalse afvalstoffendecreet. Wallonië introduceert hiermee nieuwe instrumenten waardoor de onderlinge afstemming tussen de gewesten nog moeilijker dreigt te worden. Intussen werd in het Waalse Gewest op 30 juni 2014 de MBO gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. De MBO loopt tot 2019, en is sterk gelijkaardig als de MBO in het Vlaamse gewest (geldig tot 31 december 2015). In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is er nog geen goedgekeurde MBO. De onderhandelingen voor een nieuwe MBO worden samen met de andere gewesten gevoerd. Er wordt naar gestreefd om met de 3 gewesten zo veel mogelijk gelijke MBO s te bekomen. 1.6 Toekomstige veranderingen Nieuwe MBO De voorbereidingen voor een nieuwe MBO zijn reeds gestart in 2014. De officiële goedkeuringsprocedure voor de startnota (conform MBO decreet) werd gestart op 9 februari 2015. Daarna begonnen de onderhandelingen en het schrijven van een ontwerptekst nieuwe MBO, op basis van de principes van de ontwerpstartnota. De onderhandelingen werden echter in mei 2015 stopgezet door de sector (invoerders/producenten van batterijen), uit protest tegen de invoering door de Vlaamse Regering van een heffing van 3% op het eigen vermogen van Recybat. Sinds oktober 2015 verleent de sector opnieuw zijn medewerking en worden de onderhandelingen verdergezet, met als doel zo spoedig mogelijk een nieuwe MBO te realiseren. Daardoor werd de startnota pas goedgekeurd op 26 februari 2016. De nieuwe MBO zal van toepassing worden op alle types afgedankte batterijen (draagbare, industriële en autobatterijen). Er wordt dus geen afzonderlijke MBO voor autobatterijen en accu s meer voorzien. Fusie Bebat en Recybat Recybat en Bebat (het beheersorganisme voor draagbare en industriële batterijen en accu s) hebben beslist om vanaf 1 januari 2017 over te gaan tot een fusie. Herziening Europese batterijenrichtlijn De Europese Commissie heeft aangekondigd in 2016-2017 een evaluatie te laten uitvoeren van de implementatie van de Europese batterijenrichtlijn 2006/66. Op basis hiervan zal de Commissie voorstellen doen om de richtlijn aan te passen. De Pagina 4 van 10
richtlijn zal ook aangepast worden aan recente evoluties, vb. Li-herlaadbare batterijen, batterijen voor elektrische voertuigen, hergebruik van batterijen, De OVAM zal, o.a. door deelname aan expertenwerkgroepen, bijdragen aan de ontwikkeling van standpunten/voorstellen, en indien relevant informatie aanleveren over het beheer van afgedankte batterijen in het Vlaamse gewest. 2 De rapportage 2.1 Preventie en sensibilisering Vooreerst moet opgemerkt worden dat er in België geen fabrikanten van autobatterijen of accu s meer zijn. De leden van Recybat zijn dan ook niet in staat zelf bij te dragen aan de productie van meer ecologische autobatterijen en accu s. Wel werden in het goedgekeurde preventieplan van Recybat een aantal acties inzake preventie opgenomen. Zo heeft Recybat onder meer in 2012-2013 een elektronische enquête uitgevoerd bij zijn leden, met als doel de fabrikanten te bevragen over de door hen genomen initiatieven met het oog op de verbetering van autobatterijen en accu s volgens volgende criteria: het gebruik van schadelijke materialen en het vrijkomen van emissies en afvalstoffen tijdens het gebruik en bij afdanking te beperken; de recycling en verwerking ervan te verbeteren; om permanent onderzoek te doen voor het verbeteren van de gemiddelde kwaliteit van de autobatterijen en accu s die op de markt worden gebracht, te meten aan de capaciteit, de levensduur en de houdbaarheid en dit in samenwerking met verschillende autoconstructeurs. Een gelijkaardige bevraging werd in 2013 eveneens uitgevoerd bij FEBIAC (Belgische automobiel- en tweewielersfederatie). In de periode 2014-2015 heeft Recybat een centralisatie van uitgevoerde wetenschappelijke studies, betreffende de verbetering van de prestaties van autobatterijen, het productieproces en de recyclage van batterijen, laten uitvoeren door Educam. Op basis van de resultaten van de bovenvermelde enquête en studie, werd een preventiefolder samengesteld bestemd voor professionelen en/of automobilisten, die ter beschikking wordt gesteld via de website van Recybat. In deze folder wordt informatie verstrekt over: de verschillende types autobatterijen op basis van de laatste technologische evoluties; de elementen waar men op moet letten bij de aankoop van een nieuwe startbatterij; tips om een langer leven van de batterij te garanderen; het recycleren van batterijen, een bijdrage tot een beter milieu. 