Keuze van het juiste betaalmiddel en de geschikte bankgaranties Sinds enkele jaren zijn de risico s aanzienlijk toegenomen: instabiliteit van de nationale banksystemen, liquiditeitscrisis, doorslaggevend belang van het landenrisico... Daarom is analyse van het juridische, financiële en economische klimaat meer dan ooit noodzakelijk. De meest beveiligde betaalmiddelen en middelen voor risicodekking komen, net als het documentaire krediet, opnieuw in zwang. In alle gevallen moeten de gebruikte middelen afgestemd zijn op de economische situatie van de klanten en van de landen waarin de exporteur actief is. We overlopen in deze fiche de volgende instrumenten: bankoverschrijvingen, cheques, wissels (wisselbrief, promesse), documentaire kredieten, documentaire incasso s en garanties. Bankoverschrijving De algemeen bekende overschrijving is een overdracht van een plaatselijke rekening naar een rekening in het buitenland, uitgedrukt in euro of in vreemde valuta, op voorwaarde dat de rekening van de betaler (de opdrachtgever) voldoende gecrediteerd is. Er bestaan drie mogelijkheden voor kostenverdeling tussen opdrachtgever en begunstigde: Gedeelde kosten (SHARED): elke tegenpartij draagt de kosten van zijn bank. Dit is de meest voorkomende formule en de optie die wordt aanbevolen voor uw overdrachten; Kosten ten laste van de begunstigde (BEN); Kosten ten laste van de opdrachtgever (OUR).
Voor betalingen binnen het gemeenschappelijke eurobetalingsgebied (SEPA) is het gebruik van SE PA-overschrijvingen verplicht. Ze worden daarom beschouwd als snelle en goedkope nationale overschrijvingen. We wijzen erop dat een Europese overschrijving of SEPA altijd wordt uitgevoerd met gedeelde kosten. Bankoverschrijvingen zijn bedoeld voor alle ondernemingen, ongeacht hun omvang en hun sector. Deze betaalmethode is eenvoudig, betrouwbaar, snel en goedkoop. Voor de verkoper bestaat de enige betalingsgarantie echter uit het vragen dat de koper de goederen vooruitbetaald vóór verzending. Ander nadeel: het wisselkoersrisico is niet gedekt. Cheque De trekker, houder van een rekening, geeft zijn bank de opdracht om, op zicht en op voorlegging Cheques zijn geen aanbevolen betaalmiddel bij internationale transacties omdat ze onderworpen zijn aan reglementeringen en wetgevingen die zeer sterk kunnen verschillen van land tot land. van de cheque uitgegeven in plaatselijke valuta of in vreemde valuta, het op de cheque vermelde bedrag uit te betalen aan de begunstigde of aan de toonder van de cheque. De cheque kan naargelang zijn behoeften worden uitgegeven in plaatselijke valuta of in vreemde valuta. Cheques zijn bedoeld voor alle ondernemingen, ongeacht hun omvang en sector. Deze betaalmethode is gemakkelijk, wereldwijd verspreid en goedkoop. Toch wordt de cheque weinig gebruikt in internationale handelstransacties omdat deze methode onderworpen is aan reglementeringen en wetgevingen die zeer sterk kunnen verschillen van land tot land. Zo maakt de cheque geen deel uit van de Europese betaalmiddelen voorzien door de SEPA. Naast de hoge risico s van verlies, diefstal, vervalsing en relatief lange inningstermijn, biedt de cheque ook geen enkele betalingsgarantie. Wissels: promesse en wisselbrief Bij internationale handelstransacties worden wissels voornamelijk gebruikt om concreet de betalingstermijnen vast te leggen die door de verkoper zijn toegestaan aan de koper in overeenstemming met de vooraf ondertekende handelsovereenkomsten. Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen twee instrumenten met dezelfde commerciële waarde, maar toch enkele verschillen, hoofdzakelijk wat betreft de uitgifte, de acceptatie en de chronologie van de gebeurtenissen: PROMESSE Onvoorwaardelijke verbintenis door de koper om op een bepaalde datum een bepaald bedrag aan de verkoper te betalen. WISSELBRIEF Onvoorwaardelijke verbintenis uitgegeven (betrokkene) door de verkoper, die de koper de opdracht geeft om een bepaald bedrag te betalen op een bepaalde datum. KOPER VERKOPER KOPER VERKOPER 2 2 Inschrijver 4 Begunstigde ONTVANGER Betrokkene 4 Trekker ONTVANGER 5 5. COMMERCIËLE OVEREENKOMST 2. LEVERING VAN DE GOEDEREN. INSCHRIJVING VAN DE PROMESSE EN VERZENDING 4. AANBIEDING OP DE VERVALDAG 5. BETALING. COMMERCIËLE OVEREENKOMST 2. LEVERING VAN DE GOEDEREN, UITGIFTE VAN DE WIS SELBRIEF EN VOORLEGGING AAN DE BETROKKENE. ACCEPTATIE EN RETOUR NAAR DE TREKKER 4. AANBIEDING OP DE VERVALDAG 5. BETALING 2
Voor de promesse is acceptatie niet vereist omdat deze reeds de belofte om te betalen bevat. Om de risico s gekoppeld aan de verwerking van deze financiële documenten te beperken is het beter om via het bankcircuit te werken. Er bestaan twee soorten incasso s : - Eenvoudig incasso: uitgevoerd op voorlegging van de wisselbrief/promesse en, eventueel, kopie van de documenten die het bewijs leveren van de onderliggende transactie; - Documentair incasso: uitgevoerd op voorlegging van de wisselbrief/promesse en van de commerciële documenten voor het verkrijgen van de betaling, de acceptatie of de acceptatie en het aval 2. Werk met wissels bij stabiele handelsrelaties. Is dat niet het geval, vraag dan een aval door de bank van de koper. Indien u een wissel houdt op een importeur in het buitenland bent u niet beschermd tegen niet-betaling wegens wanbetaling door de koper, tegen gebreke door de bank van de koper of tegen de plaatselijk geldende regelgeving. De risico s Het gebruik van wissels houdt de volgende risico s in:. Niet-voorlegging van de juiste documenten met betrekking tot de transactie. 2. De bankrisico s en de landenrisico s (juridische, fiscale en andere aspecten die gelden in het land van de koper).. Protest buiten termijn bij niet-betaling en traag invorderingsproces. 4. Risico van verlies en diefstal. De voordelen Verdiscontering van een wissel met aval door een bank voor de rekening van de betrokkene houdt daarentegen wel de volgende vier voordelen in:. Financiering buiten balans; omdat het risico genomen wordt door de bank die tekent voor aval is een kredietlijn niet nodig. 2. Mogelijkheid om vóór de vervaldatum te beschikken over de gelden.. Uitschakeling van het debiteurenrisico. Het gebruik van een wissel als financieel instrument beschermt de verkoper dus niet tegen niet-betaling.. Incasso s worden geregeld via de Uniform Rules for Collections van de Internationale Kamer van Koophandel (URC 522). 2. Het aval door een bank voor de rekening van de betrokkene staat de verkoper toe om, onder bepaalde voorwaarden, de wissel te laten verdisconteren bij zijn eigen bank.
