AAN De leden van de gemeenteraad van Venray Maatschappelijke Diensten Raadhuisstraat 1 Postbus 500, 5800 AM Venray Telefoon (0478) 52 33 33 Telefax (0478) 52 32 22 E-mail gemeente@venray.nl Internet www.venray.nl KvK-nummer 14132389 IBAN IBAN BIC NL20 BNGH 028 5028 383 (belastingen) NL11 BNGH 028 5008 757 (algemeen) BNGHNL2G Datum 30 januari 2017 Behandeld door Pauline Scheffers Datum uw brief Pagina 1 van 5 Uw kenmerk Onderwerp Stand van zaken Tegenprestaties Geachte raadsleden, De Verordening Tegenprestatie Participatiewet is door u vastgesteld op 28 oktober 2014 en is onderdeel van het beleidsplan Participatiewet en Wet maatregelen Wwb 2015-2016-2017. Hierbij is aangegeven dat u als Raad driejaarlijks een evaluatie ontvangt. Het college wil hier aan gehoor geven en u door middel van deze brief informeren over de stand van zaken ten aanzien van de tegenprestatie. Hierin stellen wij u op de hoogte ten aanzien van de huidige aanpak en adviseren wij u over het voortzetten van een structurele (driejaarlijkse) evaluatie. Het onderwerp wederkerigheid en meer concreet de tegenprestatie is in het licht van de Participatiewet erg actueel. Veel inwoners leveren al een actieve bijdrage in het verenigingsleven of bij vrijwilligersorganisaties. Van degenen die nog niet naar vermogen actief zijn, verwachten wij een tegenprestatie. De tegenprestatie houdt in het naar vermogen verrichten van door het college opgedragen onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden die worden verricht naast of in aanvulling op reguliere arbeid en die niet leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt. De wettelijke context van de participatiewet en de uitgangspunten die ten aanzien van de tegenprestatie in de gemeente Venray gehanteerd worden zijn opgenomen in bijlage 1 bij deze Raadsinformatiebrief. De tegenprestatie wordt niet gezien als re-integratie. Toch zien we dat de tegenprestatie in de praktijk uitkeringsgerechtigden stimuleert om actief te worden, bijvoorbeeld in de vorm van vrijwilligerswerk. Er wordt aangesloten bij de wensen en mogelijkheden van de uitkeringsgerechtigden, alsook bij de zogenoemde vrijwilligersvacatures van verenigingen, vrijwilligersorganisaties en maatschappelijke organisaties. Door onze aanpak worden mensen geactiveerd, krijgen een dagritme en voelen zich gewaardeerd. De tegenprestatie kan als voortraject op de re-integratie worden beschouwd.
Datum 30 januari 2017 Pagina 2 van 5 Wat heeft de tegenprestatie opgeleverd? Binnen het Werkplein kennen we: werkcoaches; die uitkeringsgerechtigden begeleiden naar een vorm van betaalde arbeid; jongerencoaches, die uitkeringsgerechtigde jongeren tot 27 jaar begeleiden naar maatschappelijke participatie tot betaalde arbeid. participatiecoaches, die uitkeringsgerechtigden begeleiden naar maatschappelijke participatie. De coaches hebben allemaal als doel het maximaal stimuleren van de uitkeringsgerechtigden mee te doen naar hun eigen kunnen. Uitkeringsgerechtigden moeten als zij daartoe in staat zijn een tegenprestatie leveren. Echter dit is niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat de uitkeringsgerechtigde niet tot werken in staat is omdat deze in een traject zit bij de reguliere hulpverlening (bijvoorbeeld GGZ opnames/ behandelingen), kortdurende scholingstrajecten volgt of in een re-activeringstraject zit. Daarom heeft Werkplein de doelstelling om minimaal 45% van de Venrayse Werkklanten te laten participeren naar vermogen. Dit gebeurt met vrijwilligerswerk, op een werkervaringsplaats of in parttime/fulltime werk. Daarnaast moet 30% van deze klanten betaald (parttime/fulltime) werk verrichten. Uit de laatste gegevens van Werkplein blijkt dat 62% participeert naar vermogen en 42% betaald werk verricht. Aan deze doelstelling is dus ruimschoots voldaan. Van de groep met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt, die door de participatiecoaches begeleid worden, participeert 45% in vrijwilligerswerk, werkervaringsplaats of parttime/fulltime werk en 11,5% verricht betaald werk. De tegenprestatie