2.2 Op de markt gebrachte autobatterijen en accu s Sinds 2010 worden de jaarlijkse aangiftes van de hoeveelheden op de markt gebrachte autobatterijen en accu s geregistreerd via de webtoepassing Mybatbase. Hiervoor werd een samenwerkingsovereenkomst met Bebat afgesloten. De invoerders/producenten voeren het aantal op de markt gebrachte batterijen in volgens een nomenclatuur, die onderscheid maakt tussen de categorieën lood- en lithium-autobatterijen. Deze twee categorieën worden op hun beurt verder onderverdeeld in twee groepen: batterijen van eerste montage of Pagina 5 van 10
vervangingsmarkt, en worden vervolgens verder onderverdeeld volgens hun gewicht. Figuur 1: Hoeveelheden op de Vlaamse 1 markt gebrachte autobatterijen en accu s (in kg). We stellen vast dat de hoeveelheid op de markt gebrachte autobatterijen is toegenomen in de periode 2014-2015. De markt van lithium-autobatterijen is beperkt tot 0,49% van het totale aantal autobatterijen (in 2015: 7335 stuks lithiumautobatterijen op een totaal van 1 501 595 stuks lood-autobatterijen). 2.3 Inzameling Het VLAREMA bepaalt dat alle, voor inzameling beschikbare, afgedankte autobatterijen en accu s moeten worden ingezameld. Er is geen specifiek inzamelpercentage vooropgesteld voor autobatterijen en accu s. Afgedankte lood-autobatterijen en accu s hebben een positieve marktwaarde. De waarde van het lood op de wereldmarkt fluctueerde tussen 1991 en 2003 rond 500 EUR/ton, en bereikte een absoluut record van 1871 EUR/ton in 2007. In 2014 en 2015 bedroeg de gemiddelde prijs respectievelijk 1578,63 en 1609,55 EUR/ton. Het gevolg van deze positieve marktwaarde is dat de vraag naar afgedankte loodbatterijen en accu s zeer hoog is, waardoor de inzameling en verwerking van afgedankte loodbatterijen en accu s goed georganiseerd is op de bestaande markt van afvalinzamelaars en verwerkers. Het beheersorganisme Recybat moet niet voorzien in de organisatie van een financierings- en operationeel systeem voor de inzameling en verwerking van afgedankte lood-autobatterijen en accu s zolang de doelstellingen in de bestaande marktsituatie behaald worden. Het beheersorganisme vervult wel o.a. volgende taken: optreden als onderhandelingspartner met de overheid, verzamelen gegevens met betrekking tot de inzameling en verwerking van autobatterijen en -accu s, rapporteren aan de overheid, sensibiliseren en steunen van producenten bij preventieacties, Om de werking van het beheersorganisme te financieren betalen de producten lidgeld: een forfaitair lidgeld van 100 EUR/jaar, en een veranderlijk lidgeld van 0,06 EUR/batterij. 1 De aangiftes gebeuren op Belgisch niveau. Om het onderscheid te maken tussen de per gewest op de markt gebrachte hoeveelheden autobatterijen en accu s, wordt er gebruik gemaakt van een verdeelsleutel die gebaseerd is op cijfers over de grootte van het wagenpark per provincie, zoals opgenomen op de website Statbel van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie. Pagina 6 van 10
