Uitgave 2 - Mei 2016 Little Owls Bird of Prey Wat eet een kerkuil? Pagina 8 Roofvogels in Nederland Pagina 6 Valkeniers en hun vogel Pagina 4
Voorwoord Alweer de tweede editie van het Bird of Prey magazine en deze gave editie is gemaakt door Iemkje Hoek. Wij willen haar bedanken voor het werk en tijd die ze erin heeft gestoken. In deze uitgave komen verschillende artikelen aanbod. Wat eet een kerkuil, waar zitten zijn oren, een leuke aanvinklijst om roofvogels te spotten. Vele leuke acties en grappige foto s van valkeniers met hun roofogel. Wij wensen je heel veel leesplezier! Angela Dekens Mei 2016 Inhoudsopgave 4 Valkeniers en hun vogel 6 Roofvogels 8 Wat eet een kerkuil? 10 Veldmuizenplaag Colofon Birds of prey Mei 2016 Hoofdredacteur Angela Dekens Vormgever Iemkje Hoek Fotografie Angela Dekens Little Owls Je kan op de logo s klikken! 12 De oren van een kerkuil 14 Kerkuilen broeden 15 Tekenwedstrijd! 2 Birds of prey Little Owls Mei 2016 3
VAlkeniers en hun vogel Vind jij dat jouw vogel ook een plaatsje verdient op de valkeniers en hun vogel pagina, stuur dan je foto in naar angeladekens@gmail.com en misschien zie jij je vogel dan terug in onze volgende editie. Like ons op facebook en win! Bij 2000 likes wordt er onder de volgers een fotoshoot verloot t.w.v. 65,- euro! Je kan ons vinden op facebook/kleineuil Tayko Afrikaanse oehoe. Simba 8 weken oud. Klik op de blauwe duim om naar onze facebookpagina te gaan! Dit is Willem samen met zijn sneeuwuil Benthe. 4 Birds of prey Angela met haar uil. Little Owls Mei 2016 5
Roofvogels Buizerd Boomvalk Illustraties: Iemkje Hoek Vink hier aan welke vogels jij al hebt gezien! Torenvalk Wespendief Blauwe kiekendief Havik Smelleken Grauwe kiekendief Zeearend Sperwer 6 Birds of prey Ruigpootbuizerd Slechtvalk Slechtvalk Little Owls Mei 2016 7
Wat eet een kerkuil? Illustraties: Iemkje Hoek Menu kaart Auteur: Angela Dekens Nom, nom, nom, nom. Het menu van de kerkuil bestaat vooral uit muizen, kleine knaagdieren zoals ratten en muizen en daarnaast staan vooral in de winter kleine vogels en grote insecten op het menu. Een kerkuil kan heel snel verhongeren, een nacht zonder prooi valt er 10%(!) van z n lichaamsgewicht af. Tegenover andere uilen heeft een kerkuil bijna iedere nacht wel een prooi omdat hij ook spitsmuizen eet, dit doet bijna geen enkele andere uil. Spitsmuizen zijn het hele jaar door actief en zijn ze heel gemakkelijk te horen door de uil. De onverteerbare bestanddelen, zoals botjes en haren, worden uitgebraakt in de vorm van een braakbal. In gevangenschap moeten kerkuilen dagelijks gevoerd worden met eendagskuikens en knaagdieren. Een koppel volwassen kerkuilen eet drie tot vijf eendagskuikens per nacht. 8 Birds of prey Little Owls Mei 2016 9
Illustraties: Iemkje Hoek Auteur: Angela Dekens Veldmuizenplaag zorgt voor record De veldmuizenplaag op boerenland in Zuidwest-Friesland zorgt voor miljoenen aan schade, maar is gunstig voor de ransuilen. Bioloog Harry Wijnandts telt dit jaar een record aantal van 1.740 ransuilen op 143 winterroesten (slaapplaatsen) in Friesland. Snel berekend verorberen de ransuilen in Friesland samen 2 miljoen veldmuizen. Het vorige record van 2009 zat op 1696. aantal ransuilen in Friesland LEEUWARDEN, 31 januari 2015 Dat de veldmuizenplaag aantrekkelijk is voor geconstateerde afname van ransuilen nu ook en goede overleving van de jongen leverden de ransuilen in Fryslân jaarlijks zo n twee miljoen predatoren als ransuilen blijkt uit tellingen die in Fryslân door te zetten of valt dit binnen de hoge aantallen ransuilen op de winterroesten veldmuizen weten weg te werken! bioloog Harry Wijnandts onder de vlag van het natuurlijke variatie? Een variatie die vooral (slaapplaatsen) op. Nu er op (bijna) alle Natuurmuseum Fryslân al acht jaar organiseert. veroorzaakt wordt door de min of meer roestplaatsen geteld is lijkt er inderdaad een sterk Record! Dit jaar is een record aantal ransuilen (hoarnûlen) driejaarlijkse veldmuizencyclus. Dat was de vraag verband te zijn met de muizencyclus. Veldmuizen De winterroesten van ransuilen zijn niet geteld: 1740 op 143 verschillende winterroesten. waar de uilenonderzoeker zich dit jaar mee bezig vormen het stapelvoedsel voor de ransuil. homogeen over de provincie verspreid. Verreweg Daarmee is het record van de winter van 2009 hield. Uit braakballenonderzoek van voorafgaande de meeste uilen bevinden zich ten westen van gebroken. Toen werden er 1686 ransuilen winters blijkt dat in Fryslân van de 40.000 de lijn Dokkum-Lemmer. Met name in het door verspreid over de provincie waargenomen. Topjaar gedetermineerde prooiresten bijna 90% uit de muizenplaag getroffen zuidwesten van de Afgaande op alle berichten van deze zomer veldmuizen bestaan! Voorlopige resultaten laten provincie bevinden zich winterroesten met grote Afname en herfst over veldmuizenplagen moest het zien dat dit jaar een nog hoger percentage lijkt aantallen uilen. Aantallen van 30-40 overdag Vorige winter was het aantal waargenomen wel een topjaar worden voor de ransuil. En dat te worden. Op diverse locaties is er zelfs sprake slapende uilen in een of twee bomen zijn niet ransuilen teleurstellend: er werden maar een werd het ook. Veel broedgevallen (ook bij de van dat de uilen uitsluitend veldmuizen eten! Bij ongewoon. Het record staat op een groep van kleine 800 uilen geteld. Begint de landelijk kerkuil, velduil, torenvalk etc.), grote legsels een snelle berekening houdt dit in dat alleen al maar liefst 120 uilen! 10 Birds of prey Little Owls Mei 2016 11