is niet middels een beschikking (formeel) opgelegd door de coaches. Gekozen is voor een praktische invulling, door op basis van interesse en motivatie in gezamenlijkheid invulling te geven aan maatschappelijke participatie. Het uitgangspunt is een plan van aanpak waarbij het doel (bijv. vrijwilligerswerk of betaalde arbeid) beschreven staat. Een reden van deze praktische invulling is dat tegenprestatieplekken meestal niet direct voorhanden zijn en deze plaats niet altijd passend is voor de uitkeringsgerechtigde. De praktische invulling van de tegenprestatie levert een hoger maatschappelijk rendement op. Denk bijvoorbeeld aan uitkeringsgerechtigden die uit het sociaal isolement zijn geraakt en zich weer gewaardeerd voelen door anderen. Het stimuleren maatschappelijk actief te worden helpt menigeen opnieuw aan een dagritme en geeft structuur. Het doel is om uitkeringsgerechtigden op de participatieladder te laten stijgen, door hen maximaal, naar vermogen, te laten meedoen. Onze activiteiten zijn gericht op doorstroming naar een reintegratietraject of zelfs betaald werk en bovenstaande resultaten bewijzen dat deze aanpak succesvol is. Ter illustratie. Match voor Vrijwilligers organiseert via het vrijwilligerscollege workshops (voor vrijwilligers, door vrijwilligers) en via de vrijwilligersacademie cursussen. Match vormt een poule, waarin inwoners zich kunnen opgeven om kortdurend vrijwilligerswerk te verrichten. Zo worden uitkeringsgerechtigden nog beter gestimuleerd om vrijwilligerswerk te doen dat van korte duur is.
Datum 30 januari 2017 Pagina 3 van 5 Aandachtspunten bij plaatsing Door de coaches en Match voor Vrijwilligers wordt nadrukkelijk gekeken naar en gelet op de volgende aandachtspunten. Bij het ontstaan van vrijwilligersplaatsen wordt beoordeeld of er sprake is van verdringing. De participatiecoaches letten er op dat de begeleiding op de juiste wijze is ingeregeld in de organisatie en dat de bijstandsgerechtigde niet aan zijn lot wordt overgelaten. De werkzaamheden kunnen extra kosten met zich meebrengen. De participatiecoach verzoekt de organisatie om de uitkeringsgerechtigde een vergoeding te geven voor bijvoorbeeld de reiskosten die gemaakt worden om naar het werk toe te komen. Vaak wordt de bijstandsgerechtigde gevraagd een Verklaring Omtrent Gedrag (vog) te overleggen. In sommige gevallen kan de VOG niet worden verstrekt, omdat het verleden van de bijstandsgerechtigde een bezwaar vormt voor het vervullen van een specifieke taak of functie. Hierdoor kan het voorkomen dat een plaatsing niet lukt. De participatiecoaches beoordelen of de tegenprestatieplaats geschikt of geschikt te maken is voor de bijstandsgerechtigde. Niet iedere bijstandsgerechtigde beschikt over (de juiste) werknemersvaardigheden voor de beschikbare tegenparticipatieplaats. De ontvangende organisatie moet zeer zorgvuldig omgaan met de door de bijstandsgerechtigde verstrekte (vertrouwelijke) informatie en mag deze niet (zonder voorafgaande toestemming) verstrekken aan derden. Conclusie Uit de gegevens blijkt dat de huidige aanpak succesvol is, waardoor er uitstroom is naar (betaald) werk of naar een re-integratietraject. Er wordt door de coaches voldoende gelet op de genoemde eisen en risico s. U wordt als Raad jaarlijks van de resultaten van Werkplein en de Participatiecoaches op de hoogte gebracht. Het aanleveren van een driejaarlijkse evaluatie heeft daardoor weinig toegevoegde waarde. Daarom stellen wij u voor om een vervolg van deze periodieke evaluatie achterwege te laten. Eventuele nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld vanuit de Participatiewet, worden uiteraard gevolgd en indien nodig aan u gerapporteerd. Daarnaast heeft u de mogelijkheid om dit thema te allen tijde te laten agenderen op de commissievergaderingen. Wij hopen u hierbij voldoende te hebben geïnformeerd over de stand van zaken. Hoogachtend, Het college van burgemeester en wethouders,, burgemeester, secretaris
