PATIËNTEN INFORMATIE ANAAL FISSUUR
Mevrouw, mijnheer Binnenkort word je opgenomen in het dagziekenhuis van het AZ Lokeren. Wij vragen je om deze folder aandachtig te lezen. Indien je nog vragen hebt, aarzel dan niet deze te stellen. Deze brochure is een algemene leidraad. Soms kan jouw behandeling in de praktijk anders lopen dan staat beschreven in deze brochure. Dit zal altijd door jouw chirurg aan jou kenbaar worden gemaakt. Indien je door ziekte niet aanwezig kan zijn, gelieve je behandelende arts zo spoedig mogelijk te verwittigen. 3
Wat? Een anaal fissuur of kloof is een klein en oppervlakkig scheurtje van het anaal kanaal. Dit geeft pijn en meestal is er sprake van bloedverlies. De fissuur verloopt in de lengterichting en is meestal gelegen op de middellijn, voor- of achterkant van de aars. Fissuren komen voor op alle leeftijden, zowel jonge en middelbare leeftijd. Het kan ook voorkomen bij baby s, kleuters en ouderen. Dikwijls worden fissuren verward met andere oorzaken van bloedverlies en pijn, zoals aambeien. Symptomen De typische symptomen van een anaal fissuur zijn een scherpe pijn tijdens of na de stoelgang, en bloedverlies. De patiënt vermijdt het toiletbezoek gezien dit een zeer hevige pijn veroorzaakt. Hierdoor wordt de stoelgang nog harder en neemt de pijn nog meer toe. Bij het klinisch onderzoek wordt de aars geïnspecteerd en dient de aars wat gespreid te worden om de kloof te ontdekken. Meestal zijn de klachten zo duidelijk dat verder onderzoek niet of nauwelijks nodig is. Oorzaken Waarom een kloofje ontstaat is niet geheel duidelijk, maar een verhoogde spanning op de sluitspier en de daardoor gestoorde bloedvoorziening, lijken een rol te spelen. Trauma is de hoofdoorzaak. Alles dat het anale kanaal kan kwetsen of irriteren kan een kloof veroorzaken. Evacuatie van harde, droge stoelgang mag dan ook als de hoofdoorzaak worden beschouwd. Overige oorzaken zijn diarree of inflammatoire darmaandoeningen. Een anaal fissuur kan plots ontstaan (acuut) of chronisch verlopen (al lang aanwezig of recidiverend). Chronische fissuren hebben dikwijls aan de buitenkant van het anale kanaal een huidaanhangsel, nauw aansluitend aan het scheurtje van het anale kanaal. We noemen dit de sentinel pile. Soms is een coloscopie aangewezen ter uitsluiting van andere oorzaken van het anaal bloedverlies. Een anaal fissuur kan ofwel conservatief ofwel via een heelkundige ingreep worden behandeld. 4
Conservatieve behandeling De behandeling van de constipatie kan soms leiden tot genezing van de kloof. Bij voorkeur wordt een acute fissuur in eerste instantie conservatief (= niet-heelkundig) behandeld. Conservatieve therapie veronderstelt het bestrijden van de constipatie door het bevorderen van zachte stoelgangsgewoonten: een vezelrijk dieet (plantaardige vezels, zoals bruin brood of volkoren brood, zemelen enz.) vezelsupplementen (bulking agents) laxativa (stoelgangverzachters) voldoende vochtinname Deze maatregelen bevorderen aldus de genezing. Evenzeer zal een vezelrijk dieet soelaas bieden voor diarreeproblemen. Daarnaast geven warme zitbaden (gedurende 10 tot 20 minuten) een verlichting van de pijn en geeft dit een relaxatie (ontspannen) van de sluitspier. Pijnmedicatie of een lokale therapie met zalf dienen soms opgestart te worden. De zalf heeft een vaatverwijdend effect en geneest een groot deel van de fissuren. De belangrijkste bijwerking van de zalf is hoofdpijn, maar vaak vermindert dit na een aantal dagen. Bij een deel van de patiënten met een anaal fissuur geneest de fissuur niet door de zalf. Soms krijgen patiënten dan een injectie met botuline (botox). De botuline wordt toegediend door twee injecties aan beide kanten van het kloofje in de anus. Botuline geeft een tijdelijke verlamming van de sluitspier. Hierdoor verdwijnt de kramptoestand en verbetert de doorbloeding. Zodoende kan de fissuur genezen. De werking van de botox duurt ongeveer drie maanden. Eventueel kan de injectie herhaald worden. De injectie heeft nauwelijks bijwerkingen. Sommige mensen hebben kortdurend het gevoel dat ze de ontlasting wat moeilijker kunnen ophouden. 5