Om te rapporteren over de ingezamelde lood-autobatterijen en accu s maakt Recybat jaarlijks de som van volgende gegevens: hoeveelheden loodbatterijen en accu s (afkomstig van België) verwerkt door de Belgische verwerkers; hoeveelheden Belgische loodbatterijen en accu s die worden geëxporteerd voor verwerking in buitenland: deze cijfers worden aangeleverd door de regionale autoriteiten bevoegd voor grensoverschrijdend transport van afvalstoffen. De stroom loodbatterijen en accu s omvat naast lood-autobatterijen en accu s ook industriële loodbatterijen. Beide categorieën worden verwerkt volgens dezelfde procedés bij dezelfde verwerkers. Er zijn geen criteria voorhanden die met absolute zekerheid toelaten om een onderscheid te maken tussen de twee stromen, wat maakt dat de verwerkers niet beschikken over aparte cijfergegevens van deze twee stromen. Bijgevolg werd overeengekomen om collectief te rapporteren over de inzameling en verwerking voor beide categorieën afgedankte loodbatterijen en accu s (zijnde auto en industriële batterijen en accu s) samen. Voor wat de stroom industriële loodbatterijen en accu s betreft is Bebat het verantwoordelijke beheersorganisme. Om de cijfers van de verwerkers te kunnen ontvangen, heeft Recybat vertrouwelijkheidsverbintenissen moeten afsluiten. De OVAM heeft op haar beurt een vertrouwelijkheidsverbintenis met Recybat moeten afsluiten om de cijfers te kunnen ontvangen. Gelet hierop, en gelet op het publieke karakter van dit rapport, kunnen de cijfers over de verwerkte hoeveelheden afgedankte autobatterijen en accu s niet worden opgenomen. De OVAM stelt vast dat voor de jaren 2014 en 2015 de hoeveelheden verwerkte afgedankte loodbatterijen en accu s, de hoeveelheden op de markt gebrachte loodbatterijen en accu s, voor hetzelfde jaar 2 overstijgen. Li-autobatterijen worden ingezameld en verwerkt via het inzamel- en recyclagesysteem opgezet door Bebat, en verloopt in de praktijk samen met de inzameling en recyclage van andere herlaadbare Li-batterijen. Voor de rapportering hierover verwijzen we naar het verslag over de MBO draagbare en industriële batterijen. 2.4 Verwerking In België zijn er 2 verwerkingsbedrijven voor afgedankte autobatterijen en accu s: Campine Recycling en Accurec. Daarnaast worden afgedankte autobatterijen en accu s die in België werden opgehaald ook geëxporteerd voor verwerking in het buitenland (voornamelijk naar Frankrijk, Duitsland, Spanje, Nederland en Verenigd Koninkrijk). Batterijen vormen ook op wereldvlak de belangrijkste bron voor de productie van gerecycleerd lood. Het grootste gedeelte van het gerecycleerde lood is bestemd voor de productie van nieuwe loodbatterijen. Het VLAREMA bepaalt volgende recyclagedoelstellingen voor afgedankte loodzuurbatterijen en accu s: 2 De vergelijking van beide hoeveelheden voor hetzelfde jaar moet met de nodige voorzichtigheid worden benaderd. In geval van de vervangingsmarkt wordt er in principe bij het op de markt brengen van een nieuwe batterij of accu, een afgedankte accu beschikbaar voor inzameling. Dit is echter niet het geval voor batterijen of accu s van eerste montage. Gelet op de lange levensduur van de batterijen en accu s en de voertuigen waarin ze zijn ingebouwd, worden deze batterijen en accu s slechts jaren later beschikbaar voor inzameling. Pagina 7 van 10
een recyclingpercentage van 65% van het gemiddelde gewicht van loodzuurbatterijen en accu s,met een zo groot mogelijke recycling van het loodgehalte als technisch haalbaar met vermijding van buitensporige kosten; een volledige verwerking van de kunststoffen in een productieproces, hetzij voor het oorspronkelijke doel, hetzij voor een ander doel, maar met uitzondering van de terugwinning van energie. Deze doelstellingen zijn ook opgenomen in de MBO. Voor de berekening van de recyclingpercentages werd op Europees niveau een berekeningsmethode vastgelegd (Europese Verordening 493/2012). De methode is van toepassing vanaf 1 januari 2014. De vertrouwelijke rapporten van de verwerkers tonen aan dat de recyclagedoelstellingen ruimschoots worden gehaald. In geval afgedankte loodbatterijen worden uitgevoerd voor verwerking, dient voorafgaand een kennisgeving overeenkomstig Europese verordening 1013/2006 te worden ingediend bij de bevoegde overheid (de OVAM in geval van uitvoer uit het Vlaamse Gewest). Alvorens uitvoer toe te staan, worden de recyclagepercentages van de buitenlandse verwerkers opgevraagd, en getoetst aan de VLAREMAdoelstellingen. De doelstellingen opgenomen in VLAREMA, zijn afkomstig uit de Europese batterijenrichtlijn. Enkel uitvoer naar verwerkers die voldoen aan de doelstellingen wordt toegestaan. 