Documentair incasso Via deze techniek geeft de opdrachtgever, meestal de verkoper, zijn bank de opdracht om documenten die representatief zijn voor de goederen te bezorgen aan de bank van de betrokkene, meestal de koper, met vermelding van de voorwaarden voor de betaling en/of acceptatie van de documenten en van de voorwaarden voor overhandiging van de documenten aan de betrokkene. Documentair incasso laat ook toe om de risico s die zich voordoen tussen twee handelspartners die een regelmatig zakelijk contact onderhouden te beveiligen en in zekere mate te beperken. Documentair incasso is minder veilig dan een documentair krediet maar biedt meer bescherming dan transacties met open rekening ( open account )! Indien u met bepaalde klanten reeds lang een solide zakelijke relatie onderhoudt, dan kan dit instrument duidelijk overwogen worden. Documentair incasso gaat uit van de verkoper. De koper heeft bovendien steeds de mogelijkheid om de documenten te weigeren en om de goederen dus niet in bezit te nemen. Bij documentair incasso zijn vier partijen betrokken:. De opdrachtgever, die de incassotransactie toevertrouwt aan een bank. 2. De betrokkene, aan wie de documenten voorgelegd moeten worden volgens de incasso-instructies.. De remitterende bank, aan wie de opdrachtgever de incassotransactie heeft toevertrouwd. 4. De presenterende bank, die belast is met het incasso en die de documenten voorlegt aan de betrokkene. Houd er rekening mee dat de betrokken banken enkel mogen handelen volgens de instructies gegeven in het incasso-order en niet verbonden zijn tot betalen. De presenterende bank van het documentaire incasso mag de rekening van de betrokkene enkel debiteren en mag enkel overgaan tot betaling van het bedrag van het incasso voor zover de betrokkene hiervoor toelating heeft gegeven. KOPER Verzending van goederen VERKOPER LEVERANCIER Betaling of goedkeurig 5 4 Voorlegging van de documenten Commerciële documenten + incassoinstructies 2 7 Betaling of goedkeurig PRESENTERENDE BANK Commerciële documenten + incasso-instructies 6 Betaling of goedkeurig REMITTERENDE BANK. Documentair incasso is een universele betaalmethode die onderworpen kan zijn aan de Uniform Rules for Collections (publicatie nr. 522 van de Internationale Kamer van Koophandel). Deze regels leggen de rechten en verplichtingen vast van alle betrokken partijen, tenzij deze in strijd zijn met de bepalingen van een nationale, regionale of plaatselijke wetgeving of regelgeving waarvan niet mag worden afgeweken. 4
Documenten tegen betaling (ook Documents against Payment = D/P) De presenterende bank dient onmiddellijk over te gaan tot voorlegging van de documenten aan de betrokkene voor betaling. Documenten tegen acceptatie (ook Documents against Acceptance = D/A) De presenterende bank dient onmiddellijk over te gaan tot voorlegging van de documenten aan de betrokkene voor acceptatie, bijvoorbeeld acceptatie op 80 dagen vanaf de datum van verzending. De risico s De opdrachtgever heeft geen enkele zekerheid wat betreft de betaling van de reeds verzonden goederen: het tegenpartijrisico, het politieke risico en het overdrachtrisico worden niet gedekt. De banken treden op als kanaal voor het doorsturen van de documenten en zijn niet verbonden. De voordelen Gedeeltelijke beveiliging van internationale transacties: bij verzending van de documenten gekoppeld aan de transactie is de opdrachtgever zeker dat de presenterende bank deze slechts aan de betrokken zal voorleggen zodra aan welomschreven voorwaarden in het incasso-order is voldaan. Relatief beperkte kosten. Documentair krediet Een documentair krediet, ook kredietbrief of L/C genoemd, is tegelijk een betalingsinstrument en een betalingsgarantie. Het is een onherroepelijke verbintenis door de bank van de opdrachtgever, de koper, die uitgevende bank genoemd wordt, om ten behoeve van een begunstigde, de verkoper, documenten op conforme wijze voor te leggen. Van nature is dit een onafhankelijke, andere transactie dan de verkoop of om het even welke andere overeenkomst die hiervoor