Herval? Anaal fissuren kunnen vaak terugkomen. Zelfs een volledige genezen kloof kan terugkeren na één harde stoelgang. Aldus dient men ook bij genezing (met volledig verdwenen pijn of bloedverlies) de stoelgangsgewoonten te blijven verzorgen en een vezelrijk dieet te blijven volgen. Weliswaar zal bij een recidief zonder evidente oorzaak verder onderzoek nodig zijn. Wat te doen als de fissuur niet geneest? Elke fissuur die niet beantwoordt aan de ingestelde therapie moet opnieuw worden onderzocht. Ernstige veel voorkomende constipatie, littekenvorming of spasme van de anale sluitspier, zijn factoren die vertraagde genezing veroorzaken. Inflammatoire darmziektes, infecties of anale huidtumoren kunnen gelijkaardige klachten geven en dienen te worden uitgesloten. 6
Heelkundige behandeling Heelkunde is een zeer effectieve behandeling voor een anaal fissuur, en het aantal recidieven na heelkunde is laag. De procedure wordt via daghospitalisatie uitgevoerd. In het vervolg van deze brochure zal je meer informatie kunnen lezen betreffende het chirurgisch behandelen van anaal fissuren en de opnameprocedure van het AZ Lokeren. Meebrengen naar het ziekenhuis Lijst met de medicatie die je thuis inneemt. (Neem je bloedverdunners? Vermeld ook de eventuele stopdatum.) Radiologische opnamen / labo-uitslagen / EKG. (indien van toepassing) Bloedgroepkaart. Anesthesievragenlijst: volledig ingevuld en ondertekend Toestemmingsverklaring : ingevuld en ondertekend. Documenten die je hebt meegekregen van de behandelende arts. Eventuele andere medische gegevens van arts/huisarts. Aanmelden in het ziekenhuis Op de dag van de opname ga je eerst naar de automaat die zich net voorbij de schuifdeur aan de ingang bevindt. Selecteer dagopname, neem je ticket en neem plaats in de wachtruimte. Wanneer jouw nummer op de monitors rond de wachtruimte verschijnt, mag je je naar de balie begeven. Je brengt je identiteitskaart mee en, indien aangesloten, ook de gegevens van je hospitalisatieverzekering. Nadat je de patiëntenklevers hebt ontvangen, begeef je je naar het dagziekenhuis. Je mag links vooraan plaatsnemen in de wachtzaal waar een verpleegkundige je zal komen halen. Eerst zal de verpleegkundige samen met jou alle documenten in orde brengen en je daarna naar de voorbereidingskamer brengen. De verpleegkundige geeft je een operatieschort en bereidt je voor op de ingreep. Vanuit de kamer word je met je bed naar het operatiekwartier gebracht. Het is belangrijk dat je bepaalde individuele informatie zoals suikerziekte, allergieën, bloed verdunnende medicatie enz. op voorhand meldt aan jouw behandelende arts. 7
Voor de ingreep Indien, om gelijk welke reden (bijvoorbeeld koorts), de ingreep niet kan doorgaan, verwittig dan zo snel mogelijk de behandelende arts of het ziekenhuis. Je dient nuchter te zijn, dit wil zeggen niet eten of drinken (ook geen kauwgom of water) gedurende 6 uur voorafgaand aan de heelkundige ingreep. Roken is ook niet toegestaan. Preoperatieve onderzoeken (indien nodig) worden vooraf door de huisarts of in het ziekenhuis uitgevoerd. Draag geen juwelen of nagellak. Loszittende tandprothesen vragen we uit te doen kort voor het vertrek naar de operatiezaal, ook bij plaatselijke verdoving. Dit is in geval er moet overgegaan worden naar een algemene verdoving (voorzie hiervoor het nodige materiaal). Kunstlenzen worden uitgedaan kort voor het vertrek naar de operatiezaal (voorzie hiervoor het nodige materiaal). Breng opbergmateriaal voor een bril mee, indien nodig. Was de dag van de ingreep de operatiestreek grondig. De verpleegkundige scheert de operatiestreek vlak voor de ingreep. In de operatiezaal plaatst de verpleegkundige steeds, om veiligheidsredenen, een infuus. Langs deze weg kan er, indien nodig, snel bijkomende medicatie toegediend worden. De verdoving De ingreep heeft plaats in de operatiezaal onder volledige verdoving. Als je volledig ontwaakt bent, mag je de operatiezaal verlaten en brengt een verpleegkundige je naar de ontwaakzaal, waar je verblijft tot je naar de kamer kan. De ingreep Het is een kleine ingreep, waarbij een klein deel van de interne sluitspier wordt doorgenomen. Ten gevolge van deze partiële interne sfincterotomie? (moeilijk woord) vermindert de anale pijn en de spasme, en kan de fissuur genezen. Vaak wordt de fissuur ook verwijderd. Indien er een huidaanhangsel ( sentinel pile ) aanwezig is, dient dit eveneens te worden verwijderd om de genezing te bevorderen. 8
