GEAUTOMATISEERDE STEMMING VOORSTELLING VAN DE SCHERMEN 1 Algemene procedure a Inleiding De stemprocedure wordt op gedetailleerde wijze beschreven in artikel 7 tot 8bis van de wet van 11 april 1994 houdende de bepalingen voor de organisatie van de geautomatiseerde stemming Ter herinnering wordt opgemerkt dat er in de ééntalige gemeenten en kantons een overzichtsscherm met de aanwezige lijsten (nummer en letterwoord) verschijnt, en dat gevolgd wordt door een overzichtsscherm van alle kandidaten van diezelfde lijst die door de kiezer wordt gekozen In de kieskantons van het administratief arrondissement Brussel-Hoofdstad, de randgemeenten Kraainem en Wezembeek-Oppem en de taalgrensgemeente Voeren evenals in de kieskantons van Eupen en Sankt-Vith, moet de kiezer eerst de taal kiezen waarin hij bij het uitbrengen van zijn stem wenst begeleid te worden Vanaf dat ogenblik is de procedure dezelfde als die beschreven in het punt hierboven Opmerking : De keuze van de gekozen lijsten geschiedt totaal onafhankelijk van de keuze van de taal, dat een louter begeleidingsinstrument is bij de stemprocedure Voor de verkiezing van het Europees Parlement dient de kiezer in de kieskring Brussel- Halle-Vilvoorde bijkomend een voorafgaandelijke keuze te maken tussen de lijsten van het Franse kiescollege en die van het Nederlandse kiescollege (Europees Parlement) en dit onmiddellijk nadat op het scherm is aangegeven om welke verkiezing het gaat Na deze keuze van het kiescollege verschijnen de lijsten van de gekozen taalgroep met hun volgnummer en letterwoord of logo Voor de verkiezing van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement dient de kiezer in het Brussels Gewest een voorafgaandelijke keuze te maken tussen de lijsten van de Franse taalgroep en die van de Nederlandse taalgroep Enkel de kiezers die gekozen hebben voor de lijsten van de Nederlandse taalgroep bij de verkiezing van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement kunnen eveneens stemmen op de lijsten voor de verkiezing van de Brusselse van het Vlaams Parlement b Hoe stemt U elektronisch? 1 - U steekt uw magneetkaart in de kaartlezer Op het scherm ziet U voor welke verkiezing U een stem kunt uitbrengen (U stemt eerst voor het Europees Parlement en dan voor het Regionaal Parlement) - U plaatst steeds de lichtpen loodrecht op het scherm in het vakje van uw keuze U maakt uw keuze uit de verschillende lijsten en kandidaten - Na ieder keuze moet U deze bevestigen (= er mee akkoord gaan) 2 - U kiest vooraf de lijst waarvoor U wilt stemmen - U heeft volgende mogelijkheden om geldig te stemmen op de gekozen lijst:
ofwel bovenaan een lijststem (druk hiervoor met de lichtpen op het bolletje naast de naam van de lijst) ofwel een naamstem voor één of meer kandidaten bij titularissen en/of (druk hiervoor met de lichtpen gelijk waar in het stemvak van één of meer gekozen kandidaten en/of ; het volledige stemvak met het nummer van de gekozen kandidaat en/of opvolger wordt dan lichtgrijs) 3 - Indien U zich vergist, kan u uw stem annuleren en opnieuw uw keuze maken - U mag dus niet vergeten telkens uw keuze te bevestigen, indien U er mee akkoord gaat 4 - Na de laatste bevestiging krijgt U uw magneetkaart terug U kunt dan onmiddellijk opteren voor visualisatie (= zichtbaar maken en herbekijken) van uw stemmen Breng hiervoor uw kaart terug in; er kan echter niets meer worden gewijzigd U overhandigt vervolgens, ter controle, uw kaart aan de voorzitter alvorens ze in de elektronische stembus te steken NB In de gemeenten van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, in de Duitstalige gemeenten en in sommige gemeenten met taalfaciliteiten, kan de kiezer eerst de taal van de stemprocedure (= de begeleidingstaal) kiezen De kiezer dient zijn taalkeuze te bevestigen In de kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde wordt bovendien voorafgaandelijk een keuze gemaakt tussen de lijsten met Franstalige kandidaten en de lijsten met Nederlandstalige kandidaten voor het Europees Parlement Ook voor de verkiezing van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement dient de kiezer in het Brussels Gewest een voorafgaandelijke keuze te maken tussen de lijsten van de Franse taalgroep en die van de Nederlandse taalgroep (de keuze van de lijstengroep in deze kieskringen is onafhankelijk van de door de kiezer gekozen taal voor zijn/haar begeleiding van de geautomatiseerde stemprocedure) 2 Voorstelling van de schermen van de lijsten Het scherm van de lijsten herneemt per kolom en per rij de lijsten in numerieke volgorde volgens de nummers die aan deze lijsten werden toegekend Voorbeeld : 1 ABC 4 EFG 7 IJK 2 BCD 5 FGH BLANCO STEM 3 BGF 6 GHI NB (1) Het vakje, dat voor een blanco stem is afgebeeld, bevindt zich steeds op de laatste plaats (2) Ter herinnering dient te worden vermeld dat de volgorde van de verkiezingen bij ministerieel besluit van 10 maart 1999 (Belgisch Staatsblad van 17 maart 1999) is vastgelegd Bij deze verkiezingen is de volgorde als volgt: 2