Bijlage 1, wettelijke context participatiewet en uitgangspunten Tegenprestatie gemeente Venray De gemeente kan aan een bijstandsgerechtigde diverse verplichtingen opleggen, zo ook de plicht tot het leveren van een tegenprestatie naar vermogen. De bijstandsgerechtigde moet dan onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden verrichten. De gemeente is niet verplicht tot het vragen van een tegenprestatie en kan hier onder wettelijke voorwaarden - eigen regels over maken. Globaal moet worden voldaan aan de volgende wettelijke voorwaarden: De maatschappelijk nuttige werkzaamheden in het kader van de tegenprestatie moeten zich onderscheiden van werkzaamheden die tot de reguliere arbeidsmarkt behoren. Bij werkzaamheden die in het kader van de tegenprestatie opgedragen kunnen worden, gaat het altijd om additionele, onbeloonde maatschappelijk nuttige werkzaamheden; De omvang van de werkzaamheden en de duur in de tijd dienen daarom in de regel beperkt te zijn; De tegenprestatie is een prestatie naar vermogen. Dit betekent dat de te leveren prestatie binnen het vermogen van de inwoner met een uitkering moet liggen. Bij het opleggen van de verplichting tot het leveren van een tegenprestatie neemt de gemeente de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht. Dit betekent dat de gemeente altijd het volgende moet overwegen: Onderzoeken of de bijstandsgerechtigde in staat is om de werkzaamheden te verrichten (zorgvuldige voorbereiding). De gemeente overlegt daarom voordat ze de plicht oplegt hierover met de betrokkene en wint indien nodig (medisch) advies in bij derden. Het gaat immers om een tegenprestatie naar vermogen. Aannemelijk maken dat de werkzaamheden voldoen aan de daaraan gestelde eisen (motiveringsplicht). De plicht niet zo maar aan iemand opleggen (verbod van willekeur). In vergelijkbare gevallen dezelfde soort verplichting tot het leveren van een tegenprestatie opleggen (gelijkheidsbeginsel). De tegenprestatie mag niet verward worden met verplicht onbetaalde arbeid in het kader van de re-integratie. De tegenprestatie is namelijk bedoeld om de bijstandsgerechtigde iets terug te laten doen voor de ontvangen uitkering, terwijl de re-integratietrajecten bedoeld zijn om de bijstandsgerechtigden te ondersteunen bij de terugkeer naar werk. Voor de gemeente Venray zijn bij de tegenprestatie de volgende uitgangspunten van toepassing: Voorkeur arbeid in loondienst. Iedereen moet zich tot het uiterste inspannen om arbeid in loondienst te verkrijgen, al dan niet gesteund door het inzetten van een re-integratieinstrument van de gemeente. Alleen in die gevallen waarbij sprake is van objectiveerbare belemmeringen kan een uitkeringsgerechtigde een (tijdelijke) ontheffing krijgen van de arbeidsplicht en wordt deze persoon niet geplaatst op een re-integratietraject. Hulp bij participatie. Door de aanwezige belemmeringen is de persoon aan wie ontheffing is verleend in de regel aangewezen op medische behandeling, professionele ondersteuning of participatieactiviteiten. Het participatiebeleid in de gemeente Venray sluit hierbij aan door o.a. ondersteuning te bieden bij het participeren en het vinden van vrijwilligerswerk d.m.v. coaches.
De tegenprestatie is passend. De bijstandsgerechtigde wordt in persoonlijke gesprekken door de coach mogelijke tegenprestatietrajecten voorgelegd. Hieruit wordt in overleg besloten welke tegenprestatie het beste bij de uitkeringsgerechtigde past. De tegenprestatie is stimulerend bedoeld. Als een uitkeringsgerechtigde zich niet in de tegenprestatie kan vinden, is niemand gebaat bij het verplicht opleggen van de tegenprestatie. Er mag geen verdringing plaatsvinden. Door de werkzaamheden bij uitkeringsgerechtigden neer te leggen mogen er geen arbeidsplaatsen verdwijnen. De participatie van de uitkeringsgerechtigden heeft geen tegenwaarde en is uitsluitend aanvullend bedoeld. Als er niet voldoende uitkeringsgerechtigden zijn om de werkzaamheden uit te voeren, blijven de werkzaamheden liggen. Ook de inzet van re-integratieactiviteiten of structurele inzet van personen bij bijvoorbeeld een regionaal sw-bedrijf is geen invulling van de tegenprestatie.