2.5 Financiën De jaarrekening van het boekjaar 2015 (zie onderstaande tabel) werd afgesloten met een balanstotaal van 387.535. De actiefzijde geeft aan dat dit vermogen grotendeels wordt aangehouden onder de vorm van liquide middelen en geldbeleggingen. De passiefzijde toont een sterke toename van de schulden in 2015. Dit omdat een aantal facturen nog betaald moeten worden. Dit heeft louter te maken met de timing van betaling. De solvabiliteit van Recybat vormt geen probleem. Het eigen vermogen daalt wel door het negatief resultaat in 2015, maar vormt nog steeds een voldoende financiële buffer om de werking van Recybat te garanderen. BALANS Vorderingen Geldbeleggingen en liquide middelen Totaal activa Eigen vermogen Schulden Totaal passiva 2013 2014 2015 25.283 9.972 79.001 267.222 284.299 308.534 292.505 294.271 387.535 259.484 33.021 292.505 264.902 32.369 294.271 213.582 173.953 387.535 RESULTATEN- REKENING Bedrijfsopbrengsten Prestaties Federauto IT-kosten/Bebat FEE (2015) Andere Bedrijfskosten Winst/verlies 81.016 40.956 14.675 47.157 102.787-21.771 85.430 42.452 25.175 15.385 83.012 2.418 143.157 42.877 105.538 43.062 191.477-48.320 Tabel 1: Overzicht van de financiële situatie van Recybat voor de periode 2013-2015 2015 was een kanteljaar voor Recybat. Er werd beslist om een nauwere samenwerking aan te gaan met Bebat. Synergiën voor de rapportage en de opkomst van lithium-autobatterijen liggen aan de basis van deze beslissing. In 2017 is zelfs een volledige overname van Recybat door Bebat voorzien. De toename van de activiteiten van Recybat noopten tot een verhoging van het veranderlijke lidgeld van Pagina 8 van 10
0,04 naar 0,06 /batterij in 2015. Dit vormt de belangrijkste verklaring voor de stijging van de opbrengsten. De grootste uitgave van Recybat is in 2015 dan ook de vergoeding van Bebat geworden voor de taken die door Recybat aan Bebat werden uitbesteed (o.a. registratie en aangiftes van leden, rapportage, beheer lithium-autobatterijen). De vergoeding van Federauto die het secretariaat van Recybat op zich neemt, blijft stabiel. Net als in 2013 liggen de andere bedrijfskosten in 2015 relatief hoog ten gevolge van enkele specifieke projecten zoals de ledenaudits en communicatieacties. Uit de kosten blijkt ook dat Recybat geen operationele kosten draagt. Gezien de opbrengst van het gerecycleerde lood van afgedankte autobatterijen en accu s, zorgt de marktwerking immers automatisch voor een performant inzamel- en recyclagenetwerk. De voornaamste taak van het beheersorganisme beperkt zich tot het monitoren van de stroom afgedankte autobatterijen en accu s met het oog op het optimaliseren van het beheer en de rapportering aan de overheid. Een vergelijking van de kosten met het eigen vermogen leert dat Recybat over een voldoende financiële reserve beschikt. De sterke kostenstijging maakt dat de financiële reserves meer in verhouding zijn met de kosten. Voor 2016 gaat het budget uit van een verlies van 72.160. Dit verlies kan nog perfect gedragen worden met het eigen vermogen. Vanaf 2017 zullen de financiën door de overname geïntegreerd worden in het budget van Bebat. 2.6 De samenwerking met de gemeenten Overeenkomstig de huidige MBO moet Recybat niet voorzien in de organisatie van een financierings- en operationeel systeem voor de inzameling en verwerking van afgedankte autobatterijen en accu s zolang de doelstellingen in de bestaande marktsituatie behaald worden. Zoals hierboven aangegeven is dit nog steeds het geval. Recybat hoeft bijgevolg ook geen samenwerking met de gemeenten te voorzien. De inzameling van lithium-autobatterijen wordt georganiseerd via het bestaande inzamelsysteem van Bebat waarvoor wel een overeenkomst is afgesloten voor de inzameling van afgedankte batterijen en accu s via de containerparken, en waarin o.a. de vergoeding van de containerparken is geregeld. 