a) Vlaanderen: Europees Parlement Vlaams Parlement b) Brussels Gewest: Europees Parlement Brussels Hoofdstedelijk Parlement Brusselse Vlaams Parlement c) Wallonië Europees Parlement Waals Parlement d) Duitstalig kiesgebied: Europees Parlement Waals Parlement Parlement Duitstalige Gemeenschap 3 Voorstelling van de schermen van de kandidaten a De presentatie van de beeldschermen van de kandidaten is als volgt : 1 het stemvak met bolletje bovenaan aan de lijst (lijststem of kopstem ) blijft behouden, om de kiezer duidelijk te maken dat de lijststem nog steeds bestaat; 2 het stemvak van de kandidaten wordt genummerd en het bolletje wordt weggelaten; 3 de kiezer kan gelijk waar drukken met de lichtpen (zowel op nummer, naam als voornaam) in het stemvak van een kandidaat om deze kandidaat te selecteren -> het volledige stemvak met het nummer van de gekozen kandidaat wordt dan lichtgrijs; 4 de keuze kan herzien (gedesactiveerd) worden door terug op het vak van de kandidaat te drukken Tevens blijft de mogelijkheid onderaan het beeldscherm bestaan om alle uitgebrachte keuzes te annuleren Er zijn twee erkende systemen bij de geautomatiseerde stemming: het DIGIVOTE-systeem en het JITES-systeem Het DIGIVOTE-systeem wordt gebruikt in de geautomatiseerde kieskantons van Vlaanderen (behalve het kieskanton Hasselt), in de geautomatiseerde kieskantons van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (behalve het kieskanton Sint-Joost-ten-Node), in het kieskanton Frasnes-lez-Anvaing (provincie Henegouwen) en in de kieskantons van het Duitstalig kiesgebied (kieskantons Eupen en Sankt Vith) Het JITES-systeem wordt gebruikt in de gemeenten van de geautomatiseerde kieskantons van Wallonië (behalve de kieskantons Eupen, Sankt Vith en Frasnes-lez-Anvaing), in het kieskanton Sint-Joost-ten-Node en in het kieskanton Hasselt b Principes bij de voorstelling van de schermen Het maximaal aantal kandidaten dat per kolom kan worden afgebeeld is in principe 14 (resolutie 1 = maximaal 14 kandidaten in een kolom) Wanneer echter het aantal kandidaat- niet in één kolom kan worden geplaatst dan komen de kandidaat- in een kolom van maximaal 22 kandidaten (resolutie 2 = maximaal 22 kandidaten in een kolom)de resolutie 2 dient, gelet op het aantal, te worden toegepast in alle Vlaamse kieskringen voor de verkiezing van het Vlaams Parlement 3
Indien voor een volledige of voor een onvolledige lijst het aantal te begeven zetels gelijk is aan of kleiner is dan 22, bevat het scherm twee kolommen Na het bepalen van de resolutie (1 of 2) worden de altijd in de meest rechtse kolom geplaatst onder een vakje met de tekst De kandidaten worden in de uiterste linkse kolom geplaatst Indien deze kolom vol is (maw er zijn meer dan 14 kandidaten in resolutie 1 of meer dan 22 in resolutie 2), worden de kandidaten gelijkmatig gesplitst over de uiterst linkse en middelste kolom Bij een oneven aantal kandidaten zal er dan één kandidaat meer geplaatst worden in de linkse kolom In het geval van twee kolommen, is de breedte van elke kolom (kolom kandidaattitularissen en kolom kandidaat-) steeds gelijk aan een derde van de schermbreedte In het geval van drie kolommen, is de breedte van elke kolom steeds gelijk aan een derde van het beeldscherm Opmerkingen : Enkel voor de verkiezing van de Franse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement wordt een resolutie 3 gebruikt (4 kolommen met 23 vakjes) Resolutie 3 betekent in concreto: - 1 tot en met 23 kandidaten in de meest linkse kolom; - 1 tot en met 46 kandidaten, gelijkmatige verdeling over de twee linkse kolommen; - 1 tot en met 69 kandidaten, gelijkmatige verdeling over de drie linkse kolommen; - wanneer het aantal kandidaten meer dan 69 bedraagt, wordt het saldo bovenaan