de basis kan vormen. De banken houden bovendien enkel rekening met documenten en gaan niet over tot onderzoek van de goederen, diensten of prestaties waarmee de documenten verband kunnen houden. Een documentair krediet laat de opdrachtgever toe om niet enkel de levertermijnen zeker te stellen, maar ook om te garanderen dat bepaalde strategische documenten geleverd zullen worden en dat de betaling enkel zal gebeuren indien de begunstigde een conforme presentatie heeft uitgevoerd. Voor de begunstigde betekent het documentaire krediet de zekerheid dat de verzonden goederen of de geleverde prestaties betaald zullen worden zodra hij een conforme presentatie uitvoert. Documentaire kredieten zijn bedoeld voor alle ondernemingen, ongeacht hun omvang en hun sector, die maximale zekerheid wensen voor hun internationale handelstransacties. Er bestaan twee soorten documentair krediet:: ONHERROEPELIJK EN NIET-BEVESTIGD De begunstigde beschikt over een betaalverbintenis door de uitgevende bank. Het krediet kan niet worden gewijzigd of geannuleerd zonder akkoord door alle partijen (opdrachtgever, begunstigde en uitgevende bank), maar dekt enkel het commerciële risico (risico van gebreke door de tegenpartij). ONHERROEPELIJK EN BEVESTIGD De begunstigde beschikt over twee afzonderlijke betaalverbintenissen: door de uitgevende bank en door de bevestigende bank. Het krediet kan niet worden gewijzigd of geannuleerd zonder akkoord door alle partijen (opdrachtgever, uitgevende bank), bevestigende bank en begunstigde) en dekt het commerciële risico, het politieke risico en het risico van niet-overdracht. Een documentair krediet kan op meerdere manieren uitgevoerd worden voor de begunstigde: via betaling op zicht, via uitgestelde betaling, via acceptatie, via onderhandeling. 4. Dat wil zeggen, een presentatie die conform is aan de kredietvoorwaarden, aan de toepasselijke bepalingen van de Uniforme Regels en Usances voor Documentaire Kredieten en de standaard internationale bankpraktijken. 5
VERKOPER KOPER BEGUNSTIGDE 5 2 OPDRACHTGEVER 4 7 6 0 2 Levering van de goederen 8 9 Aangewezen BANK Uitgevende BANK. Commerciële overeenkomst 2. Aanvraag tot uitgifte van een documentair krediet. Uitgifte van het documentaire krediet 4. Bericht van het documentaire krediet 5. Verzending van de goederen 6. Voorlegging van de documenten 7. Betaling van de documenten indien de bank het krediet heeft bevestigd 8. Overdracht van de documenten naar de uitgevende bank 9. Terugbetaling door de uitgevende bank 0. Aflevering van de documenten aan de opdrachtgever. Terugbetaling door de opdrachtgever 2. Voorlegging van de documenten aan de vervoerder en levering van de goederen De nadelen Voor de opdrachtgever: de voorgelegde documenten weerspiegelen mogelijk niet de realiteit en de banken zijn hiervoor niet verantwoordelijk; zodra het krediet is uitgegeven, kan het niet worden gewijzigd of geannuleerd zonder de toestemming van alle betrokken partijen. Voor de begunstigde: complexiteit van de documentaire vereisten; bij niet-conforme presentatie geldt de betalingsgarantie niet langer voor deze presentatie; het krediet wordt pas gewijzigd indien de opdrachtgever en de betrokken bank(en) aanvaarden om gepaste instructies te geven. De voordelen Universeel betaalmiddel onderworpen aan uniforme internationale regels: garantieniveau aanpasbaar aan de gewenste zekerheid; afhankelijk van de manier van uitvoering kan een documentair krediet de begunstigde toestaan om een uitstel van betaling toe te staan aan zijn commerciële tegenpartij en om de transactie te laten financieren door een bank; kan worden gebruikt voor elk type overeenkomst, voor alle soorten goederen of voor elk type commerciële transactie; ontegensprekelijk het meest veilige betaalmiddel.. 6