3 Handhaving 3.1 Doelstellingen De OVAM voert regelmatig controles uit in de transportsector, in het kader van de aanvaardingsplicht voor voertuigen, olie, banden, batterijen en accu s. In de periode 2014-2015 werden de controles op eerste montage/first fill verder gezet: er werden opwaartse controles uitgevoerd om na te gaan of de bedrijven voldoen aan de aanvaardingsplicht voor afvalbanden, afgewerkte olie en afgedankte autobatterijen en accu s. Deze opwaartse controles hadden als voornaamste doel de invoerders aan te manen zich aan te sluiten bij de beheersorganismen Recytyre, Recybat en Valorlub. 3.2 Resultaten In totaal werden er in de periode 2014-2015 maar 16 opwaartse controles uitgevoerd op eerste montage. In 2014 en 2015 lag de prioriteit vooral bij controles Pagina 9 van 10
in de sector van de afgedankte voertuigen en elektrische fietsen en is er maar beperkt gecontroleerd in het kader van de aanvaardingsplicht voor olie, banden, batterijen en accu s. Het ging voornamelijk over tips van de beheersorganismen (Recytyre, Valorlub,...). Twee van de bezochte bedrijven moesten aansluiten bij Recybat of een individueel afvalpreventie- en afvalbeheersplan indienen. Deze bedrijven werden via raadgevingen gewezen op de wettelijke bepalingen en aangemaand om zich in regel te stellen. De 2 bedrijven stelden zich in regel. 4 Conclusies Door de hoge loodprijs bestaat een sterk uitgebouwd netwerk voor de inzameling en verwerking van afgedankte lood-autobatterijen en accu s. Hiervoor hoeft het beheersorganisme (Recybat) dan ook geen operationeel en financieel systeem voor inzameling en verwerking op te zetten, vermits dit geen betere resultaten zou kunnen opleveren dan nu reeds behaald door de marktwerking. In 2014 en 2015 was de hoeveelheid ingezamelde afgedankte loodbatterijen en accu s hoger dan de hoeveelheid op de markt gebrachte loodbatterijen en accu s, voor hetzelfde jaar. De vertrouwelijke verwerkingsrapporten tonen aan dat de recyclagedoelstellingen gerespecteerd worden. De recyclagepercentages werden berekend overeenkomstig de Europese Verordening 493/2012. Voor het nieuwe type lithium-autobatterij en -accu, heeft Recybat vanaf 1 januari 2015 een samenwerking aangegaan met Bebat, zodat deze batterijen worden opgenomen in het operationele inzamel- en recyclagesysteem van Bebat. Het nieuwe type van auto(start)batterij wordt gebruikt in vb. quads, moto s, sportwagens. De Liautobatterij heeft een beperkt gewicht (0,57 tot 2,5 kg), en is niet te verwarren met lithium batterijen voor elektrische voertuigen (50 tot 500 kg) die volgens de Europese richtlijn als industriële batterijen worden ingedeeld, en dus niet behoren tot het toepassingsgebied van deze MBO voor autobatterijen. Li-autobatterijen hebben, in tegenstelling tot het gewoonlijke type lood-autobatterijen, een negatieve waarde bij afdanking. Gelet op de negatieve waarde, moest voor de lithium-autobatterijen een operationeel inzamel- en recyclagesysteem voorzien worden. Vanaf 2015 werd de samenwerking tussen Recybat en Bebat nog verder uitgebreid, en neemt Bebat de uitvoering van de aanvaardingsplicht voor afgedankte autobatterijen op zich, alsook de ledenwerving en administratie. Recybat en Bebat (het beheersorganisme voor draagbare en industriële batterijen en accu s) hebben beslist om vanaf 1 januari 2017 over te gaan tot een fusie. De MBO is eind 2015 afgelopen. Een nieuwe MBO zal van toepassing worden op alle types afgedankte batterijen (draagbare, industriële en autobatterijen). Er wordt dus geen afzonderlijke MBO voor autobatterijen en accu s meer voorzien. De invoering van de Vlaamse heffing, het uitwerken van een regeling voor het beheer van afgedankte batterijen en accu s van hybride en elektrische voertuigen, en de intergewestelijke afstemming, zorgen voor vertraging bij de onderhandeling van een nieuwe MBO. De onderhandelingen zijn momenteel in de eindfase. Pagina 10 van 10