de meeste rechtse kolom geplaatst (dus boven de met hun hoofding) NB : De Nederlandse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement is in formaat van resolutie 3, maar uiteraard in twee kolommen Voor het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap zijn er geen, maar enkel kandidaten (maximaal 25 per lijst) Hier wordt eerst overgegaan tot het opvullen van de meest linkse kolom Indien deze kolom volledig opgevuld is, maw indien er meer dan 14 kandidaten zijn, worden de kandidaten gelijkmatig gesplitst over de linkse en de rechtse kolom (bij oneven getal, is er één kandidaat meer in de linkerkolom) c Presentatie van de kolommen op het scherm 1 Presentatie in twee kolommen (Europees Parlement, Waals Parlement, Nederlandse taalgroep- Brussels Hoofdstedelijk Parlement, Brusselse van het Vlaams Parlement, kieskringen Limburg, West-Vlaanderen en Vlaams-Brabant voor Vlaams Parlement en Parlement Duitstalige Gemeenschap) : 1 kolom kandidaten 4
1 kolom Opvolgers * Voor de verkiezing van het Parlement van de Duitstalige kolommen zijn er 2 kolommen met uitsluitend kandidaten, omdat er geen zijn bij deze verkiezing 2 Presentatie in drie kolommen: (kieskringen Antwerpen en Oost-Vlaanderen voor Vlaams Parlement) 2 kolommen kandidaten 1 kolom Opvolgers 3 Presentatie in vier kolommen : (Franse taalgroep Brussels Hoofdstedelijk Parlement ): 3 kolommen kandidaten 1 kolom resterende kandidaten + 5
----- -- -- -- Opvolgers -- -- -- d Toepassing op de kiescolleges en kieskringen 1 Europees Parlement EUROPEES PARLEMENT 1 2 3 KOL OPV 1) Nederlands kiescollege 13 8 13 - - 8 2) Frans kiescollege 8 6 8 - - 6 3) Duitstalig kiescollege 1 6 1 - - 6 - Voor de verkiezing voor het Europees Parlement bedraagt het aantal maximaal de helft van het aantal te kiezen kandidaten plus 1 (cijfers na de komma worden verhoogd naar de volgende eenheid) Er moeten steeds minstens 6 zijn op een lijst - Dit betekent telkens een presentatie in twee kolommen, één kolom uiterst links met kandidaten en één kolom uiterst rechts met de bij de verkiezing van het Europees Parlement 6
2 Gewest- en Gemeenschapsparlementen VLAAMS PARLEMENT (124 ) Provinciale kieskringen 1 2 3 OP- VOL- GERS 1 Antwerpen 33 16 17 16-16 2 Limburg 16 16 16 - - 16 3 Oost-Vlaanderen 27 16 14 13-16 4 West-Vlaanderen 22 16 22 - - 16 5 Vlaams-Brabant 20 16 20 - - 16 + Rechtstreekse verkiezing van voor het Vlaams Parlement in het Brussels Gewest 6 6 6 - - 6 WAALS PARLEMENT (75 ) 1 Nivelles 8 8 2 Mons 6 6 6 - - 6 1 Soignies 4 4 2 Tournai-Ath-Mouscron 7 7 7 - - 7 3 Charleroi 9 9 4 Thuin 3 4 5 Arlon-Bastogne-Marche-en- 3 4 3 - - 4 Famenne 6 Neufchâteau-Virton 2 4 7 Liège 13 13 13 - - 13 8 Huy-Waremme 4 4 4 - - 4 9 Verviers 6 6 6 - - 6 10 Namur 6 6 11 Dinant-Philippeville 4 4 BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK PARLEMENT (89 ) 1 Franse taalgroep 72 16 23 23 23 3 kand + 16 opv 2 Nederlandse taalgroep 17 16 17 - - 16 PARLEMENT VAN DE DUITSTALIGE GEMEENSCHAP (kantons Eupen en Sankt-Vith) 25 0 13 12 - - 7
Er zijn geen in het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap, maar uitsluitend kandidaten Het kiesgebied van de Duitstalige Gemeenschap bestaat uit de kieskantons Eupen en Sankt-Vith = geen geautomatiseerd stemmen voorzien in de kieskringen Nivelles, Soignies, Charleroi, Thuin, Neufchâteau-Virton, Namur en Dinant-Philippeville Voor de verkiezing van de Regionale Parlementen is de algemene regel dat het aantal gelijk moet zijn aan het aantal voorgedragen effectieve kandidaten in een kieskring; doch met een absoluut maximum van 16 en met een absoluut minimum van 4 (er zijn geen aparte voor het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap maar enkel kandidaten) NB Er wordt in herinnering gebracht dat de Kieswet voorziet in de optekening van het geslacht (M of Mevr) op de voordrachtsakten van de kandidaten, op de kiezerslijsten en op de oproepingsbrieven Deze eis wordt niet gesteld voor het stembiljet en derhalve ook niet voor het scherm dat de kandidaten van een lijst weergeeft De naam van de kandidaat of van de kandidate dient slechts te worden voorafgegaan door de afkorting M of Mevr Indien deze laatste er uitdrukkelijk om verzoekt in het geval dat zijn of haar voornaam van die aard is dat er een eventuele dubbelzinnigheid zou bestaan bij de vraag of de kandidaat tot het mannelijke of tot het vrouwelijke geslacht zou behoren 8