Wat als de koper het documentaire krediet weigert? Als uw koper weigert om een documentair krediet uit te geven in een land waar dit type instrument frequent gebruikt wordt, dan is dat geen goed teken! U kunt zich vragen stellen over zijn solvabiliteit. Bepaalde kopers zijn verontwaardigd als de verkoper hen vraagt om een documentair krediet aan te gaan; u dient dit te voorzien op het moment waarop de onderliggende commerciële transactie wordt aangegaan 5, door de voordelen van dit betalingsinstrument voor beide partijen te benadrukken en door te wijzen op de financieringsmogelijkheden van het documentaire krediet en zijn afgeleide instrumenten, zowel voor de koper als voor de verkoper. Een documentair krediet is ongetwijfeld het meest veilige betaalmiddel dat kan worden gebruikt voor elk type overeenkomst, voor alle soorten goederen of voor elk type commerciële transactie! 5. Zie fiche De risico s en kosten in verband met de levering van uw producten verdelen: de Incoterms, die de verplichtingen van de verkoper en de koper binnen een verkoopovereenkomst vastlegt. 7
Garanties en stand-by kredietbrieven Tijdens elke fase van de uitvoering van commerciële overeenkomsten moeten garanties voorzien zijn om de opgelopen risico s te dekken, zowel voor de kopers als voor de verkopers. De banken leveren de noodzakelijke verbintenissen en trachten tegelijk ieders belangen maximaal te beschermen. Een bankgarantie is een verbintenis door ondertekening waardoor een bank zich op vraag van haar klant (de opdrachtgever) er onherroepelijk toe verbindt om een bedrag te betalen aan een derde (de begunstigde) na ontvangst van een vraag van de begunstigde die haar meedeelt dat zijn klant de contractuele verbintenissen niet is nagekomen. Met andere woorden, de bank waarborgt niet de uitvoering van de overeenkomst door haar klant. Ze verbindt zich er enkel toe om over te gaan tot betaling, geheel of gedeeltelijk, van het bedrag vermeld in de garantie 6. Dat betekent dat de bank niet tussenbeide zal komen in de werkelijke uitvoering van de verplichtingen door haar klant, noch voor de levering van de goederen, noch voor de uitvoering van een project. Afhankelijk van het land of van de toepasselijke wetgeving worden hetzij garanties, hetzij stand-by kredietbrieven (SBLC) of zelfs teksten in een ander formaat gebruikt. Alle bedrijven die zich moeten beschermen tegen een risico van gebreke door hun tegenpartij niet-betaling of niet-naleving van de verplichtingen uit hoofde van een aanbod/een overeenkomst kunnen gebruikmaken van dit instrument. Internationale handelstransacties kunnen gedekt worden door verschillende soorten garanties: Inschrijvingsgarantie: de verbintenis door de bankier waarborgt de geloofwaardigheid van het aanbod van de inschrijver. De koper wordt vergoed indien de kandidaat zijn aanbod intrekt tijdens de periode van onderzoek van de omslagen; indien hij weigert de overeenkomst te ondertekenen terwijl hij aangeduid is als opdrachtnemer; indien hij na ondertekening van de overeenkomst niet overgaat tot het leveren van de overige garanties die door de koper vereist waren tijdens de openbare aanbesteding. Aanbetalingsgarantie: dit is een garantie voor de koper die een of meerdere aanbetalingen dekt die Naar schatting is voor 80 % van de internationale overeenkomsten de uitgifte van ten minste één bankgarantie vereist. Het is dus een zeer belangrijk instrument voor wie wil zakendoen met de hele wereld! aan de leverancier werden gedaan voorafgaand aan de levering of aan de uitvoering van de werken. Het bedrag van de aanbetaling zal aan de koper worden terugbetaald indien de leverancier nalaat om zijn leveringsverplichting of prestatieverplichting na te komen en bij niet-terugbetaling van de geïnde aanbetaling. Garantie van goede uitvoering: garantie voor de koper ten aanzien van de technische bekwaamheden van de leverancier om zijn contractuele verplichtingen na te komen. De bank verbindt zich ertoe om aan de koper een bepaalde som uit te betalen indien de leverancier deze verplichtingen niet nakomt. Garantie voor ontheffing van zekerheidstelling: laat toe om te voorkomen dat de koper de laatste schijf van het bedrag van de overeenkomst inhoudt indien het geleverde materiaal of de verrichte prestatie niet in overeenstemming zouden zijn met de specificaties van de overeenkomst. Deze garantie laat de leverancier dus toe om onmiddellijk een volledige betaling te krijgen vóór definitieve ontvangst van de goederen of oplevering van de werken. Betalingsgarantie: dit type verbintenis wordt op vraag van de koper aangegaan door de uitgevende bank, die de betalingen waarborgt die door de koper aan de verkoper gedaan moeten worden in overeenstemming met de commerciële overeenkomst. Een dergelijke garantie kan betrekking hebben op de volledige of gedeeltelijke betaling van een specifieke transactie of van een zakelijke relatie. 