de oren van een uil Auteur: Angela Dekens De kerkuil is een kosmopoliet. Er zijn 35 ondersoorten bekend, waarvan er 2 in Nederland voorkomen: de zeldzame lichte vorm (Tyto alba alba) en de meest voorkomende donkere vorm (Tyto alba guttata). De meeste uilensoorten hebben een overwegend nachtelijke leefwijze en zijn daartoe uitgerust met bijzonder ontwikkelde zintuigen. De kerkuil is de meest nachtelijke vogel onder de uilen. Illustratie: Iemkje Hoek Opvallend zijn allereerst de ronde, stompe kop met grote, naar voren gerichte ogen. Deze nachtkijkers zitten onbeweeglijk vast in de oogkassen. Dat lijkt onhandig, maar uilen hebben een extreem wendbare kop. Deze kan uiterst lenig links- en rechtsom 270º draaien, terwijl het onderlichaam roerloos op zijn plaats blijft. Zo heeft de uil moeiteloos zicht op de wereld om hem heen. Daarnaast wordt een groot deel van het gezichtsveld door beide ogen tegelijkertijd afgedekt. Dit heet binoculair zien. Met dit ruimtelijk of stereoscopisch zien kunnen uilen heel precies de afstand tot hun prooi schatten. En in het donker kijken is met speciale zintuigcellen voor het onderscheiden van zwart en wit al helemaal geen probleem. De kerkuil heeft maar liefst 425.000 van dergelijke cellen (staafjes) per mm2 op zijn netvlies. Dat is zelfs veel meer dan de bosuil, die het met 37.000 staafjes per mm2 moet doen. Ook het gehoor is bij uilen meer dan gemiddeld ontwikkeld, en bij de kerkuil nog eens extra! Aan de rand van de kopsluier, die bij de kerkuil hartvormig is, bevinden zich grote ooropeningen met beweeglijke huidplooien, de oorkleppen. Via de sluier, die als radar werkt, bereikt het geluid de gehoorgang. De oorkleppen, die ook bescherming bieden tegen geluidsoverlast, dienen als een soort richtmicrofoon en kunnen naar alle kanten draaien. Het linkeroor ligt wat hoger dan het rechteroor. Door deze asymmetrie komt geluid een fractie van een seconde eerder in het ene oor dan in het andere. Met deze oorconstructie, inclusief een relatief groot trommelvlies en een groot aantal zenuwcellen, maakt de kerkuil een driedimensionale geluidskaart van zijn omgeving. Zo weet hij exact de afstand te bepalen tot een muis in een greppel, in het gras of op een molshoop! 12 Birds of prey Little Owls Mei 2016 13
Auteur: Angela Dekens Foto: Angela Dekens Kleur jij deze leuke uil mooi voor ons in, en win een uilen kinderfeestje. Kerkuilen broeden Scan de tekening in en stuur hem naar angeladekens@gmail.com Op 30 juni wordt de Als in februari de dagen merkbaar lengen en de temperatuur wat aangenamer wordt, beginnen de kerkuilen elkaar het hof te maken. De ijselijke kreten van het mannetje doorklieven dan de nacht. Dit gedrag dient vooral om het broedterritorium af te bakenen. De korte, luide kreten zijn soms wel 50 keer per minuut te horen! Tijdens de balts vliegen mannetje en vrouwtje met grote snelheid achter elkaar aan. Ook dat is luidruchtig, want beide vogels klappen dan veelvuldig met hun vleugels. In deze fase is de band nog niet echt innig. Komt het mannetje te dichtbij, dan volgt een fel snavelgevecht. Het mannetje heeft inmiddels de nestplaats gekozen, en lokt de partner daar naartoe met een onthoofde muis! In de nestplaats zélf ligt dan al een flinke voorraad muizen, alsof hij wil zeggen: we zullen het hier goed hebben. Geleidelijk worden beide partners meer vertrouwd met elkaar, en volgt verzoening. Met een snorrend duet bezegelen ze de band. Het weer en de muizenstand zijn bepalend voor de aanvang van broeden. Meestal worden de eieren in april of mei gelegd. Tijdens een zacht voorjaar en een goede muizenstand is dat eerder. In voedselrijke jaren brengen de kerkuilen meerdere broedsels groot, soms tot in december! winnaar via onze facebookpagina en website bekend gemaakt. Illustratie: http://colorartwork.top 14 Birds of prey Little Owls Mei 2016 15
28 mei hebben we weer een uilenevenement op het Ecokathedraal in Heerenveen Klik hier om naar onze facebookpagina te Voor 35 euro kun je met onze uilen op de foto. Je krijgt daarbij vijf bewerkte foto s digitaal gestuurd. Wil je graag visagie erbij dat kost 15 euro extra. Maximaal 10 deelnemers. Inschrijven kan via de facebookpagina little owls.