Als je volledig ontwaakt bent, mag je de operatiezaal verlaten en brengt een verpleegkundige je naar de ontwaakzaal waar je verblijft tot je naar de kamer kan. Na de ingreep De verpleegkundige zal je het uur van ontslag meedelen wanneer je op de kamer wordt geïnstalleerd. Indien je je goed voelt, kan je dezelfde dag van de ingreep naar huis. Operaties aan de anus zijn dikwijls pijnlijk. Aarzel niet om de verpleegkundige aan te spreken voor extra pijnmedicatie. De chirurg zal pijnmedicatie voorschrijven. Deze neem je best de eerste week tot tien dagen na de ingreep in. Meestal kan je s avonds na de ingreep weer rondlopen. Begin met lichte activiteiten en breid deze uit zonder je te forceren. Het is mogelijk dat je je de eerste dagen na de ingreep niet zo fit voelt. Het infuus blijft zitten totdat je je goed voelt en totdat je spontaan kan plassen. Het gebeurt geregeld dat een patiënt na een operatie aan de anus in het begin moeilijk kan plassen. Dit komt doordat de sluitspier van de blaas zich te fel aanspant als reflex. Dit verdwijnt veelal spontaan als er geen onderliggende aandoeningen van de blaas of urinewegen aanwezig zijn. Het kan echter gebeuren dat de verpleegkundige (meestal eenmalig) een blaassondage moet uitvoeren om de blaas te ledigen. Als je drang hebt te urineren maar dit niet mogelijk blijkt, informeer dan zeker de verpleegkundige. Soms kan je keelpijn hebben van het buisje dat in je keel wordt geplaatst tijdens de verdoving. Het kan ook zijn dat je misselijk bent of de neiging hebt om te braken. Hiervoor krijg je, indien nodig, medicatie toegediend. Probeer de eerste 24 uur niet te zwaar te eten. 9
Het is belangrijk dat je je stoelgang zacht houdt. Dit kan je doen door vooral vezelrijke voeding te eten (bruin brood, groenten, fruit enz.) en veel te drinken. Na het evacueren van de stoelgang mag je de eerste dagen geen toiletpapier gebruiken. Dit is te ruw en veroorzaakt pijn en bloeding. Na de stoelgang moet de anus grondig worden gereinigd met zuiver lauw water en voorzichtig worden drooggedept. Het is belangrijk om een goede anale hygiëne te hanteren en de anale zone frequent te reinigen met zuiver lauw water door middel van een zitbad of de sproeier (minimum 2 à 3 keer per dag). Nadien dien je al deppend te drogen en de anale zone steeds af te dekken met een klein kompres. Op deze wijze houd je deze zone proper en kan je het vochtverlies goed observeren en evalueren. Het is aangeraden om de anale zone frequent en zeker na iedere stoelgang te reinigen tot wanneer de wonde volledig hersteld is en het kompres droog blijft. Volledige genezing treedt meestal op binnen enkele weken. De behandelende arts komt na de ingreep langs om verdere inlichtingen en een controleafspraak te geven. Bespreek met de arts wanneer je eventuele thuismedicatie terug mag innemen. Een tussentijdse controle bij jouw huisarts wordt aangeraden één week na de operatie. Mogelijke complicaties Bij iedere ingreep bestaat de kans op complicaties. Zo zijn er ook bij deze operatie de normale risico s op complicaties van een operatie, zoals nabloedingen en infecties. 10
Verwittig de arts in geval van Koorts (meer dan 38 graden) of koude rillingen Hevige anale pijn ondanks pijnmedicatie Anaal bloedverlies met klonters Het medisch en verpleegkundige team van de dienst algemene heelkunde wenst je alvast een spoedig herstel. Aarzel niet om bij vragen of problemen contact op te nemen met het dagziekenhuis: tel. 09 340 82 50 (7-19 uur). Indien dringend: dienst spoed: tel. 09 340 80 40 (24/24 uur). 11
60500490 - AZ Lokeren 2017 Algemeen Ziekenhuis Lokeren Partner van het UZ Gent Lepelstraat 2 9160 LOKEREN Onthaal tel. 09 340 81 11 fax 09 340 81 91 Dagziekenhuis tel. 09 340 82 50 Spoed tel. 09 340 80 40 www.azlokeren.be info@azlokeren.be Auteur/verantwoordelijke: dr. De Keukelaere