6. Een waarborg dient bij voorkeur onderworpen te zijn volgens de Uniforme Regels van de Internationale Kamer van Koophandel voor de waarborgen op aanvraag (RUGD Publicatie N 758) of volgens de nationale wetgeving. 8
De risico s Misbruik: om dit te voorkomen, dienen gepaste ondersteunende documenten opgesteld te worden in geval van beroep. Het gaat hierbij in het bijzonder om een verklaring door de begunstigde met vermelding van de gebreken van de opdrachtgever; de verschillen in gebruiken naargelang het land en het type instelling. De aanpak in Europa verschilt namelijk van deze in de VS en een bedrijf is niet gelijk aan een overheid. Wanneer de begunstigde in het buitenland gevestigd is en de garantie onderworpen is aan de plaatselijke wetgeving, kan de garant geconfronteerd worden met problemen omdat hij de regels en wetten van het land in kwestie niet goed kent. De voordelen Beveiliging van de fasen van de commerciële overeenkomst: van de offerte tot de definitieve ontvangst; vermindering van de risico s gekoppeld aan de prestatie of aan de betaling van de internationale transacties; meer vertrouwen tussen de handelspartners; gebruik van universeel gekende regels voor een objectieve interpretatie van de documenten in geval van een geschil. Hoe dan ook, voor het goede verloop van de transactie is het belangrijk dat de garantie van bij het begin goed wordt opgesteld met aandacht voor de wederzijdse belangen van de verschillende betrokkenen! Specifiek instrument: stand-by kredietbrief (SBLC) 7 Het is een vorm van bankgarantie die op eerste vraag betaalbaar is op voorlegging van specifieke documenten. Een stand-by kredietbrief kan in heel wat situaties gebruikt worden: inschrijvingsgarantie, aanbetalingsgarantie, garantie van goede uitvoering, garantie van ontheffing van zekerheidstelling of betalingsgarantie. Dit instrument wordt vooral gebruikt in het kader van handelstransacties met de Verenigde Staten. Welk instrument kies ik: documentair krediet of bankgarantie? U moet rekening houden met de volgende elementen: niveau van vertrouwen tussen de partijen, termijnen voor uitvoering, kosten, operationele opvolging. Globaal genomen dient de voorkeur te worden gegeven aan een documentair krediet bij een nieuwe handelsrelatie of bij een gebrek aan vertrouwen tussen de partijen. Een bankgarantie wordt meestal gebruikt bij gevestigde handelsrelaties. In het algemeen zal een bankgarantie worden uitgegeven voor een gedeeltelijk bedrag, dat vaak gelijk is aan 5-20 % van de waarde van de overeenkomst. 7. Een stand-by kredietbrief moet onderworpen zijn aan een van de volgende twee sets van regels, uitgegeven door de Internationale Kamer van Koophandel: de Uniform Customs and Practice for Documentary Credits (UCP - Publicatie nr. 600) en de International Standby Practices (ISP98 - Publicatie nr. 590). Deze publicaties bestaan naast elkaar en bieden het voordeel van een gemeenschappelijke interpretatie in de verschillende landen die gebruikmaken van stand-by kredietbrieven. Liens utiles Naslagwerken International Chamber of Commerce, Uniform Rules for Demand Guarantees, Parijs, 200 International Chamber of Commerce, International Standard Banking Practice, Parijs, 20 International Chamber of Commerce, ISP 98 - International Standby Practices, Parijs, 998 Frank Haak Head of Sales Global Trade Solutions Belgium Deze «Export Toolbox» wordt u aangeboden door de Kamer van Koophandel Brussel met de steun van Brussels Invest & Export en Enterprise Europe Network 9